Morgunblaðið - 03.06.2001, Síða 31

MORGUNBLAÐIÐ SUNNUDAGUR 3. JÚNÍ 2001 31
ÉG MAN vel eftir henniDísu. Hún bjó hérspölkorn utar í götunniog kom oft og bankaði
upp á til að spyrja um krakkana
mína. Kankvís stelpa og frökk og hafði þetta
glettna bros, frá því fyrst ég sá hana. Hún
hafði það fyrir sið að gabba mig til dyra, með
því að hringja á bjöllunni og fela sig svo á bak
við hornið. Hringdi aftur og hafði þó jafnan vit
á því, að skella framan í mig hlátrinum, áður
en ég missti þolinmæðina.
Foreldrar hennar voru gott fólk og voru
stolt af stelpunni sinni. Sem þau máttu og
vera. Henni sóttist námið vel, lék á píanó og
stundaði badminton og var vinamörg. Dísa
var strax lagleg í andliti, grönn og limamjúk
og hafði þessa sterku nálægð sem ekki er öll-
um gefin. Pínulítið feimin, sem gerði hana að-
laðandi og það var gaman að fylgjast með
uppvexti hennar í gegnum eigin börn og
félagsskapinn sem myndaðist á þessum
grunnskólaárum.
Sem sagt, fyrirmyndarbarn, hún Dísa. Svo
fór hún í framhaldsskólann og varð unglingur
og ég missti sjónar á henni, eins og gengur.
Krakkar koma og fara og fullorðnir eru jú
með hugann við annað, heldur en þau börn og
þá unglinga, sem dingla stundum á bjöllunni
og eru þarna einhversstaðar í nágrenninu. Við
erum ekki einu sinni að huga öllum stundum
að okkar eigin börnum, hvað þá börnum ann-
arra, enda er það veröld út af fyrir sig, sem
okkur er ekki alltaf hleypt inn í. Og nennum
heldur ekki að kynna okkur. Maður á nóg með
sjálfan sig, ekki satt? Eða svo heldur maður.
Svo er það einn daginn, sem hún Dísalitla berst í tal. Sjúkrabíll hafði komið íhendingskasti að heimili hennar í göt-
unni minni og út var borin þessi unga stúlka,
dóttirin á heimilinu, dóttirin hún Dísa. Jú, hún
hafði dópað sig heldur of mikið var sagt í
hvíslingunum og lá nú á milli heims og helju,
greyið, sögðu þeir, sem gerst
þekktu, „enda var svosem ekki við
öðru að búast, eftir það sem á
undan gekk“.
„Gekk á hverju?“ spurði ég eins
og álfur út úr hól.
Nú, hvað er þetta maður, veistu ekki að hún
Dísa litla var fíkill. Hafði dottið út úr skól-
anum vegna óreglulegra mætinga, hafði jafn-
vel horfið um tíma af heimilinu. Henni væri
ekki viðbjargandi, sagði fólkið, rétt eins og
hér væri á ferðinni gamalreyndur róni, sem
hefði drukkið og dópað frá sér lífið.
Og þetta var allt að gerast í götunni, heima
hjá mér, hjá litlu skottunni sem var að
hrekkja mig á bjöllunni og þetta gat þá komið
fyrir hjá þeim, foreldrunum hennar, sem
höfðu verið góð við hana Dísu sína og gegndu
góðum stöðum og voru í fyrirmyndarhjóna-
bandi.
Eða hvað?
Ég heimsótti þau hjónin kvöldið eftir. Hún
var ekki sjón að sjá, móðirin, útgrátin og tekin
af kvöl eða sjálfsásökun og hann sat með
hendur í skauti, horfði í gaupnir sér og hafði
elst. Smám saman kom sagan að baki harm-
leiknum: Dísa var félagslynd og glaðvær. Hún
hafði gaman af því að skemmta sér og sótti
skólaböllin. Umgekkst kunningjahóp sem
hélt mikið saman og svo kom einn og svo kom
annar sem hafði prufað sniff og töflur og af
hverju ekki þið líka, ofsa fjör, ofsa stuð og
auðvitað gat Dísa ekki setið hjá og verið út-
undan í stuðinu og þannig hafði þetta gerst,
svona til að geðjast hinum og vera ekki félags-
skítur.
Ekki það að þau hjónin hafi tekið eftirneinum breytingum og því var heldurekki að neita að þau voru mikið
upptekin í vinnunni og voru hálfpartinn fegin
þegar Dísa og hinir krakkarnir höfðu svona
mikið ofan af fyrir sjálfum sér og svo var hún
líka svo góð stelpa, hún Dísa, að það gat
ekkert komið fyrir hjá henni.
Eða svo héldu þau.
Það höldum við hin, líka. Trúum því að
börnin okkar og unglingarnir séu óhultir í
sínu nánasta umhverfi, heimilið, skólinn,
félagsskapurinn, brosið ljúfa, sem bræðir all-
an efa og breiðir yfir brestina. Við lesum um
óhugnaðinn í fjölmiðlunum og vorkennum
fólkinu sem fellur fyrir freistingunum og vá-
gestinum, ypptum öxlum og áföll eins eru ör-
skot annars: æ,æ, ansi var það leitt, hugsar
maður og svo ekki meir.
Eða svo höldum við.
En hættan leynist þar sem síst skyldi.
Brunnurinn er einmitt opinn, þar sem við
höldum hann byrgðan. Í skólanum, í félags-
skapnum, á heimilinu, já heima, þar sem við
vanrækjum skyldur okkar og látum allt annað
hafa forgang: vinnuna, búkþarfirnar, sjón-
varpsfréttirnar, hvíldina, letina, afskiptaleys-
ið. Börnin mæta afgangi, unglingarnir eru of
fyrirferðarmiklir, kynslóðabilið er of stórt.
Og áður en varir og án þess að gera boðá undan sér, er allt þetta góða líf allt íeinu hrunið eins og spilaborg; vágest-
urinn var orðinn gestur á þínu eigin heimili.
Litla eftirlætið þitt, hún Dísa draumaprins-
essa, reyndist fórnarlamb eitursins.
Það tóku við erfiðir mánuðir og jafnvel þótt
hún nái sér, verður þessi unga og fallega
blómarós aldrei sú sama á ný. Æskublóminn
er horfinn, skugginn grúfir yfir, fíknin blund-
ar og freistingin er handan hornsins. Sú
freisting og firring, sem gerir skipulega at-
lögu að lífi komandi kynslóðar, barnanna okk-
ar. Og hvers virði er allt okkar líf, ef afkvæm-
in og eftirlætin okkar, verða að bráð þessa
vágests? Veslast upp áður en þau fá að þrosk-
ast, lifa án þess að lifa, deyja án þess að deyja.
Hversu margir hafa verið í þeim sporum?
Og hversu margir eiga eftir að upplifa þá lífs-
reynslu? Dísa og hennar fjölskylda eru ekki
ein um það böl. Í raun og veru erum við að
heyja styrjöld, þar sem börnin okkar eru
skotspónarnir. Lögreglan hefur staðið sig vel
og gómað smyglara með fleiri þúsund e-töfl-
ur. En lögreglan segir um leið að þetta sé að-
eins einn tíundi hluti þess, sem inn á mark-
aðinn fer. Inn á markaðstorg hverra, nema
ungmennanna, afkvæmin okkar, afkvæmið
þitt?
Þeir boða það, sumir vitringar markaðs-lögmálanna og frjálsræðisins, að bestabaráttuaðferðin sé uppgjöf! Lögleið-
um fíkniefnin, segja þær stríðshetjur, hver í
kapp við aðra.
En sú uppgjöf verður ekki með mínu sam-
þykki. Né heldur foreldra Dísu.
Ég man eftir
henni Dísu
Þeir boða það, sumir vitringar markaðslögmálanna
og frjálsræðisins, að besta baráttuaðferðin sé upp-
gjöf, skrifar Ellert B. Schram. Lögleiðum fíkniefnin,
segja þær stríðshetjur, hver í kapp við aðra. En sú
uppgjöf verður ekki með mínu samþykki.
HUGSAÐ
UPPHÁTT