Morgunblaðið - 06.09.2001, Blaðsíða 41

UMRÆÐAN
MORGUNBLAÐIÐ FIMMTUDAGUR 6. SEPTEMBER 2001 41
HIN síðustu ár hefur
fátt borið ofar í um-
hverfismálum en hlýn-
un loftslags af manna
völdum. Alþjóðaráð-
stefnur eru haldnar –
Rio, Kyoto, Bonn,
Marrakesh. Samning-
urinn sem náðist í Bonn
fyrr í sumar er rétti-
lega rómaður sem
merkur áfangi í barátt-
unni gegn loftslags-
breytingunum. Samn-
ingurinn nær þó
sorglega skammt, því
það er talið að draga
þurfi úr losun gróður-
húsalofttegunda um
60–70% ef takast á að stöðva hina
óheillavænlegu þróun. Það er reynd-
ar þegar of seint að bjarga Tuvalu,
litlu eyríki í Kyrrahafi með 10 þús-
und íbúa, þeir eru nú þegar að flytj-
ast á brott, því eyjan þeirra er að
hverfa.
Þótt margt sé umdeilt í þessu máli,
eru grundvallaratriðin óumdeild.
Hitastig fer hækkandi og sjávar-
borð hefur þegar hækkað, þótt í
litlum mæli sé miðað við það sem
framundan er.
Í skýrslu umhverfisráðherra frá
1997 er reiknað með að yfirborð sjáv-
ar muni hækka um allt að einn metra
á þessari öld. Ýmsar aðrar skýrslur
gera ráð fyrir mun meiri hækkun,
jafnvel 3–5 metrum á þessari öld og
mun meira á þeirri næstu, verði ekki
strax gripið til aðgerða. Afleiðing-
arnar yrðu skelfilegar. Mikið af lág-
lendi heimsins yrði í hættu, s.s. stór
hluti Bangladesh, þar sem búa yfir
100 milljónir manna. Einnig hlutar af
láglendi annarra landa í Asíu og Afr-
íku, kóraleyjar Kyrrahafs, stór land-
svæði í Evrópu og Ameríku – og
einnig hér. Kostnaðurinn við að verja
allt þetta land yrði óviðráðanlegur,
sumt yrði varið annað myndi glatast
og kostnaðurinn og orkunotkunin við
flóðavarnir myndi sliga margar hin-
ar fátækari þjóðir.
En umræðan um umhverfismál er
stundum nánast eins og leikhús fá-
ránleikans.
Sannleikurinn er nefnilega sá að
það virðast fáir í raun trúa þessu með
hlýnun loftslags og hækkun sjávar-
borðs. Að minnsta kosti sjást þess
lítil merki, því ef svo væri, þá væru
menn ekki að skipu-
leggja stórfellda byggð
á landfyllingum út í sjó
á næstu árum – byggð
sem fer auðvitað á kaf,
ef ekki á þessari öld, þá
áreiðanlega á þeirri
næstu, ef kenningin er
sönn! Hana yrði í besta
falli unnt að verja með
óhemjukostnaðarsöm-
um aðgerðum. Það
verður því varla annað
ályktað, en að bæði
sveitarstjórnarmenn
og Skipulagsstofnun
(og líklega flestir aðrir)
séu sannfærð um að
ekki sé fótur fyrir öll-
um þeim kenningum sem liggja að
baki Kyotosáttmálanum. Þetta
finnst mér að sannist líka í úrskurði
Skipulagsstofnunar um Kárahjúka-
virkjun.
Til þess að skýra mál mitt vil ég
setja fram 3 mismunandi forsendur:
1. Að niðurstöður rannsókna, sem
gera ráð fyrir mjög mikilli hlýnun og
hækkun sjávarborðs séu réttar.
2. Að spáin sem fram kemur í um-
ræddri skýrslu umhverfisráðherra
frá 1997 sé rétt.
3. Að enginn fótur sé fyrir þessum
spám.
Tilgáta 1: Að niðurstöður rann-
sókna, sem gera ráð fyrir mjög mik-
illi hlýnun og hækkun sjávarborðs
séu réttar.
Ef þessi framtíðarsýn er rétt, eru
þetta mestu nátturuhamfarir á sögu-
legum tímum. Þessi ógnun hlýtur þá
að yfirskyggja nánast alla aðra um-
hverfishagsmuni. Við hljótum þá að
líta á það sem lífsnauðsyn að um-
breyta allri orkuvinnslu sem mögu-
legt er úr mengandi aðferðum, eins
og kolum, yfir í þær sem ekki menga,
þ.e. vatnsafl, jarðvarma o.s.frv.
Einnig hljótum við að kappkosta að
auka notkun léttmálma eins og áls í
smíði samgöngutækja og þar með
auka framleiðslu á slíkum málmum.
Tilgáta 2: Að spáin sem fram kem-
ur í umræddri skýrslu umhverfisráð-
herra frá 1997 sé rétt.
Ef við göngum út frá þessari for-
sendu, eru horfurnar mun skárri, en
þó svo alvarlegar að gífurlegt
umhverfistjón mun af hljótast. Til
dæmis munu 17,5% af þurrlendi
Bangladesh hverfa og að sögn samn-
ingamanns Trinidad og Tobago á
loftslagsráðstefnunni mun það ríki
hverfa. Það á því það sama um og í
dæmi 1: Staðbundin umhverfisáhrif
eru nánast aukaatriði við hliðina á
þeirri nauðsyn að auka orkufram-
leiðslu án mengunar sem mest og
sem allra fyrst.
Tilgáta 3: Að enginn fótur sé fyrir
spám um hlýnun af manna völdum og
þar af leiðandi hækkun sjávarborðs.
Þetta er sú forsenda sem virðist
liggja að baki úrskurði Skipulags-
stofnunar.
Umhverfisáhrif – hvað
skiptir máli?
Guðmundur
Einarsson
Gróðurhúsaáhrif
Þótt margt sé umdeilt
í þessu máli, segir
Guðmundur Einarsson,
eru grundvallaratriðin
óumdeild.
Höfundur er viðskiptafræðingur.
OPIÐ:
Mánud. - föstud. kl. 9-18
Laugard. kl. 10-14
Við Fellsmúla
Sími 588 7332
www.heildsoluverslunin.is
- trygging fyrir l
águ verði!
w
w
w
.d
es
ig
n.
is
©
20
01
D
V
R
07
5
Einnarhandar
blöndunartæki
fyrir eldhús. frá kr. 4.690,-stgr.
fyrir handlaug m. lyftitappa.
frá kr. 4.890,- stgr.
Hitastýrð
verð frá kr. 8.900,- stgr.
SANITEDTECHNIK
Group
Teka AG FM Mattsson
í Mora, Svíþjóð
tilboð
September
blöndunartæki frá
HAUSTLITIRNIR
KOMNIR
Gréta Boða,
förðunarmeistari,
verður með kynningu í
snyrtivöruversluninni
Hygea, Kringlunni
í dag, föstudag
og laugardag.
Verið
velkomin
Hægt að panta
tíma í förðun.
Sími 533 4533