Morgunblaðið - 28.01.2001, Blaðsíða 30

30 SUNNUDAGUR 28. JANÚAR 2001 MORGUNBLAÐIÐ
J
óhannes Viðar Bjarnason
er gamall Þróttari úr
Kleppsholtinu, fæddur 9.
ágúst 1955. Þar og í
Laugarnesinu ólst hann
upp. Um síðir lá leiðin í Hlíðardals-
skóla í Ölfusi. Hann var rekinn af
aðventistum og smitaðist Jóhannes
nokkuð af hugarþeli þeirra og
hugði um tíma á prestsnám eða að
helga sig trúboði. Hann nam við
Newbold College á Englandi í eitt
ár en kom síðan heim með nýjar
hugmyndir í kollinum. Hann fór í
Hótel- og veitingaskólann og út-
skrifaðist þaðan. Hann bæði vann
og lærði á Naustinu í fimm ár, á
Þórskaffi, Holiday Inn og víðar,
auk þess sem hann vann við ýmiss
konar sölustörf. Allt þar til árið
1990 að hann tók við húsnæði við
sjóinn í sunnanverðum Hafnarfirði.
Það átti síðar eftir að verða
Fjörukráin, sem er í dag eitt svip-
mesta veitingahús landsins.
Gamla húsið hefur breyst mikið í
tíð Jóhannesar. Allt hefur það þó
verið gert undir ströngu eftirliti,
því um friðað hús er að ræða. Það
er eitt af elstu húsum bæjarins,
smíðað árið 1841 af Matthíasi Mat-
hiesen, sem rak þar m.a. verslun.
Eftir hans tíð hefur eitt og annað
verið stundað í húsinu og oftar en
einu sinni hefur það komist í nið-
urníðslu.
Að sögn Jóhannesar voru það
tveir menn, Harry Hólmgeirsson
og Viktor Strange, sem „björguðu“
húsinu eins og Jóhannes kemst að
orði. Þessir menn tóku, með dyggri
aðstoð föður Viktors, Egils
Strange, húsið í gegn er þeir hugð-
ust hefja veitingarekstur á árunum
1983–84. „Þetta voru dugnaðar-
menn og Egill sannkallaður lista-
smiður sem gekk svo frá öllu að
eftir var tekið og dáðst að. Rekstr-
arumhverfi var hins vegar erfitt á
þessum árum, ótrúlega margir
lentu í erfiðleikum,“ segir Jóhann-
es, en hann og æskuvinur hans,
Ólafur Ragnarsson, keyptu húsið,
lokuðu því og innréttuðu upp á
nýtt. Þeir voru með nýjar hug-
myndir þótt haldið skyldi áfram
veitingarekstri í húsinu.
Mozart
og Napóleon
„Ég held ég geti fullyrt að hér
hafi risið fyrsta matarkrá landsins
og það var í byrjun árs 1990.
Áhersla var lögð á að vera með
matargesti sem vildu góðan mat á
hæfilegu verði og gætu síðan hugs-
að sér að sitja eitthvað áfram með
bjórkrús. Einnig var inni í mynd-
inni að þegar liði á kvöldið kæmu
inn nýir gestir og úr yrði alls herj-
ar kráarstemmning. Við skírðum
staðinn Fjörukrána vegna stað-
setningar hennar. Kvöldmatur var
frá um það bil klukkan sjö til ellefu
og svo tók kráarstemmningin við.
Þetta fór ágætlega af stað, en það
tekur samt alltaf tíma að vinna sig
upp á nýjum sviðum þannig að við
veltum fyrir okkur hvað við gætum
gert til að glæða áhuga viðskipta-
vina. Þá var fitjað upp á því að
halda sérstaka Mozartdaga þar
sem spiluð og sungin var tónlist
snillingsins undir borðum og réttir
á borð við Vínarsnitsel voru fyr-
irferðarmiklir á sérmatseðli. Þá
klæddi ég mig upp í Mozartföt og
fór um og kynnti uppátækið.
Starfsfólkið var einnig uppáklætt á
kvöldin. Þetta gekk vel og næst
voru það franskir dagar og þá var
það Napóleon sem tók á móti gest-
um er þeir mættu til veislu. Þetta
vakti allt saman gífurlega athygli
og uppátækin þóttu nýstárleg og
skrýtin. Heyrðist jafnvel hvískrað
að hér væri kominn einn skrýtni
Hafnfirðingurinn enn að reyna að
plata alla upp úr skónum.
Um vorið þurfti svo að brydda
upp á einhverju nýju og þá fékk ég
leyfi til að reisa hérna 100 fer-
metra tjald, sem var þó ekki annað
en regnvarinn dúkur. Þá klæddum
við okkur öll upp sem víkingar,
rændum rútum sem voru í ferðum
á milli Reykjavíkur og Keflavíkur
og grilluðum lambakjöt ofan í gesti
og bárum matinn fram í trogum.
Tjaldið var alltaf fullt, bæði af út-
lendingum og Íslendingum. Það
var svo vinsælt að það hélt áfram
um veturinn – var aldrei vinsælla
en þá – og þá þurfti að koma þar
fyrir sex til sjö hitablásurum, enda
tjaldið óeinangrað. Hitinn steig
upp og það var nokkuð kostulegt
að sjá til tjaldsins á dimmum vetr-
arkvöldum, er gufu- og reykjar-
bólstrarnir stigu upp af tjaldinu
upp í næturhimininn svo halda
mætti að það væri kviknað í. Það
var svo funheitt í tjaldinu að kon-
urnar brenndu af sér nælonsokk-
ana ef þær gengu of nálægt blás-
urunum.“
Óáran
í upphafi
Þannig háttaði til að efnahagur
landsmanna var ekki upp á það
besta árið 1990 er Jóhannes og
félagi hans fóru af stað. „Á þessum
árum var mikið vælt og margir á
hausnum, en á móti kom að þetta
var góður tími til að byggja upp,
vinnuaflið var til reiðu og ekki
dýrt. Ég var því með stækkunar-
áform, en þar sem þessu fylgdi
áhætta urðum við félagi minn
ásáttir um að ég keypti hans hlut.
Allt var það gert í góðu og á þeirri
forsendu að ef maður ætlaði að
lenda með skelli væri betra að fara
þá leið einn en draga sína bestu
vini með sér í fallinu. Þó að á ýmsu
hafi gengið hef ég borið gæfu til að
standa af mér alla erfiðleika og náð
að stækka fyrirtækið jafnt og þétt.
Húsið, sem tók aðeins 50 manns í
byrjun, tekur nú 400 matargesti og
ég hef bætt reglulega við það,
þannig að í því eru nú sjö salir, auk
þess sem salur með vísi að minja-
safni og aðstöðu fyrir leikþætti er
á neðri hæð og gistirými með 19
fullbúnum hótelherbergjum er að
finna í húsi við hlið Fjörukráar-
innar. Það köllum við Vestnorden-
kúltúrhúsið, en við tókum nýjustu
viðbótina í gagnið um áramótin. Í
Kúltúrhúsinu eru auk þess vinnu-
stofur fyrir gestalistamenn og þess
má geta að þar bæði býr og starfar
myndlistarmaðurinn Haukur Hall-
dórsson sem hefur myndskreytt
Fjörukrána,“ segir Jóhannes.
Víkingar
og Vestnorden
En hvaða markaður er fyrir
þessa miklu viðbót?
„Það fer eftir því hvað þú ert
duglegur að vekja á þér athygli og
brydda upp á nýjungum. Ég er
frumkvöðull að víkingahátíðum og
stofnaði Landnám ásamt Flugleið-
um og Hafnarfjarðarbæ. Ég hef
haldið alls fimm hátíðir í Hafn-
arfirði, ýmist í samvinnu við fyrr-
nefnda aðila eða bara sjálfur. Ég
hef haldið nokkrar víkingahátíðir,
alls fimm síðan 1995. Líklega hefði
aldrei orðið neitt úr neinu ef ekki
hefði verið fyrir tilstilli Steins Lár-
ussonar hjá Flugleiðum. Þegar
svona hugmyndir vakna er sterkt
að leita eftir sterkum samstarfs-
aðilum. Menn hristu hausinn í
byrjun, en þegar Steinn kom með
Flugleiðir inn í myndina breyttist
það allt saman. Við fáum 40 þús-
und útlendinga bara í víkingaveisl-
urnar og annað eins af fólki stopp-
ar hér og lítur inn.
Allt hangir þetta saman við þá
þróun sem hér er. Þannig er að ég
hef eignast marga vini á þann hátt
að taka þátt í svokölluðum Vest-
norden-ráðstefnum þar sem ferða-
málafrömuðir á Íslandi, Grænlandi
og í Færeyjum hittast á hverju ári,
til skiptis í þessum löndum. Ég hef
haft gaman af þessu, við höfum
skemmt okkur saman samhliða því
að kynna hver fyrir öðrum hvað
um er að vera hjá okkur í ferða-
málabransanum. Þá vaknaði þessi
hugmynd að koma á fót þessu
Vestnorden-kúltúrhúsi sem ég
nefndi áðan og það er óðum að
fæðast. Það nær til alls fyrirtæk-
isins, við erum komin með minja-
gripasölu og ýmsa listmuni frá
þessum löndum og ætlunin er að fá
þekkta listamenn frá öllum lönd-
unum til að byggja þetta upp með
okkur. Um þessar mundir eru t.d.
Færeyskir dagar í Fjörukránni og
í tilefni af þeim eru m.a. nokkrir af
mestu og bestu listamönnum Fær-
eyja í heimsókn. Í mars verða síð-
an Grænlenskir dagar og þá verður
sérstök dagskrá tileinkuð Græn-
landi með þátttöku gesta þaðan.
Veitingastaðurinn verður síðan
með þessu Vestnordensniði að því
leyti að auk venjulegs matseðils
verða bæði grænlenskir og fær-
eyskir réttir á boðstólum og getum
við nefnt grinda- og skerpukjöt frá
Færeyjum og reykt selkjöt, hrein-
dýr og sauðnaut frá Grænlandi.
Þetta er bæði draumurinn og
stefnan og allt er á góðri leið. Við
erum með eins og hálfs árs áætlun
sem miðar að því að koma kúlt-
úrhúsinu á fullan skrið, en síðan
verður að sjálfsögðu stöðug þró-
un,“ segir Jóhannes.
Og hann heldur áfram: „Þetta er
góð markaðssetning. Þegar ég fór
til Færeyja til að kynna hugmynd-
ina fyrir þessum vinum mínum af
Vestnordenráðstefnunum hristu
þeir bara höfuðið. Þetta er nokkuð
sem stórfyrirtæki eða stjórnvöld
gera helst og menn hugsuðu með
sér enn og aftur að þarna væri
ruglaði Hafnfirðingurinn mættur
til að plata þá. Mér var sagt:
Komdu þessu á koppinn góði og
talaðu svo við okkur! Og það gerði
ég og nú veit nánast hvert manns-
barn í Færeyjum af Fjörukránni.
Það stefnir í það sama á Græn-
landi, menn eru hvarvetna fúsir til
svona samstarfs. Það er nú svo, að
þótt víkingastíllinn og hátíðirnar
séu enn snar þáttur í starfseminni
verður fleira að koma til. Þetta er
líka svo jákvætt. Við eigum að
heimsækja nágranna okkar og þeir
okkur. Það er fullt af fólki búið að
fara tuttugu sinnum til Spánar og
Morgunblaðið/Ásdís
GÆTI ÞETTA HVERGI
NEMA Í HAFNARFIRÐI

Óhætt er að segja að Fjörukráin í Hafnarfirði sé
veitingahús sem hefur markað sér ákveðna sérstöðu.
Nafnið stendur auk þess fyrir mun meira en veiting-
arnar einar saman. Maðurinn á bak við veitingastaðinn
er Jóhannes Viðar Bjarnason, gamall Þróttari úr
Kleppsholtinu, sem nú er orðinn víkingur í Hafnarfirði.
eftir Guðmund Guðjónsson