Morgunblaðið - 27.07.2002, Qupperneq 49

FRÉTTIR
MORGUNBLAÐIÐ LAUGARDAGUR 27. JÚLÍ 2002 49
27. júlí 2002 og kær
vinur, séra Örn Frið-
riksson, fyrrum sókn-
arprestur Mývetninga
og prófastur Þingey-
inga, 75 ára. Vart má
það minna vera en
skaparanum sé þakkað
lánið að fá að kynnast
slíkum gæðadreng, svo
ríkulega sem hann bjó
snáðann að heiman.
Flestum okkar tínir
hann, úr sama laupn-
um, eina til tvær lúkur
af vöggugjöfum í
skjatta, en þá hann
valdi Erni gjafir í mal, þá hlýtur
hann að hafa verið gripinn ein-
hverju eyðsluæði, líkastur Íslend-
ingi, sem nýbúinn er að kaupa lottó-
miða, svo víða sem hann leitaði
fanga og tróð í sekkinn. Síðan hefir
séra Örn mátt rogast undir byrði
sem nægt hefði mörgum til að verða
af nýtir menn, blessaðir og kross-
aðir í bak og fyrir. Hann hlaut slíkt
næmi á bók, að honum nægði að
skreppa „uppí skóla“ til að klifra af
meiri fimi einkunnaskalann en flest-
ir aðrir — dúxa bæði hér heima og
erlendis; honum er slagharpan svo
eftirlát, að hún syngur honum tón
svo áheyrendur verða allir að eyr-
um, ekki aðeins við þekktan óm,
heldur og nýjan frá draumheimi
skálds; hann festir seið Mývatns-
sveitar á pappír og striga af slíkri
list, að ferðalangar keppast um að
eignast — halda með heim, finna að
töfra landsins tjá myndir hans betur
en þeirra orð. Hann þaut um presta-
kall sitt og myndaði konur og karla
svo úr varð dýrindis safn; hann
hrifsaði úr eyðingarkvörn tímans
frímerki; bækur; muni er minna á
gamla starfshætti; myndavélar,
gerði við þetta allt gælur, svo úr
varð fágæti sem auðgar sögu þjóð-
ar. Þjóðar hraut úr penna, vonandi
hefði átt að standa með, því eg hefi
fyrir satt, að þýzkir falist fast eftir
myndavélasafninu góða. Skömm
væri að gleyma smiðshæfileikum af-
mælisbarnsins fyrir þann sem á,
eins og eg, gersemiskaleik frá
rennibekk þess. Já, það sem vin-
urinn tekur sér fyrir hendur verður
að list sem skoðendur sækjast eftir.
Svo varð um „jólahúsið“ sem hann
ætlaði að prýða heimili sitt með fyr-
ir síðustu jól, einn sá, falaðist eftir
og sýndi öðrum, og nú man eg ekki
lengur, hvort var við gerð þrettánda
eða fimmtánda hússins sem hönd
hans neitaði þrælsins streði — gafst
upp!
Landsfræg er fyndni séra Arnar
spunnin úr þráðum þeirrar snilldar,
að viðmælandi áttar sig stundum
ekki á gríninu fyrr en löngu eftir að
samtali lýkur — skellir þá uppúr og
það jafnvel á óþægilegustu stöðum
og stundum. Við þennan eðlisþátt
hefir hann gert gælur, líka þann
sem skipar honum á bekk með eft-
irsóttustu veizlustjórum, t.d. er
vestfirzkur hákarl og hann ómiss-
andi í öll vandaðri þorrablót.
En hvað um prestinn? Jú, rétt er
nú það, að á vorvelli yfirgaf dreng-
urinn marga framabrautina, tók að
„nema guðfræði“ og gerðist prestur.
Í deildinni tróðum við marvaðann
saman, ásamt fleirum, og þóttumst
þónokkuð slyngir. Allar götur síðan
hefir það verið skoðun mín, að slík-
ur afburða námsmaður
nýttist kirkjunni bezt
við kennarapúltið í há-
skóla, hann yrði öðrum
slyngari að mana nema
til klifs í þroskans fjall.
Um þetta tuðaði eg í
tíma og ótíma, en alltaf
fyrir daufum eyrum.
Eg tel kirkjunni það til
tjóns, mikils tjóns, hún
sé fátækari eftir. Og er
eg heyrði þann hrok-
ans dóm af vörum
stuttbuxnalalla, sem
leiddir af skugga þess
nás sem kól í svörð
vorsins gróður á akri erlendra
kirkna, er hann hafði náð taki á, að
þá fyrst hefði fræðunum um guð og
mann verið lyft í átt að hásal himna,
er þeir gengu til boðunarstarfsins,
aðeins fáfróðir froðusnakkar á und-
an þeim farið, þá — þá grét hjarta
mitt. Eg minntist doktors og pró-
fessors, minntist höfðingspresta,
minntist biskups, minntist fræði-
manns með meistaranafnbót, allra
úr okkar hópi, hefi ætíð verið og er
stoltur af. Er eg kveinaði í eyru séra
Arnar undan svipuhöggum spjátr-
unganna, þá var hann hugsi um
stund en sagði síðan: Þetta er rétt
hjá þeim, hárrétt! Við vorum aldrei
neinir „guðfræðingar“! Eg þekki
engan slíkan! Undarlegt svar af
vörum þess prests er lagði sig allan
í boðunarstarfið, slípaði marga perl-
una til þess að bera í predikunar-
stólinn — mat meir gæði en magn,
og varð frægur af. Síðan skjögra eg
um með bognandi staf og reyni að
átta mig á boðskap þessara orða,
reyni að skilja, áður en aðdráttarafl
jarðar dregur mig kylliflatan.
Illa átta eg mig á þeirri ráðstöfun
skaparans að hafa valið séra Erni
skrokk sem minnir mig á sprungið
egg, slík ráðstöfun tefur lífsdansinn.
En hann sá eftir því blessaður og
sendi honum frú Álfhildi að skildi.
Það var happalán, því án Hillu hefði
Örn aldrei orðið sá séra Örn er við
þekkjum, hreiðurkarfan sem hún
býr bónda sínum og fjölskyldu er
henni til mikils sóma. Eg heyri vin
minn hrópa: Hættu, hættu, það er
farið að slá útí fyrir þér, til dæmis
er þetta með skrokkinn minn hrein-
asta bull hjá þér! Það er aðeins bak-
ið sem angrar mig, svo eg á erfitt
með að sitja, annars er eg stál-
hraustur!
Þá það — þá það, eg skal draga í
land um leið og eg sendi þér og þín-
um kveðjur okkar Stínu með þökk-
um fyrir allt og allt.
Haukur.
ÖRN
FRIÐRIKSSON
AFMÆLI
Brúðargjafalistar
Mörkinni 3, s: 588 0640
Opið mánudag-föstudags 11-18.
Lokað á laugardögum í sumar
Hnífapör og matarstell frá
Vöggusæn
gur
vöggusett
PÓSTSENDUM
Skólavörðustíg 21
sími 551 4050
Reykjavík
Trúlofunar- og giftingahringir
20% afsláttur
www.gunnimagg.is
ÞAÐ hefur tæpast farið fram hjá
nokkrum manni að nú í sumar hefur
óvenjumikið verið um fornleifaupp-
gröft um allt land. Er það fyrst og
fremst nýstofnuðum Kristnihátíðar-
sjóði að þakka, en sjóðurinn var
stofnaður til að minnast þess að
1.000 ár eru liðin frá því að kristinn
siður var lögtekinn á Íslandi. Hlut-
verk sjóðsins er tvíþætt; að efla
fræðslu og rannsóknir á menningar-
og trúararfi þjóðarinnar og að
styrkja fornleifarannsóknir.
Við fyrstu úthlutun úr Kristnihá-
tíðarsjóði voru 96 milljónir úthlutað-
ar til ýmissa verkefna, þar af 48
milljónir til fornleifarannsókna víðs
vegar um landið. Rannsóknunum er
ætlað að varpa ljósi á okkar merk-
ustu sögustaði og efla samstarf
þeirra sem að fornleifarannsóknum
standa. Í fréttatilkynningu frá Þjóð-
minjasafninu segir að þessi góði
stuðningur í ár sé sérstakt ánægju-
efni þar sem svo vill til að Sameinuðu
þjóðirnar hafa ákveðið að árið 2002
verði helgað varðveislu menningar-
verðmæta, jafnt minja sem erfða.
Í sumar hefur Kristnihátíðar-
sjóðsuppgröftur farið fram á 7 stöð-
um: Þingvöllum, á Hólum í Hjalta-
dal, í Skálholti, á Kirkjubæjar-
klaustri, á Skriðuklaustri, í
Reykholti og á Gásum í Eyjafirði.
„Það er von Þjóðminjasafns Ís-
lands að þetta mikla átak efli forn-
leifafræðina sem fræðigrein á Ís-
landi, fræðilega umræðu og áform
um nám í fornleifafræði við Háskóla
Íslands og Hólaskóla. Það er jafn-
framt von safnsins að forvörsluþátt-
ur fornleifarannsókna nái að eflast
svo að árangur verði sem bestur
hvað varðar úrvinnslu rannsókna og
varðveislu, en Þjóðminjasafn Íslands
kemur á einn eða annan hátt að for-
vörslu allra fyrrnefndra verkefna,“
segir í fréttatilkynningu.
Rannsóknir kynntar
á sjö stöðum
Á sunnudaginn kemur, 28. júlí,
munu verkefnisstjórar Kristnihátíð-
arrannsóknanna 2002 taka á móti al-
menningi og kynna þeim rannsóknir
sínar og uppgraftarsvæðin. Gestir
geta fengið svör við spurningum á
borð við: Til hvers er verið að grafa?
Hvað reikna menn með að finna og
hvað hafa þeir fundið? Hefur eitt-
hvað óvænt komið í ljós?
Uppgröfturinn á Gásum í Eyja-
firði er undir stjórn Orra Vésteins-
sonar, en rannsóknin er á vegum
Minjasafnsins á Akureyri í samvinnu
við Fornleifastofnun Íslands.
Fræðsla er um svæðið og uppgröft-
inn kl. 14 til 16.
Rannsóknin á Hólum í Hjaltadal
er undir stjórn Ragnheiðar Trausta-
dóttur, en hún er á vegum Hóla-
skóla, byggðasafns Skagfirðinga og
Þjóðminjasafns Íslands (www.hol-
ar.is). Fræðsla um svæðið og upp-
gröftinn er kl. 14 til 16.
Verkefnisstjóri á Kirkjubæjar-
klaustri er Bjarni F. Einarsson, en
rannsóknin er á vegum Kirkjubæj-
arstofu og Fornleifastofunnar.
Fræðsla er um svæðið og uppgröft-
inn kl. 14 til 16.
Verkefnisstjóri í Reykholti er
Guðrún Sveinbjarnardóttir, en rann-
sóknin er á vegum Þjóðminjasafns
Íslands í samstarfi við Fornleifa-
stofnun Íslands, sem kemur að upp-
grefti kirkjurústar. (www.nat-
mus.is). Í Reykholti stendur
Reykholtshátíð yfir helgina 27. til 28.
júlí og verður Guðrún með fyrirlest-
ur um fornleifarannsóknir á laugar-
dag kl. 17 í hátíðarsal gamla skólans
(Ath. ekki sunnudag).
Verkefnisstjóri í Skálholti er Mjöll
Snæsdóttir, en rannsóknin er á veg-
um Fornleifastofnunar Íslands og
Þjóðminjasafns Íslands (www.skal-
holt.is). Fræðsla er um svæðið og
uppgröftinn kl. 14 til 16.
Steinunn Kristjánsdóttir stjórnar
rannsókninni á Skriðuklaustri, en
hún er á vegum Skriðuklausturrann-
sókna í samstarfi við Þjóðminjasafn
Íslands, sem annast forvörslu.
(www.skriðuklaustur.is) Fræðsla
um svæðið og uppgröftinn kl. 14 til
16.
Verkefnisstjórar á Þingvöllum eru
Adolf Friðriksson og Sigurður Lín-
dal, en rannsóknin á vegum Forn-
leifastofnunar Íslands og Þjóðminja-
safns Íslands (www.thingvellir.is).
Leiðsögn um svæðið kl. 13 og 15.
Lagt af stað frá nýju fræðslumið-
stöðinni við Hakið.
Upplýsingar er einnig að finna á
heimasíðu Þjóðminjasafns Íslands
www.natmus.is.
Í vetur er áformað að halda mál-
þing þar sem niðurstöður fyrsta
áfanga rannsóknanna verða kynnt-
ar, en rannsóknirnar eru flestar
skipulagðar sem verkefni til nokk-
urra ára.
Morgunblaðið/Skapti Hallgrímsson
Almenningi gefst á sunnudaginn tækifæri til að kynna sér rannsóknirnar að Gásum í Eyjafirði og víðar um land.
Fjölbreytt dagskrá á fornleifadeginum sem er á morgun
Miklar rannsóknir á
sviði fornleifafræða
STJÓRN félags Þroskahjálpar á
Suðurlandi hefur sent frá sér
ályktun þar sem fagnað er þeirri
rannsókn sem nú fer fram á starf-
semi Sólheima í Grímsnesi hjá Rík-
isendurskoðun og félagsmálaráðu-
neyti.
„Stjórnin styður kröfu félags-
málaráðherra, Páls Péturssonar,
um að skipt verði um stjórnendur á
Sólheimum.
Stjórnin hvetur til þess að skýr
stefna verði mörkuð um það hvaða
starfsemi á að fara fram á Sólheim-
um og að hagsmunir fatlaðra verði
í fyrirrúmi við stefnumörkun.
Að mati stjórnar Þroskahjálpar
á Suðurlandi er það starf sem nú
fer fram á Sólheimum hvorki í
anda upphaflegra markmiða Sól-
heima né unnið með hagsmuni fatl-
aðra að leiðarljósi.
Það er von okkar að Sólheimar
megi vaxa og dafna í samræmi við
þær hugsjónir sem settar voru
fram með starfi og stefnu stofn-
anda staðarins, Sesselju Sig-
mundsdóttur.“
Hvetur til breyt-
inga á Sólheimum
Stjórn félags Þroskahjálpar
á Suðurlandi
MIÐSUMARHÁTÍÐ verður hald-
inn í Hvoli á Hvolsvelli í dag, laug-
ardaginn 27. júlí, kl. 11–17. Ýmislegt
verður í boði og eru allir velkomnir.
Miðsumarhátíð
í Hvoli
♦ ♦ ♦