Morgunblaðið - 03.06.2001, Qupperneq 10

10 SUNNUDAGUR 3. JÚNÍ 2001 MORGUNBLAÐIÐ
RUNÓLFUR Runólfssonhefur búið í Fljótsdal frá1966. Hann flutti þangaðfrá Bakkakoti í Meðal-landi þar sem hann er
fæddur og uppalinn. Runólfur segir að
sér hafi ekki þótt neitt sniðugt að eiga
alltaf heima þar og því ákveðið að
flytja sig um set. „Ég var svo hneigður
fyrir sauðkindur og að stunda fjárbú-
skap. Þá var þetta nokkuð heppilegur
staður, að lenda á þessari jörð hér.“
Þegar Runólfur kom í Fljótsdal var
einn maður með jörðina. Af og til í ald-
anna rás hefur verið þar tvíbýli og þar
staðið tvö íbúðarhús. Runólfur bjó ein
fimmtán ár í gömlum bæ. Þá reisti
hann núverandi íbúðarhús, eininga-
hús frá Hvolsvelli, 200 metrum austan
við gamla bæinn og nær afréttinum.
Veturinn eftir brann gamli bærinn
sem hann hafði búið í. Hann segir að
smiðurinn hafi viljað láta nýja húsið
snúa þannig að stofuglugginn vissi í
suður. Það vildi Runólfur ekki. Hann
þekkti sín heimatún og sá að þá
myndu austanveðrin, sem geta orðið
hörð, blása bleytunni upp eftir þakinu.
Glugginn snýr því í austur.
Runólfur bauð okkur til sætis við
stofugluggann og sagði: „Þetta er
málverk sem ég hef daglega fyrir aug-
unum. Að sjálfsögðu eitthvað mis-
munandi eftir árstíðum.“
Útsýnið er óviðjafnanlegt. Við aug-
um blasa Þórólfsfellið og Þórsmörkin.
Mýrdalsjökull og Eyjafjallajökull
ramma sjóndeildarhringinn af. Næst
bænum blasa við túnin og fjárhúsin.
Bæjarstæðið í Fljótsdal er ákaflega
fallegt. Fyrir framan bæinn eru
Markarfljótsaurar og tignarlegur
Eyjafjallajökull gnæfir til suðurs. Til
vesturs rís Stóri-Dímon upp úr
flatneskju sandanna. Það var einmuna
blíða daginn sem við heimsóttum Run-
ólf. Fjöllin skörtuðu sínu fínasta og
náttúran öll að lifna. Nýbornar lamb-
ær að kroppa nýgræðinginn og syngj-
andi mófuglar um öll tún.
Út um stofugluggann sjást greini-
lega tveir skriðjöklar sem falla úr
Eyjafjallajökli, Falljökull og Stein-
holtsjökull. Runólfur var spurður
hvort henn héldi að Eyjafjallajökull
ætti eftir að gjósa?
Hætt að hugsa um vetrarbeit
„Þetta er bara möguleiki sem er
fyrir hendi,“ segir Runólfur. „Annars
er talið nú að jöklarnir séu að minnka.
Það eina sem ég sé í sambandi við það
er við vestari skriðjökulinn, Falljökul.
Þú sérð kambinn sem er fast upp við
jökulinn. Fyrir þremur árum var
skriðjökullinn upp fyrir kambinn alla
leið niður, nú er þarna svæði sem hann
hefur skroppið saman og nær hann
ekki lengur yfir malarkambinn að
neðanverðu héðan séð. Það er eins
efst. Þegar ég kom hingað var smá-
slakki milli hnjúkanna fyrir ofan Fall-
jökulinn. Nú er orðið þarna gjögur
niður, jökullaust.“
Runólfur segir að Fljótsdalurinn
hafi verið mjög góð fjárjörð á árum áð-
ur þegar hún átti Þórólfsfellið ein.
Hreppurinn keypti síðan þann part úr
jörðinni og gerði að beitarlandi allra í
hreppnum. „Ég hef aðgang að því eins
og aðrir hreppsbúar. Svo hefur þróun-
in verið þannig að það er hætt að
hugsa um vetrarbeit, eins og siður var
í fyrri daga. Eftir að farið er að sýna
skepnunum hey á haustin þá nenna
þær ekki að fara fram til beitar. Vilja
bara sína gjöf.“
Kindurnar tók Runólfur að stofn-
inum til með sér úr Meðallandinu.
„Árið sem ég flutti er held ég eina árið
sem leyft var að fara með líflömb á
milli landshluta,“ segir Runólfur. „Ég
kom með lömb af stofni sem ég átti
fyrir austan. Núna lengi hef ég notað
sæðingar og sælist eftir að fá hrúta til
ásetnings úr því sem þær gefa. Þannig
kemur nýtt blóð inn í hjörðina.“
Runólfur segist hafa heldur sóst
eftir því að eiga hyrnt fé. „Það þróað-
ist út af því að þegar ég var barn voru
leikföngin hornin af kindunum. Mér
þótti svo eðlilegt og sjálfsagt að kind-
urnar væru hyrndar. Svo hefur það
haldist við. Eftir að þessar sæðingar
komust í gang eru hyrndu ærnar
sæddar frá hyrndum hrútum og koll-
óttar frá kollóttum.“
Runólfur segir ekki að horn, eða
hnýflar, á lömbum valdi neinum erf-
iðleikum þegar ærnar bera. „Yfirleitt
hafa mínar ær getað borið úti í nátt-
úrunni vandræðalaust.“
Flestar kindurnar eru hvítar, en
eitthvað af mislitu. Ef dæma má af ull-
inni sem lögð er inn heldur Runólfur
að um þriðjungurinn sé mislitur.
Runólfur segist ekki vera með stórt
bú, um 200 ær. Rétt eitthvað til að lifa
af. En er hægt að lifa af 200 ám? „Ég
veit það bara ekki,“ svarar Runólfur.
„Frúin er í vinnu og ég bara velkist við
þetta einhvern veginn. Svo er ég kom-
inn á þann aldur að ég fæ orðið ellilíf-
eyri eitthvað.“
Skógur frá fornu fari
Ofan við bæinn eru tveir trjáreitir.
Nýbúið er að girða af annan reitinn og
planta í hann. „Það er myndarlegur
blettur sem fær að vaxa það sem ég á
ólifað,“ segir Runólfur.
– Sumu skógræktarfólki er heldur
illa við fé, hvað finnst þér um það?
„Ég veit það ekki. Ég er að hluta til
kindadellukarl – hef gaman af kind-
um.“
Runólfur segir að Þórólfsfell hafi
verið vaxið skógi um landnám. Það
hafi allt blásið af þar sem féð náði í
skóginn. Í gljúfrum má enn sjá birki-
hríslur sem eru leifar af gamla skóg-
inum. Búið er að friða í Þórsmörk fyrir
sauðfé. Runólfur segir að þar hafi
gengið fé fram á síðustu öld. „Það voru
Runólfur markaði nýborið lamb. Ærin og Kolur fylgdust með. Eftir að blaðamenn kvöddu bar ærin öðru lambi, alveg óvænt!
Á milli gamla og nýja bæjarins rennur lítill lækur og yfir hann er trébrú. Í baksýn gnæfir Eyjafjallajökull.
Síbreytilegt málverk
Fljótsdalur er innsti bær í Fljótshlíð. Þar býr
Runólfur Runólfsson með óviðjafnanlegt útsýni
fyrir augum. Guðni Einarsson og Ragnar Guðni
Axelsson heimsóttu fjárbóndann í Fljótsdal.
Runólfur gægist út um gluggann á farfuglaheimilinu. Kolur spókar sig í garðinum.