Morgunblaðið - 28.01.2001, Blaðsíða 35

flokk fellur samstarf dómstóla og
lögreglu við að hafa hendur í hári af-
brotamanna og berjast gegn skipu-
lagðri alþjóðlegri glæpastarfsemi.
Einnig spannar málaflokkurinn
sameiginleg ytri landamæri og sam-
ræmdar kröfur varðandi vegabréfs-
áritanir. Og fleira mætti telja. Í dag
fá Íslendingar takmarkaðan aðgang
að þessu samstarfi í gegnum Schen-
gen-samninginn, en eftir því sem
samstarf þjóðanna eykst, þá lendum
við lengra og lengra úti á kantinum,
ef svo má segja. Enn fremur hafa
ESB-ríkin aukið samstarf sitt á svið-
um upplýsingabyltingarinnar og
þekkingarhagkerfisins – til þess
fyrst og fremst, að styrkja sam-
keppnisstöðu sína í nútíð og framtíð.
Eru engir «múrar» í núverandi
samskiptum við ESB?
Með EES-samningnum eru Ís-
lendingar aðilar að innri markaði
ESB, gegn því að fylgja þeim
reglum, sem ESB setur okkur um
samkeppni, umhverfismál og fleira.
Hér felast «múrarnir» fyrst og
fremst í því, að við stöndum utan-
garðs og erum í hluverki þiggjand-
ans. Með aðild gætum við tekið þátt í
setningu laga og reglna í stað þess að
þurfa að taka við þeim þegjandi og
hljóðalaust. Þannig stæðum við líka
jafnfætis öðrum ESB-ríkjum við af-
greiðslu mála, sem falla undir EES-
samninginn og fengjum, á jafnrétt-
isgrundvelli, að taka þátt í þeim
málaflokkum, sem falla utan EES,
en þar eru Íslendingar áhrifalausir í
dag. Þannig gætum við raunar
styrkt fullveldi okkar með því að
eiga samstarf við þjóðirnar á jafn-
réttisgrundvelli við afgreiðslu
grundvallarmála – mála, sem best
verða afgreidd í samstarfi þjóðanna.
En þetta er einmitt forsenda aðildar
landa eins og Austurríkis, Finnlands
og Svíþjóðar.
Njótum við alls þess besta með
EES-samningnum?
EES-samningurinn veitir Íslend-
ingum aðgang að svokölluðum innri
markaði ESB og rétt til þátttöku í
ýmsum upplýsinga- og styrktaráætl-
unum, sem nýtast íslenskum fyrir-
tækjum og stofnunum. Rúmlega
60% af útflutningi Íslendinga fer til
ESB-ríkja og um 58% af innflutningi
er frá ESB-ríkjunum. Óhætt er að
fullyrða, að EES-samningurinn sé
langmikilvægastur allra alþjóða-
samninga, sem Ísland hefur gert –
fyrr og síðar. Samningurinn hefur
þegar reynst fjölda íslenskra fyrir-
tækja mjög drjúgur. En samningur-
inn veitir okkur alls ekki fullan að-
gang að innri markaði ESB, þar sem
hann tekur, meðal annars, ekki til
sjávar- og landbúnaðarafurða. Í dag
höfum við einnig mjög takmarkaða
möguleika á að hafa áhrif á ákvarð-
anatöku, er varðar innri markað
ESB. Og engan þátt tökum við held-
ur í þeim greinum ESB-samstarfs-
ins, er lúta að utanríkis-, innanríkis-
og dómsmálum.
En hver yrði þá staða okkar við
fulla aðild?
 Íslensk fyrirtæki fengju heima-
markað með um 400 milljónum
íbúa og aðgang að viðskiptasamn-
ingum, sem ESB hefur gert við
flest ríki heims, þar sem samb-
andið hefur tryggt fyrirtækjum
sínum bestu viðskiptakjör.
 Við fengjum stuðning frá ESB í
alþjóðlegum samningaviðræðum,
meðal annars um viðskipti og
sjávarútvegsmál.
 Í dag er verð á matvælum að jafn-
aði helmingi hærra á Íslandi en í
ESB-ríkjunum. Lægra verð á að-
föngum og aukin samkeppni í
kjölfar ESB-aðildar, gæti orðið
stórkostleg kjarabót fyrir íslensk-
ar fjölskyldur – og þá sérstaklega
barnafjölskyldur með lág laun.
 Við fengjum fullan þátttökurétt í
allri ákvarðanatöku um mótun
ESB-samstarfsins.
Þáttur EMU
Ellefu ESB-ríki eru stofnendur að
EMU og þau hafa þegar tekið upp
sameiginlega mynt, evruna. Og
tólfta ríkið mun bætast í hópinn um
næstu áramót. Af augljósum ástæð-
um kjósa fyrirtæki innan evru-svæð-
isins að versla og fjárfesta innbyrðis.
Staða fyrirtækja utan svæðisins mun
að sama skapi versna. Þessi stað-
reynd ætti að vera okkur Íslending-
um sérstakt umhugsunarefni, þar
sem stærstur hluti viðskipta okkar
er við ESB-ríkin. Með vísan til þess,
sem hér hefur verið rakið, er ekki úr
vegi að skoða mögulegan ávinning af
því að taka upp evruna hér á landi:
 Aukinn stöðugleiki hagkerfisins,
þar sem sjálfstæður Seðlabanki
Evrópu færi með peningamála-
stjórn.
 Rekstrargrundvöllur fyrirtækja
yrði öruggari, þar sem gjaldeyr-
issveiflur gagnvart mikilvægusta
markaðinum heyrði sögunni til og
launþegar fengju vörn gegn óða-
verðbólgu og ótímabærum geng-
isfellingum.
 Ríkisfjármálum yrði veitt aukið
aðhald, því með aðildinni fylgdi sú
skuldbinding að halda sér innan
ákveðinna marka í fjárlagahalla
og erlendri skuldasöfnun.
 Erlendar fjárfestingar yrðu lík-
legri.
 Það er dýrt að búa við lítinn og
veikburða gjaldmiðil, meðal ann-
ars vegna þess, að honum fylgja
einatt hærri vextir en þar sem
sterkari gjaldmiðlar ríkja. Vextir
hafa að jafnaði verið að minnsta
kosti fjórum prósentum lægri á
evru-svæðinu en Íslandi að und-
anförnu. Íslensk heimili munar
um minna.
 Íslenska krónan er sérstaklega
viðkvæm fyrir gjaldeyrisspekú-
löntum og Seðlabanki Íslands get-
ur komið litlum vörnum við, án
verulegra styrktartenginga við
aðra gjaldmiðla og seðlabanka,
sem væru tilbúnir að fórna miklu
til að verja íslensku krónuna.
Lokaorð
Evrópumálin eru nú loks að kom-
ast dagskrá hér á landi. Enda gekk
það ekki lengur að bjóða þjóðinni
uppá annað. Meirihluti þjóðarinnar
vill nefnilega ræða málið efnislega og
fá að taka afstöðu til kosta og galla
aðildar.
Varðandi andstöðuna við aðild að
ESB og EMU, þá get ég að mörgu
leyti skilið þá, sem kynnu að hafa
áhyggjur af þeirri skyndilegu og
óvægnu ögun, sem óneitanlega
fylgdi aðildinni. Þessi ögun myndi
meðal annars birtast í því, að ekki
yrði lengur hægt að misnota gengi
íslensku krónunnar – svona til að
bjarga illa reknum fyrirtækjum í
sjávarútvegi og annars staðar. Eða
hinu, að geta ekki lengur varið ís-
lenskt okurverð á vörum og þjónustu
í skjóli fákeppni og einokunar. Slíkur
ótti er skiljanlegur. Og ekki bara
skiljanlegur, heldur klár vísbending
um, að við séum með góðan málstað.
Ég er sannfærður um, að meirihluti
Íslendinga mun samþykkja ESB-að-
ild í þjóðaratkvæðagreiðslu, þegar
okkur hefur tekist að ná okkar
helstu samningsmarkmiðum fram,
meðal annars varðandi áframhald-
andi og óskorað forræði Íslendinga
yfir fiskimiðunum. Því er ekkert
annað að gera, en að bretta upp erm-
ar og hefja vandaða heimavinnu til
að undirbúa langar og strangar
samningaviðræður við ESB. Spurn-
ingin er ekki, hvort við eigum að
stíga þetta spor, heldur hvenær og
hvernig.
Höfundur er varaþingmaður
Frjálslynda flokksins.
SKOÐUN
MORGUNBLAÐIÐ SUNNUDAGUR 28. JANÚAR 2001 35