Morgunblaðið - 22.07.2001, Blaðsíða 16

LISTIR
16 SUNNUDAGUR 22. JÚLÍ 2001 MORGUNBLAÐIÐ
NÁMSKEIÐ voru allmörg haldin á Siglu-
fjarðarþjóðlagahátíðinni í ár líkt og í fyrra,
eða níu alls. Þegar hafa verið nefnd nám-
skeið Steindórs Andersens í rímnakveðskap
og dansnámskeið Pouls Høxbros og Miriam
Anderséns. Þar að auki voru námskeið um
notkun þjóðlaga, þulna og kvæða í skóla-
starfi (Kristín Valsdóttir), jurtalitun (Þor-
gerður Hlöðversdóttir), silfursmíði þjóðbún-
ingsins (Davíð Jóhannesson og Karl
Davíðsson), náttúru og sögu Siglufjarðar
(Valgarður Egilsson), leiklistarspuna úr
þjóðsögu (Theodór Júlíusson) og leiki og úti-
vist yngri barna (Ungmennafélagið Glói). Úr
áformuðu námskeiði djasstríósins Flísar í
þjóðlagaspuna gat ekki orðið af óviðráð-
anlegum ástæðum.
Árangur af nokkrum fyrrtaldra námskeiða
kom fyrir almenningssjónir á sýningum og
hátíðartónleikum á laugardagskvöldið, þegar
undirritaður hafði yfirgefið staðinn. Aftur á
móti fengu gestir og gangandi að heyra hvað
úr kórstjórnarnámskeiði Gunnsteins Ólafs-
sonar kom þegar um laugardagssíðdegið í
Siglufjarðarkirkju, er sex þátttakendur
stjórnuðu Kór þjóðlagahátíðar skipuðum
þeim sjálfum og öðru áhugafólki – ýmist öll-
um hópnum eða kvenhluta hans sem gegndi
hlutverki barnakórs.
Stjórn áhugamannakóra, sem mun eina
tegund kórstarfs hér á landi þó að einstaka
sönghópur slagi langleiðina upp í atvinnu-
mennsku, er trúlega flestri tónforystu frem-
ur háð persónulegri útgeislun stjórnandans
og næmi hans fyrir uppeldis- og sálarfræði
augnabliksins. Öðruvísi verður ekki skilið
hvernig lítt menntaðir kórstjórar geta oft
náð prýðilegum árangri, meðan sumir með
langskólasérmenntun í faginu verða stund-
um jafnvel að leita sér að öðru starfi. Á hinn
bóginn kvað enn varla sá kórstjóri til sem
ekki getur bætt við þekkingu og reynslu,
sama hvað hann getur flíkað mörgum náms-
og starfsárum. Nálgunaraðferðir eru legíó,
engin tvö verk eru alveg eins, og sama gildir
um sönghópa, sem að auki eiga til að breyt-
ast milli ára. Það lék því lítill vafi á gildi
námskeiðsins fyrir beina þátttakendur þess,
sem voru að vonum úr ólíku sauðahúsi
reynslulega, enda stóð námskeiðið öllum op-
ið.
Að ætla sér að útlista í örstuttu máli ár-
angur einstakra kórstjóra á „ögurstundu
sannleikans“ eftir aðeins þriggja daga æf-
ingu, án þess hvorki að hafa tekið sjálfur
þátt í téðu námskeiði né þaðan af síður hafa
teljandi reynslu af kórstjórn, er hins vegar
vonlítið verk. Eins mætti segja fyrir hönd
almennra áheyrenda, að umræddir tónleikar
hlutu óhjákvæmilega að hafa takmarkað
gildi í samanburði við venjulega kórtónleika
að loknum hálfum til heilum starfsvetri –
nema þá helzt fyrir aðstendendur kórfélaga
og stjórnenda.
Engu að síður mátti alltjent hafa ánægju
af verkefnavalinu, enda sjaldgæft að íslenzk
þjóðlög skipi samfellda dagskrá á kórtón-
leikum. Virtust lögin 16 valin af kostgæfni
eftir gæðum þeirra að dæma, og fló fyrir
manni hvort ekki skyldi reynast leikur einn
að safna 30–40 fyrsta flokks þjóðlagakórút-
setningum saman í eina bók, væri vilji til
þess fyrir hendi. Aðgengilegustu útsetning-
arnar þaðan gætu um leið myndað uppistöðu
bókar við hæfi barna- og unglingakóra
skyldunámsstigsins þann góða veðurdag
þegar kennsluyfirvöld sjá loks þörfina fyrir
allsherjar kórbók handa grunnskólum í
þessu orðmenntasligaða landi – e.t.v. í lík-
ingu við „Ars Musica“-útgáfu Þjóðverja.
Fyrst voru barnakórsútsetningar teknar
fyrir, sungnar af 7–8 kvenna hópi samkórs-
ins. Göfug jómfrú, gráttu ei eftir Þorkel Sig-
urbjörnsson var kannski í flóknara lagi fyrir
þetta stuttan æfingartíma, en hin samkynja
útsetningin hans, Kóngurinn ræddi við ridd-
arann Stíg, var öllu viðráðanlegri, og tær-
leiki útsetningar Smára Ólasonar á Jómfrú
María dans naut sín einnig vel í flutningi
kvennanna. Þrátt fyrir verulegar hæðarkröf-
ur slapp Móðir mín í kví, kví (Jón Ásgeirs-
son) sömuleiðis merkilega vel í gegn.
Síðan tók samkórinn við. Sof þú blíðust,
barnkind mín (Hafliði Hallgrímsson) og Ver-
öld fláa sýnir sig (minna þekkta lagið í úts.
Hjálmars H. Ragnarssonar) voru heldur
dauft sungin, og annars skemmtileg útsetn-
ing Róberts A. Ottóssonar á Forðum tíð
einn brjótur brands í 7-skiptum takti varð
fullhæg og kraftlítil. Ég byrja reisu mín
(Smári Ólason) sat né heldur sem bezt, en
skemmtilegu krossrytmar Hjálmars H.
Ragnarssonar í Stóðum tvö í túni komu þó
þokkalega vel fram. Hinar mjúkróma Barna-
gælur Jórunnar Viðar hljómuðu sömuleiðis
allbærilega og enn betur kraftmikil útsetn-
ing Hjálmars á Út á djúpið hann Oddur dró.
Enn dofnaði yfir kórnum í Öll náttúran
(Gunnar Reynir Sveinsson), en hann lifnaði
aftur hressilega við í hrynfjörgri úttekt
Hróðmars I. Sigurbjörnssonar á Ó, jómfrú
fín.
Glæsileg kórútsetning Hjálmars á Grafsk-
ript, sem ásamt þjóðlaginu sjálfu (auk nafn-
togaðrar rokkútfærslu Þursaflokksins) hefur
fyrir löngu gulltryggt ódauðleika Sæmundar
Klemenzsonar, kom vel út í flutningi Hátíð-
arkórsins undir handleiðslu Helga R. Ein-
arssonar; m.a.s. vandmeðfarinn hljómklasa-
kaflinn við „Þar enginn grátur mæðir meir“
náði þar að skína. Böðvar Sigurðsson tjald-
aði boldangsþéttri einsöngstenórrödd í vönd-
uðum frágangi Victors Urbancic á Ó, minni
flöskunni fríðu (Drykkjukvæði), þó að kórinn
hefði mátt vera hljómmeiri á móti. Loks var
klykkt út með Hættu að gráta hringaná í að
mínum smekk ofurlítið tilgerðarlegri útsetn-
ingu Hafliða Hallgrímssonar, sem engu að
síður naut persónulegra túlkunartilþrifa
stjórnandans, Annette Arvidsson frá Gauta-
borg, og sem að öðrum ólöstuðum virtist
ásamt Helga R. Einarssyni og Hlíni Torfa-
dóttur hafa hlutfallslega traustustu tökin á
kórmiðlinum.
Að lokum mætti kannski bæta við neð-
anmáls, að auðveldlega hefði mátt auka
hlustendum gildi tónleikaskrár með örstutt-
um smáletruðum upplýsingum um heimildir
og líklegan aldur viðkomandi þjóðlaga.
TÓNLEIKAR
Þ j ó ð l a g a h á t í ð
á S i g l u f i r ð i
Göfug jómfrú, gráttu ei: Íslenzk þjóðlög í
kórútsetningum eftir Þorkel Sigurbjörnsson,
Smára Ólason, Jón Ásgeirsson, Hafliða Hall-
grímsson, Hjálmar H. Ragnarsson, Jórunni
Viðar, Gunnar Reyni Sveinsson, Hróðmar I.
Sigurbjörnsson og Victor Urbancic. Kór þjóð-
lagahátíðar u. stj. Hlínar Torfadóttur, Ann-
ette Arvidsson, Helga R. Einarssonar, Hlöð-
vers Sigurðssonar, Björns Thorarensen og
Guðrúnar Helgu Jónsdóttur. Leiðbeinandi:
Gunnsteinn Ólafsson. Siglufjarðarkirkju,
laugardaginn 14. júlí kl. 16.
KÓRTÓNLEIKAR
Þar enginn grát-
ur mæðir meir
Ríkarður Ö. Pálsson
FÉLAGAR í Félagi íslenskra
myndlistarmanna, FÍM, hafa slegið
upp sýningu á höggmyndalist undir
berum himni í Trjásafninu í Hall-
ormsstaðarskógi í samstarfi við
Skógrækt ríkisins á Hallormsstað.
Sýnendum var uppálagt að nota tré
sem efnivið í verk sín en að öðru
leyti var þeim frjálst að gera það
sem þeim datt í hug.
Hugmyndin að kalla saman hóp
listamanna til að vinna með um-
hverfið og efniviðinn á staðnum er
góð. Svona sýningar minna um
margt á vinsæla sjónvarpsþætti þar
sem hópur af ólíku fólki er fluttur á
afvikinn stað þar sem það á að
þrauka í einhvern tíma og laga sig
að umhverfinu og hverju öðru.
Munurinn er sá að listamennirnir
þurfa ekki að bola hinum þátttak-
endunum í burtu eins og í þáttunum
og verkin fá að vera saman á sýn-
ingunni allan sýningartímann.
Þátttakendur eru þekktir að
flestu öðru en að búa til höggmynd-
ir úr tré, þarna eru m.a. málarar,
grafíklistamenn og glerlistamenn
samankomnir og ekki er þeim öllum
jafn vel gefið að færa hugmyndir
sínar í tré og þá miðla sem þeir eru
vanir að vinna með.
Skýrt er tekið fram við upphaf
göngunnar um sýninguna að verkin
megi alls ekki snerta. Slík skilaboð
eru ekki við hæfi á þessum stað,
nógu leiðinlegt er að sjá þessi skilti
í hvítþvegnum sýningarsölum.
Merkingar einstakra verka eru
nokkuð góðar fyrir þá sem kunna
íslensku en aðrir verða að láta sér
nægja að upplifa verkin án titils.
Erla B. Axelsdóttir hefur búið til
mynd af manneskju á leið í sólbað á
ströndinni. Líklega er hún hálfnuð
niður á bakka Lagarfljóts því sólin
er af skornum skammti í skugga
trjánna. Rétt þar hjá er verk
Hönnu Guðmundsdóttur, Öðruvísi
tré, vel staðsett í trjálundi. Tréð er
búið til úr pappahólkum og minnir á
vindhörpu. Á verkið hefur aragrúi
fólks skrifað nöfnin sín, lítil skila-
boð eða ástarjátningar innan í
hjörtu eins og tíðkaðist í gamla
daga hjá ungum elskendum. Þetta
krot er áhugaverðasti hluti verks-
ins og gefur því merkingu. Við hlið
verksins er einhvers konar varða
sem ruglar sýningargesti í ríminu
og var ég í smátíma að átta mig á
hvort hún væri hluti af verki Hönnu
eða ekki. Bryndís Jónsdóttir hefur
skorið form inn í lifandi tré. Verkið
er einkum minnisstætt fyrir það
hvernig formið rammar inn um-
hverfið handan trésins. Hekla Guð-
mundsdóttir, hinn vinsæli dýramál-
ari, er með skemmtilegasta verkið á
sýningunni, Fundið fé. Þetta eru
nokkrar litlar og sætar kindur í hóp
sem stara undrandi á mann. Þær
eru óvenjulega hyrndar og segir
Hekla að þessar skepnur hafi leynst
þarna í skóginum í hundruð ára og
ber að þakka henni fyrir uppgötv-
unina. Þetta verk er jákvæð þróun á
ferli listamannsins og hefur meira
listrænt gildi en þau málverk henn-
ar sem ég hef séð. „Ekki snerta
verkin“-girðingin í kringum féð er
þó ekki til bóta. Rétt hjá Heklu er
hreiður svartlistafuglsins, eftir
Grétu Mjöll Bjarnadóttur. Hér er
um hreiður úr gaddavír að ræða og í
því eru þrjú græn egg. Hvert þeirra
er skreytt með svartlistaverkum,
þ.e. grafíkmyndum og textum sem
eiga lítið sameiginlegt með verkinu
sjálfu. Líklega er þetta hreiður
svartlistakonunnar Grétu. Annan
svartlistafugl var hvergi að sjá
nema hann væri út í Lagarfljóti að
berjast við orminn. Hér var svart-
listinni ofaukið þó að það hafi verið
hugmyndin með öllu saman. Betra
hefði verið að einfalda hugmyndina.
Verk Kristínar Geirsdóttur er
heldur grimmilegt og meðferðin á
trjánum miskunnarlaus. Hún hefur
flett berkinum af tveimur trjám og
slettumálað það þriðja. Verkið er
hvorki heillandi né fágað en hug-
myndin í sjálfu sér ágæt; að búa til
nýjar tegundir grenitrjáa; eldgreni,
spíralgreni og vörtugreni.
Tilraun málarans Guðrúnar
Kristjánsdóttur til að yfirfæra mál-
verk sín yfir í þrívítt form er ekki
nógu vel heppnuð. Verkið, sem hún
kallar Málverk, skortir hugmynd-
irnar sem hin tvívíðu málverk henn-
ar búa yfir. Hér hefur hún rammað
inn nokkur tré með því að strá í
kringum þau silfurlituðu trákurli og
allt saman er svo rammað inn með
spýtum. Sömuleiðis á Ingunn Eydal
í einhverjum erfiðleikum með að að-
lagast umhverfinu í verki sínu
Skógarvef. Hér eru margar hug-
myndir á ferðinni í einu verki, auk
listrænna tilrauna í gler og vefnað.
Ingunn er þarna að reyna að búa til
hryllingsstemmningu og notar þar
þekkta klisju til að hjálpa upp á,
manninn æpandi úr verki Munchs:
Ópinu. Líklega er hryllilegra að
rekast á verkið í rökkri en í dags-
birtu. Guttormur Jónsson sýnir
okkur skúlptúra undir titlinum Í
skugga trjánna. Þarna hefur hann
unnið laglegar, lágreistar högg-
myndir úr lerki sem koma eins og
sveppir upp úr jörðinni. Verkið fell-
ur vel inn í umhverfið en hefur lítið
meira að segja. Bryndís Jónsdóttir
hefur skorið út fjáreyrnamerkingar
og litað með varalit. Þetta eru blóð-
rauðir skúlptúrar og einhvernveg-
inn ekki í takt við umhverfið. Notk-
un varalits er þó áhugaverð og
mætti vinna með í öðru samhengi.
Ég hreifst nokkuð af verki Magdal-
enu Margrétar Kristjánsdóttur,
einkum fyrir hina bláeygu nálgun
og hugmyndalegu ofvinnslu verks-
ins. Magdalena hefur hoggið út
konumynd úr hraungrjóti og lagt á
jörðina. Úr skauti hennar rís lítil
trjáhrísla og allt í kring eru litlir
græðlingar. Beint fyrir ofan höfuð
hennar rís svo gríðarstórt reður-
tákn sem Magdalena segir að eigi
að vera mannsrif, enda heitir verkið
Eitt rif úr mannsins síðu og vísar
aftur til Adams, Evu og aldingarðs-
ins. Hún blekkir engan með því og
vil ég halda í mína túlkun á rifinu
stóra. Þetta verk er eins og heiðið
altari frjóseminnar og pör í barn-
eignarhugleiðingum ættu að íhuga
heimsókn í skóginn. Ólöf Oddgeirs-
dóttir nálgast trjáþemað út frá end-
urvinnslu. Hún hleður galta úr end-
urvinnanlegum umbúðum eins og
hún hafi rakað túnið sem verkið
stendur á eftir stóra útileguhelgi.
Verkið heitir Hringrás og spyr
klassískra og þarfra spurninga um
lífsins gang. Guðbjörg Lind, mál-
arinn ágæti, sýnir verkið Ókunnur
áfangi og er óneitanlega ókunnur
áfangi í hennar listferli enda ólíkt
þeim verkum sem hún er þekktust
fyrir. Hún hefur búið til eins konar
torg úti á miðju túni, úr brunnum
trjábolum. Í miðjunni er svo frið-
ardúfan sjálf. Stríð og friður er í
sjálfu sér ágætt og klassískt um-
fjöllunarefni en þó er erfitt að sjá
tenginguna við Hallormsstaðar-
skóg og Trjásafnið. Gott hefði verið
að hafa hugleiðingar myndlistar-
mannsins til útskýringar. Anna Jóa
er enn einn málarinn sem spreytir
sig á timbrinu og líkt og Heklu
tekst henni vel upp í einföldu verki,
Ævintýraskápnum. Með verkinu
minnir hún okkur á að skógurinn
hefur verið sögusvið margra vin-
sælla ævintýra og er ætíð ævintýra-
legur. Þarna er húfan hennar Rauð-
hettu, brauðið þeirra Hans og
Grétu og grautarskálar bjarnanna í
Gullbrá og björnunum þremur. Val-
garður Gunnarsson býður upp á
laglegt verk sem eins og fleiri þarna
á sýningunni er meinlaust en stíl-
hreint. Hann hefur búið til stórt
rúm úr trjám og hríslum en það er
eins og eitthvað vanti; kannski
mann í rúmið? Marissa Navarro
Arason sýnir okkur verkið Neðan-
sjávar sem er ekki í neinum
tengslum við umhverfið þarna.
Verkið samanstendur af myndum
af sjávarbotni sem komið er fyrir í
nokkrum glerkössum úti á túni,
fullum af vatni. Verkið myndi sóma
sér betur í hefðbundnu galleríi.
Sýningin Í skugga trjánna er
meinlaus og skilur ekki mikið eftir
sig en góða spretti er að finna inni á
milli. Skemmtigildið er þó ótvírætt
eins og alltaf þegar hugmyndaríkt
fólk kemur saman.
MYNDLIST
T r j á s a f n i ð í
H a l l o r m s s t a ð a r s k ó g i
Félagar í FÍM. Opið allan
sólarhringinn,
til 1. október.
HÖGGMYNDIR
Listamenn
í skógarferð
Þóroddur Bjarnason
Morgunblaðið/Þóroddur
„Hekla Guðmundsdóttir, hinn vinsæli dýramálari, er með skemmtileg-
asta verkið á sýningunni, Fundið fé. Þetta eru nokkrar litlar og sætar
kindur í hóp sem stara undrandi á mann,“ segir í dómnum.