Morgunblaðið - 23.07.2002, Blaðsíða 20

LISTIR
20 ÞRIÐJUDAGUR 23. JÚLÍ 2002 MORGUNBLAÐIÐ
FORNLEIFAVERND ríkisins,
Húsafriðunarnefnd ríkisins og
Þjóðminjasafn Íslands stóðu í gær
fyrir fundi um varðveislu menning-
arminja er haldinn var í Þjóðmenn-
ingarhúsinu. Fundurinn var haldinn
í tilefni þess að um þessar mundir
eru staddir hér á landi dr. Nicholas
Stanley-Price, forseti alþjóðlegu
forvörslustofnunarinnar ICCROM,
og Bent Eshøj, varaforseti stofnun-
arinnar, sem jafnframt er forstöðu-
maður kennslu í forvörslu útilista-
verka og varðveislu rústa og
bygginga við Konunglegu dönsku
listakademíuna í Kaupmannahöfn.
Eru þeir hér á landi til að ræða við
forstöðumenn helstu menningar-
minjastofnana Íslands um hugsan-
lega aðild Íslands að stofnuninni.
Meginmarkmið að miðla
þekkingu um forvörslu
ICCROM stendur fyrir Internat-
ional Centre for the Study of the
Conservation and Restoration of
Cultural Property, og er hún ein
sinnar tegundar í heiminum. Að
stofnuninni eiga nú aðild yfir 100
lönd, þar á meðal Noregur, Svíþjóð,
Finnland og Danmörk. Hún var
stofnuð árið 1959 í Róm að frum-
kvæði UNESCO. Meginmarkmið
ICCROM er að miðla þekkingu og
auka samfélagslega vitund um for-
vörslu, og bæta gæði hennar sem
fræðigreinar á heimsvísu. Þetta
gerir stofnunin gegn um mikilvirkt
námskeiðahald, umfangsmikið
bókasafn sem aðgengilegt er á net-
inu, og ráðgjöf og milligöngu um
samstarf milli einstaklinga og stofn-
ana, en auk þess leitast stofnunin
við að hafa yfirsýn yfir flest þau
verkefni á sviði varðveislu menning-
arminja sem fram fara í heiminum,
hvort sem um er að ræða eiginleg
rannsóknarverkefni og uppgötvan-
ir, ráðstefnur eða útgáfu fræðirita
og tímarita um málefni er snerta
svið varðveislu menningarminja.
Dr. Stanley-Price hélt erindi á
fundinum í gær og sagði m.a. að
ICCROM stundaði ekki fornleifa-
rannsóknir á eigin vegum, heldur
væri meginmarkmið stofnunarinnar
að auka þekkingu og vitund um for-
vörslu menningarverðmæta.
„Menningarverðmæti þurfa ekki
bara að fela í sér styttur eða einstök
skjöl,“ bætti hann við. „Við erum að
tala um allt sem lýtur að menning-
ararfi þjóðanna, allt frá einstökum
forngripum til svokallaðs „menn-
ingarlandslags“, hugtaks sem hefur
verið mikið í umræðu undanfarið.
Þannig liggur starfsemi stofnunar-
innar á mjög breiðu sviði og nær til
margra mismunandi stofnana sem
fást við söfnun, rannsóknir og sýn-
ingu menningarminja.“
Að sögn Stanley-Price er stofn-
unin fjármögnuð af ríkisstjórnum
aðildarríkja hennar, sem og styrkj-
um úr ýmsum sjóðum. Hvert land
greiðir í samræmi við efnahagslega
getu sína. „Fjármögnunin fylgir
stöðlum UNESCO varðandi útgjöld
hvers lands,“ útskýrði hann. „Þó að
ICCROM heyri í raun ekki undir
Sameinuðu þjóðirnar, fylgir hún
þeirra stöðlum, sem reiknaðir eru
út frá ýmsum þáttum í efnahags-
stöðu hvers lands, vergri þjóðar-
framleiðslu og þar fram eftir göt-
um.“
Hagkvæmt íslenskum
menningarstofnunum
Spurður um aðgang starfsfólks
menningarstofnana þeirra landa
sem ekki eru hluti af ICCROM, eins
og Ísland er enn sem komið er, að
starfsemi stofnunarinnar, svaraði
Stanley-Price að allir hefðu aðgang
að bókasafni ICCROM gegn um int-
ernetið. Hins vegar væri starfsemi
stofnunarinnar, í formi ráðgjafar og
námskeiðahalds, einkum ætluð
starfsfólki menningarstofnana
þeirra landa sem væru aðildarríki
að stofnuninni. „Það hefur þó komið
fyrir að við höfum aðstoðað og haft
milligöngu um rannsóknir og varð-
veislu í löndum sem ekki eru aðild-
arríki að ICCROM, til dæmis í
nokkrum löndum Afríku,“ sagði
hann. „Við óskum auðvitað eftir því
að fá sem flest lönd til liðs við okkur.
Bæði teljum við að það sé menning-
arstofnunum hvers lands til hægð-
arauka að hafa aðgang að þeim upp-
lýsingum og þeirri ráðgjöf sem við
veitum, en einnig mun það auka
vægi forvörslu sem fræðigreinar að
sem flestir samstarfsaðilar tengist
ICCROM.“
Margrét Hallgrímsdóttir þjóð-
minjavörður og Kristín Huld Sig-
urðardóttir forstöðumaður Forn-
leifaverndar ríkisins sögðu að
fundurinn með Stanley-Price og Es-
høj væri liður í undirbúningi fyrir
aðild Íslands að ICCROM.
„Ákvörðunin verður endanlega tek-
in af menntamálaráðherra. Starfs-
svið ICCROM tengist ekki bara
Þjóðminjasafninu eða Fornleifa-
vernd, heldur munu stofnanir eins
og Húsafriðunarnefnd, Þjóðskjala-
safn, Listasafn Íslands og þar fram
eftir götum, einnig njóta góðs af
samstarfi við þessa stofnun,“ sögðu
þær. „Í raun tengjast allar þær ís-
lensku stofnanir og einstaklingar
sem fást við einhverja gerð af minj-
um og minjavarðveislu starfsemi
ICCROM og geta haft gagn af
starfsemi hennar.“
Margrét sagði að samstarfið við
stofnunina væri liður í auknu sam-
starfi þeirra stofnana sem fást við
varðveislu menningarminja á Ís-
landi, sem og að opna möguleika
þeirra erlendis. „Samstarf við ICC-
ROM er hluti af því að auka gæði
forvörslu á Íslandi,“ sagði hún. „Það
er mikilvægt fyrir íslenskar menn-
ingarminjastofnanir að auka tengsl,
bæði sín á milli á Íslandi, sem og að
þær taki þátt í þessu alþjóðlega um-
hverfi erlendra menningarminja-
stofnana.“
Forstöðumenn alþjóðlegu forvörslustofnunarinnar ICCROM um varðveislu menningarminja
Mikilvægt að halda ut-
an um og miðla þekk-
ingu um forvörslu
Morgunblaðið/Kristinn
Dr. Nicholas Stanley-Price, forseti forvörslustofnunarinnar ICCROM,
hélt erindi á fundinum í gær. Sitjandi eru Bent Eshøj varaforseti og
Kristín Huld Sigurðardóttir, forstöðumaður Fornleifaverndar ríkisins.
Dr. Nicholas Stanley-Price, forseti alþjóðlegu
forvörslustofnunarinnar ICCROM, hélt
erindi á fundi um varðveislu menningarminja
er haldinn var í Þjóðmenningarhúsinu í gær.
Inga María Leifsdóttir sat fundinn.
ingamaria@mbl.is
ÞEIR svartklæddu eru komnir
aftur. Svalari en allt sem svalt er
og fara hressilega af stað. Jay
(Smith), er í vandræðum með nýja
félagann sinn á geimveruvakt rík-
isstofnunarinnar Menn í svörtu
(MÍS). Stræti og neðanjarðarlesta-
kerfi New York borgar er ekki við-
mótsþýtt umhverfi að öllu jöfnu,
hvað þá þegar menn þurfa að fást
við illvígan óþjóðalýð utan úr him-
ingeimnum í ofanálag. Þegar gam-
all erkifjandi MÍS, geimveran Se-
reena (Lara Flynn Boyle), kemur
til jarðar í því skyni að tortíma
henni með manni og mús er tími
kominn til að Jay hafi uppi á Kay
(Tommy Lee Jones), sínum gamla
fylginaut í baráttunni við hina
ójarðnesku gesti.
Kay, sem var gerður minnislaus
um fortíðina í lok myndar I, er
sóttur út í sveit þar sem hann
starfar við póstþjónustuna. Minn-
inu troðið aftur í hausinn á karlin-
um og ballið byrjar á fullu.
MÍS I var í hæsta máta efnislega
óvenjuleg gamanmynd þótt grund-
vallartónninn væri gamla góða
tvíeykið þar sem annar sprellar en
hinn fræðir félaga sinn á tilsvörum.
Til viðbótar var myndin yfirfull af
hugmyndaríkum brellum, tölvu-
teiknuðum geimverum, hinum lit-
ríkasta og líflegasta hópi, og grág-
lettinn andi Sonnenfelds sveif yfir
sköpunarverkinu.
Kostir nýju myndarinnar eru ná-
kvæmlega þeir sömu og hinnar
fyrri. Smith og Jones eru fyndnir
og svalir og falla óaðfinnanlega
saman. Líkt og fyrri daginn er það
hlutskipti Jones að vera drumbs-
legi fræðarinn, Smith fær flesta
brandarana. Tony Shlaoub og Rip
Torn eru á sínum stað, Lara Flynn
Boyle er mætt í staðinn fyrir Lindu
Fiorentino og Johnny Knoxville,
spaugarinn úr MTV-sjónvarpinu,
er skemmtilega ýktur sem geim-
vera með sitt annað sjálf í farangr-
inum. Hundstíkin Frank fær
stærra hlutverk og er hvað fyndn-
ust fígúranna í skrautlegum „leik-
hópnum“.
Sem fyrr segir fer eftirlíkingin
vel af stað en um leið og J og K
leggja til atlögu upplifir áhorfand-
inn hálfgert deja vu, það er allt
með ósköp svipuðu sniði. Stórar
byssur, mýgrútur af furðuverum og
feiknarbrellum en fátt nýtt að ger-
ast og þrátt fyrir allan tilkostn-
aðinn og hamaganginn fjarar MÍS
II hægt og hægt út á lokasprett-
inum. Það má örugglega slá því
föstu að við fáum þessa kappa aftur
í heimsókn en menn ættu ekki að
draga það í fimm ár; Jones virðist
vera tekinn að lýjast. Auðgleymd
og lengst af lífleg afþreying sem
höfðar helst til gamalla aðdáenda
hinna svartklæddu sendiboða.
KVIKMYNDIR
Smárabíó, Regnboginn, Laug-
arásbíó, Borgarbíó Akureyri,
Sambíóin Keflavík, Ísafjarðarbíó
Leikstjóri: Barry Sonnfeld. Handrit:
Robert Gordon og Barry Fanaro, byggt á
teiknimyndasögu e. Lowell Cunningham.
Kvikmyndatökustjóri: Greg Gardiner.
Tónlist: Danny Elfman. Förðun: Rick
Baker. Aðalleikendur: Tommy Lee Jones,
Will Smith, Lara Flynn Boyle, Rip Torn,
Tony Shaloub, Johnny Knoxville, Rosario
Dawson. Sýningartími 88 mín. Columbia.
Bandaríkin 2002.
MEN IN BLACK II / SVALIR Í SVÖRTU II


1⁄2
MÍS og
ómenni
Sæbjörn Valdimarsson
Hundstíkin Frank fær stærra hlutverk og er hvað fyndnust fígúranna í
skrautlegum „leikhópnum“, segir meðal annars í umsögninni.
TÓNLEIKARNIR hófust á Fant-
asíu í A-dúr, eftir César Franck, er
hann samdi 1878 en á því ári samdi
hann einnig orgelverkin Cantabile og
Piéce heroique. Fantasían er einföld
að gerð, fallegar tónlínur, umofnar
krómatískum og sætum hljómum, er
var sérlega vel flutt og það sem best
var, án þess að mjög væri gert úr sætri
raddskipan orgelsins, sem oft vill
verða hjá þeim er leika orgelverk
Francks.
Annað viðfangsefni Katrínar Mar-
iloo var prelúdía í G-dúr eftir danska
orgel- og fiðluleikarann Nicolaus
Bruhns (1665–1697) en hann mun
hafa leikið sér að því, að leika á fiðlu
og undirleikinn á pedala orgelsins.
Hann var talinn einn af bestu orgel-
leikurum síns tíma og sérstaklega lof-
aður fyrir pedaltækni sína en eftir
hann hafa aðeins varðveist fimm org-
elverk og 12 kantötur. Katrin Mariloo
lék þessa skemmtilegu prelúdíu mjög
vel en tónmálið er, samkvæmt tím-
anum, mikið til röð af sekvensum,
með „fugato“-köflum á milli.
Þrjú smáverk, sem ekki skipta
miklu máli, voru næst á efnisskránni,
fyrst enskur næturgalasöngur, eftir
óþekktan höfund, þá útsetning
(Hanadans) eftir Michael Praetorius
og djazzrugl, eftir ungverska tón-
skáldið Zsolt Gardonyl, útsett eða
samið yfir hægan kafla úr píanósón-
ötu eftir Mozart. Ef menn vilja semja
djazz, sem er hið besta mál, ætti betur
við að nota eigin tónhugmyndir, eða
lög, sem henta tilbrigðaformi djazz-
ins, en síður, að umrita fullgerð tón-
verk, eins og hér á sér stað, sem í
besta falli er hægt að skilgreina sem
afbökun.
Katrin Mariloo sýndi, að hún er góð-
ur orgelleikari í orgelverki, Piéce
d’Orgue (BWV 572), er með réttu á að
kalla Fantasíu í G, eftir meistara J.S.
Bach, sem er leikandi skemmtilegt
verk, þar sem tignarlegur „kóral“-kafli
er rammaður inn með tveimur
„solfeggio“-leikniþáttum. Þetta fantas-
íuverk var ágætlega flutt og sama má
segja um kóralfantasíuna op. 40, nr. 2,
eftir Max Reger. En á milli þessara
stórverka lék Mariloo tvö „improvísat-
orísk“ verk eftir landa sinn, Peeter
Süda (1883–1920), sem bæði eru unnin
yfir krómatískan síbyljubassa, og eru
þessi verk heldur svona létt og lítil í sér
en voru liðlega leikin.
Af verkunum eftir Franck, Bruhns,
J.S. Bach og Reger má ráða að Katrin
Mariloo er góður orgelleikari og sýndi
töluverða leikni í verkinu eftir Reger,
sem m.a. er nokkuð kröfuharður um
pedaltækni, svo sem einnig mátti
heyra í frísklega leiknu verki Bruhns.
Ljóst er að Mariloo kann ýmislegt
fyrir sér og var leikur hennar í heild
mjög skýr, oft fallega mótaður og á
köflum töluvert rismikill, t.d. í verk-
unum eftir J.S. Bach og Reger.
Það hlýtur að vera mögulegt að
velja sem þægilega „millikafla“ al-
mennileg verk, því annars er hætta á
að tónleikarnir verði með einhverjum
hætti lítilfjörlegir ef ekki er þar vel til
vandað. Val á viðfangsefnum er að
þessu leyti töluvert vandaverk. Hvað
um það, aðalverkin voru það vel leikin
af Katrínu Mariloo að í heild voru
þetta góðir tónleikar.
TÓNLIST
Hallgrímskirkja
Katrin Mariloo frá Eistlandi,
lék m.a. orgelverk eftir César Franck,
Nicolaus Bruhns, J.S. Bach og Max
Reger.
Sunnudagurinn 21. júlí, 2002.
ORGELTÓNLEIKAR
Vandaverk að
velja viðfangsefni
Jón Ásgeirsson