Morgunblaðið - 09.08.2002, Blaðsíða 22

ERLENT
22 FÖSTUDAGUR 9. ÁGÚST 2002 MORGUNBLAÐIÐ
Munið 1.000 kr.
Nýbýlavegi 12, Kópavogi,
sími 554 4433.
slána
MIKIL leit stendur nú yfir í Bret-
landi að tveimur stúlkum, Holly
Wells og Jessicu Chapman, sem
ekki hafa sést síðan á sunnudag og
óttast lögreglan að þær hafi orðið
fórnarlömb barnaníðinga.
Hvarf stúlknanna, sem báðar eru
tíu ára gamlar, hefur vakið óhug í
Bretlandi og almenningur fylgist
grannt með málinu. Hafa nokkur
götublaðanna heitið peningaverð-
launum ef menn koma fram með
upplýsingar sem verða til þess að
stúlkurnar komi í leitirnar.
Holly og Jessica eiga heima í
bænum Soham í Cambridgeshire,
sunnarlega í Bretlandi. Þær voru
báðar klæddar í rauðar íþrótta-
treyjur, nánar tiltekið í keppnis-
búning knattspyrnuliðsins Man-
chester United, er þær sáust síðast
á sunnudagskvöld. Þær voru þá
staddar í útjaðri Soham, að því er
virðist á leið að þjóðveginum sem
liggur til London.
Í upphafi þótti líklegt að stúlk-
urnar hefðu strokið að heiman, rétt
eins og mikill meirihluti þeirra 40
þúsund barna sem hverfa um lengri
eða skemmri tíma á ári hverju, og
tilkynnt er um til lögreglu. Eftir því
sem liðið hefur á vikuna hefur ótti
manna hins vegar magnast um að
stúlkunum hafi verið rænt.
Bæði eru fjölskylduaðstæður
þeirra Holly og Jessicu með besta
móti, sem veldur því að mönnum
þykir ólíklegt að þær hafi strokið,
og þá segir lögreglan að þrátt fyrir
allt sé óvenjulegt að tvær ungar
stúlkur ákveði báðar að strjúka að
heiman.
David Hankins, yfirmaður í
bresku rannsóknarlögreglunni,
sagði hundruð manna hafa hringt
til að greina frá upplýsingum, sem
hugsanlega gætu hjálpað til í leit-
inni að stúlkunum tveimur. Lög-
reglan hefur þó á litlu að byggja,
enn sem komið er.
Mál stúlknanna tveggja hefur
orðið til þess í Bretlandi að menn
hafa rifjað upp hvarf hinnar átta
ára gömlu Söruh Payne sumarið
2000 en lík hennar fannst síðar eftir
mikla leit. Barnaníðingurinn Roy
Whiting var seinna dæmdur fyrir
morðið á Payne.
Reuters
Mikil leit að tveim-
ur tíu ára stúlkum
í Bretlandi
nýtum þegnum samfélagsins. Þetta
verður þrautin þyngri enda mælist
atvinnuleysi í Angóla um 70%.
Friðarsamkomulagið frá því í apr-
íl gerir hins vegar ekki aðeins ráð
fyrir afvopnun UNITA-hreyfingar-
innar, og því að liðsmönnum hennar
verði gert kleift að gerast virkir
meðlimir samfélagins. Þannig er
UNITA veitt lagaleg viðurkenning í
samningunum og fær hreyfingin það
hlutverk á pólitíska sviðinu að telj-
ast stjórnarandstaðan í landi, sem
stýrt er af Jose Eduardo dos Santos
forseta.
Margir efast að vísu um að dos
Santos hyggist í raun leyfa skæru-
liðunum fyrrverandi að gegna hlut-
verki í stjórnmálum landsins.
„Stjórnin er að reyna óþverra-
brögð,“ segir Pinto de Andrade.
„Um leið og hún telur sig hafa full-
vissu fyrir því að UNITA-menn geti
ekki lengur blásið til stríðs þá mun
hún gera allt sem hægt er til að
draga úr pólitískum áhrifum
UNITA. Þessi ríkisstjórn mun beita
öllum brögðum til að tryggja áfram-
haldandi yfirráð sín.“
Sé þetta rétt má fullyrða að ekki
verður einfalt mál að eyða því
vantrausti sem einkennir samskipti
leiðtoga stríðandi fylkinga. Ljóst er
að hættan á því að átök brjótist út á
nýjan leik er til staðar. Betra
tækifæri, til að binda enda á átökin í
ÞÓ að tekist hafi að binda enda á
borgarastríðið í Angóla bíða lands-
manna erfið verkefni enda eru inn-
viðir samfélagsins í rúst eftir næst-
um samfelld átök undanfarinna
þrjátíu ára. Íbúar Angóla halda hins
vegar fast í vonina um að þáttaskil
hafi átt sér stað í sannkallaðri sorg-
arsögu landsins með friðarsam-
komulagi UNITA-skæruliðahreyf-
ingarinnar og stjórnarhersins, sem
undirritað var í apríl.
Meginorsök þess að menn bera
nú von í brjósti um að tekist hafi að
snúa við blaðinu, er dauði Jonasar
Savimbi, leiðtoga UNITA, í febrúar
en hann féll í bardögum við stjórn-
arher landsins. Flestir eru sammála
um að Savimbi hafi upp á sitt ein-
dæmi tekist að draga borgarastríð,
sem kostaði a.m.k. hálfa milljón
manna lífið, á langinn og ólíklegt var
talið að semja mætti um frið á með-
an hann væri í forystu skæruliða.
„Ef þú ert að tala um bein átök þá
er það rétt að stríðinu er lokið,“ seg-
ir Justino Pinto de Andrade, deild-
arforseti hagfræðideildar kaþólska
háskólans í Lúanda, höfuðborg Ang-
óla. „Friður er hins vegar ekki enn í
höfn hvað varðar þjóðfélags- og
efnahagsmál.“
Meðal þeirra verkefna sem við
blasa er að afvopna 82 þúsund liðs-
menn UNITA og gera þá og um 250
þúsund ættmenni þeirra aftur að
eitt skipti fyrir öll, fæst þó varla.
Efnahagur Angóla er í rúst og má
nefna að framleiðsluiðnaður stendur
höllum fæti og viðskipti með land-
búnaðarvörur eru nánast óþekkt.
Jarðsprengjur eru víða á þeim stöð-
um, þar sem landbúnaður er stund-
aður, og munu sjálfsagt leiða hörm-
ungar yfir landsmenn löngu eftir að
hinu eiginlega borgarastríði er lok-
ið.
Sextíu fórnarlömb jarð-
sprengna í hverjum mánuði
Er áætlað að eitt hundrað þúsund
manns hafi tapað útlimum á þeim
tíma, sem borgarastríðið varaði,
flestir af völdum jarðsprengna. Lík-
legt þykir að á milli fjórar og fimm
milljónir jarðsprengna sé enn að
finna á ræktarsvæðum, undir veg-
um landsins og í kringum hernaðar-
mannvirki. Í hverjum mánuði deyja
og slasast um sextíu manns eftir að
hafa stigið á jarðsprengju.
Segja starfsmenn erlendra hjálp-
arstofnana að þeir óttist að fórn-
arlömbum jarðsprengna eigi eftir að
fjölga til muna þegar þúsundir
manna, sem hrakist hafa frá heim-
ilum sínum, snúa á heimaslóðir og
taka aftur að yrkja jörðina.
Þá hafa átökin, sem hófust þegar í
kjölfar þess að Angóla fékk sjálf-
stæði frá Portúgal árið 1975, orðið
til þess að aðeins örfá börn hafa get-
að gengið í skóla. Ennfremur eru
sjúkrahús í landinu niðurnídd og þar
bráðvantar helstu nauðsynjavörur,
auk þess sem einungis örfá hverfi
höfuðborgarinnar hafa aðgang að
rafmagni og hið sama má reyndar
segja um aðgang að rennandi vatni.
Mikil stríðsþreyta
meðal íbúanna
Þetta breytir þó ekki því að íbúar
Angóla eru býsna glaðir í bragði
þessa dagana. „Stríðsþreytan er
mikil í þessu landi,“ segir Geraldo
Sachipengo Nunda hershöfðingi,
sem er aðstoðaryfirmaður stjórnar-
hersins. „Liðsmenn bæði stjórnar-
hersins og UNITA eru uppgefnir.
Mestu máli skiptir þó að íbúar Ang-
óla vilja ekki umbera frekari stríðs-
átök.“
Landsmenn sjálfir gleðjast ein-
faldlega yfir því að óveðrinu hafi
slotað og þeir njóta þess að geta sér
um frjálst höfuð strokið. Þannig hef-
ur friðarsamkomulagið orðið til þess
að flutningabílstjórinn Carlos Man-
uel Ferreira hefur aftur tekið að sér
að flytja vörur um vegi, sem áður
voru lokaðir.
„Núna get ég farið allra minna
ferða án þess að þurfa að óttast um
líf mitt,“ segir Ferreira, sem er 29
ára, og rifjar upp að UNITA-menn
sátu fyrir honum dag einn árið 1998
og rændu öllum varningnum sem
hann hafði meðferðis. „Ég ek af stað
frá Lúanda kl. 8 á kvöldin. Ég keyri
alla nóttina og kem síðan á áfanga-
stað árla næsta morguns. Á meðan á
borgarastríðinu stóð var þetta ekki
mögulegt. Það hefði tekið mig fjóra
daga að komast sömu leið. Ég er af-
ar hamingjusamur.“
Njóta þess að óveðrinu
skuli hafa slotað
Íbúar Angóla vona að
endanlegur friður sé í höfn
Reuters
Ungur drengur bíður þess að fá
gefinn mat í búðum fyrir heim-
ilislaust fólk í Kuito í Angóla.
Kuito í Angóla. The Los Angeles Times.
’ Núna get ég fariðallra minna ferða án
þess að þurfa að ótt-
ast um líf mitt ‘
FIMMTÁN manns hafa verið
handteknir á Indlandi vegna
gruns um að hafa þvingað 65
ára gamla ekkju til að brenna
til dauða við hlið látins eigin-
manns hennar. Íbúar þorps
hjónanna sálugu segja konuna,
Kuttu Bai, hafa framkvæmt
hinn forna helgisið Sati með því
að ganga með eiginmanninum í
dauðann og hafa þeir tekið kon-
una í guðatölu.
Frásögnum vitna af atburð-
inum ber ekki saman. Sumir
segja konuna hafa, gegn vilja
fjölskyldu sinnar, gengið sjálf-
viljuga á bálköstinn en aðrir
kveðast hafa séð fjölskyldu-
meðlimi og aðra þorpsbúa beita
hana þvingunum og valdi til að
fá hana til að leggjast á köstinn.
Sum vitni segjast hafa séð syni
Kuttu Bai kveikja í kestinum.
Aðrir fullyrða að það hafi guð-
irnir sjálfir gert og enn aðrir
segja að kviknað hafi í út frá
reykelsum sem stungið var í
jörðina við bálköstinn.
Synirnir tveir hafa verið
ákærðir fyrir morð og er gefið
að sök að hafa neytt móður sína
til að ganga á bálköstinn í því
skyni að komast sjálfir yfir eig-
ur hennar.
Þorpsbúar segjast stoltir af
því að hafa orðið vitni að svo
merkum atburði sem Sati-at-
höfnin sé, en síðast átti slík at-
höfn sér stað árið 1987 þegar
átján ára stúlka var brennd
ásamt látnum eiginmanni
hennar. Sati er ólögleg á Ind-
landi og hefur verið það frá
árinu 1829, þegar bresk ný-
lenduyfirvöld bönnuðu helgi-
siðinn að tilstuðlan umbóta-
sinnaðra Indverja.
Stjórnmálamenn og fjöl-
miðlar hafa fordæmt athöfnina.
í leiðara dagblaðsins The Hind-
ustan er siðurinn sagður villi-
mannslegur og hann borinn
saman við barnsfórnir.
Brennd
lifandi
Nýju-Delhí. AP, AFP.
Indland
HÆSTIRÉTTUR í Zimbabve úr-
skurðaði í gær að stjórnvöld í land-
inu gætu ekki tekið eignarnámi jarð-
ir hvítra bænda nema gera
lánastofnunum, sem eiga inni pen-
inga hjá bændunum, viðvart fyrst.
Þessi úrskurður gefur bændunum
hugsanlega stundargrið en á mið-
nætti rann út frestur sem yfirvöld
höfðu gefið þeim til að hafa sig á
brott frá jörðum sínum.
Um þrjú þúsund hvítum bændum
hafði verið skipað að yfirgefa jarðir
sínar eða sæta fangelsisvist ella. Eru
þessar aðgerðir stjórnvalda liður í
umdeildum umbótum Roberts Mug-
abe forseta en markmið þeirra er
sagt að leiðrétta óréttlæti sem hvítir
menn hafi beitt blökkumenn í Zimb-
abve um langt skeið.
Fram kom hins vegar í úrskurði
hæstaréttar í gær að sú staðreynd,
að stjórnvöld hefðu ekki gert lána-
stofnunum viðvart sem veð eiga í
jörðum bændanna, þýddi að eignar-
námið væri ólöglegt.
Ekki er talið líklegt að stjórnvöld
láti úrskurðinn aftra sér frá því að ná
settu marki og geta þau fyrirskipað
eignarnám á nýjan leik eftir að þau
hafa gert lánastofnunum viðvart –
nema þau hunsi með öllu úrskurð
hæstaréttar frá því í gær, en það hef-
ur Mugabe ítrekað gert.
Stundargrið
hjá hvítum
bændum?
Zimbabve
Harare. AFP.