Morgunblaðið - 22.07.2001, Blaðsíða 31

Auðveldlega má færa rök fyrir
því að umræddar framkvæmdir geti
haft umtalsverð umhverfisáhrif.
Framkvæmdir við nýbyggingar-
svæði (þ.m.t. bygging verslunar-
miðstöðva og bílastæða) og ýmsar
iðnaðarbyggingar geta t.d. valdið
landröskun, sjónmengun, ljósmeng-
un, vatnsmengun, hávaða, loft-
mengun, og aukningu umferðar-
slysa á svæðinu. Nú í góðærinu rísa
margar glæsilegar byggingar á fal-
legum nýbyggingarsvæðum, iðnað-
ar- sem og íbúðarsvæðum. Sem
dæmi um nýbyggingarsvæði má
nefna fyrirhugað nýbyggingar-
svæði við Arnarnesvog, sem nú
sætir umhverfismati. Hugmyndin
er að framlengja núverandi land-
fyllingu úr 2,7 hekturum í 10,4
hektara og gera þannig hverfi sem
myndi rúma alla íbúa Stykkishólms.
Framkvæmdin verður metin vegna
þess að um er að ræða landfyllingu
en ekki vegna þess að hér er verið
að gera nýtt hverfi, e.t.v. með ofan-
greindum umhverfisáhrifum.
Víða erlendis sæta ýmsar bygg-
ingar og byggingarsvæði MÁU
(einnig niðurrif þeirra). Í Dan-
mörku eru ákvæði um MÁU hluti
skipulagslaga. Skýrsla um MÁU –
sem er alltaf gerð af yfirvöldum
með upplýsingum frá m.a. fram-
kvæmdaaðila – er hluti þeirra
gagna sem lögð eru til grundvallar
breytinga á svæðisskipulagi (d: re-
gionplan) og er umhverfismatsferl-
ið hluti af málsmeðferð við breyt-
ingu skipulags. Í kafla um
framkvæmdir á grunnvirkjum í 2.
viðauka dönsku laganna, er að finna
nákvæmlega eins skilgreiningu og
hér að ofan um nýbyggingarsvæði
(e: Urban development projects,
including the construction of shopp-
ing centres and car parks). Þ.e.a.s.
nýbyggingarsvæði, þ.m.t. bygging
verslunarmiðstöðva og bílastæða,
sæta umhverfismati (lögformlegu) í
Danmörku. Hjá Dönum eru sömu
kröfur gerðar og gerðar eru í til-
skipun ESB. Ekki eru nein stærð-
armörk í dönsku lögunum, þ.e.a.s.
öll nýbyggingarsvæði eru tilkynn-
ingaskyld og síðan metið í hverju
tilviki fyrir sig hvort þau séu mats-
skyld. Aðeins eru notuð stærðar-
mörk á verslunarmiðstöðvar (1.000,
1.500, 2.000, 3.000 eða 6.000 m²)
vegna vinnu við deiliskipulag (d:
lokal- eða detailplanlægning), en
ekki sem mælikvarði á hvort fram-
kvæmdir þurfi að sæta umhverfis-
mati eða ekki. Reyndin hefur verið
sú að verslunarmiðstöðvar á bilinu
6–8.000 m² eða stærri hafa sætt
MÁU.
Í Noregi falla verslunarmiðstöðv-
ar ekki einungis undir tilkynninga-
skyldar framkvæmdir í 2. viðauka
(7.500 eða 3.000 m²), heldur einnig
undir matsskyldar (1. viðauki) ef
um er að ræða meira en 15.000 m²
og byggingatíma skemmri en 5 ár.
Sem dæmi um hversu stór hluti
umhverfismatsskýrslna erlendis
fjalla um ofangreindar fram-
kvæmdir má nefna Noreg þar sem
þær voru ríflega fjórðungur allra
skýrslna á árunum 1997–1999 og
Bretland þar sem þær voru fimmt-
ungur allra 1988–1995 (sjá mynd 2).
Í fyrra féll dómur í Bretlandi um
að öll nýbyggingarsvæði skuli fara í
umhverfismat samkvæmt tilskipun
ESB. Um var að ræða byggingu
íþróttavallar og fjölbýlishúss við
ána Thames á vegum knattspyrnu-
félagsins Fulham. Ráðherra hafði
úrskurðað að framkvæmdin þyrfti
aðeins að fara í gegnum venjulegt
skipulagsferli samkvæmt skipu-
lagslögum en ekki í lögformlegt
umhverfismat. Íbúi á svæðinu
kærði ákvörðunina og vann málið
fyrir breskum dómstólum.
3. viðauki
Í 3. viðauka eru viðmið sem nota
skal við að meta hvort tilkynninga-
skyldar framkvæmdir tilgreindar í
2. viðauka séu matsskyldar.
Í nýju lögunum var bætt við að
taka skyldi tillit til umhverfisáhrifa
yfir landamæri, sammögnunar
ólíkra umhverfisáhrifa á tilteknu
svæði og sammögnunaráhrifa við
aðrar framkvæmdir. Það síðast-
nefnda hefur mikið verið notað und-
anfarið við að meta umhverfisáhrif
sjókvíaeldis, s.s. möguleg sam-
mögnunaráhrif vegna mengunar-
áhrifa sem tengst geta annarri
starfsemi í Reyðarfirði ásamt
sjókvíaeldi í Berufirði og Mjóafirði,
svo og mögulegri stóriðju í Reyð-
arfirði.
Gömlu lögin (MÁU 1994) tóku að-
eins til sammögnunaráhrifa hvers
einstaks verkefnis. Sem dæmi um
slík áhrif er t.d. ef frá verksmiðju
stafar bæði mengun vegna frá-
rennslis og útblásturs í vatn. Loft-
mengunin getur valdið súrnun
vatnsins og frárennslið súrefnis-
leysi, saman getur mengunin orsak-
að að líf í vatninu breytist, minnkar
eða deyr.
Samantekt
Íslensku lögin um umhverfismat
eru mun strangari en tilskipun
ESB hvað varðar matsskyldar
framkvæmdir (1. viðauki). Hins
vegar er tvennt í 2. viðauka laganna
sem Evrópudómstóllinn hefur úr-
skurðað að sé óheimilt. Í fyrsta lagi
inniheldur viðaukinn ýmis viðmið-
unarmörk sem gerir það að verkum
að framkvæmdir eru útilokaðar fyr-
irfram frá MÁU ef þær flokkast
undir viðmiðunarmörkunum. Í öðru
lagi vantar nokkrar framkvæmdir
sem eru í tilskipun ESB, þ.á m. ný-
byggingarsvæði, byggingu verslun-
armiðstöðva og bílastæða.
Tilskipun mælir fyrir um lágmarkskröfur
þær sem ríki verða að uppfylla en þeim er í
sjálfsvald sett hvort þau vilja gera ríkari
kröfur en þær sem settar eru fram í tilskip-
unum.
Á heimasíðunni
www.Bjorgvin.com er að
finna lengri útgáfu af greininni.
Höfundur er M.Sc. í umhverfis-
verkfræði og sérfræðingur í um-
hverfismati frá Oxford Brookes
University.
SKOÐUN
MORGUNBLAÐIÐ SUNNUDAGUR 22. JÚLÍ 2001 31
andstæðingnum og níða hann oft fyr-
ir vikið. Ólafur Oddur og Pétur fylgdu
Ingibergi fast eftir í þessari Íslands-
glímu og munaði sannarlega litlu að
þeir hrepptu hásætið.
Lárus og Ólafur sterkir
Þeir menn sem ekki náðu verð-
launasætum voru þó engir aukvisar.
Nýliði mótsins var hinn stóri, sterki
Lárus Kjartansson frá Laugarvatni.
Lárus varð nýlega skjaldarhafi
Skarphéðins og er öflugur glímumað-
ur. Lárus stendur ekki vel að glímu.
Hann stendur gleitt, beitir öxl, bolar
á köflum og sækir oft með stífum fót-
um og spörkum. Hann útfærir brögð
stundum ekki til fulls og reynir þá að
keyra menn með átökum handa í völl-
inn í stað þess að ljúka bragði. Lárus
laut í lægra haldi fyrir Ingibergi eftir
að hafa sótt að honum allhart. Síðan
átti hann tvísýna viðureign við Pétur
og lagði hann en dómarar dæmdu að
um níð væri að ræða og Lárus hlaut
gult spjald og síðan byltu fyrir Pétri.
Sigra sína þrjá hlaut Lárus alla á
vinstri fótar klofbragði. Úrslitabrögð
sín móti Sigurði og Ólafi Helga tók
Lárus þannig að hann lyfti andstæð-
ingi sínum vitund frá gólfi með því að
mynda sig til klofbragðs og fleygði
honum svo af afli frá sér í gólfið. Á
móti Ólafi var Lárus lentur á hné og
hrömmum áður en Ólafur féll en
dómurum yfirsást það. Í síðustu
glímu sinni glímdu þeir félagar úr
Skarphéðni, Ólafur Oddur og Lárus.
Ólafur var taplaus þegar hér var
komið sögu en Lárus lagði Ólaf á
vinstri fótar klofbragði. Það var hátt
og fallegt bragð og þar sýndi Lárus
að hann getur glímt vel ef hann vill og
gefur sér tíma.
Glíma Arngeirs Friðrikssonar,
HSÞ, bar þess merki að hann var í lít-
illi æfingu. Hann náði ekki að útfæra
hin beittu hábrögð sín og leggjar-
bragðið hans góða bar ekki árangur.
Arngeir gerði tvö jafnglími, vann tvo
andstæðinga sína og tapaði fyrir
tveimur. Hann hlaut umdeilda byltu í
upphafi mótsins gegn Ólafi Oddi og
það setti hann úr jafnvægi. Hins veg-
ar er Arngeir alltaf sterkur og hann
sýndi það glöggt þegar hann lagði
glímukónginn á öflugum hælkrók
hægri á hægri í næstsíðustu glímu
mótsins. Áhöld voru um lögmæti
byltunnar og þótti sumum Arngeir
fylgja um of. Ingibergur nam niðri
með báðar hendur fyrir aftan bak
þótt hann félli ekki og var dæmd
bylta eftir ráðslag dómara. Arngeir
lagði Sigurð á góðri krækju og var
einum vinningi frá að komast í úrslit
en lukkan var ekki hans megin á
þessum degi.
Ólafur Helgi Kristjánsson, Vík-
verja, var mistækur á þessu móti og
hafnaði í næstneðsta sæti, þótt-
skammt væri frá efstu mönnum. Ólaf-
ur er mikill hábragðamaður og getur
úthlutað ósviknum byltum ef því er að
skipta. Hins vegar á hann til, líkt og
Lárus, að reyna að keyra menn niður
í völl með átökum handa í lok bragðs
og sést þá ekki alltaf fyrir. Ólafi hætt-
ir til að glíma meira af kappi en forsjá
og hann átti sinn hlut óskiptan í ljót-
ustu glímu mótsins móti glímukóngn-
um. Ólafur lagði Sigurð á góðri lausa-
mjöðm en þegar hann lagði Arngeir á
háu vinstra klofbragði hélt hann ekki
jafnvægi og hafði lagt hönd í völl þeg-
ar Arngeir féll. Dómurum yfirsást
þetta og dæmdu byltu.
Sigurður Nikulásson, Víkverja,
stóð sig vel þótt hann hlyti engan
vinning.
Sigurður er léttur og lipur og mikill
fimleikamaður í glímunni. Hann veitti
öllum keppni og vörn hans var góð.
Margir töldu sig heppna að ná sigri
gegn honum og oft mátti litlu muna.
Sigurður kemur með fullum sóma frá
þessari Íslandsglímu og glímdi betur
en margir þeir burðameiri.
Jafnasta keppni sögunnar
Alls voru níu afbrigði glímubragða
útfærð til sigurs í 17 viðureignum
sem má teljast allgóð fjölbreytni.
Mótið í heild sinni bar merki þess að
keppendur voru jafnir, kappsfullir og
beittu sumir kröftum meira en leikni
og lipurð. Hluti þeirra var ekki í nógu
góðri æfingu. Pétur, Ingibergur og
Sigurður voru í sérflokki og eiga allir
hrós skilið fyrir utan frammistöðu
Ingibergs móti Ólafi Helga sem fyrr
er getið. Lárus og Ólafarnir glímdu
sýnu lakast og mættu allir taka sér
tak til betri glímu því hana kunna þeir
og mikið má vera ef einhver þeirra
verður ekki glímukóngur takist hon-
um það.
Hins vegar verður þessarar Ís-
landsglímu minnst sem þeirrar jöfn-
ustu sem um getur í glímusögunni því
einn vinningur skildi fimm efstu
menn og hefur slíkt aldrei gerst áður.
Það gefur fyrirheit um líflega keppni
á næstunni þegar þessir kappar
munu mætast og fleiri sem vænta má
að bætist í hópinn. Dómnefndin átti
ekki neitt sérstakan dag og var held-
ur lin að taka á frammistöðu kepp-
enda. Mótið var erfitt að dæma en
þeir áttu að gera betur.
Glíman er að öllu leyti einstæð
íþrótt. Hún er ólík öllu öðru að því
leyti að miklar kröfur eru gerðar til
keppenda um gæði leiksins. Þær
kröfur getur mönnum reynst erfitt að
uppfylla, einkum í hita leiksins.
Reynslan hefur þó sem betur fer sýnt
að það eru oftar en ekki þeir glímu-
menn sem best glíma sem bestum ár-
angri ná. Þetta ættu allir glímumenn
að hafa í huga og styrkja með því okk-
ar glæsilegu þjóðaríþrótt.
Höfundur er áhugamaður um
íslenska glímu og hefur verið
formaður Glímusambandsins.
Til sölu Honda S 2000,
bensín 2.0 f.skrd,
16.03.2000, ekinn 5 þ. km,
gyltur, 2. dyra, einn með
öllu. Verð 4.400.000 þ
Úrslit mótsins 1 2 3 4 5 6 7 vinn
1. Ingibergur Sigurðsson UV X = = 1 0 1 1 4+1,5
2. Ólafur Sigurðsson HSK = X = 0 1 1 1 4+1
3. Pétur Eyþórsson UV = = X 1 = = 1 4+0,5
4. Lárus Kjartansson HSK 0 1 0 X = 1 1 3,5
5. Arngeir Friðriksson HSÞ 1 0 = = X 0 1 3=
6. Ólafur Kristjánsson UV 0 0 = 0 1 X 1 2,5
7. Sigurður Nikulásson UV 0 0 0 0 0 0 X 0=
Sími 555 0455 Sími 564 6440
20%
afsláttur af
barnamyndatökum
í júlí