Morgunblaðið - 07.07.2001, Qupperneq 42

MINNINGAR
42 LAUGARDAGUR 7. JÚLÍ 2001 MORGUNBLAÐIÐ
✝ AÐALHEIÐURÞórey Sigurðar-
dóttir húsfreyja á
Galtastöðum fram í
Hróarstungu var
fædd 25. apríl 1911
og lézt á Sjúkrahús-
inu á Egilsstöðum
28. marz sl. Foreldr-
ar hennar voru Sig-
urður Þorkelsson
bóndi á Galtastöð-
um, f. 19. september
1860, d. 3. febrúar
1936, og kona hans
Ólöf Marteinsdóttir,
f. 22. maí 1869, d. 7.
desember 1957. Tvær alsystur
Aðalheiðar, Þórey og Katrín, lét-
ust í æsku, en hálfsystkini henn-
ar, samfeðra, voru
Sigurborg, hús-
freyja í Hleinar-
garði og Þorkell,
sem fór til Ameríku.
Aðalheiður átti
alla tíð heima á
Galtastöðum fram,
en síðustu misserin
var hún á Sjúkra-
húsinu á Egilsstöð-
um. Hún giftist ekki
en sonur hennar og
Jóns Friðriks Guð-
mundssonar á
Galtastöðum er
Karl, f. 16. ágúst
1953, til heimilis á Galtastöðum.
Aðalheiður var jarðsett á Eg-
ilsstöðum 3. apríl sl.
GÖMUL sveitakona fyrir austan
kvaddi þennan heim nú á vordög-
um, Aðalheiður Sigurðardóttir hús-
móðir á Galtastöðum fram í
Hróarstungu. Hún var hugstæð
kona þeim sem henni kynntust og
reyndist þjóðminjavörzlunni mikil
greiðamanneskja.
Fundum okkar bar fyrst saman
þar heima á Galtastöðum sumarið
1974. Ég vissi að þar stóð þá enn
gamall torfbær með gömlu aust-
firzku lagi, víst hinn eini sinnar
gerðar sem eftir var, og hann lang-
aði mig til að skoða. Bærinn var
reistur á árunum kringum 1880 en
þá var bóndi á Galtastöðum Gísli
Jónsson, faðir Þorsteins skálds og
ritstjóra. Heiða tók þarna á móti
mér á hlaðinu ásamt Karli syni sín-
um, hún þá tekin að reskjast, ró-
lynd í fasi, talaði hægt og greind-
arlega og útskýrði fyrir mér og
skýrði frá því sem mig fýsti að vita.
Hún hugsaði orð sín vel áður en
hún sagði, til að vera viss um að
fara svo með sem hún vissi réttast.
Ég fann að það vakti með henni
hlýju að einhver hafði áhuga á þess-
um gamla bæ sem kominn var nú
að falli fyrir elli sakir, enda ekki
búið í honum síðustu tíu árin, en
hún hélt hlífiskildi yfir honum og
átti þar enda rætur sínar.
Búskapur var ekki stór þarna á
Galtastöðum enda voru aðeins þau
tvö mæðginin þar í heimili er ég
kynntist þeim og síðan. Þau virtust
þó hafa það sem þau þurftu og bú-
skaparlag var hér í grónu fari. Býl-
ið var líka nokkuð úr þjóðleið en
landið var fallegt, kvistlendi og
tjarnir sem gáfu því hlýlegan svip.
Það varð úr að Þjóðminjasafnið
sæi um að gera við gamla bæinn og
varðveita sem hið eina sýnishorn af
þessari austfirzku bæjargerð. Þau
mæðgin voru því fúslega samþykk
og sýndu mikinn áhuga, en sjálf
höfðu þau ekki bolmagn til slíkra
hluta. Og vel reyndust þau Þjóð-
minjasafninu og mönnum þeim sem
unnu að viðgerðinni. Þeir höfðu þar
viðurværi og undu vel, enda var
hverjum manni þroskandi að tala
við Heiðu, en vel mátti merkja að
hún hafði ákveðnar skoðanir á
mönnum og málefnum. Hún þekkti
nið aldanna og nefna má að á efri
árum fléttaði hún sér til gamans
reiptagl eða múl og hengdi í bæj-
ardyrnar ásamt einhverjum göml-
um hlutum frá heimilinu og sýndi í
fróðleiksskyni ungu fólki sem að
garði bar. Lét hún menn spreyta
sig á að finna hin gömlu orð og heiti
um hlutina, því að gamli tíminn
tengdi sig við hana. En áhugi henn-
ar var víðfeðmari og hún vildi fylgj-
ast með. Þegar haldinn var eitt sinn
fræðafundur á Seyðisfirði um húsa-
vernd lét hún sig ekki vanta þar.
Komu þau mæðgin bæði til fund-
arins og höfðu bæði gaman af.
Heiða barst ekki á í lífinu. En
hlýlega tók hún á móti fólki og
gerði vel við gesti sína. Allt var þar
hreint og snyrtilegt þótt húsakynni
væru takmörkuð. Hófsemi ein-
kenndi far hennar og má um það
segja sögu sem dæmi. Hún var ein-
hverju sinni spurð hvort ekki
myndi þægilegra að hafa hraðsuðu-
ketil og stinga í samband við raf-
magn til að hita vatn, heldur en í
potti á eldavél. Játti hún því, það
væri vissulega þægilegra, en svo
hugsaði hún sig um andartak og
sagði svo: „En ef maður fer að láta
eftir sér, hvar endar það þá?“ –
Þetta lýsti viðhorfum hennar og
nægjusemi, hún hafði lítt getað lát-
ið eftir sér af þægindum heimsins
og hafði lært að halda sparlega á
sínu.
Heiðu hitti ég síðast á Sjúkrahús-
inu á Egilsstöðum í fyrrasumar.
Hún fór þar um í göngugrind, enda
líkaminn orðinn veikburða, og ég
átti ekki von á að hún þekkti mig,
svo langt sem liðið var frá okkar
síðustu fundum. En minnið brást
henni ekki þótt sjónin hefði dap-
razt. Við sátum saman á bekk
drykklanga stund og ræddum sam-
an og hún rifjaði upp ýmsar minn-
ingar. Galtastaði bar fljótt á góma,
gamla bæinn sem hún var fædd í og
bjó í lengst af. En nú var það ekki
lengur okkar að ráðslaga um með-
ferð hans.
Heiða á Galtastöðum hvarf jafn-
hljóðlátt héðan úr heimi sem hún
hafði í honum lifað. Ég vissi ekki
andlát hennar fyrr en það var aug-
lýst að jarðarför lokinni, enda var
það víst enginn heimsbrestur, og
líklegast enginn héraðsbrestur
heldur, þótt gömul og lúin kona
kveddi sem skilað hafði sínu.
Þór Magnússon.
AÐALHEIÐUR
SIGURÐARDÓTTIR
Með fátæklegum
orðum langar mig að
minnast Elínar Finn-
bogadóttur, barna-
kennarans míns. Fyrir hönd okkar í
9–12 ára F árin 1959 til 1962 vil ég
þakka henni fágæta umönnun á við-
kvæmu æviskeiði.
Ég er þess enn fullviss að enginn
hafði jafn fallegan og hjartagóðan
kennara á þessum árum. Fyrst nú að
Elínu látinni er mér ljóst að einungis
eru 13 ár milli okkar í aldri. Þegar
níu ára hópur sat og stautaði sig
fram úr lestrarheftunum var hún
ELÍN
FINNBOGADÓTTIR
✝ Elín Finnboga-dóttir var fædd í
Reykjavík 12. janúar
1937. Hún lést á gjör-
gæzludeild Landspít-
alans að kvöldi 17.
júní 2001.
Útför Elínar Finn-
bogadóttur fór fram
frá Kópavogskirkju
þriðjudaginn 26. júní
sl.
fullorðin, tuttugu og
tveggja ára kona, með
haf lífsreynslu sem við
bárum djúpa virðingu
fyrir.
Elín var undurfögur,
með bogadregnar
augnabrýr sem hún
hnykklaði ef fíflalætin í
bekknum fóru úr bönd-
unum. Hún hafði jarpt
liðað hár sem hún
greiddi frá enninu og út
í annan vangann á
þessum árum. Hún átti
breitt bros og jafnar
hvítar tennur, svo okk-
ur vinkonunum fannst hún jafnast á
við kvikmyndadísirnar á leikara-
myndunum. Elín var sterk fyrir-
mynd nemendum sínum, bæði hvað
varðaði að sýna hlýju, umburðar-
lyndi og tilfinningalega nánd. Tögg-
urinn í Elínu birtist ef stöðva þurfti
hasarinn í strákunum og einnig í
frumkvæði varðandi tilbreytingu í
dagsins önn. Stundum var t.d. farið
út á Rútstún, sem var þá eins konar
hömlulaus órækt, þar sem nú stend-
ur Sundlaug Kópavogs.
Þar var farið í „Köttur og mús“ og
„Hlaupa í skarðið“. Enginn var ham-
ingjusamari en sá sem fékk að læða
litlu höndinni inn í vel snyrta hönd
Elínar og fá að standa næst henni í
hringnum. Þetta voru góðir dagar.
Dytti maður á skólalóðinni stumraði
Elín yfir manni með umhyggju og
huggunarorðum, þar til gráturinn
var hljóðnaður og plástur kominn á
sárið.
Eitt sinn bauð Elín öllum bekkn-
um að Marbakka. Hún reri með okk-
ur í hollum um Fossvoginn og leyfði
okkur að taka í árarnar. Þetta var
minnisstæður dýrðardagur. Annað
skipti fórum við Árný vinkona í
heimsókn til Elínar að Marbakka og
spiluðum rommí heilan dag með
henni og Guðrúnu systur hennar.
Fengum við rjómatertu með döðlum
og súkkulaði og numum hvert orð og
glettu sem hraut af vörum þessara
fullvaxta yngismeyja.
Einn var sá siður sem sýnir vel þá
nánd og aga sem Elín hafði. Þetta
var að kveðja hvern nemanda með
handabandi við skólastofuhurðina
áður en farið var heim á daginn.
Þetta handtak skipti ótrúlega miklu
máli. Í dag, rúmum fjörutíu áum síð-
ar, spyr ég kennara alltaf að því
hvort þeir kveðji umsjónarnemend-
ur sína með handarbandi, þegar ég
kenni þeim samskipti heimila og
skóla eða viðtalstækni. Þessi siður er
enn mikilvægari í dag þegar sam-
band fullorðinna við börnin er miklu
minni yfir daginn en tíðkaðist þá.
Það verður aldrei of oft kveðin vísa
að besta barnavernd hvers sam-
félags er ekki síst fólgin í vel gerðum
og vel menntuðum kennurum. Þeir
eru oft áhrifaríkasta fyrirmyndin
fyrir utan foreldrana.
Að leiðarlokum rifjast upp fyrir
mér svart/hvít ljósmynd af Elínu úr
skólaferðalaginu í tólf ára bekk.
Þarna stendur hún í lopapeysunni
sinni og brosir breitt inni í kjarrinu í
Þrastarskógi. Á foreldrafundunum
uppgötvaðist að við Elín vorum
frænkur, fjórmenningar eða svo.
Þetta voru ættirnar af Ströndunum,
þaðan sem þrautseigjan og seiglan
eru komnar. Nú eru flestir farnir yf-
ir móðuna miklu sem kunna á þessu
nokkur skil. Það sem máli skiptir er
að varðveita góðu minningarnar, það
sem hjartanu var kennt af ósýnileg-
um lærdómi. Megi góður guð varð-
veita eiginmann Elínar, son, barna-
börn og fjölskylduna alla.
Elísabet Berta Bjarnadóttir.
Handrit afmælis- og minningargreina skulu
vera vel frá gengin, vélrituð eða tölvusett.
Sé handrit tölvusett er æskilegt, að disk-
lingur fylgi útprentuninni. Auðveldust er
móttaka svokallaðra ASCII-skráa, öðru
nafni DOS-textaskrár. Ritvinnslukerfin
Word og Wordperfect eru einnig auðveld í
úrvinnslu. Senda má greinar til blaðsins í
bréfasíma 569 1115, eða á netfang þess
(minning@mbl.is) — vinsamlegast sendið
greinina inni í bréfinu, ekki sem viðhengi.
Nánari upplýsingar má lesa á heimasíðum.
Það eru vinsamleg tilmæli að lengd greina
fari ekki yfir eina örk A-4 miðað við með-
allínubil og hæfilega línulengd – eða 2.200
slög. Höfundar eru beðnir að hafa skírnar-
nöfn sín en ekki stuttnefni undir greinunum.
" 

   #  !   

   
   $

 
  
    
 
/0123+

3
""( -4!

  $ 
5
 $ 
*! 6 () '5, !

"7 
*! $" , !
 
, !
' + 5) '!
") 0- , !

"'+ $ , 
* !
+* "8- + $ *! 9) ',  , !
 #$+ $ , /:! " ;/:!
( () *'( ( () 
% $  
  

 
&


 0 1

< 8
7 !
*'' $ =>!
*'-7!" - ),!

  
  '
(

  )(

 
 * 


    
!
 #$
)
' '', !
,,-
"#?'! , @( *!
0 $ 0-$"-'- 0 $ *!0-$" 
""' #7, !

'- "  0#" 0 $ *! 0-$A6 
" , !
+ -
"'0 $ , ! 3 6 " '*
*'( () 
+  
#
$    $$  !   
 !  

&
  

     
    
 
  

+<

03/3 

< +* ')-B!
  #
/ ' @5, !

 ",- *' !

'- *'? "" 7!

"7 C8""*'/ " !
 D+*  *'/ D !
( () !   !
',   *'$ . ' 
,
 $
2E20F


 )'-"#$4!
8$- 
""#$4!
7 -7!

  '
(

 , -
  
 
.* 
/    

 #  
 ! 68 
 *!

 
 /  ! 5*/  !
2'
 6" !  6" !
( () *'( ( () 
% $  
   
 
  
&


- 950/3 3 0


<
  ,  !

"#$ ( ''$%4!
0 $(.!
  
  0
    1

-$
 
 2  3445
"  


 - )
--
  


$"() '6 ", !
 9 '7-,, !  $-   *!
'" - 69 '7-,*!
",- 
"', !
 99 '7-,, !
,,'" , ! 0-$7-,- 9 *
*'( ()