Morgunblaðið - 03.05.2002, Page 1

102. TBL. 90. ÁRG. FÖSTUDAGUR 3. MAÍ 2002 PRENTSMIÐJA MORGUNBLAÐSINS
STOFNAÐ 1913
MORGUNBLAÐIÐ 3. MAÍ 2002
YASSER Arafat hét því í gær að
endurreisa heimastjórn Palestínu-
manna en stjórnkerfi hennar er í
rúst eftir langvarandi hernaðarað-
gerðir Ísraela. Arafat, sem í gær
fór frjáls ferða sinna í fyrsta skipti
síðan í desember, krafðist þess
ennfremur að Ísraelar hættu þeg-
ar umsátri sínu um Fæðingar-
kirkjuna í Betlehem en þar hafast
enn við nálægt tvö hundruð Pal-
estínumenn, þ.á m. nokkur hópur
vopnaðra manna.
Ísraelar léttu í gær herkví sinni
um höfuðstöðvar Arafats í Ramall-
ah og fögnuðu um eitt hundrað
stuðningsmenn forsetanum þegar
hann kom undir beran himin á nýj-
an leik en hann hefur verið innan-
dyra undanfarna 34 daga. Arafat,
sem fordæmdi Ísraelsstjórn
harkalega, notaði því næst tæki-
færið og skoðaði ummerki hern-
aðaraðgerða Ísraela í Ramallah.
„Finnst umheiminum þetta við-
unandi?“ spurði Arafat frétta-
menn, sem fylgdu honum eftir um
Ramallah, en hann heimsótti m.a.
sjúkrahús og kirkjugarð í borg-
inni, auk gjöreyðilagðra híbýla pal-
estínsku öryggislögreglunnar í út-
jaðri Ramallah. „Þetta er kyn-
þáttahatur, þetta er fasismi,“ sagði
Arafat reiður í bragði.
Boða friðarráðstefnu
í sumar
Samkomulag náðist um að
herkvínni í Ramallah yrði aflétt
með milligöngu Bandaríkjamanna.
Sagði George W. Bush Banda-
ríkjaforseti að nú yrði Arafat að
sýna að hann geti veitt þjóð sinni
þá forystu sem hún þarfnaðist.
Colin Powell, utanríkisráðherra
Bandaríkjanna, tók í sama streng
og tilkynnti jafnframt að Banda-
ríkin, Sameinuðu þjóðirnar, Evr-
ópusambandið og Rússland
stefndu að því að halda friðarráð-
stefnu með þátttöku Palestínu-
manna og Ísraela í sumar.
En þó að Arafat sé nú laus úr
herkví eru fá teikn á lofti um þíðu
í samskiptum Ísraela og Palest-
ínumanna. Ariel Sharon, forsætis-
ráðherra Ísraels, lét þess t.d. getið
að engan veginn væri víst að Ísr-
aelar leyfðu Arafat að snúa aftur
ef hann færi úr landi. Þá hótuðu
liðsmenn Hamas-hreyfingarinnar
því að efna til nýrrar öldu ofbeld-
isverka gegn ísraelskum borgur-
um.
Sagði Saeb Erekat, aðalsamn-
ingamaður Palestínumanna, að sú
ákvörðun Kofis Annans, fram-
kvæmdastjóra Sameinuðu þjóð-
anna, að leysa upp nefnd, sem ætl-
að hafði verið að rannsaka ásak-
anir um að Ísraelsher hefði framið
fjöldamorð í borginni Jenín, væri
mikið áfall fyrir Palestínumenn.
„Sú ákvörðun að leysa nefndina
upp er heimild til handa Sharon og
ríkisstjórn hans að endurtaka leik-
inn, fremja fleiri fjöldamorð,
fremja fleiri stríðsglæpi,“ sagði
Erekat.
Mannréttindasamtökin Human
Rights Watch greindu hins vegar
frá því að rannsókn þeirra hefði
ekki leitt í ljós að fjöldamorð hefðu
verið framið í Jenín. Hins vegar
benti ýmislegt til að þar hefðu
e.t.v. verið framdir stríðsglæpir.
AP
Yasser Arafat veifar til stuðningsmanna sinna í Ramallah í gær en hann er nú frjáls ferða sinna.
Arafat laus úr herkví
Ísraela í Ramallah
Ramallah, Betlehem, Washington. AFP.

Vandi Arafats/26
EINN helsti ráðgjafi Slobodans Mil-
osevic, fyrrverandi Júgóslavíufor-
seta, í Kosovo-deilunni árið 1999 gaf
sig í gær fram við stríðsglæpadómstól
Sameinuðu þjóðanna í Haag. Maður-
inn heitir Nikola Sainovic, var for-
sætisráðherra Serbíu 1993 og um hríð
aðstoðarforsætisráðherra Júgóslav-
íu, hann stjórnaði einnig leyniþjón-
ustu lögreglunnar og hersins í tíð Mil-
osevic.
Sainovic er sakaður um að hafa
tekið þátt í að skipuleggja ofbeldis-
fullan brottrekstur um 800.000 Alb-
ana frá Kosovo.
Annar Serbi, Momcilo Gruban,
kom til Haag í gær með sömu flugvél
og Sainovic en Gruban var stjórnandi
alræmdra fangabúða í Omarska árin
1992–1995.
Mennirnir voru báðir fluttir í fang-
elsi í Scheveningen, skammt frá Haag
en Sainovic mun koma fyrir réttinn í
dag og kynna þar vörn sína. Lögmað-
ur hans, Toma Fila, sagði að Sainovic
myndi ekki bera vitni gegn Milosevic
vegna þess að „ekki er hægt að öðlast
frelsi með svikum“.
Myndir af föngum í Omarska
Sjónvarpsmyndir af grindhoruðum
föngum í Omarska-búðunum vöktu á
sínum tíma athygli um allan heim og
áttu mikinn þátt í að stríðsglæpadóm-
stóllinn var stofnaður 1993. Verðirnir
í Omarska beittu fangana pyntingum,
nauðguðu þeim og margir voru myrt-
ir. Gruban er sakaður um að hafa ekki
reynt að hafa hemil á undirmönnum
sínum eða refsa þeim.
Talsmaður stríðsglæpadómstóls-
ins, Jean-Jacques Joris, fagnaði því í
gær að mennirnir tveir hefðu gefið sig
fram en sagði að mikið væri enn
óunnið. Hann minnti á að um þrjátíu
menn, sem dómstóllinn vildi draga
fyrir rétt, lékju enn lausum hala.
Meðal þeirra eru Ratko Mladic, yf-
irhershöfðingi Bosníu-Serba og helsti
stjórnmálaleiðtogi þeirra, Radovan
Karadzic. Síðasttöldu mennirnir eru
báðir sakaðir um aðild að hryðjuverk-
um gegn múslimum og Króötum í
Bosníu.
Njósnaforingi Milosevic
gefur sig fram í Haag
Haag. AP, AFP.
TVÆR stúlkur virða fyrir sér
stærsta blóm í heimi sem nú er til
sýnis í Kew-görðum í London en
blómið, sem ber latneska heitið Am-
orphophallus titanum, blómstrar
þessa dagana sem gerist afar sjald-
an. Blómið vex um tíu sentimetra
dag hvern en það þykir alveg ein-
staklega illa þefjandi – sagt er að
lykt þess sé eins og blanda af saur
og rotnandi holdi. Blómið er af lilju-
ætt og vex í regnskógum Súmötru.
Reuters
Risavaxið og
illa þefjandi
KOSIÐ var til sveitarstjórna á Eng-
landi í gær og var úrslitanna beðið
með mikilli eftirvæntingu. Var talið
að þau gætu sagt nokkuð til um stöðu
Tony Blairs, forsætisráðherra Bret-
lands, og Verkamannaflokksins og
einnig hvort áróður hægriöfgamanna
hefði náð eyrum kjósenda.
Vegna nýlegs sigurs hægriöfga-
manna í Frakklandi undir forystu Le
Pens var þess beðið með mikilli
spennu hvernig skoðanabræðrum
þeirra í Breska þjóðarflokknum
myndi ganga í kosningunum en í þeim
var tekist á um 6.000 sæti í 174 sveit-
arstjórnum. Frambjóðendur flokks-
ins voru að vísu aðeins 68 en talið var
að ef þeim vegnaði vel gæti það orðið
til að vekja mikla athygli á honum.
Fyrstu tölur bentu ekki til að
hægriöfgamenn hefðu náð markmið-
um sínum. Hafði þeim mistekist að fá
menn kjörna í Sunderland og Oldham
en á þessum stöðum hafði flokkurinn
lagt nokkuð undir. Verkamannaflokk-
urinn stóð vel að vígi, hafði tryggt sér
703 sæti, þegar búið var að telja í 72
sveitarstjórnum af 174, íhaldsmenn
höfðu 408 og frjálslyndir 275.
Fylgst með
gengi öfga-
manna
London. AFP.
Kosið á Englandi
MEÐ því að senda boð beint inn
í heilann á rottum hefur hópi vís-
indamanna tekist að búa til hina
fullkomnu rannsóknarstofu-
rottu – dýr sem hægt er að stýra
með fjarstýringu og láta klifra
yfir girðingu, upp tré, í gegnum
rör og yfir ófæru í allt að hálfs
km fjarlægð. Vísindamennirnir
segja að tilraunirnar geti leitt til
þess að hægt verði að búa til
„vélrottur“ er nota megi til
björgunarstarfa, eftirlits eða
sprengjuleitar.
Vísindamennirnir komu fyrir
rafnema í þeim hluta heilans í
rottunum er stjórnar skynjun
og atferli dýranna. Síðan æfðu
þeir rotturnar í að bregðast við
rafboðum sem send voru um
nemana. Þegar dýrin höfðu
fengið æfingu var auðveldlega
hægt að stjórna þeim frá venju-
legri tölvu sem sendi boð í mót-
takara sem komið var fyrir í
litlum bakpoka á rottunum.
Greint var frá tilrauninni í vís-
indaritinu Nature sl. miðviku-
dag, og eru niðurstöðurnar „al-
veg stórmerkilegar“, að sögn
manna sem starfa á sviði tengsla
hugar og véla. Er talið að heila-
örvunartæknin sem notuð var í
tilrauninni með rotturnar myndi
a.ö.l. einnig virka á aðrar dýra-
tegundir, þ. á m. menn.
Lifandi
rottum
fjarstýrt
Los Angeles Times.