Morgunblaðið - 28.01.2001, Blaðsíða 42

FRÉTTIR
42 SUNNUDAGUR 28. JANÚAR 2001 MORGUNBLAÐIÐ
FRAMTÍÐARSÝN stjórnenda Ís-
félagsins er að efla það til frekari
dáða í þágu eigenda þess og íbúa
Vetsmannaeyja. Gunnlaugur Sævar
Gunnlaugsson, einn stjórnarmanna
félagsins, segir að liður í því kunni
að vera sameining við annað fyr-
irtæki, til að styrkja stöðu þess.
Engar slíkar viðræður eru þó í
gangi, en hann harmar það að eig-
endur Vinnslustöðvarinnar skuli tví-
vegis hafa horfið frá samþykktum
um sameiningu.
Gunnlaugur segir einnig að það
hafi verið markmið Ísfélagsins alla
tíð að treysta búsetu í Vestmanna-
eyjum og svo sé enn. Það sé hins
vegar glapræði að ætla sér að
byggja nýtt frystihús fyrir bolfisk-
vinnslu. Til þess sé kvóti félagsins
allt of lítill. Félagið sinni á hinn bóg-
inn skyldum sínum gagnvart bæj-
arfélaginu með því að fá önnur fyr-
irtæki í bænum til að vinna úr hluta
bolfiskafla þess og salta svo sjálft
þann hluta sem hentar í söltun.
Fjöldi vafaatriða
En hvers vegna er bygging nýs
frystihúss fyrir bolfisk glapræði.
Standa tryggingabætur ekki undir
því?
„Það liggur ekki fyrir enn hve há-
ar tryggingabætur Ísfélagsins
verða vegna brunans, en það verður
væntanlega ljóst hver staðan er í
þeim málum á næstu dögum,“ segir
Gunnlaugur Sævar. „Það er fjöldi
vafaatriða í þessu og kann í ein-
staka tilviki að vera matsatriði hvað
er altjón hvað varðar ýmis tæki og
búnað. Við höfum aðeins séð fyrstu
drög að þessu mati, en það er engin
leiða að segja til um hver niðurstað-
an verður.
Það er þar fyrir utan alveg ljóst
að bygging nýs fullkomins frysti-
húss kostar allt of mikið miðað við
þann bolfiskkvóta, sem við höfum
yfir að ráða í dag. Í sjálfu sér er það
mat óháð fjárhæð tryggingabótanna
en byggist á mati á arðsemi fjár-
festingarinnar. Það væri glapræði
eitt að fara að reisa nýtízku frysti-
hús fyrir bolfiskinn. Það væri bara
eins og að pissa í skóinn sinn.“
Það er talað um að Ísfélagið sinni
ekki skyldum sínum gagnvart bæj-
arfélaginu með því að hefja ekki
bolfiskfrystingu á ný. Er það svo að
þínu mati?
„Ég held að fá félög hafi reynt
eins mikið og Ísfélagið að uppfylla
skyldur sínar við bæjarfélagið í
þeim skilningi, sem nú er mikið tal-
að um. Félagið hefur að mínu mati
stundum gengið heldur langt með
það sjónarmið að leiðarljósi að
halda uppi atvinnu. Ég tel að hagn-
aði hafi oft verið fórnað í þessi
skyni. Það er einfaldlega ekki hægt
að gera slíkt lengur. Félög eru ekki
rekin til langframa með því að
stunda stórfelldan taprekstur á ein-
stökum deildum félagsins. Það er
ekki viðunandi fyrir eigendur, ekki
fyrir lánardrottna og til langframa
er það vitaskuld ekki viðunandi fyr-
ir bæjarfélagið og starfsfólkið því
slíkt endar bara með ósköpum.
Störf, sem byggjast á slíku, eru
engin raunveruleg störf, heldur at-
vinnubótavinna.
Þegar við stóðum frammi fyrir
þessari ákvörðun okkar að byggja
ekki upp bolfiskhluta frystihússins,
leituðum við allra leiða til þess að
fiskurinn færi til vinnslu í Vest-
mannaeyjum. Það eru hins vegar
ekki mjög margir fiskverkendur í
Eyjum, en við höfum
leitað til þeirra, sem þar
eru til að vinna hluta af
aflanum. Það má heldur
ekki gleyma því að við
erum ekkert að hætta
bolfiskvinnslu. Við ætlum í stór-
fellda og mjög öfluga vinnslu á salt-
fiski. Það kallar ekki á miklar fjár-
festingar, en sú vinnsla er mjög
arðbær um þessar mundir. Við höf-
um því horft mjög til þess að bjarga
þeim störfum, sem bjargað verður í
Eyjum og teljum okkur vera með
því að uppfylla margumtalaðar
skyldur okkar við bæjarfélagið. Mér
finnst afar mikillar ósanngirni gæta
í kröfunni um uppbyggingu á frysti-
húsi félagsins, þegar litið er til þess
að félagið hefur aðeins til umráða
ríflega 10% bolfiskkvótans í Eyjum
í þorskígildum talið. Fiskvinnsla í
Vestmannaeyjum býr vitaskuld við
sömu rekstrarskilyrði og sambæri-
leg vinnsla annars staðar á landinu
og það kemur mér mjög spánskt
fyrir sjónir, hafi menn haft mikla
trú á því að stjórn félagsins myndi
án hiks og jafnvel umhugsunar taka
þá ákvörðun að verja hundruðum
milljóna króna til byggingar frysti-
húss, sem hefði til vinnslu þennan
litla hluta af bolfiski Vestmanna-
eyja.
Við munum síðan ráðast í veru-
lega fjárfestingu í vinnslu á upp-
sjávarfiski. Ísfélag Vestmannaeyja
hefur lengst af sótt meginstyrk sinn
í veiðar og vinnslu á loðnu og síld og
er sennilega stærsti handhafi kvóta
í loðnu með ríflega 10%
aflahlutdeild. Félagið er
með glænýja fiskimjöls-
verksmiðju í Vestmanna-
eyjum og með ágæta
verksmiðju á Krossanesi
við Akureyri og síðan mjög vel út-
búna pökkunarlínu fyrir loðnu og
flokkun og síðan afar fullkomna og
glæsilega síldarvinnslu í Vest-
mannaeyjum. Þarna hefur styrkur-
inn legið og það er ekkert skrítið
þar sem ekkert bæjarfélag liggur
jafnvel við vinnslu á þessum fiskteg-
undum eins og Vestmannaeyjar.
Ísfélagið á engar aðrar eignir
annars staðar en í Eyjum nema
verksmiðjuna á Krossanesi, en hún
var sameinuð Ísfélaginu í fyrra.
Reyndar á félagið smáræði í Loðnu-
vinnslunni á Fáskrúðsfirði. Það hef-
ur verið styrkur fyrir félagið að eiga
hlut í verksmiðju á Norðurlandi og
þess vegna var það ákveðið á sínum
tíma að fjárfesta verulega í verk-
smiðjunni á Krossanesi. Ísfélagið
var stærsti hluthafinn þar fyrir
sameininguna. Markmiðið með
þeirri fjárfestingu var að eiga nokk-
uð örugga löndunarhöfn á Norður-
landi, þegar loðnuveiðin er fyrir
norðan. Það er ekkert vit í því að
láta skipin sigla alla leið til Eyja.
Það er of löng leið og kvótinn næð-
ist aldrei með þeim hætti. Því var
þetta mjög arðbær og góð fjárfest-
ing fyrir félagið.“
Mikil áföll
Hver eru framtíðarmarkmið Ís-
félagsins?
„Eins og kunnugt er höfum við
lent í tveimur miklum áföllum á
undanförnum mánuðum. Við misst-
um okkar góða forstjóra, foringja
og aðaleiganda, Sigurð Einarsson,
sem lézt fjórða október síðastlið-
inn. Það var gríðarlegt áfall fyrir
félagið, alla aðstandendur þess og
fyrir Vestmannaeyjar, að missa
þennan mæta mann. Síðan bætist
hitt áfallið við að frystihúsið brenn-
ur í byrjun desember. Við höfum
því verið að ná áttum í þessu. Það
tekur tíma að taka þær ákvarðanir,
sem snúa að framtíðinni. Menn
eiga vitaskuld að fara fremur gæti-
lega í þeim efnum. Það skiptir máli
að vel sé vandað til verka, nú þegar
við stöndum á þessum tímamótum,
sem við kusum okkur aldeilis ekki.
Ég held að ég megi þó segja að
sú stefna félagsins sé alveg klár, að
við munum byggja upp mjög öfluga
vinnslu á uppsjávarfiski, við mun-
um leitast við að vera í fararbroddi
í veiðum og vinnslu á loðnu og síld.
Ég held að við félaginu blasi mjög
björt framtíðarsýn í því og það eigi
sér góða möguleika hvað varðar
þessa þætti. Vonandi eflist félagið
það mikið í framtíðinni að það geti
aukið aflaheimildir sínar í öðrum
tegundum og haldið uppi öflugu at-
vinnulífi í Vestmannaeyjum.“
Sameining hagkvæm
Það hefur mikið verið talað um
sameiningar og tvívegis verið reynt
að sameina Ísfélagið og Vinnslu-
stöðina án árangurs.
Hvað er framundan í
slíkum málum. Hefur
komið til greina að Ís-
félagið sameinaðist ein-
hverju öðru fyrirtæki,
eins og Granda til dæmis?
„Þetta hefur vissulega gengið
treglega frá okkur. Við vorum tvisv-
ar búnir að ganga frá samningum
við stærstu hluthafa Vinnslustöðv-
arinnar í Eyjum um sameiningu
þessara tveggja félaga. Það var
framtíðarsýn Ísfélagsmanna og ég
held, að minnsta kosti á einhverjum
augnablikum, líka sýn eigenda
Vinnslustöðvarinnar. Með það að
sameina þessu tvö félög hefði verið
hægt að skapa mjög hagkvæma og
sterka einingu í Vestmannaeyjum,
sem hefði þá verið meðal öflugustu
sjávarútvegsfyrirtækja landsins.
Mín trú er sú, að það hefði verið
mikið gæfuspor fyrir Vestmanna-
eyjar, hefði þetta skref verið stigið
til fulls.
Undanfarin ár hafa Vestmanna-
eyjar frekar verið í vörn. Íbúum
hefur frekar fækkað en fjölgað.
Þetta var sú sýn sem Sigurður heit-
inn sá, það varð að stíga þetta skref
til að tryggja trausta búsetu í Vest-
mannaeyjum og traust atvinnulíf.
Það hefur þó örugglega verið hon-
um mjög erfið ákvörðun, því hann
var mikill einstaklingshyggjumaður
og vildi gjarnan starfa einn að þess-
um málum. Hann var ekki fyrir
hópvinnu í þessum málum. Hann
taldi hag sínum best borgið með því
að standa einn og vera einn í for-
ystu.
Hann var gríðarlega sterkur ein-
staklingur, sem sinnti málefnum
Vestmannaeyja held ég betur en
nokkur annar maður hefur gert um
mjög langa hríð. Þetta var því
örugglega mjög stór og erfið
ákvörðun fyrir hann að fara að
rugla saman reitum við aðra í
þessu. En þar hafði hann að leið-
arljósi þessa sýn sína á framtíð
Vestmannaeyja. Þetta var held ég
varnarleikur hans fyrir byggð og
búsetu í Eyjum. Því miður var það
niðurstaðan að þrátt fyrir að
Vinnslustöðvarmenn hafi undirritað
samkomulag í tvígang, hlupu þeir
frá þeim jafnoft. Uppi standa menn
nú með fyrirtækin hvort í sínu lagi
og það tel ég ekki vera góðan kost.
Ég tel þetta mjög slæma niðurstöðu
og ég tel að ábyrgð þeirra manna,
sem komu fram með þessum hætti,
sé mjög mikil.“
„Í dag á fyrirtækið ekki í neinum
viðræðum við önnur félög um sam-
einingu. Sé hins vegar horft til
framtíðar, hygg ég nú að þessar
einingar munu stækka. Ég tek und-
ir með þeim, sem hafa lýst þeirri
skoðun sinni, þó ég ætli ekki að
nefna neinn fjölda fyrirtækja í þeim
efnum. Ég tel að í framtíðinni verði
sjávarútvegsfyrirtækin tiltölulega
fá og mjög öflug þar sem ítrustu
hagkvæmni verði gætt varðandi
veiðar, vinnslu, sölu og markaðs-
setningu afurðanna. Ég vona auð-
vitað það að Ísfélag Vestmannaeyja
verði í framtíðinni hluti af einhverju
slíku sterku fyrirtæki. Ég sé ekki
að Ísfélagið muni endilega standa
eitt og sér, þegar horft er til fram-
tíðar með þeim hætti sme er í dag.
Ég held að hag eigenda og starfs-
fólks betur borgið með því að
styrkja þessar einingar. Við eigum í
mikilli samkepnni hér innan lands
og ekkert síður erlendis og það þarf
styrk til að standa sig í slíkri sam-
keppni.“
Hvað hugmyndir um sameiningu
við Granda varðar, á félagið ekki í
neinum slíkum samningaviðræðum?
„Ég er vissulega mikill Granda
maður og tel að mörgu leyti ekkert
óskynsamlegt að Grandi sé nefndur
til sögunnar. Ágúst Einarsson,
bróðir Sigurðar heitins er hefur
verið einn af forystumönnum
Granda og einn af stærstu hluthöf-
um þess félags. En það eru engin
slík áform uppi og hafa ekki verið.
Mér hefur alltaf liðið vel í hópi
Granda manna, enda hef ég lungann
úr starfsævi minni starfað í skjóli
þeirra ágætu manna, sem leiða það
félag og hef notið vináttu
þeirra um árabil. Það
hefur hins vegar engin
áhrif á tillögur mínar í
þessum málum, því
skyldur mínar eru við
eigendur Ísfélagsins. Hér munum
við auðvitað láta skynsemina ráða.
Ef það kemur á daginn einhvern
tímann síðar að það væri skynsam-
legast að sameinast Granda, hefði
ég vitaskuld ekkert á móti því. En
það er ekkert á döfinni og því í raun
fráleitt að vera að ræða einhverja
kosti, sem eru ekkert uppi á borð-
inu,“ segir Gunnlaugur Sævar
Gunnlaugsson.
Gunnlaugur Sævar Gunnlaugsson, stjórnarmaður í Ísfélaginu, segir framtíðarsýn þess bjarta
Glapræði að reisa
nýtízku frystihús
fyrir bolfisk
Morgublaðið/Jim Smart
Gunnlaugur Sævar Gunnlaugsson, stjórnarmaður í Ísfélaginu, telur félagið uppfylla skyldur sínar við bæj-
arfélagið með því að vinna sjálft fisk og fá önnur fyrirtæki í bænum til að vinna hluta aflans.
Gunnlaugi Sævari Gunnlaugssyni, stjórnarmanni í Ísfélaginu, þyk-
ir mikillar ósanngirni gæta í kröfunni um uppbyggingu á frystihúsi
félagsins, þegar litið sé til þess hve lítinn bolfiskkvóta það hafi.
Hjörtur Gíslason ræddi við Gunnlaug um framtíðaráform félagsins
og kröfuna um að félagið haldi bolfiskfrystingu áfram.
Gengið langt
til að halda
uppi atvinnu
Engar viðræður
í gangi um
sameiningu