Morgunblaðið - 07.07.2001, Page 31

MORGUNBLAÐIÐ LAUGARDAGUR 7. JÚLÍ 2001 31
ra til fyr-
ykja fyrir-
þau birta
þau verð-
únir til að
hættan er
æta að ég
inn verð-
singagjöf.
viljug að
ð hjálpar
til dæmis
verða selj-
verð
ynt
u sum fyr-
sérstaka
a á fjár-
miðla til að
nar, Össur
með síma-
verður til
n betur.“
ptir miklu
eyfist jafn
ess vegna
u á að fá
vaða áhrif
yrirtækja,
átta sig á
rinnar á
framlegð
æki skýra
ngisbreyt-
líka kom-
tar dragi
ppgjörun-
Þetta er
la flestra
slæm, en
þau munu ef til vill vinna það marg-
falt til baka síðar að óbreyttu gengi.“
Jónas Gauti: „Varðandi framsetn-
inguna þá er það til dæmis oft þann-
ig að skuldir eru sundurliðaðar eftir
því í hvaða mynt þær eru, en ekki
tekjur og gjöld almennt, og þarna
mætti bæta úr. Það skiptir til dæmis
verulegu máli í hvaða mynt tekjurn-
ar eru þegar verið er að leggja mat á
verðmæti fyrirtækis og fyrirtækin
veita gjarna upplýsingar um þetta ef
þau eru spurð. Æskilegra væri ef
þessar upplýsingar kæmu skýrt
fram í ársreikningi.“
Pálína: „Eitt atriði enn sem nefna
má í sambandi við skort á upplýs-
ingagjöf er að oft vantar upplýsing-
ar um kaupverð fyrirtækja. Þá á ég
við að þegar skráð fyrirtæki kaupa
óskráð fyrirtæki vantar
oft mikið upp á upplýs-
ingar um kaupverð.
Þetta stafar oft af því að
seljendurnir vilja ekki
gefa upp kaupverðið en
þetta getur verið óheppi-
legt þegar verið er að leggja mat á
virði skráða félagsins.“
Almar: „Til að við getum metið
skráða fyrirtækið eftir kaup þess á
hinu óskráða þá verðum við að hafa
upplýsingar um kaupverðið.“
Of mikið af upplýsingum
aðeins til málamynda
Nú var ekki skylda að skila
þriggja mánaða uppgjöri í vor, það
verður skylda frá og með næsta
hausti, en sum fyrirtæki skiluðu þó
uppgjöri eða að minnsta kosti ein-
hverjum upplýsingum um rekstur-
inn. Þegar litið er til þess hve mörg
fyrirtæki hafa skilað afkomuviðvör-
unum, sérstaklega vegna gengis-
áhrifanna, hefði þá mátt búast við
betri heimtum af þriggja mánaða
uppgjörum, eða voru skilin fullnægj-
andi?
Almar: „Að meðaltali stóðu fyr-
irtækin sig ekki nógu vel. Í fyrsta
lagi birtu ekki nægilega mörg félög
árshlutauppgjör og þá má kannski
orða það þannig að of mikið hafi ver-
ið um að félög hafi sent frá sér af-
komutölur til þess eins að senda frá
sér afkomutölur. Tilgangurinn að
upplýsa fjárfesta var í sumum til-
vikum ekki hafður nægilega í fyr-
irrúmi og dæmi voru um að menn
sendu aðeins frá sér fáeinar tölur,
sem skildu nánast eftir fleiri spurn-
ingar en þær svöruðu, í stað þess að
gefa heildstæða mynd af
afkomunni.“
Edda Rós: „Ársreikn-
ingar eiga að gefa
glögga mynd af stöðu og
rekstri fyrirtækja. Á
síðustu árum eru komn-
ar nýjar fjármálavörur á markað á
borð við afleiður og vaxtaskipta-
samninga, og upplýsingagjöf í reikn-
ingum ætti að taka mið af því. Þess
vegna getur þurft að sýna aðra liði
nú en fyrir nokkrum árum til að fá
glögga mynd af rekstrinum.“
Nú hefur reglum um meðferð
söluhagnaðar verið breytt, þannig
að söluhagnaður varanlegra rekstr-
arfjármuna kemur fram efst í
rekstrarreikningnum en söluhagn-
aður af hlutabréfaeign undir fjár-
magnsliðum. Í byrjun að minnsta
kosti virtist þetta rugla þá dálítið í
ríminu sem reyndu að átta sig á af-
komunni. Hvernig metið þið áhrifin
af þessari breytingu nú?
Jónas Gauti: „Það er rétt, þetta
hefur heldur gert mönnum erfiðara
fyrir að átta sig á því hvað er sölu-
hagnaður og hvað er hefðbundinn
rekstur.“
Edda Rós: „Þetta hefur líka valdið
misskilningi í fréttaflutningi, því
fréttamenn hafa ekki endilega tíma
til að kafa í reikningana. Og þeir
ættu heldur ekki að þurfa að eyða
miklum tíma í reikningana til að
finna út úr þessu því þetta á að koma
skýrt fram.“
Maður hefur einmitt tekið eftir
því að ekki er alltaf getið um sölu-
hagnaðinn í fréttatilkynningum svo
fara þarf í reikninginn sjálfan til að
átta sig á þessu...
Almar: „Varðandi framsetningu
fréttatilkynninganna þá truflar það
okkur svolítið að oft og tíðum eru
þær skrifaðar til að fanga athygli
fréttamanna og jafnvel til þess að
þeir gleypi ómelt það sem þar stend-
ur. Menn stilla hlutunum þá upp sér
í hag og í sjálfu sér er ekkert út á
það að setja að menn leggi áherslu á
ákveðna þætti eftir atvikum. Það er
hins vegar mjög mikilvægt fyrir út-
gefendur verðbréfanna að hafa í
huga að þótt fyrstu viðbrögð við slík-
um fréttatilkynningum kunni að
vera góð eiga þau það til að breytast
þegar fjárfestar hafa haft tíma til að
rýna nánar í reikningana. Og til
lengri tíma er fyrirtækjunum ekki
til framdráttar að mála hlutina
bjartari litum en efni standa til. Að-
almálið er að viðhalda stöðugleika í
upplýsingagjöf og að menn skipti
ekki um mælikvarða á rekstrarár-
angur eftir því hvernig vindar blása.
En það er rétt að taka fram að það
er eðlilegt að einhver fyrirtæki hafi
gert mistök í framsetningu upplýs-
inga, rétt eins og við höfum gert
mistök við að túlka þær upplýsingar
sem við höfum fengið. Þetta stafar
af því að bæði fyrirtæki og fjárfestar
eru að læra, það tekur tíma sem eðli-
legt er.“
Edda Rós: „Varðandi söluhagnað-
inn þá tel ég að það sé eitthvað sem
menn muni læra á og að það muni
lagast. Fram að áramótum réðu fyr-
irtæki því með hvorri aðferðinni þau
færðu söluhagnaðinn. Frá og með
áramótum verður samræmi í þessu
og ég held að þetta muni breytast.“
Esther: „Það má líka nefna að fyr-
irtæki mættu oft gefa ýtarlegri upp-
lýsingar um söluhagnaðinn og sund-
urliða hvernig hann er til kominn.
Það vantar nokkuð upp á þetta nú.“
Ekki samræmt uppgjör
birgða og verðbréfa
Þið talið um í minnisblaði sem þið
hafið tekið saman að þið viljið sam-
ræma framsetningu reikninga í
ákveðnum geirum. Í þessu sam-
bandi dettur manni fjármálageirinn
og umræða um mismunandi fram-
setningu á skuldabréfaeign í hug,
þar sem ýmist er talið fram miðað
við kaupkröfu eða markaðsverð. Er
framsetning reikninga í þeim geira
vandamál?
Jónas Gauti: „Fyrir hinn almenna
fjárfesti er þetta ekki nægilega
skýrt og það væri til bóta að staðla
þetta. Það má að vísu lesa út úr
reikningunum hver staða hvers fyr-
irtækis er, en hún blasir ekki endi-
lega við.“
Edda Rós: „Ég tel að aðalmálið sé
að það komi fram hver munurinn á
uppgjörsaðferðunum er, en það eru
rök fyrir báðum aðferðum. Og ég
held að undantekningarlaust sé tek-
ið fram í fréttatilkynningum fjár-
málastofnana hversu miklu það
myndi breyta að gera upp með ann-
arri aðferð. Aðalmálið er sem sagt
að hægt sé með einföldum hætti að
lesa sömu hluti út úr reikningunum
en það er mjög erfitt í sumum at-
vinnugreinum.“
Esther: „Hér má nefna olíugeir-
ann sem dæmi, þar eru birgðir færð-
ar með ólíkum hætti og það skekkir
samanburð. Til að auðvelda saman-
burð innan sömu greinar er áríðandi
að það komi skýrt fram hvaða upp-
gjörsaðferðir eru notaðar og þá sér-
staklega ef breytt er um aðferðir.“
Guðjón: „Í þessu sambandi má ef
til vill minnast á reglur Reiknings-
skilaráðs, en þar er meðal annars
fjallað um einkenni gagnlegra upp-
lýsinga í reikningsskilum. Án þess
að ég fari að lesa þær upp hér þá eru
helstu kjarnaatriðin þau að upplýs-
ingarnar þurfa að vera skiljanlegar,
þær þurfa að skipta máli,
vera áreiðanlegar og
samanburðarhæfar. Í
raun og veru er það
þannig að ef hlutirnir eru
gerðir með þessum hætti
þá ná menn því fram sem
við erum að tala um hér og þetta eru
því gagnlegar reglur til að hafa í
huga.“
Hvert er viðhorf fyrirtækjanna til
upplýsingagjafarinnar. Eru þau al-
mennt viljug að gefa upplýsingar
þegar eftir þeim er leitað, eða reyna
menn að gefa sem minnst upp?
Almar: „Eitt þarf að hafa í huga í
þessu sambandi og það er að fyr-
irtækin verða að gæta jafnræðis og
veita öllum upplýsingar í einu. Það
verður því miður stundum til þess að
fyrirtæki gefa of litlar upplýsingar.“
Pálína: „Sum fyrirtæki senda frá
sér mikið af upplýsingum á meðan
ekkert heyrist frá öðrum. Það mætti
vera meira samræmi í þessu. Eins
mættu fyrirtæki greina betur að
hvaða upplýsingar þau senda út og
hverjar ekki. Stundum senda þau
frá sér mikið af upplýsingum, en
ekki endilega þær sem máli skipta.“
Esther: „Fyrirtækin halda líka oft
upplýsingum fyrir sig af samkeppn-
isástæðum og þau verða að meta
hvort kemur sér betur að birta
meira af upplýsingum fyrir fjárfesta
eða halda meiru eftir til að koma í
veg fyrir að samkeppnisaðilarnir fái
of góðar upplýsingar um þau. Þetta
verður að vera mat hvers og eins
fyrirtækis.“
Almar: „Þegar skráð fyrirtæki
eru í samkeppni við óskráð fyrirtæki
er staðan erfið. Skráðu félögin
benda í sumum tilvikum á að keppi-
nautur þeirra hafi takmarkaðri
skyldu að sinna og af þeim sökum
vilji þau sníða upplýsingagjöf sína
sem mest að því sem beinlínis er
skylt að þau birti. Þessi röksemd er
vel skiljanleg en fyrirtækin verða þó
að athuga að þau geta glatað bæði
ákveðnu trausti og áhuga markaðar-
ins við að gefa ekki fullnægjandi
upplýsingar að mati markaðarins.“
Þolinmæði markaðarins
á þrotum
Hvað með viðbrögð markaðarins
hér á landi við því ef uppgjör sem
birtist er í miklu ósamræmi við það
sem búist var við?
Edda Rós: „Ég held að markaður-
inn hafi verið nokkuð þolinmóður
hér gagnvart þessu, en mér sýnist
það vera að breytast.“
Almar: „Við sjáum yfirleitt ekki
sömu viðbrögð við slæmum óvænt-
um fréttum og þekkjast á erlendum
mörkuðum, en þá ber þó að gæta að
því að þar er seljanleiki bréfanna yf-
irleitt meiri og stórir fjárfestar geta
selt hluti sína hratt og án erfiðleika.“
Pálína: „Við erum að bera okkur
saman við markaði sem eru yfirleitt
miklu eldri og þroskaðri en mark-
aðurinn hér heima, sem er ekki
nema nokkurra ára gamall, svo það
gefur augaleið að viðbrögðin þar eru
önnur en hér. Við þurfum að læra
þessa hluti og það tekur tíma, rétt
eins og markaðirnir úti þurftu tíma
til þess í upphafi.“
Svona að lokum, hvernig er með
Verðbréfaþing Íslands, stendur það
sig í að fylgjast með að upplýsinga-
gjöf sé í lagi?
Guðjón: „Það er rétt að láta þess
getið að Samtök banka og verð-
bréfafyrirtækja hafa átt gott sam-
starf við Verðbréfaþingið. Samstarf
þetta hefur miðað að því að þróa
markaðinn enn frekar til jafns við
það sem best tíðkast erlendis.“
Pálína: „Ég held að þróunin und-
anfarið hjá Verðbréfaþingi hvað
varðar upplýsingagjöf hafi verið í
rétta átt.“
Almar: „Við höfum núna nærtækt
dæmi sem er Lyfjaverslunin. Hún
var sett á Athugunarlista, sem er
tæki sem Verðbréfaþing hefur til að
vekja athygli á óvissu í tengslum við
félag. Það að lenda á þessum lista
þarf ekki að vera neikvætt í sjálfu
sér, fyrirtæki geta til dæmis lent þar
vegna samrunaviðræðna, en í þessu
felast upplýsingar fyrir fjárfestinn.
En ég tek undir það að Verðbréfa-
þingið sé á réttri leið enda þarf það
að taka tillit til aukinna krafna
markaðarins. Við verð-
um þó að athuga að bætt
upplýsingagjöf er sam-
vinnuverkefni allra á
markaðnum, okkar,
Fjármálaeftirlitsins,
Verðbréfaþings, félag-
anna sem þar eru skráð og svo fram-
vegis.“
Edda Rós: „Eitt má nefna sem
snertir Verðbréfaþing annars vegar
og aðhald markaðarins hins vegar
og það eru útboðs- og skráningar-
lýsingarnar. Ef útboðslýsingar frá
því fyrir nokkrum árum eru bornar
saman við þær sem nú eru gerðar er
mikill munur á. Báðar uppfylla lög
og reglur, en gæði upplýsinganna
sem fram koma í dag eru allt önnur
og meiri. Það er mjög jákvæð þró-
un.“
upplýsingagjöf fyrirtækja sem skráð eru á Verðbréfaþingi Íslands
Almar Guðmundsson og Esther Finnbogadóttir.
Morgunblaðið/Arnaldur
Pálína Hafsteinsdóttir.
þjófsson.
ki auki upplýsingagjöf
tingu rekstraráætlana
ngi
u-
ð-
p-
en
ar.
p-
m,
in
Niðurstöðutala
flestra fyrir-
tækja verður
mjög slæm.
Yfirleitt var
upplýsinga-
gjöfin ekki
nógu góð.
haraldurj@mbl.is
Morgunblaðið/Arnaldur
Guðjón Rúnarsson.