Morgunblaðið - 23.10.2001, Qupperneq 34

UMRÆÐAN
34 ÞRIÐJUDAGUR 23. OKTÓBER 2001 MORGUNBLAÐIÐ
M
amma, hvar eru
naglarnir í mér?“
spurði sonur
minn fjögurra
ára einn góðan
veðurdag þar sem við vorum á
heimleið í eftirmiðdagsumferð-
inni. „Naglarnir?“ hváði ég í for-
undran og fyrir hugskotssjónum
hvörfluðu myndir af mannssyn-
inum á krossinum með nagla í lóf-
unum. Mig hryllti við og ég varð
hálf áhyggjufull yfir því hvaða
hugsanir væru að bærast í kolli
þess stutta. „Hvaða naglar?“ af-
réð ég þó að spyrja varlega.
„Naglarnir sem komu þegar þið
pabbi smíðuðuð mig,“ útskýrði
ungi maðurinn afturí og beið eftir
svari. Mér
létti töluvert
við að ekki
væri blóð-
ugum písl-
arsögum að
kenna um
hugrenningar
drengsins og mundi eftir að ný-
lega hafði hann verið að horfa á
teiknimyndina Gosa heima hjá
frænda sínum. Líklega hefði hann
haldið að svoleiðis yrðu börnin til
– foreldrarnir smíðuðu þau og svo
gæfu heilladísir þeim líf.
Þó þessi heimsmynd væri
óneitanlega barnslega falleg
fannst mér eiginlega réttara að
skýra það út fyrir stráknum að
hamar og spýtur hefðu ekki kom-
ið við sögu í framleiðslu hans,
enda hef ég einhverstaðar lesið að
það væri uppeldislega rétt að vera
heiðarlegur við börnin sín. Ef ég
hefði vitað í hvaða bobba ég væri
að koma mér hefði ég örugglega
leyft Gosa að njóta vafans.
„Hva! Leiruðuð þið mig þá eða
hvað?“ gall í stráksa sem vildi
greinilega komast til botns í mál-
inu. Ég brosti með sjálfri mér og
sá fyrir mér alla litlu leirkallana
sem pjakkur og félagar hans
höfðu sjálfir útbúið með sínum
eigin höndum í leikskólanum en
fannst enn rétt að halda mig við
sannleikann í málinu. Og þrátt
fyrir að magatilfinningin segði
mér að með því væri ég hugs-
anlega að sigla út á hálan ís þráað-
ist ég við. „Nei,“ sagði ég og
reyndi að hljóma eins og málið
væri útrætt. „Mamma og pabbi
leiruðu þig ekki.“ Svo hækkaði ég
í útvarpinu.
Auðvitað var heimspekingurinn
í aftursætinu ekki par ánægður
með þetta svar og varð enn bein-
skeyttari í spurningum sínum.
„Hvernig bjugguð þið mig þá til?“
spurði hann óþolinmóður og vildi
nú fá niðurstöðu í málið. Ég á
hinn bóginn svitnaði í lófunum og
fann að ég var engan veginn tilbú-
in til að útlista fyrir kornungum
krakkanum hvernig æxlun mann-
fólksins ætti sér stað enda man ég
eigin viðbrögð við þeirri vitneskju
eins og gerst hefði í gær.
Ég var næstum helmingi eldri
eða fullra sjö ára þegar ein vin-
konan tók það upp hjá sér að gera
mér grein fyrir gangi lífsins. Ég
fussaði og sveiaði og ætlaði varla
að trúa því að fullorðna fólkið
gæti verið svona skelfilega subbu-
legt. Eftir að hafa jafnað mig á
fyrsta áfallinu dundi það næsta
yfir þegar ég mundi eftir því að ég
ætti fimm systkini. Napur raun-
veruleikinn var næstum óbærileg-
ur – foreldrar mínir höfðu gert
ÞETTA sex sinnum. Og það sem
var enn verra – allir, sem vissu
hvernig börnin verða til og þekktu
okkur, vissu þá líka hvað pabbi og
mamma voru hræðilega dónaleg.
Skömm mín var meiri en orð fá
lýst og lengi á eftir langaði mig að
ganga með hauspoka í hvert sinn
sem ég fór út úr húsi. Ég sáröf-
undaði vinkonu mína sem átti
bara einn bróður og ég skildi bara
ekki hvernig óléttar konur gætu
blygðunarlaust verið á almanna-
færi.
Allt þetta rann í gegn um huga
minn þar sem fróðleiksfús erfing-
inn beið eftir svari og í fáti byrjaði
ég að leita að útgönguleið í hug-
anum. „Eeeee … mamma átti egg
og pabbi átti fræ …“ sagði ég hik-
andi og strandaði svo. Mér var
gersamlega orða vant og fann
hvernig ég var skyndilega að
missa tökin á uppeldishlutverk-
inu.
„Já en hvað gerðuð þið við
það?“ hélt harðstjórinn í aft-
ursætinu áfram og var nú orðinn
ansi pirraður á þessari upplýs-
ingatregðu, óvitandi um hversu
ískyggilega viðkvæmt málið var í
eðli sínu.
Þá gafst ég upp, lét allar upp-
eldiskenningar lönd og leið og
greip til orðalags, sem ég hélt að
ég myndi aldrei nota: „Þú veist
það þegar þú verður stór!“ Svo
hækkaði ég í útvarpinu aftur.
Það var löng þögn í aftursætinu
og í baksýnisspeglinum sá ég
hvernig sá fjögurra ára hrukkaði
ennið þungbúinn. Það var greini-
legt að því fór fjarri að hann væri
sáttur við svarið enda þekktur
fyrir allt annað en uppgjöf í svona
málum. Fyrir einhverja Guðs
mildi ákvað hann þó að láta þar
við sitja. Sjálfsagt hefur hann
fundið að þetta væri ekki rétti
tíminn fyrir slíkar grundvall-
arsamræður eða kannski hefur
hann einfaldlega séð í hendi sér að
það væri óvinnandi vegur að yf-
irgnæfa útvarpið eins hátt og það
var nú stillt.
Langur tími leið áður en sá
stutti hrærði við málinu á ný. Sem
betur fer var hann ekki fullur af
spurningum þegar hann kom til
mín að þessu sinni heldur var
hann búinn að komast til botns í
málinu upp á eigin spýtur. „Auð-
vitað mamma,“ sagði hann sigri
hrósandi. „Nú skil ég – þið BÖK-
UÐUÐ mig!“
Ráðvillt horfði ég á eftir
drengnum inn í herbergið sitt og
velti því fyrir mér hvernig í
ósköpunum hann hefði komist að
þessari niðurstöðu. Svo fór ég að
leggja saman tvo og tvo. Hann
vissi svo sem að egg voru notuð til
þess að baka og litla gula hænan
hafði jú gert hveiti úr fræjum.
Þannig hélt ég áfram að brjóta
heilann og loksins rann upp fyrir
mér ljós. Að þessu sinni lét ég
skynsemina ráða og í staðinn fyrir
að fara jafn illa að ráði mínu og
með Gosa forðum hélt ég mér
saman og þakkaði forsjóninni
innilega fyrir ævintýrið um pipar-
kökudrenginn.
Af blómum
og býflugum
„Eftir að hafa jafnað mig á fyrsta áfall-
inu dundi það næsta yfir þegar ég
mundi eftir því að ég ætti fimm systkini.
Napur raunveruleikinn var næstum
óbærilegur – foreldrar mínir höfðu gert
ÞETTA sex sinnum.“
VIÐHORF
Eftir Bergþóru
Njálu Guð-
mundsdóttur
ben@mbl.is
Sjálfstæðismenn og
framsóknarmenn íhuga
skattahækkanir á hús-
eigendur í Hafnarfirði.
Það koma í ljós á bæj-
arstjórnarfundi á dög-
unum, þegar meirihluti
þessara flokka í bæjar-
stjórn Hafnarfjarðar
treysti sér ekki til að
samþykkja tillögu
fimm bæjarfulltrúa
Samfylkingarinnar um
að tryggt verði með
endurskoðun álagning-
arprósentu fasteigna-
gjalds, að ný 16%
hækkun á fasteigna-
mati leiddi ekki til
hækkaðra gjalda á húseigendur í
Hafnarfirði.
Hækkun fasteignamatsins er fyrst
og síðast kerfisbreyting og enginn
lét sér til hugar koma að hún leiddi
sjálfkrafa til hækkandi skatta á hús-
eigendur. Enda hafa forsvarsmenn
flestra sveitarfélaga á höfuðborgar-
svæðinu tekið af öll tvímæli í þeim
efnum og lýst yfir því að hún hefði
engin áhrif á greiðslubyrði fólks,
þegar kæmi að álagningu fasteigna-
skattsins. Sveitarfélögin einfaldlega
lækkuðu álagningarprósentuna til að
halda greiðslubyrðinni óbreyttri hjá
almenningi.
Samfylkingin neitar
skattahækkun
En ekki í Hafnarfirði, ekki hjá
bæjarfulltrúum Sjálfstæðisflokksins
og Framsóknarflokks-
ins. Þeir hafa nú þegar
gert ráð fyrir viðbót
upp á 100 milljónir
króna í tekjuáætlun
sinni fyrir næsta ár,
sem koma á úr vösum
húseigenda í Hafnar-
firði.
Samfylkingin í
minnihluta bæjar-
stjórnar vildi á hinn
bóginn koma í veg fyrir
þessar viðbótarálögur
á fólk og lagði því fram
tillögu, sem gerði ráð
fyrir lækkun álagning-
arprósentu. En meiri-
hlutinn var ekki til.
Lagði til að tillögunni yrði vísað til
bæjarráðs og málið skoðað.
Spyrjum að leikslokum
Bæjarstjórinn í Hafnarfirði, sem
jafnframt er oddviti sjálfstæðis-
manna í bænum, hefur síðan sagt í
Morgunblaðinu, að engar ákvarðanir
hafi verið teknar um að verja bæj-
arbúa gagnvart þessari skattahækk-
un. Slær þar úr og í og vill engar yf-
irlýsingar gefa. Það gerði
borgarstjórinn í Reykjavík hins veg-
ar fyrir mörgum mánuðum, þegar
nefndar breytingar á fasteignamati
lágu fyrir. Borgarstjórinn sló því
strax föstu að engar hækkanir yrðu á
fasteignagjöldum borgarbúa vegna
þessara breytinga. Ólíkt hafast þeir
að framkvæmdastjórar þessara
tveggja sveitarfélaga. Í öðru þeirra
er íhaldsstjórn við völdin. Þar gæla
menn við skattahækkanir. Í hinu er
meirihluta jafnaðar- og fé-
lagshyggjumanna. Þar eru skatt-
greiðendur varðir fyrir oftöku.
Þessi mál eru ekki endanlega til
lykta leidd í Hafnarfirði. Við bæjar-
fulltrúar Samfylkingarinnar munum
berjast af fullum krafti fyrir því að
útgjöld Hafnfirðinga vegna fast-
eignagjalda verði ekki stórhækkuð
og ganga fast eftir því að tillaga okk-
ar verði samþykkt. Vera má að sú
málafylgja okkar verði til þess að
fulltrúar Sjálfstæðisflokksins og
Framsóknarflokksins sjái að sér og
dragi til baka fyrri áform um þessa
skattahækkun. Við spyrjum að leiks-
lokum. En hver sem niðurstaða
verður þá er ljóst hvar hugur þess-
ara hægri flokka liggur – óráðsía og
óheft útgjöld hafa leitt til þess að
þeir telja sig þurfa að auka á skatt-
píningu fólks. Þess minnast kjósend-
ur í Hafnarfirði vafalaust í kosning-
unum að vori komanda.
Gælt við skatta-
hækkun í Hafnarfirði
Jóna Dóra
Karlsdóttir
Skattar
Þessi mál, segir Jóna
Dóra Karlsdóttir, eru
ekki endanlega til lykta
leidd í Hafnarfirði.
Höfundur er bæjarfulltrúi Samfylk-
ingarinnar Hafnarfirði.
VÍSINDAMENN
hafa nú komist að
þeirri niðurstöðu að
því meiri áhyggjur sem
konur hafa af útlitinu
því minni andlega orku
hafa þær fyrir aðra
hluti, t.d. erfið reikn-
ingsdæmi.
Hvort sem þú til-
heyrir hópi þeirra sem
finnst þær hræðilega
ómögulegar eða þeirra
sem finnast þær falla
fullkomlega inn í hinn
„ákjósanlega“ útlits-
ramma þá er nú ljóst,
skv. niðurstöðum um-
ræddrar könnunar, að
aðeins sú staðreynd að vera upp-
tekin af því að vera fín og flott tekur
orku frá öðrum þáttum lífsins.
Reikningspróf
á sundfötum
Það hefur lengi verið ljóst að út-
lits- og æskudýrkun kvenna getur
leitt til lágrar sjálfsmyndar, átrösk-
unarsjúkdóma og annarra vanda-
mála. Til að fá dýpri sýn á þetta mál
voru fengnar 50 konur og 50 karlar
til að taka þátt í prófi. Þáttakendur
voru hver um sig beðnir um að máta
í einrúmi ýmist peysu eða sundbol
inni í mátunarklefa með stórum
spegli. Þeim var sagt að hugmyndin
með prófinu væri að mæla hvort
þeim líkaði flíkin eða ekki eftir að
hafa verið í henni í 15 mín. Í stað
þess að eyða þessum 15 mínútum
eingöngu í bið voru þau beðin um að
reikna 20 frekar erfið dæmi sem
þeim var sagt að væri þáttur í ann-
ari könnun.
Lakari einkunn á sundbol
Þegar niðurstöður lágu fyrir var
ljóst að karlarnir náðu svipuðum
niðurstöðum á reikningsprófinu
hvort sem þeir voru í sundfötum eða
fullklæddir og reyndar komu þeir
örlítið betur út á próf-
inu þegar þeir voru á
sundskýlunni einni
saman. Konurnar á
hinn bóginn fengu um-
talsvert lakari einkunn
á stærðfræðiprófinu
þegar þær voru á
sundbolnum.
Þrátt fyrir að kon-
urnar væru einar í
klefanum (spegillinn
stóri var þó nærstadd-
ur) sáu þær sjálfa sig
eins og þeim fannst að
aðrir myndu sjá þær
og urðu fyrir truflun
vegna þess.
Með því að vera svo
upptekin af því hvað öðrum finnst
um útlitið dreifist athyglin og getur
valdið óöryggi, feimni og lakari ein-
beitingu.
Koma þessar niðurstöður á óvart?
Hvernig líður flestum konum þegar
þær máta sundbol í miskunnarlausri
birtunni fyrir framan stóran spegil í
mátunarklefanum? Í þessari könn-
un voru konurnar þó í sundbol, hve
mikið lakari hefðu niðurstöðurnar
verið ef þær hefðu mátað bikiní?
Langsveltar poppstjörnur
afleitar fyrirmyndir
Er þetta e.t.v. ástæðan fyrir því
að oft og tíðum fer frammistaða
unglingsstúlkna í námi hrakandi um
það leyti sem þær verða meðvitaðri
um líkama sinn og þær óraunhæfu
útlitskröfur sem eru svo ríkjandi í
hinum vestræna heimi? Eiga ung-
lingsstúlkur margar hverjar í erf-
iðleikum með að einbeita sér að
krefjandi námsbókum og öðrum
mikilvægum þáttum í lífi sínu vegna
þess að áhyggjur af eigin rassstærð,
lærabreidd og brjóstastærð á hug
þeirra allan?
Erum við ekki sammála um að
þessar niðurstöður eru með öllu af-
leitar fyrir kvenþjóðina og alvarlegt
umhugsunarefni fyrir foreldra? Mig
langar að hvetja foreldra og for-
ráðamenn að gefa sér góðan tíma til
að ræða við dætur sínar oft og mikið
um þessi mál. Upprætum þennan
mannskemmandi hugsunarhátt að
allir eigi að vera steyptir í sama
mót. Kennum dætrum okkar að fólk
er skapað af öllum stærðum og
gerðum. Það skiptir auðvitað máli
að hugsa vel um líkamann, stunda
íþróttir, hreyfa sig reglulega, venja
sig á að neyta hollrar fæðu og borða
sætindi og feitmeti í hófi. En grind-
horaðar, langsveltar poppstjörnur
sem leggja líf sitt í hættu til að skafa
af sér hverja fitufrumu eru vægast
sagt óæskilegar fyrirmyndir. Það er
ekkert eðlilegt og heilbrigt við það
að lifa mánuðum og jafvel árum
saman á færri en 1.200 hitaeiningum
á dag og gleypa vatnslosandi töflur í
tíma og ótíma. Kennum dætrum
okkar að hugsa meira um góða
frammistöðu í skólanum, ljúfa fram-
komu við samferðafólk sitt og heil-
brigt líferni heldur en að hugsa
stöðugt um hvernig hægt sé að
verða eins mjó og Geri Haliwell eða
hvert sé aldurstakmark og kostn-
aður við brjóstastækkunaraðgerð.
Eru konur heimsk-
ari í sundbol?
Ágústa
Johnson
Útlit
Mig langar að hvetja
foreldra og forráða-
menn, segir Ágústa
Johnson, að gefa sér
góðan tíma til að ræða
við dætur sínar oft og
mikið um þessi mál.
Höfundur er framkvæmdastj.
Hreyfingar.