Morgunblaðið - 27.07.2002, Qupperneq 10

FRÉTTIR
10 LAUGARDAGUR 27. JÚLÍ 2002 MORGUNBLAÐIÐ
U
ndanfarna daga hafa komið fram
á síðum Morgunblaðsins upp-
lýsingar þess efnis að Norður-
ljós standi frammi fyrir mál-
sóknum af hálfu þriggja banka
vegna skulda sem samtals nema um 700
milljónum króna. Búnaðarbankinn hefur
gjaldfellt 350 milljóna króna lán, Landsbank-
inn hefur gjaldfellt 265 milljóna króna yf-
irdrátt og Íslandsbanki 60 milljóna króna víx-
il. Íslandsbanki féll að vísu frá málshöfðun
sinni í gær og tilkynnti Héraðsdómi Reykja-
víkur að samið hefði verið um skuldina.
Hverjar eru heildarskuldir Norðurljósa í
dag?
„Heildarvaxtaberandi skuldir, þ.e.a.s. lang-
tímaskuldir félagsins, sem að mestu var
stofnað til 1999, eru um 6,7 milljarðar króna.
Þetta eru þær langtímavaxtaberandi skuldir
sem endurfjármögnun félagsins snýst að
mestu um. Annars vegar er það svokallað
sambankalán, sem í dag stendur í 4,8 millj-
örðum króna, og svo eru það langtímaskulda-
bréf að upphæð um 2 milljarðar króna, sem
ýmsar íslenskar fjármálastofnanir hafa keypt
af okkur. Þetta eru þær langtímavaxtaber-
andi skuldir sem endurfjármögnun félagsins
snýst um. Auk þess er það lánið frá Bún-
aðarbankanum sem þú nefnir, að upphæð 350
milljónir króna, sem er reyndar gengis-
tryggt, þannig að það hefur heldur lækkað.
Fyrir utan þetta skuldum við Landsbanka Ís-
lands 265 milljónir króna í yfirdrátt og loks
skuldum við birgjum sem láta okkur í té efni.
Við höfum samið við birgja um þær skuldir
og greiðum þær niður samkvæmt ákveðnu
samkomulagi en þær skuldir eru nú um 300
milljónir króna.“
Samkvæmt þessari upptalningu þinni eru
heildarskuldir félagsins í kringum 7,6 millj-
arðar króna. Hvað er framundan nú eftir að
þið hafið staðið í margra mánaða samninga-
þrefi við þá sem standa að sambankaláninu
frá 1999, enn án nokkurs sýnilegs árangurs
og kyrrstöðusamningurinn sem þið gerðuð
við lánastofnanirnar í desember í fyrra er út-
runninn fyrir næstum fjórum mánuðum?
„Þegar kyrrstöðusamningurinn rann út 1.
apríl sl. tók auðvitað ekkert annað við en
venjulegur rekstur á félaginu. Kyrrstöðu-
samningurinn fjallaði um það eitt að bank-
arnir, sem að sambankaláninu standa, þ.e. er-
lendu bankarnir og Landsbanki Íslands, féllu
frá því að nota þau vanefndaúrræði sem sam-
bankalánið byði upp á ef við lentum í van-
efndum. Það er ekkert launungarmál að við
höfum ekki efnt sambankalánið samkvæmt
efni þess, en erlendu bankarnir hafa ekki séð
ástæðu til þess að beita neinum vanefnd-
aúrræðum gagnvart félaginu, því þeir líta svo
á, að hagsmunir þeirra séu best tryggðir með
því að ná samkomulagi við skuldarann um
lánið, hvernig eigi að endurfjármagna það og
hvernig eigi að skipa því til framtíðar. Út á
það ganga þessar viðræður.“
Telur þú að það séu til eignir í félaginu,
umfram skuldir?
„Fyrirtækið er ekki ríkt að eignum, þ.e.a.s.
fasteignum og slíkum eignum, enda skipta
þær ekki meginmáli varðandi rekstur fjöl-
miðlafyrirtækis. Það sem skiptir máli er
hvaða efni fjölmiðlafyrirtæki hefur yfir að
ráða og getur boðið upp á og hvað salan á
þessu efni getur staðið undir miklum skuld-
um. Ég hef alltaf sagt að við værum of skuld-
settir miðað við reksturinn og markmið okk-
ar er að minnka vaxtaberandi skuldir, þannig
að þær verði svona á bilinu 3,5 til 4 millj-
arðar króna. Undir þeirri skuldsetningu
stendur rekstur Norðurljósa.
Ég svara því þinni spurningu um það hvort
við eigum eignir umfram skuldir þannig: Nei,
í þröngri merkingu þess orðs eigum við ekki
eignir umfram skuldir, en að lokinni endur-
fjármögnun félagsins getum við mætt öllum
okkar skuldbindingum.“
Á félagið einhvern annan kost í stöðunni
en ganga til samninga við lánardrottna sína
um einhverja eftirgjöf á skuldum?
„Það hefur legið fyrir frá áramótum, af
hálfu Norðurljósa og erlendu bankanna, að
það hefur verið vilji til þess af hálfu hluthafa
í Norðurljósum að koma inn með 600 millj-
ónir króna í nýju hlutafé og eins og ég hef
margoft sagt frá er búið að borga inn af því
200 milljónir króna og nota þær í rekstur fé-
lagsins á þessu ári. 100 milljónir króna til
viðbótar hafa verið greiddar, en þær bíða
inni á bankareikningi og má ekki nota fyrr en
það næst samkomulag um heildarlausn.
Þegar slíkt samkomulag næst fáum við að
auki aðrar 300 milljónir króna frá hluthöfum
félagsins, og þær ber að greiða fyrir árslok.
Hjá erlendu bönkunum hefur það legið fyrir,
að þeir hafa verið tilbúnir til þess að breyta
hluta af skuld okkar í sambankaláninu í
hlutafé, og þá hafa menn verið að tala um
850 milljónir króna að lágmarki. Jafnframt
hefur það legið fyrir að Landsbankinn hefur
verið tilbúinn til þess að breyta hluta af sínu
láni til okkar, en heildarupphæð þess er 880
milljónir króna, í víkjandi lán, eða samtals
150 milljónum króna. Þetta, ásamt því að
leita eftir kaupendum að hluta okkar í Tali, á
að geta skilað þessu félagi inn á rétta braut,
þannig að langtímaskuldir okkar yrðu viðráð-
anlegar. En það hafa engar viðræður farið
fram á milli Norðurljósa og fulltrúa allra
bankanna sem standa að sambankaláninu, frá
því í apríl í vor, að Landsbankinn neitaði að
koma á fund með fulltrúum erlendu bank-
anna og Norðurljósa í London.
Krafa Landsbankans var alltaf sú að hlut-
hafarnir kæmu inn með einn milljarð króna í
nýju hlutafé, ekki 600 milljónir króna. Þeir
hjá bankanum færðu aldrei nein efnahagsleg
rök fyrir þeirri kröfu sinni. Til að koma til
móts við Landsbankann og hans sjónarmið
hafa hluthafar Norðurljósa einnig boðið, að ef
félagið þyrfti á því að halda, á einhverjum
tímapunkti, væru þeir reiðubúnir til þess að
leggja fram aukið hlutafé. Einu svör Lands-
bankans hafa verið þau að það væri ómögu-
legt fyrir bankann að aðalhluthafi félagsins
fengi félagið fjárhagslega endurskipulagt
gegn því að leggja sjálfur aðeins til 600 millj-
ónir króna.“
Hversu miklar eru fjárfestingar Norður-
ljósa í öðrum fyrirtækjum?
„Í Tali eigum við 34,8% af heildarhlutafé
og þar fjárfestum við upphaflega um 300
milljónir, sem var sú upphæð sem við fengum
út við sölu á okkar hlut í DV. Þeim fjár-
munum var því afskaplega vel ráðstafað á
sínum tíma og augljóslega mjög góð fjárfest-
ing, því hlutur okkar í Tali er talinn vera
a.m.k. 1,5 milljarða króna virði. Þessi hlutur
er falur og er veðsettur bönkunum. Við sölu
á honum færi söluandvirði hlutarins beint til
þess að greiða niður skuld okkar við erlendu
bankana og Landsbanka Íslands.“
Í þessu samhengi, er það ekki eðlileg krafa
af hálfu lánardrottna að hluthafarnir, bæði
aðaleigandinn Jón Ólafsson og aðrir hlut-
hafar, afskrifi hlutafé sitt í sama mæli og lán-
ardrottnar og leggi jafnframt fram nýtt
hlutafé?
„Það hefur alveg legið fyrir að hlutaféð í
Norðurljósum verður að færast niður áður en
nýtt hlutafé kemur inn. Það hefur ekki verið
neinn ágreiningur um það. Spurningin hefur
bara verið um það hversu mikið hlutaféð eigi
að færast niður. Rætt hefur verið um það
hvort gamla hlutaféð eigi að vera 5%, 10%,
20% eða á að fara með það niður í núllið?
Þetta er eitt af því sem þarf að ræða og því
er svo brýnt að menn komi saman og fari yfir
þetta.“
Hvert er mat ykkar hjá Norðurljósum á
því að gamla hlutaféð eigi að vera að fjár-
hagslegri endurskipulagningu lokinni?
„Við höfum lagt til að hlutaféð, tæplega 1,7
milljarðar króna, yrði skrifað niður í 20%,
þannig að gamla hlutaféð losaði 300 milljónir
króna.“
Undanfarna viku hafa Norðurljós verið í
sviðsljósi fjölmiðla upp á hvern dag. Hvar-
vetna velta menn vöngum yfir því hvernig
geti staðið á því að félagið er jafn gríðarlega
skuldsett og raun ber vitni. Hvernig skýrir
þú skuldsetningu fyrirtækisins upp á 7,6
milljarða króna?
„Vissulega er fyrirtækið allt of skuldsett,
það er staðreynd. Við þurfum að hverfa
nokkur ár aftur í tímann til þess að skýra
það sem gerst hefur. Árið 1995, þegar hið
fyrra „Leverage buyout“ átti sér stað (stjórn-
endur félagsins keyptu hluthafana út að
mestu leyti með þeirri tækni að skuldsetja
fyrirtækið) og breyting varð á eigendahópi
Íslenska útvarpsfélagsins, var tekið fyrsta
erlenda sambankalánið fyrir milligöngu
Chase Manhattan Bank og Chase varð þá
hluthafi í félaginu. Þessi yfirtökuaðferð hefur
verið notuð víða um heim í viðskiptum og
þarna verða til fyrstu skuldir fyrirtækisins,
sem við erum að fást við í dag.
Árið 1999, þegar ákveðið var að stofna
Norðurljós, stórt fjölmiðla- og afþreyingar-
fyrirtæki í takt við það sem var að gerast út
um allan heim, samanber það sem var að
gerast hjá Time Warner og America Online
þegar bjartsýnisstuðullinn var í sögulegu há-
marki, samþykktu hluthafar og þeir bankar
sem félagið var í viðskiptum við að skyn-
samlegt væri að kaupa Skífuna og renna
Skífunni, Íslenska útvarpsfélaginu, Sýn og
útvarpsstöðvunum saman í eitt félag, Norð-
urljós, og skuldsetja það með samskonar
hætti og gert var 1995. Þá var tekið erlent
lán að hluta til og að hluta til var lán fengið
frá Landsbankanum.
Þegar þetta var voru gerðir útreikningar
af færustu mönnum, sem sögðu að svona
skuldsetning sem farið var í ætti alveg að
ganga upp miðað við þann rekstur sem verið
var að búa til. Það gekk eftir og gekk sann-
anlega upp þann hluta ársins 1999 sem hið
nýja félag starfaði og sömuleiðis árið 2000.
Síðan þegar hallaði undan fæti í efnahagslífi
okkar Íslendinga höfðu forsendur einfaldlega
breyst með svo afgerandi hætti til hins verra
að dæmið gekk ekki lengur upp.
Norðurljós eru auðvitað ekkert einsdæmi
hvað þetta varðar, því það eru eiginlega öll
margmiðlunar-fjölmiðlunarfyrirtæki, sjón-
varpsfyrirtæki, útvarpsfyrirtæki og hljóm-
plötufyrirtæki í Evrópu og víðar í samskonar
rekstrarörðugleikum og við og eiga í stór-
felldum vanda. Þau hafa, eins og við, verið
skuldsett um of, þegar þau voru búin til. Ég
nefni bara sem dæmi franska fyrirtækið Viv-
sendi Universal og þýska fyrirtækið Kirsch.“
Sigurður segir að auk þessa hafi það gerst að
virði efnis hafi ekki verið jafnmikið og menn
hafi reiknað með að það yrði.
„Það var talað um þriðju kynslóð af farsím-
um, þú áttir að geta horft á sjónvarp og feng-
ið plötur og ég veit ekki hvað og hvað. Þetta
átti allt að vera svo fullkomið og tæknilegt að
það áttu ekki að vera nein takmörk sett fyrir
neyslu fólks, sem þessir miðlar áttu að hafa
upp á að bjóða. Nú er sá raunveruleiki ekki
lengur fyrir hendi og þá er einfaldlega komið
að skuldadögum. Menn þurfa að færa klukk-
una aðeins aftur og létta á skuldum þessara
fyrirtækja, vegna þess að sú neysla sem öll
áform fyrirtækjanna byggðust á er ekki fyrir
hendi í samfélaginu og verður væntanlega
ekki næstu þrjú, fjögur árin.
Það tekur ákveðinn tíma að komast upp úr
þeirri lægð sem við erum í í dag til þess að
ná neyslunni af stað. Það er mjög ýtt undir
það af forseta Bandaríkjanna í dag að keyra
neysluhjólið af stað aftur og það hratt, vegna
þess að það samfélag gengur allt út á neyslu.
En við í Evrópu erum ekki alveg jafnhröð í
keyrslunni, þannig að þetta gengur ekki á
sama hraða hjá okkur. Við í Evrópu tókum
hins vegar upp flest það versta upp úr
bandarísku hagkerfi, á mjög skömmum tíma,
og gíruðum okkur upp eins og þeir, þannig
að í dag er þetta frekar bitamunur en ekki
fjár.“
Það er eitt við þessa upptalningu þína,
hvað varðar þróunina í heiminum versus það
sem gerðist hjá Norðurljósum, sem ég hygg
að sé sérstakt hjá Norðurljósum. Þar á ég
við það sem gerðist í ársbyrjun 1999, þegar
tveir stærstu hluthafar Íslenska útvarps-
félagsins, þeir Jón Ólafsson, sem þá átti 34%
í Íslenska útvarpsfélaginu, og Sigurjón Sig-
hvatsson, sem þá átti 22% í félaginu, ákváðu
á einkafundi sínum í Los Angeles við hvaða
verði Skífan skyldi keypt, þegar henni var
rennt inn í Norðurljós, eða samtals á 2,6
milljarða króna.
Mér skilst að þetta samkomulag þyki hafa
haft afdrifaríkar afleiðingar í för með sér fyr-
ir fjárhagsstöðu félagsins.
„Ég held að það sé ekki rétt að þeir tveir
einir hafi ákveðið verðið á Skífunni. Það var
að ráði erlendra aðila sem danskur banki var
fenginn til þess að gera úttekt á Skífunni og
komast að niðurstöðu um það hvert væri eðli-
legt verð fyrirtækisins í þessum viðskiptum.
Kaupþing gerði líka mat á Skífunni og á
grundvelli þeirra gagna sem þessir tveir að-
ilar lögðu til var endanlegt verð á Skífunni
ákveðið.“ Sigurður segir að þótt verðmætin
sem fylgt hafi kaupunum á Skífunni séu stað-
bundin séu mikil verðmæti fólgin í fyrirtæk-
inu, það sé óumdeilt.
„Aðferðafræðin við að meta verðmæti Skíf-
unnar var að mínu mati alveg rétt, en hvort
niðurstaðan var rétt, – um það geta auðvitað
verið skiptar skoðanir í dag, en þær voru það
ekki á þessum tíma. Hugmyndin að samruna
Skífunnar við Íslenska útvarpsfélagið og Sýn
varð upphaflega til hjá erlendu bönkunum,
sem vildu fara út í að endurskoða lánasamn-
inginn og endurfjármögnun eins og þeirra er
háttur. Hugmyndin var a.m.k. tveggja ára
gömul þegar henni var hrint í framkvæmd.“
Það er samt sem áður gagnrýnt að Skífan
hafi, við svokallaðan samruna við Norðurljós,
verið mjög hátt verðlögð. Við þessa samein-
ingu hafi Jón Ólafsson fengið í sinn hlut 800
milljónir króna, Sigurjón Sighvatsson hafi
fengið 500 milljónir þegar hann seldi Jóni
Ólafssyni 10% eignarhlut í hinu nýja félagi og
Chase Manhattan hafi fengið 700 milljónir
fyrir kauprétt sinn í félaginu og 600 milljónir
hafi farið í yfirtöku Norðurljósa á skuldum
Skífunnar. Var þetta ekki of mikil skuldsetn-
Orð eru til alls fyrst
Morgunblaðið/Kristinn
Sigurður G. Guðjónsson, forstjóri Norður-
ljósa, trúir því að Norðurljós lifi og skíni
skært á næstu árum.
Norðurljós samskiptafélag á við erfiða skuldastöðu að
glíma. Heildarskuldir félagsins nema um 7,6 milljörðum
króna og þar af hafa tveir bankar gjaldfellt rúmlega 600
milljónir króna og höfðað mál á hendur félaginu til inn-
heimtu þessara gjaldfelldu skulda. Agnes Bragadóttir hitti
Sigurð G. Guðjónsson, forstjóra Norðurljósa, að máli og
spurði hann spjörunum úr um fjármál félagsins og mögu-
leika þess á að halda velli með óbreyttu eignarhaldi.
Forstjóri Norðurljósa samskiptafélags segir engan hafa spurt hvort félagið væri falt