Morgunblaðið - 28.01.2001, Blaðsíða 34

Morgunblaðið - 28.01.2001, Blaðsíða 34
SKOÐUN 34 SUNNUDAGUR 28. JANÚAR 2001 MORGUNBLAÐIÐ MÉR þykir afar sennilegt, að innan fárra ára, muni Íslend- ingar hafa náð mjög hagstæðum aðildar- samningum við ESB og að í framhaldi af þeim áfanga, muni samningurinn verða samþykktur í þjóðarat- kvæðagreiðslu. Einnig þykir mér líklegt, að það sama muni gerast, varðandi EMU, þótt síðar verði. Því tel ég, að þetta muni gerast, að fleiri og fleiri Íslendingar eru að átta sig á, að til frambúðar verði það fyrst og fremst íslenskum almenningi, það er ís- lenskum almannahag, brýn nauðsyn, að Íslendingar verði virkir þátttak- endur í ESB og síðar EMU, í stað þess að einangrast, utangarðs og ut- angátta, frá sameinaðri Evrópu. Án þess að taka of djúpt í árinni, er mér óhætt að fullyrða, að hér á landi hafi hin svo mjög takmarkaða umræða um kosti og galla ESB- og EMU-aðildar einna helst einkennst af hvoru tveggju, yfirborðskenndum fullyrðingum andstæðinganna og hálf feimnislegum og óskipulögðum málflutningi aðildarsinna. Fyrrum vildu andstæðingar aðildar helst forðast alla umræðu um málið og sögðu það bara alls ekki vera á dag- skrá. En þegar þeir hinir sömu átt- uðu sig á því, hversu fráleitlega slík yfirlýsing hljómaði í eyrum manna til lengdar, kúventu þeir og kröfðust þess allt í einu, að fylgjendur aðildar legðu öll spil sín á borðið strax – eins og að spil þeirra og þar með rökin, hefðu verið falin vegna veikleika málstaðarins! Nú skyldi snúa vörn í sókn! Morgunblaðið hefur endurtekið lagt fram rök sín gegn aðildarum- sókn, og skipað sér með þeim í flokk þeirra, sem virðast hafa allt á horn- um sér, varðandi ESB og EMU. Í Reykjavíkurbréfi blaðsins, hinn 5. nóvember, síðastliðinn, endurtekur blaðið afstöðu sína til málsins meðal annars með þessari efnislegu niður- stöðu: Frá sjónarhóli Íslendinga er aðild að ESB óhugsandi, þegar horft er til málefna sjávarútvegsins og fisk- veiðilögsögunnar og jafnframt, að allar vangaveltur um nauðsyn aðildar séu með öllu ótímabærar, þrátt fyrir væntanleg áhrif evrunnar og einn- ig, að litlar líkur séu á því, að málið komist yf- irleitt á dagskrá á næstu árum. Þessari niðurstöðu Morgunblaðsins er ég algjörlega ósammála. Og þar sem nú er verið að kalla á spil okkar, fylgjendur aðildar, þá ætla ég að leggja hér fram ýmis þau rök, sem hafa fullvissað mig um nauðsyn þess að hefja strax vandaða heimavinnu til að búa okkur undir aðildarumsókn. Vegna umfangs málsins mun ég deila efninu í tvennt. Fyrst verður fjallað um þátt sjávarútvegs og fisk- veiðilögsögu, en síðar um EMU og aðra mikilvæga þætti. Þáttur sjávarútvegs og fiskveiðilögsögu Allar fullyrðingar um að Íslend- ingar myndu missa forræði, og þar með stjórn á fiskimiðum sínum, við inngöngu í ESB, eru með öllu órök- studdar og verða því að flokkast sem hreinræktaður hræðsluáróður. Skoðum málið betur. Í væntanlegum aðildarviðræðum yrðu sjávarútvegsmálin auðvitað efst á dagskrá. Og allir Íslendingar vita, að viðunandi lausn á þeim þætti er algjör forsenda fyrir því, að ESB- aðild yrði samþykkt hér á landi, enda mundi engum manni detta í hug að leggja fyrir þjóðina aðildarsamning, sem tryggði ekki hagsmuni Íslands á þessu sviði. En þessa mikilvægu hagsmuni ættum við að geta tryggt í samningaviðræðum við ESB, því samningsstaða okkar virðist býsna sterk, þegar eftirfarandi er skoðað:  Sjávarútvegsstefna ESB grund- vallast á þeirri staðreynd, að ríkin deila með sér sameiginlegum fiskistofnum, sem flakka úr lög- sögu eins ríkis til annars. Sameig- inleg stjórn er því talin skynsam- leg efnahagsleg og pólitísk ráðstöfun, því án hennar þyrfti að semja um hlutdeild í fiskistofnun- um ár hvert og þar með finndu fá- ir hjá sér hvata til að viðhalda stofnunum eða byggja þá upp. Ís- lenskir fiskistofnar eru fyrst og fremst staðbundnir og því geta ESB-ríkin ekki gert neina afger- andi kröfu um hlutdeild í þeim.  Skipting fiskveiðikvóta innan ESB byggist á sögulegri veiði- reynslu. ESB-ríkin eiga enga veiðireynslu í íslenskri landhelgi og geta því ekki krafist kvóta.  Í sjávarútvegsstefnu ESB er fullt tillit tekið til hagsmuna svæða, sem eru sérstaklega háð sjávar- útvegi. Ísland mundi augljóslega falla undir þá skilgreiningu.  ESB veit, að Íslendingar myndu hafna aðild, án viðunandi samn- ings um sjávarútveginnn. ESB hefur einnig reynslu af samningn- um við Norðmenn, þar sem Norð- mönnum var tryggður óbreyttur réttur til auðlinda sjávar og þar með fiskimiða við Noreg. Flest bendir til þess, að Íslendingar ættu að geta gert enn hagstæðari samning við ESB um óskert for- ræði yfir auðlindum fiskveiðilög- sögunnar við Ísland. Þess má einnig geta hér, að Norðmönnum tókst að tryggja óbreytt forræði yfir olíuauðlindum sínum. Af þessu má ljóst vera, að Íslending- ar myndu verða í sterkri stöðu til að tryggja sér áframhaldandi full og óskoruð yfirráð yfir helstu þjóðarauðlind sinni; það er 200 mílna landhelginni. Verulegur ávinningur Með aðild að ESB fengi íslenskur sjávarútvegur fullkomlega tollfrjáls- an aðgang að tilheyrandi mörkuðum. Það eitt hefði í för með sér gríðarleg- an ávinning bæði fyrir útgerð og vinnslu uppá hundruð milljóna króna, enda stæðu þá Íslendingar loks jafnfætis samkeppnisaðilum sínum innan ESB – með niðurfell- ingu allra tolla á fullunnið sjávar- fang. Slík breyting til batnaðar hefði kannski fyrst og fremst þýðingu fyr- ir illa staddar sjávarbyggðirnar um- hverfis landið. Mikilvægt atriði. Íslensk útgerðarfyrirtæki fengju auk þess stóraukin sóknartækifæri í Evrópu með ESB-aðild og það gilti kannski sérstaklega um þau, sem hafa þegar fjárfest í útgerð, vinnslu og/eða sölufyrirtækjum á svæðinu. Einnig er rétt að benda á, að ESB hefur þegar gert samninga við 26 ríki víðsvegar um heim á sviði sjáv- arútvegs og gætu þeir samningar því orðið lyftistöng íslenskum fyrirtækj- um, til dæmis við að afla frekari veiðiheimilda. En einnig við mark- aðssetningu og sölu tækjabúnaðar og ýmiss konar þjónustu. Fjárfestingar og forræði Við skulum ganga út frá því, að upp komi krafa um að núgildandi banni við fjárfestingum ESB-borg- ara í íslenskum sjávarútvegsfyrir- tækjum verði aflétt, þegar til aðild- arviðræðna kemur. Reyndar ósköp eðlileg krafa. Sumir kynnu að óttast, að eignarhald útlendinga á íslensk- um kvóta gæti þjónað allt öðrum hagsmunum en beinum hagsmunum íslensku þjóðarinnar. Aðrir gætu, hins vegar, komið auga á ný tækifæri fyrir íslenskan sjávarútveg til að ekki aðeins eflast og styrkjast, með erlendum fjárfestingum, heldur einnig að eignast möguleika á mun ódýrara lánsfé. Einnig gætu menn séð nýja möguleika á samningum ís- lenskra og erlendra fyrirtækja um samstarf, byggðu á gagnkvæmu eignarhaldi, um stóraukna markaðs- setningu á íslenskum sjávarafurðum í ESB-ríkjum. Hér yrði það okkar hlutverk að setja ákveðnar leikregl- ur. Það hafa aðrir gert. Til dæmis hafa Bretar og Danir sett sérstakar reglur, sem kveða á um, að menn megi ekki fá kvóta í þeirra landhelgi án sönnunar á því, að fyrirtæki þeirra hafi raunverulegt „efnahags- legt aðsetur“ í viðkomandi landi. Auðvitað gætu Íslendingar tryggt hagsmuni sína með ýmsum nauðsyn- legum reglum af slíku tagi. Við þurf- um ekkert að óttast í þessum efnum. Aðeins vanda okkur við verkið. En svo er það ákvörðunarvaldið, varðandi hámarksaflann í íslenskri landhelgi. Það yrði sennilega ráð- herraráð ESB, sem tæki formlega ákvörðun um fyrrnefndan afla eftir inngöngu Íslands í ESB. Þó yrði það að sjálfsögðu sjávarútvegsráðherra Íslands, sem myndi móta tillögur um hámarksaflann, með tilheyrandi til- vísun í gögn frá Hafró, aðra vísinda- menn og með fullum stuðningi fram- kvæmdastjórnar ESB. Afar ólíklegt verður að telja, að einhver sjái sér hag í því að fara gegn tillögu íslenska ráðherrans og því næst sjálfgefið, að á tillögur hans yrði fallist. Það kynnu einnig að koma til margvíslegar leikfléttur í afgreiðslu- ferli slíkra ákvarðana, eins og geng- ur og gerist hjá ESB. Þar eiga sér stað hrossakaup, eins og annars staðar, þar sem menn reyna að «versla» með stuðning við mismun- andi mál í afgreiðslu. Slíkt þyrftum við varla að óttast, því þar yrði samn- ingsstaða okkar einnig sterk. Smá- ríkið Ísland, með fáa og skýrt af- markaða hagsmuni, fengi aukreitis fjölda «verslunarmála», sem unnt yrði að nota skynsamlega, til að ná fram sem hagkvæmustu niðurstöð- um, þegar stærstu og mestu þjóð- arhagsmunir Íslendinga, eins og til dæmis sjávarútvegsmálin, kæmu til afgreiðslu. Auk þess liggur það fyrir, að það þykir alls ekki viðeigandi inn- an ESB, að ganga gegn mikilvæg- ustu þjóðarhagsmunum annarra að- ildarríkja – enda væri slíkt alveg tilgangslaust og aðeins til þess fallið að gera allt samstarf ómögulegt til lengdar. En þótt við yrðum að stýra ákvörðunarvaldinu gegnum ráð- herraráðið, með fyrrgreindum hætti, þá verður allt eftirlitsstarf, eftir sem áður, í höndum okkar sjálfra. Af öðrum yfirlýsingum orgunblaðsins. Til að spanna enn fleiri álitamál, varðandi Ísland, ESB og EMU, ætla ég að bregðast við nokkrum kunn- uglegum yfirlýsingum ESB-and- stæðinga, eins og til dæmis þessum, sem ritstjórn Morgunblaðsins hefur birt í blaðinu – sem sína afstöðu:  Í umhverfi okkar Íslendinga hefur ekkert það gerst, sem gefur sér- stakt tilefni til að taka hugsanlega aðild að ESB upp til umræðu.  Við höfum ekki rekist á neina þá múra í samskiptum okkar við ESB, sem knýja á um aðild.  Með EES-samningnum höfum við tryggt viðskiptahagsmuni okkar og aðra hagsmuni gagnvart ESB svo vel, að segja má, að við njótum þess besta. Er umhverfið óbreytt frá gerð EES-samningsins? Nú er það svo, að samstarf aðild- arríkja ESB hefur tekið stórstígum breytingum á málasviðum, sem snerta alls ekki EES-samninginn, en þar sem Íslendingar eiga verulegra hagsmuna að gæta. Þar sem þessi svið standa utan EES-samningsins, eiga Íslendingar enga aðild að sam- starfinu og þar með engan kost á að móta það. Mikilvægast af þessu er sennilega samstarfið í utanríkis- og öryggis- málum, sem sést til dæmis á innlim- un svokallaðs Vestur-Evrópusam- bands (VES) í ESB. Íslendingar hafa verið aukaaðilar að VES. En þar sem við stöndum utan ESB, þá þarf að finna aðra og nýja lausn, til að tryggja Íslendingum áframhald- andi þátttöku. Þetta verður að skoð- ast sem alvöru vandamál. ESB-ríkin eru í auknum mæli samstíga í utan- ríkis- og öryggismálum og það varð- ar sannarlega íslenska hagsmuni að geta tekið virkan þátt í samstarfi þessara þjóða í svo mikilvægum málaflokki. Og það jafnvel þótt varn- arsamningurinn við Bandaríkin verði, að minnsta kosti enn um sinn, einn af aðalhornsteinum íslenskra öryggismála. Norðmenn hafa gefið til kynna, að aðild þeirra að ESB gæti hæglega komið til á næstu árum. Ýmsir stjórnmálaskýrendur eru þeirrar skoðunar, að Norðmenn muni greiða atkvæði um aðild einhvern tíma á ár- unum 2004 til 2007. Gengju Norð- menn til liðs við ESB án okkar, þá myndi samkeppnisstaða okkar í sjávarútvegsmálum versna illilega á Evrópumarkaði. Einnig er augljóst, að þá yrði ekki hægt að viðhalda vægi EES-samningsins með einung- is Ísland og Liechtenstein í EES/ EFTA. Þannig kæmi óþægilega skyndilega upp nauðsyn á tvíhliða samningi milli Íslands og ESB. Menn telja afar ósennilegt, að slík- ur samningur yrði Íslendingum jafn hagstæður og EES-samningurinn, meðal annars vegna þess, að við gerð hans nutum við stuðnings frá Sviss, Austurríki, Svíþjóð, Finnlandi og Noregi. Auk þess sýnist það nánast óhugsandi, að ESB muni fallast á að koma upp sérstökum stofnunum, til þess eins að annast samráð við Ís- lendinga með þeim hætti, sem nú er gert innan sameiginlegu EES- nefndarinnar. Hafnar eru aðildarviðræður milli ESB og 12 ríkja og þar af eru 10 frá mið- og austurhluta Evrópu. Þegar er augljóst, að skipulag ESB-sam- starfsins muni breytast við inngöngu þessara nýju ríkja og sennilegast þykir, að í kjölfarið verði minni áhersla lögð á pólitískt samráð og samvinnu við EES-ríkin; það er Ís- land, Noreg og Liechtenstein. Frá EES-samningsgerðinni hefur einnig mikið gerst á sviði dóms- og lögreglumála. Undir þennan mála- ÍSLAND Í ESB OG EMU – EKKI HVORT, HELDUR HVENÆR Ég er sannfærður um, segir Gunnar Ingi Gunnarsson, að meiri- hluti Íslendinga mun samþykkja ESB-aðild í þjóðaratkvæða- greiðslu, þegar okkur hefur tekist að ná okkar helstu samningsmark- miðum fram. Gunnar Ingi Gunnarsson Derhúfa aðeins 800 kr. NETVERSLUN Á mbl.is
Blaðsíða 1
Blaðsíða 2
Blaðsíða 3
Blaðsíða 4
Blaðsíða 5
Blaðsíða 6
Blaðsíða 7
Blaðsíða 8
Blaðsíða 9
Blaðsíða 10
Blaðsíða 11
Blaðsíða 12
Blaðsíða 13
Blaðsíða 14
Blaðsíða 15
Blaðsíða 16
Blaðsíða 17
Blaðsíða 18
Blaðsíða 19
Blaðsíða 20
Blaðsíða 21
Blaðsíða 22
Blaðsíða 23
Blaðsíða 24
Blaðsíða 25
Blaðsíða 26
Blaðsíða 27
Blaðsíða 28
Blaðsíða 29
Blaðsíða 30
Blaðsíða 31
Blaðsíða 32
Blaðsíða 33
Blaðsíða 34
Blaðsíða 35
Blaðsíða 36
Blaðsíða 37
Blaðsíða 38
Blaðsíða 39
Blaðsíða 40
Blaðsíða 41
Blaðsíða 42
Blaðsíða 43
Blaðsíða 44
Blaðsíða 45
Blaðsíða 46
Blaðsíða 47
Blaðsíða 48
Blaðsíða 49
Blaðsíða 50
Blaðsíða 51
Blaðsíða 52
Blaðsíða 53
Blaðsíða 54
Blaðsíða 55
Blaðsíða 56
Blaðsíða 57
Blaðsíða 58
Blaðsíða 59
Blaðsíða 60
Blaðsíða 61
Blaðsíða 62
Blaðsíða 63
Blaðsíða 64

x

Morgunblaðið

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Morgunblaðið
https://timarit.is/publication/58

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.