Morgunblaðið - 23.10.2001, Blaðsíða 37

UMRÆÐAN
MORGUNBLAÐIÐ ÞRIÐJUDAGUR 23. OKTÓBER 2001 37
ÞEGAR í upphafi
Viðhorfsgreinar Háv-
ars Sigurjónssonar sl.
fimmtudag er ljóst að
honum er mikið niðri
fyrir og ætlar enn eina
ferðina að koma höggi á
Leikfélag Íslands. Það
sést vel á stílbrögðun-
um. Leikfélag Íslands
er að „stilla málum
þannig upp“ að það
þurfi stuðning frá
Reykjavíkurborg og
menntamálaráðuneyt-
inu til leikhúsreksturs.
Hávari finnst það
greinilega óeðlilegt að
eitt af þremur stærstu
leikhúsum á landinu, sem fær árlega
12–25% af allri leikhúsaðsókn, fari
fram á um 2% af þeim styrkjum sem
veittir eru til leikhússtarfsemi.
Ef bakgrunnurinn er svartur
verða allir litir svartir. Hávar nefnir
að skuldir Leikfélags Íslands séu 140
milljónir og leyfir sér að tala um „ör-
væntingu“ hluthafa. Það kemur ekki
fram að núverandi hluthafar hafi
heitið því að leggja fram 40 milljónir
í hlutafé náist samningar við ríki og
borg. Hvað þá að eignir félagsins séu
umtalsverðar, sem skiptir verulegu
máli eins og kom í ljós nú í lok vik-
unnar, þegar Hljóðsetning var seld
fyrir tugi milljóna. Eru þá ónefnd
önnur hlutafjárloforð.
Ef áætlanir Leikfélagsins ganga
eftir verður unnt að ná skuldunum
niður í 35 til 40 milljónir. Það getur
ekki talist há fjárhæð ef miðað er við
þá hefð og þekkingu sem skapast
hefur hjá Leikfélaginu á sjö ára
tímabili. Þríhliða samstarf við ríki og
borg kemur svo sem viðbót við það,
enda lýtur það eingöngu að því að
halda uppi áframhaldandi öflugri
leikhússtarfsemi.
Hávar talar um að
menntamálaráðherra
og borgarstjóri vilji
ekki styðja Leikfélag
Íslands meira en orðið
er út af pólitískum
hráskinnaleik fyrir
kosningar. Það eru
auðvitað alvarlegar
ásakanir. Hann lætur
ekki þar við sitja heldur
ræður í hugsanir
þeirra, getspakur mað-
urinn, og slær því fram
að líklegt sé að þau telji
að nóg sé að gert, nú
verði Leikfélag Íslands
að sjá um sig sjálft.
Hávar sér ekki að þar stendur
hnífurinn í kúnni. Leikfélag Íslands
hefur þurft að sjá um sig sjálft til
þessa. Á sama tíma og Þjóðleikhúsið
og Borgarleikhúsið hafa fengið um
4,5 milljarða í beina styrki hafa
styrkir til Leikfélags Íslands numið
um 35 milljónum. Þessi ójafna sam-
keppnisstaða hefur m.a. verið harð-
lega gagnrýnd af Samkeppnisráði.
Hafnarfjarðarleikhúsið, sem sýnir
um þessar mundir leikrit eftir Hávar
Sigurjónsson, hefur á þessu tímabili
fengið yfir 60 milljónir í styrki. Það
setur upp 1–2 leiksýningar á ári á
meðan Leikfélag Íslands hefur kom-
ið á fjalirnar að meðaltali 5–7 nýjum
leikverkum á ári. Oft hefur Hávar
mært Hafnarfjarðaleikhúsið fyrir að
setja upp íslensk leikrit og ekki að
ástæðulausu. En ekki eyðir hann
mörgum hrósyrðum í Leikfélag Ís-
lands, sem þó hefur frumsýnt svip-
aðan fjölda íslenskra leikrita og hafa
þau oftast nær fallið í góðan jarðveg
hjá gagnrýnendum.
Þó tekur steininn úr þegar Hávar
kvartar undan því að Leikfélag Ís-
lands hafi alla tíð verið „kröfuhart á
athygli og farið fram með miklum
krafti í fjölmiðlum“ þegar eitthvað
hefur staðið til á þess vegum. Enn
leynir sér ekki neikvæði undirtónn-
inn í greininni. Þetta er stíllinn. Eins
og oft áður gerir hann lítið úr fram-
lagi Leikfélags Íslands til íslenskrar
leiklistar á undanförnum árum. Sá
aukni þróttur sem færst hefur í ís-
lenskt leikhúslíf hefur sjálfsagt farið
í taugarnar á honum. Fyrir vikið
varð enginn vinnufriður fyrir fólki
sem „er kröfuhart á athygli“ og „fer
fram af krafti í fjölmiðlum“.
Það er alvarlegt mál að Hávar
leyfir sér án nokkurs rökstuðnings
að ýja að því að Leikfélag Íslands sé
illa rekið. Menn spyrji sig að því
hvernig hægt sé að koma sér í þessa
stöðu með 35 milljónir í styrki á sjö
ára tímabili. Þetta lætur Hávar út úr
sér og þekkir þó vel rekstrarum-
hverfi þeirra leikhúsa sem Leikfélag
Íslands keppir við.
Nýlega birtist frétt um að rúmlega
90 milljóna taprekstur hefði orðið hjá
Þjóðleikhúsinu í fyrra – á þessu eina
ári, þrátt fyrir um 400 milljónir í ár-
lega styrki, aukafjárveitingu ríkisins
upp á 66 milljónir í fyrra og þar fram
eftir götunum. Leikfélag Reykjavík-
ur þiggur um 180 milljónir í styrki á
ári, en þurfti engu að síður 200 millj-
ónir frá borginni um áramótin til að
greiða niður skuldir. Þetta eru þau
leikhús sem Leikfélag Íslands
keppir við í aðsókn. Er það Leikfélag
Íslands sem er illa rekið!?
Aftur til fortíðar
Að lokum gagnrýnir Hávar Sigur-
jónsson Leikfélag Íslands fyrir að
sníða sér ekki stakk eftir vexti. Það
er hlægilegt. Svo hlægilegt að það er
hreint ekki fyndið. Leikfélag Íslands
er ekki í áskrift að styrkjum og hefur
aldrei verið. Þær 35 milljónir sem
Leikfélagið hefur fengið á 7 árum
skiptast niður á yfir 40 leikrit og eru
bundnar við einstök verkefni. Það er
ekki mikið veganesti. Það er því ljóst
að aldrei hefði verið lagt af stað í
upphafi ef stofnanahugsunarháttur
manna eins og Hávars hefði ráðið
ferðinni. Ef leitað hefði verið til Háv-
ars eftir ráðum hefði ekkert af þeim
yfir 40 leikritum, sem Leikfélag Ís-
lands hefur sett upp, komist á fjal-
irnar. Á meðal nýlegra dæma um það
sem þjóðin hefði misst af eru Snigla-
veislan, Stjörnur á morgunhimni, Á
sama tíma að ári og Sjeikspír eins og
hann leggur sig.
Leiða má líkur að því að þá hefði
drjúgur hluti íslensku þjóðarinnar
setið heima í stað þess að sækja leik-
hús. Ekki hefði verið farið fram af
eins miklum krafti í fjölmiðlum.
Leikfélag Íslands hefði aldrei orðið
til.
Enn ræðst Hávar á Leikfélag Íslands
Pétur
Blöndal
Leikhúsin
Þjóðleikhúsið og Borg-
arleikhúsið hafa fengið
um 4,5 milljarða í beina
styrki, en Leikfélags Ís-
lands hefur fengið um
35 milljónir, segir Pétur
Blöndal í athugasemd-
um við Viðhorfspistil
Hávars Sigurjónssonar.
Höfundur er blaðamaður og einn af
stofnendum Leikfélags Íslands.