Morgunblaðið - 19.07.2002, Blaðsíða 30

LISTIR
30 FÖSTUDAGUR 19. JÚLÍ 2002 MORGUNBLAÐIÐ
M
aður er nefndur
Lakhdar Brahimi
og er fyrrverandi
utanrík-
isráðherra Alsírs.
Honum brá fyrir á sjónvarps-
skjám landsmanna sl. vetur þegar
hernaður Bandaríkjanna í Afgan-
istan stóð sem hæst en Kofi Ann-
an, framkvæmdastjóri Sameinuðu
þjóðanna, hafði skipað hann sér-
stakan sendimann sinn í mál-
efnum landsins.
Stýrði Brahimi m.a. viðræðum
hinna ólíku þjóðarbrota í Afgan-
istan, sem fram fóru í Bonn í
Þýskalandi í nóvember og desem-
ber, en þeim lauk með því að sam-
komulag tókst um myndun bráða-
birgðastjórnar, sem Hamid
Karzai veitti forystu.
Brahimi hafði hins vegar áður
unnið sér það
til frægðar að
gegna forystu
í nefnd, sem
Annan skipaði
í mars 2000, í
kjölfar þess að
gerðar voru
opinberar
tvær skýrslur sem fram-
kvæmdastjórinn hafði látið skrifa
fyrir sig.
Önnur þeirra fjallaði um þjóð-
armorðið í Rúanda árið 1994 en
þar myrtu hútúar 800 þúsund
tútsa með sveðjum og hnífum á
hundrað dögum án þess að SÞ
gætu nokkuð að gert. Hin fjallaði
um átökin í Bosníu-Herzegóvínu á
árunum 1992–1995 og þá fyrst og
fremst þjóðernishreinsanir Serba
í Srebrenica sumarið 1995.
Eins og í Rúanda reyndist er-
indrekum SÞ ekki kleift að koma í
veg fyrir fjöldamorðin í Srebren-
ica þrátt fyrir að þeir væru á
staðnum þegar Serbar náðu bæn-
um á sitt vald – en í framhaldinu
myrtu Serbar um átta þúsund
múslimi, sem þar höfðu búið.
Er óhætt að segja að orðspor
friðargæslusveita SÞ hafi beðið
hnekki vegna þessara atburða og
ljóst var að stofnunin þurfti að
bregðast við, stokka upp spilin ef
svo má að orði komast.
Níu manns áttu sæti í sérfræð-
inganefndinni, sem Annan skip-
aði, og komu nefndarmenn frá öll-
um álfum heimsins og höfðu
víðtæka reynslu af friðargæslu-
og þróunarmálum. Verkefni
þeirra var að fara í saumana á fyr-
irkomulagi friðargæslumála og
leggja fram tillögur til úrbóta.
Síðla í ágúst árið 2000 kom
Brahimi-skýrslan svonefnda svo
fyrir sjónir umheimsins. Er
skýrslan eitt af mikilvægustu
plöggum, sem frá SÞ hafa komið í
framkvæmdastjóratíð Annans, en
friðargæslan er honum ofarlega í
huga, enda var hann sjálfur yf-
irmaður friðargæsludeildar SÞ
áður en hlaut stöðuhækkun 1997.
Í skýrslunni voru m.a. lagðar til
umfangsmiklar umbætur á yf-
irstjórn friðargæslumála í höf-
uðstöðvum SÞ í New York.
Bent var á að friðargæsla SÞ
yrði í mun ríkari mæli að snúast
um fyrirbyggjandi aðgerðir (e.
preventive action og peace-
building) því betra væri að leggja
til peninga og mannafla á fyrri
stigum þjóðernisdeilna, til að
koma í veg fyrir að átök brytust
yfirhöfuð út, heldur en bregðast
við þeim eftirá. Enda mætti ljóst
vera að kostnaður yrði ávallt
meiri, bæði í peningum talið og
með tilliti til mannlegra þjáninga,
ef aldrei væri brugðist við fyrr en
eftir að óveðrið væri skollið á.
Lögð var áhersla á að frið-
argæslusveitir SÞ væru í stakk
búnar að bregðast skjótt við, þ.e.
að hægt væri að senda fólk á stað-
inn með litlum fyrirvara, í því
skyni að koma í veg fyrir að deilur
stigmögnuðust og yrðu að blóð-
ugum átökum. Ef átök hefðu þeg-
ar brotist út væri að sama skapi
áríðandi að reyna að binda fljótt
enda á þau.
Þetta þýddi að þróa ætti frið-
argæslustarfið enn frekar í áttina
að uppbyggingar- og mann-
úðarstarfi – fremur en beinlínis
því að halda í sundur óvinaherjum
– en þannig mætti fjarlægja þær
forsendur, sem oftar en ekki hafa
reynst kveikjan að átökum til að
byrja með.
Þá voru aðildarríki SÞ hvött til
að starfa saman að því verkefni,
að byggja upp öflugar frið-
argæslusveitir; allir yrðu að
leggja sín lóð á vogarskálarnar og
bjóða fram fólk og fjármuni.
Sagði í niðurstöðum Brahimi-
skýrslunnar að löngu væri orðið
tímabært að Sameinuðu þjóðirnar
tækju formlega ákvörðun um að
líta á friðargæslu sem eitt af höf-
uðverkefnum sínum. Friðargæsla
væri forsenda friðar í heiminum.
Þessi atburðarás er hér rakin
vegna þess að friðargæsla SÞ hef-
ur undanfarið verið nokkuð til
umræðu, í tengslum við andstöðu
Bandaríkjamanna við stofnun Al-
þjóðaglæpadómstólsins, sem ætl-
að er að taka til meðferðar mál er
varða stríðsglæpi, þjóðarmorð og
glæpi gegn mannúð.
Þá er og eðlilegt að hafa í huga
þá stefnu, sem mótuð hefur verið
á vettvangi SÞ, vegna þess frum-
kvæðis íslenskra stjórnvalda ný-
verið, að styrkja og efla verulega
þátttöku sína í friðargæslu.
Afar ánægjulegt er að Íslend-
ingar skuli svara kalli forsvars-
manna SÞ og ekki láta sitt eftir
liggja. Sumum hættir þó til að sjá
ofsjónum yfir þeim fjármunum,
sem utanríkisráðuneytið hyggst
leggja til þessarar friðargæslu.
En þá er því til að svara að hér er
ekki um einhvern „lúxus“ að ræða
af hálfu ráðuneytisins – sem af-
leggja beri um leið og skóinn
kreppir að í efnahagsmálum okk-
ar sjálfra. Þvert á móti ber að
halda slíku starfi uppi, sama
hverju á gengur, enda getur Ís-
land ekki skorast undan ábyrgð;
sem aðildarríki SÞ ber okkur að
leggja lóð á vogarskálarnar.
Að auki má benda á að íslenskt
samfélag hefur ekki eingöngu
kostnað af þessu starfi. Þeir ein-
staklingar, sem fá tækifæri til að
starfa að friðargæslu, öðlast
mikla reynslu og snúa heim með
þekkingu, sem vonandi nýtist vel.
Og þá er ljóst að viðkomandi ein-
staklingar geta í raun gegnt mik-
ilvægu „ímyndarhlutverki“ fyrir
Ísland, sem seint verður metið til
fjár; þ.e.a.s. með öflugu og góðu
starfi íslenskra friðargæsluliða á
erlendri grundu er verið að
styrkja það jákvæða orðspor, sem
af Íslendingum fer í alþjóðastarfi.
Friður og
friðargæsla
Sumum hættir þó til að sjá ofsjónum
yfir þeim fjármunum, sem
utanríkisráðuneytið hyggst leggja til
þessarar friðargæslu.
VIÐHORF
Eftir
Davíð Loga
Sigurðsson
david@mbl.is
Í TARRAGON Theatre í Toronto
var á dögunum haldin listahátíðin
Spring Arts Fair.
Þar komu fram ýmsir listamenn
úr leikhúslífinu í Kanada, þar á
meðal Maja Árdal og Sigríður Ey-
rún Friðriksdóttir. Þær sungu ís-
lensk þjóðlög við góðar undirtektir
gesta.
Í téðu leikhúsi, Tarragon
Theatre, var leikrit Maju Árdal
„Midnight Sun“ fyrst sett upp.
Leikritið fjallar um stríðsárin á Ís-
landi, og gerist árið 1942.
Síðar var leikritið svo sett upp hjá
Leikfélagi Akureyrar í þýðingu Val-
geirs Skagfjörð og þá hét það „Ball í
Gúttó“.
Íslensk þjóðlög á
listahátíð í Kanada
Íslensku listakonurnar Maja Árdal og Sigríður Eyrún Friðriksdóttir
skemmtu gestum á listahátíðinni Spring Arts Fair í Kanada.
JAZZVAKNING og Kringlukráin
bjóða upp á ókeypis tónleika á
sunnudagskvöld kl. 21. Það er danski
píanistinn Arne
Forchhammer
sem leikur ásamt
Tómasi R. Ein-
arssyni bassaleik-
ara og Pétri Grét-
arssyni
trommara. Arne
lék á Jazzhátíð
Reykjavíkur
ásamt tríói sínu
fyrir tveimur ár-
um.
Arne lék lengi með leikhúsvinnu,
en 1969 stofnaði hann tríó með Erik
Moseholm og Jørgen Enliff sem
hljóðritaði fræga plötu 1971. Hún
nefndist einfaldlega Trio. Fljótlega
eftir það hætti Arne að mestu að
spila og helgaði sig leikstjórn og
handritagerð fyrir sjónvarp auk þess
sem hann samdi mikið af efni fyrir
skemmtikrafta á borð við Eddie
Skoller og Tommy Kenter. 1999 tók
hann jazzþráðinn upp aftur og stofn-
aði tríó að nýju, Trio 2, gaf út skífuna
Assimilation sama ár og nýlega kom
út önnur skífa, Pianomania, sem hef-
ur fengið góða dóma í dönskum blöð-
um. Stíll Arne þykir ljóðrænn og
persónulegur þó greina megi skyld-
leika við uppáhaldspíanista hans s.s.
Bill Evans, Keith Jarrett og Michel
Petrucciani.
Efnisskráin á Kringlukránni sam-
anstendur af verkum Arne og þekkt-
um söngdönsum sem hann hefur
endurhljóðsett.
Arne Forchhamm-
er snýr aftur
Arne
Forchhammer
SÝNING á nýrri og eldri verkum
listamannsins Kíkó Korríró (Þórður
Guðmundur Valdimarsson) verður
opnuð í Listhúsi Ófeigs á morgun.
Með sýningunni er fagnað 10 ára af-
mæli Listhúsins um þessar mundir
og listamaðurinn stendur á áttræðu.
Kíkó Korriró kynntist fornnor-
rænni list, brons- og járnalda ásamt
svo kölluðum fléttumynstrum, á
unga aldri og varð það til þess að
hann fór að teikna og mála og hefur
fengist við það daglega frá tólf ára
aldri. Hann hefur haldið nokkrar
einkasýningar. Þá hefur hann haldið
sýningar í Bandaríkjunum.
Sýningin er opin á verslunartíma
og stendur til 7. ágúst.
Tvöfalt afmæli
hjá Ófeigi
SKÁLHOLTSHÁTIÐ verður haldin
um helgina en 20. júlí er Þorláks-
messa á sumri, sem til forna var
fjölsóttasta hátíð þjóðarinnar. Að
þessu sinni hefst dagskrá Skál-
holtshátíðar með því að kórinn Ca-
pella Vocalis frá Bremen heldur
tónleika annað kvöld, laugardags-
kvöld, kl. 20.30. Kórinn er um þess-
ar mundir á ferð um Ísland og dvel-
ur nokkuð í Skálholti. Á
sunnudeginum verður hátíð-
armessa kl. 14 og að lokinni messu
verður gestum boðið uppá kaffi-
borð það sem kennt er við Valgerði
biskupsfrú á 18. öld. Kl. 16.30 verð-
ur samkoma í kirkjunni þar sem dr.
Orri Vésteinsson kynnir fornleifa-
rannsóknir í Skálholti og flutt
verða sýnishorn úr tónlistararf-
inum, sem aflað hefur verið á veg-
um Helgisiðastofnunar í Skálholti.
Lögin sem flutt verða eru meðal
þeirra laga, sem ekki hafa fundist
annars staðar en í íslenskum hand-
ritum. Söngkonan Jónína Krist-
insdóttir mun flytja lögin, en þau
Kári Bjarnason og Guðrún Laufey
Guðmundsdóttir flytja stuttar
kynningar á lögunum og söngtext-
unum.
Í tengslum við hátíðina er haldið í
Skálholti stutt námskeið um helgi-
siðafræði. Fyrirlesari þar er dr.
Frank Senn, sem er lúterskur
prestur og háskólakennari frá
Bandaríkjunum. Fyrirlestrar hans
verða haldnir í kvöld og síðdegis á
morgun. Yfirskrift þeirra er: „Cult,
Creed and Culture“.
Kynning á tónlistararf-
inum á Skálholtshátíð
Skálholtshátíð verður haldin um helgina.
FORNLEIFAUPPGRÖFTUR hófst
á Skriðuklaustri í Fljótsdal hinn 18.
júní sl. Áætlað er að hann standi til 18.
ágúst.
Tilgangurinn er að rannsaka gerð
og uppbyggingu munkaklaustursins
sem starfrækt var á staðnum á síð-
miðöldum. Uppgröftinn annast félag-
ið Skriðuklaustursrannsóknir, sem
Minjasafn Austurlands og Gunnars-
stofnun á Skriðuklaustri eru aðilar að.
Uppgröfturinn er liður í umfangsmik-
illi fornleifarannsókn sem reiknað er
með að fram fari á Skriðuklaustri á
árunum 2002-2007. Grafið verður í
rústir klaustursins í tvo mánuði á
hverju sumri á þessu tímabili.
Tólf manns, bæði íslenskir og er-
lendir sérfræðingar og námsmenn,
munu starfa við uppgröftinn að jafn-
aði í sumar og veitir Brimborg rann-
sókninni bifreið til afnota við flutning
á starfsmönnunum meðan á upp-
greftri stendur. Aðrir samstarfs- og
styrktaraðilar eru Þjóðminjasafn Ís-
lands, Minjasafn Austurlands, Gunn-
arsstofnun á Skriðuklaustri og Húsa-
smiðjan.
Gestir eru velkomnir á staðinn
meðan á uppgreftri stendur og einnig
er gert ráð fyrir að birtar verði fréttir
reglulega um framgang verksins á
vefsíðu rannsóknarinnar:
www.skriduklaustur.is.
Uppgröftur á
Skriðuklaustri
♦ ♦ ♦
♦ ♦ ♦
KAMMERSVEIT Tónlistarskóla
Hafnarfjarðar hélt í sína fyrstu
tónleikaferð erlendis á dögunum og
sótti heim vinabæ Hafnarfjarðar,
Fredriksberg. Haldnir voru tvenn-
ir opinberir tónleikar, þeir fyrri í
Byggers Hus og þeir seinni í sam-
vinnu við Musikhøjskolen en einnig
voru sameiginlegir tónleikar skól-
anna. Auk þess hélt kammersveitin
tónleika á Strikinu í Kaupmanna-
höfn.
Kammersveitin er skipuð 19
ungmennum á aldrinum 12–23 ára
en innan hennar er einnig starf-
andi kvartett sem leikur við hin
ýmsu tækifæri.
Kammersveitin verður tíu ára á
næsta ári og hefur stjórnandi verið
frá upphafi Oliver Kentish.
Hópur ferðalanga úr Kammersveit Tónlistarskóla Hafnarfjarðar.
Leikið fyrir Dani