Morgunblaðið - 14.07.2001, Blaðsíða 10

FRÉTTIR
10 LAUGARDAGUR 14. JÚLÍ 2001 MORGUNBLAÐIÐ
MJÓIFJÖRÐUR skartaði sínu feg-
ursta í gær þegar forseti Íslands,
Ólafur Ragnar Grímsson, kom
þangað í heimsókn. „Það er mjög
ánægjulegt að koma hingað í Mjóa-
fjörð, en það er eini byggði stað-
urinn á Austfjörðum sem ég hef
ekki komið til,“ sagði forsetinn er
hann var á Slenjuhálsi við hrepps-
mörk Mjóafjarðar.
Við komuna til Mjóafjarðar var
forseta og fylgdarliði boðið til
morgunkaffis á Brekku og síðan
var farið um borð í bát sem sigldi út
að kvíunum þar sem ala á laxaseiði,
en megintilgangur ferðar forsetans
var að opna formlega laxeldiskvíar
Sæsilfurs, sem eru í eigu Samherja
hf., Síldarvinnslunnar hf. í Nes-
kaupstað og Guðmundar Vals Stef-
ánssonar.
Forsetinn ræsti haugsugu sem
notuð var til að dæla seiðunum úr
Jónu Eðvalds, sem sótti þau um
nóttina til Kópaskers. Áður en til
þess kom lýsti Finnbogi Jónsson,
stjórnarformaður Samherja, og
Björgólfur Jóhannsson, forstjóri
Síldarvinnslunanr, starfsemi fyr-
irtækisins og í máli þeirra kom
fram að starfsemin mun vænt-
anlega sjá um 40 manns fyrir vinnu
auk þeirra sem starfa munu við
frekari vinnslu laxins í Neskaup-
stað og sögðu menn þetta stóra
stund í sögu Mjóafjarðar.
Finnbogi sagði að hlutafé félags-
ins væri 175 milljónir króna og að
allur kostnaður hefði verið fjár-
magnaður með hlutafé til þessa. Í
fyrstunni er áætlað að þetta verði
um 4.000 tonna eldi en síðar meir,
„ef hlutirnir ganga upp hjá okkur“,
eins og Finnbogi komst að orði, á að
auka það í 8.000 tonn.
Reiknað er með að laxinum verði
slátrað í Neskaupstað og sagði
Björgólfur að hugmyndin væri að
vinna laxinn meira en gert hefði
verið, búa til bita og steikur þannig
að laxinn verði tilbúinn á disk neyt-
enda. Björgólfur sagði erfitt að
gera sér grein fyrir hversu mörg
störf myndu skapast við frekari
vinnslu en reikna mætti með að um
40 manns fengju vinnu við slíkt og
því mætti tala um ígildi stóriðju, án
virkjana og byggingu álvers.
Ólafur Ragnar Grímsson, forseti
Íslands, hélt stutta ræðu og þakkaði
fyrir að vera boðinn til þessa merka
áfanga og sagði mjög áhugavert að
fá að fylgjast með í framtíðinni
hvernig mál þróuðust. Hann sagði
greinilegt að vel væri að málum
staðið í Mjóafirði þrátt fyrir að þar
byggju ekki margir. Forsetinn
hafði einnig á orði að trúlega hefði
laxi sjaldan verið sýndur eins mikill
heiður því meðal þeirra sem fylgd-
ust með væri sýslumaður, ráðherra
og tveir fyrrverandi ráðherrar auk
tveggja presta.
Jón Kristjánsson, ráðherra og
fyrsti þingmaður Austurlands, hélt
stutta tölu og Vilhjálmur Hjálm-
arsson, fyrrverandi ráðherra, einn-
ig. Sigfús Vilhjálmsson, hreppstjóri
í Mjóafirði og mikill áhugamaður
um laxeldi í firðinum, var næstur á
mælendaskrá en hann var stutt-
orður. „Ég er svo spenntur. Eigum
við ekki að setja í gang!“ Að því
sögðu ræsti Ólafur Ragnar haug-
suguna og seiðin streymdu í kvíarn-
ar, en um borð í Jónu Eðvalds voru
24.000 seiði. Áhöfnin á Jónu Eð-
valds hafði á orði að nú væri hlut-
unum snúið við því venjulega væru
þeir að dæla fiski úr sjó en ekki í
sjó. „Maður er alltaf að prófa eitt-
hvað nýtt,“ sagði einn hásetinn.
Þegar í land var komið hélt for-
setinn að Dalatanga áður en hann
snæddi hádegisverð með íbúum
Mjóafjarðar þar sem sjávarfang úr
Mjóafirði var á matseðlinum, kræk-
lingur í forrétt, rauðspretta í aðal-
rétt og bláber úr hlíðum fjarðarins í
eftirrétt. Eftir að hafa skoðað kirkj-
una á staðnum var ekið til Egils-
staða þar sem forsetinn var við-
staddur setningu 23. landsmóts
UMFÍ í gærkvöldi.
Laxeldisstöð í Mjóa-
firði sögð ígildi stóriðju
Morgunblaðið/Þorkell Þorkelsson
Ólafur Ragnar spyr Sigfús Vilhjálmsson hreppstjóra og Sigurð Rúnar
Ragnarsson sóknarprest um staðhætti í Mjóafirði.
Mjóafirði. Morgunblaðið.
STURLA Böðvarsson samgöngu-
ráðherra segir að unnið sé að því að
bjóða út tilkynningaskylduna og
strandstöðvaþjónustuna í einu lagi.
Hann segist undrast orð forstjóra
Landhelgisgæslunnar um að auka
mætti öryggi sjómanna og ná veru-
legri hagræðingu með því flytja til-
kynningaskylduna undir Landhelg-
isgæsluna.
„Ég veit ekki betur en að sjálf-
virka tilkynningaskyldan sem Slysa-
varnafélagið Landsbjörg hefur borið
hitann og þungann af í samstarfi við
stofnanir samgönguráðuneytsins sé
í góðum höndum,“ segir Sturla. „Í
mínum huga er ekki á döfinni að
færa þetta í þá átt sem forstjóri
Landhelgisgæslunnar gerir ráð fyr-
ir.“
Sturla segir að nú sé í skoðun á
vegum ráðuneytisins að bjóða til-
kynningaskylduna, sem Slysavarna-
félagið Landsbjörg sinnir, og
strandstöðvaþjónustuna, sem Land-
síminn hefur á sinni könnu, út í einu
lagi. Samningurinn við Landsímann
rennur út í lok næsta árs, en frekari
tímasetningar liggja ekki fyrir, að
sögn Sturlu.
„Þetta er breyting sem verður að
undirbúa vel og ekki rétt að flana að
neinu. Ég á von á að okkur takist að
koma þessu í það horf að það verði
bæði hagkvæmt og að fyllsta örygg-
is verði að sjálfsögðu gætt,“ segir
Sturla.
Í Morgunblaðinu í gær sagði Haf-
steinn Hafsteinsson, forstjóri Land-
helgisgæslunnar, að fjareftirlit sem
Landhelgisgæslan notar við eftirlit
með fiskveiðum henti vel til að sinna
einnig því öryggishlutverki sem til-
kynningaskyldan sinnir. Landhelg-
isgæslan sendir tvisvar sinnum á
sólarhring upplýsingar til tilkynn-
ingaskyldunnar um staðsetningu
skipa sem veiða utan íslenskrar lög-
sögu, sem skipin senda frá sér um
gervitungl einu sinni á klukkustund.
Hafsteinn segir að hægt væri að
fylgjast með öllum íslenskum skip-
um í gegnum þetta kerfi og að auka
þannig viðbragðsflýtinn í neyðartil-
fellum.
Ekki til hagsbóta að hafa
tilkynningaskyldu hjá
Landhelgisgæslu
„Forstjóri Landhelgisgæslunnar
hefur áður hreyft við því að taka við
þessum verkefnum. Í skýrslu frá
ríkisendurskoðun kveður við annan
tón. Ríkisendurskoðun taldi að það
væri eðlilegast að verkefnin færðust
frekar undir stofnanir samgöngu-
ráðuneytisins,“ segir Sturla. „Mér
finnst í hæsta máta óeðlilegt að for-
stjóri Landhelgisgæslunnar sé í
blaðaviðtölum að gera tillögur op-
inberlega um að seilast eftir verk-
efnum sem eru á vegum annarra
ráðuneyta en þess ráðuneytis sem
hann heyrir undir,“ segir Sturla.
Aðspurður segir hann að það
kunni að vera rétt sem Hafsteinn
sagði að tvíverknaður væri fólginn í
því að Landhelgisgæslan sé að
senda staðsetningarhnit til tilkynn-
ingaskyldunnar. „Þá væri eðlilegt að
fjareftirlitið væri þar sem strand-
stöðvaþjónustan og sjálfvirka til-
kynningaskyldan er.“ Sturla segir af
og frá að það þurfi að vera hjá Land-
helgisgæslunni. „Ég tel í raun og
veru eins og það blasir við okkur í
samgönguráðuneytinu að það væri
engan veginn til hagsbóta.“
Árni M. Mathiesen sjávarútvegs-
ráðherra segir að fyrir fiskveiðieft-
irlitið skipti ekki meginmáli hvort
Landhelgisgæslan sjái einnig um til-
kynningaskylduna eða hvort sá hluti
verði boðinn út. Mestu skipti að
þetta sé vel rekið.
LÍÚ og smábátaeigendur
sammála
Formaður Landssambands ís-
lenskra útvegsmanna telur, eins og
formaður Landssambands smábáta-
eigenda, eðlilegt að fiskveiðieftirlit
og sjálfvirk tilkynningaskylda ís-
lenskra skipa sé á höndum sama að-
ila.
Þessar hugmyndir voru kynntar á
síðasta aðalfundi Landssambands ís-
lenskra útvegsmanna og var vel tek-
ið í þær, að sögn Kristjáns Ragn-
arssonar, formanns sambandsins.
„Ég tel fulla ástæðu til að íhuga
hvort þessu sé ekki betur komið fyr-
ir með þessum hætti, en þeim sem er
í dag,“ segir hann. „Við teljum að
þetta gæti verið til einföldunar,
sparnaðar og aukið öryggi,“ segir
hann. Kristján segir að þessar hug-
myndir hafi ekki verið ræddar frek-
ar eftir aðalfundinn, en hann segir
að LÍÚ vilji skoða málið af fullri al-
vöru.
Arthúr Bogason, formaður
Landssambands smábátaeigenda,
segir að fyrir allnokkrum árum hafi
sambandið ályktað um að Landhelg-
isgæslan ætti að sjá um tilkynninga-
skylduna. Hann segir að smábáta-
eigendur hafi lagt til að fjareftirlit
yrði hluti af eftirliti með svokölluðu
sóknardagakerfi smábáta.
Arthúr segir þó fjarri lagi að allir
tali einum rómi um þetta mál. „Ótti
manna snýst einkum um að upplýs-
ingar sem safnast saman á einum
stað verði aðgengilegur aðilum sem
eigi ekki að hafa aðgang að þeim.
Það þarf að tryggja að það geti ekki
gerst,“ segir hann. Einkum eru það
upplýsingar um fengsæl fiskimið,
sem menn óttast að geti dreifst út.
Útboð undirbúin á Tilkynningaskyldunni og þjónustu strandstöðva
Hagkvæmt og fyllsta
öryggis verður gætt
Búnaður í öllum skipum
EKKI þyrfti að ráðast í miklar fjár-
festingar til að setja öll íslensk skip
í fjareftirlit á vegum Landhelg-
isgæslunnar, að sögn Gylfa Geirs-
sonar, forstöðumanns fjarskipta-
og upplýsingatækni hjá Landhelg-
isgæslunni.
Öll íslensk fiskveiðiskip eru búin
sjálfvirkum tilkynningaskyldubún-
aði sem sendir sjálfvirkt boð til Til-
kynningaskyldunnar, eða til Land-
helgisgæslunnar, sé skipið utan
íslenskrar lögsögu.
Tvö kerfi eru einkum notuð og er
hægt að flytja þau bæði vandræða-
laust yfir í fjareftirlit Landhelg-
isgæslunnar. Annars vegar er um
sjálfvirkan tilkynningaskyldubún-
að, STK-kerfi, að ræða og hins veg-
ar Inmarsat-C gervihnattabúnað.
Jósef Kristjánsson, hjá Póst- og
fjarskiptastofnun, segir að 1.314 ís-
lensk skip séu búin STK-tækjum.
Þau draga einungis sjónlínuna og
mega skip sem eru búin þessum
tækjum ekki fara lengra út á miðin
en landstöðvarnar ná, eða um 40
sjómílur eftir aðstæðum. Jósef seg-
ir að aðallega séu það smærri bátar
sem noti þetta kerfi, þó nokkur
skip sem eru allt upp í 35 metra
löng hafi eingöngu STK-kerfi.
Tæplega 250 skip eru með Inm-
arsat-gervihnattabúnað sem sendir
sjálfvirkt staðsetningu til Tilkynn-
ingaskyldunnar á 12 klukkustunda
fresti. Fari þau út úr íslenskri land-
helgi sendir búnaðurinn merki á
klukkustundar fresti til Landhelg-
isgæslunnar, og eru skipin þá kom-
in í svokallað fjareftirlitskerfi, sem
sagt var frá í Morgunblaðinu í gær.
Þessi búnaður kostar um 300 þús-
und krónur og er hann bæði not-
aður sem samskipta- og örygg-
istæki og einnig við
fiskveiðieftirlit.
Arthúr Bogason segist ekki telja
nauðsynlegt að smábátar verði
búnir gervihnattatækjum. Hann
segir að það væri of kostnaðarsamt
að fara út í slíkar aðgerðir og að
það gerist ekki það oft að menn
fari út fyrir drægni landstöðvanna.
Það geri menn einungis í mjög
góðu veðri þegar veðurspáin er
góð.
Gylfi segir að Landhelgisgæslan
sjái fjareftirlit innan landhelginnar
þannig fyrir sér að veiðiskýrslur
væru sendar til Landhelgisgæsl-
unnar reglulega, eins og þegar um
veiðar erlendra fiskiskipa er að
ræða.
Mistök sem
voru leið-
rétt um leið
ÁRNI Johnsen alþingismaður segir
að mistök hafi átt sér stað við merk-
ingar á pöntun, sem hann hafi gert í
eigin nafni hjá Byko, en pöntunin var
merkt Þjóðleikhúsinu þegar hann
kom að sækja hana.
Gísli S. Einarsson, þingmaður
Samfylkingarinnar, sagði í samtali við
Morgunblaðið í gærkvöldi, að hann
hygðist óska eftir stjórnsýsluúttekt á
bygginganefnd Þjóðleikhússins.
Sagðist hann telja óeðlilegt að sami
maður, Árni Johnsen, sæti bæði í fjár-
laganefnd Alþingis og bygginganefnd
Þjóðleikhússins, en sjálfur á Gísli sæti
í fjárlaganefnd. Sagt var frá því í DV í
gær að Árni Johnsen hefði tekið
byggingarefni út í Byko í nafni Þjóð-
leikhússins fyrir á aðra milljón króna
og látið senda það á heimili sitt í Vest-
manneyjum og sagði Gísli að umrædd
frétt hefði verið tilefni þess að hann
óskar eftir úttektinni.
Vörurnar aldrei skuldfærðar á
reikning Þjóðleikhússins
„Ég hafði reyndar áður rætt við
sölumann Byko um möguleg viðskipti
fyrir Þjóðleikhúsið. En þegar ég kem
að ná í pöntunina virðast hafa orðið
einhver mistök og mín pöntun er
merkt Þjóðleikhúsinu. Ég var ekkert
að fela það að ég leiðrétti það, síðan
var þetta leiðrétt gagnvart Byko og
aldrei skráð skuld á Þjóðleikhúsið
heldur á mig. Það er reynt að gera
það tortryggilegt að ég breytti nafn-
inu á pöntuninni en annað var ekki
hægt, því ég var að drífa þessa pöntun
í flutning út í Vestmannaeyjar,“ sagði
Árni og bætti við að yfirmenn Byko
hefðu staðfest að þessi mistök hefðu
átt sér stað og að umræddar vörur
hefðu aldrei verið skuldfærðar á
reikning Þjóðleikhússins, heldur á
hans eigin reikning.
Bílvelta við
hraðakstur
UNGUR ökumaður missti stjórn á
bíl sínum á Hafnarfjarðarvegi í
fyrrakvöld. Lögreglan í Kópavogi
hafði orðið þess vör að tveimur bif-
reiðum var ekið hratt í suðurátt og
benti flest til þess að ökumenn þeirra
væru í kappakstri.
Er lögregla hugðist mæla hraðann
hægði ökumaður fremri bílsins
skyndilega ferðina. Sá sem ók fyrir
aftan missti við það stjórn á bílnum
sem valt eina veltu.
♦ ♦ ♦