Morgunblaðið - 09.08.2002, Blaðsíða 30

UMRÆÐAN
30 FÖSTUDAGUR 9. ÁGÚST 2002 MORGUNBLAÐIÐ
S
á leiði ósiður að birta
álagningarskrár er
endurtekinn árlega í
byrjun ágúst, en þá
leggur ríkið fram þess-
ar skrár fyrir hvern sem í þeim
vill gramsa og hnýsast í einkahagi
náungans. Og ekki er nóg með að
skrárnar séu til opinberrar sýn-
ingar fyrir þá sem eru nægilega
forvitnir til að gera sér ferð á
skattstofuna að njósna um það
hvað Jón og Gunna í næsta húsi
hafa í tekjur, heldur tekur ríkið
saman sérstaka lista yfir þá sem
það hyggst leggja á hæsta skatt-
inn. Þessir listar, svo kallaðir „há-
karlalistar“, yfir helstu fórn-
arlömb skattsins hafa þann
tilgang einan að gera fólki auðvelt
að velta sér upp úr einkalífi ann-
arra og er furðulegt svo ekki sé
meira sagt að ríkið skuli beita sér
fyrir því að einkamál borgaranna
séu opinberuð með þessum hætti.
En þótt
engin rök séu
til fyrir því
að ríkið taki
saman lista
yfir meinta
tekjuhæstu
menn landsins – og það er rétt að
hafa í huga að hér er aðeins um
álagningu að ræða, sumir eru
„saklausir“ af þeim tekjum sem
þeim eru áætlaðar – þá er stund-
um reynt að færa rök fyrir því að
skrárnar liggi frammi svo fletta
megi upp „grunsamlegum“ ein-
staklingum. Því er haldið fram,
stundum í alvöru en sennilega oft-
ast til að réttlæta hnýsnina, að
nauðsynlegt sé að fólk geti flett
upp álagningu náungans til að
koma upp um skattsvik. Hug-
myndin er sú að ef menn eiga ná-
granna sem býr í dýrri íbúð, ekur
um á rándýrum fjallajeppa, fer til
útlanda þrisvar í mánuði, borðar á
Holtinu og stundar ljósaböð þess
á milli, en vinnur grunsamlega lít-
ið, þá trítli menn í byrjun ágúst á
næstu skattstofu og fletti þessum
svakalega nágranna sínum upp.
Þar eiga menn svo að sjá hvort
hann hefur gefið upp „eðlilegar“
tekjur eða hvort hann sleppur allt
of ódýrt frá skattinum. En skyldi
álagningarskráin nú vera til mik-
ils gagns að þessu leyti? Ekki er
líklegt að svo sé og raunar virðist
allt benda til að upplýsingar frá
almenningi eftir grams í skatt-
skrám skili sáralitlu eða engu. Sé
árangurinn einhver má eins, eða
jafnvel frekar, ná honum með því
að tortryggið fólk geti hringt í
skattinn, sent skattinum bréf, eða
farið á nærliggjandi skattstofu, og
gefið upp nafn hins grunaða. Þá
geta starfsmenn skattsins flett
upp í álagningarskrám og kannað
hvort rétt er að rannsaka hinn
meinta sakamann, eða hvort
grunsemdirnar voru með öllu til-
hæfulausar. Með þessu móti væru
réttindi jeppaeigandans grun-
samlega varin um leið og tor-
tryggni nágranninn fengi sitt
fram. Engin rök – fyrir utan
hnýsnina – standa til þess að opna
skrárnar þegar hægt er að koma
grunsemdum á framfæri við
skattinn. Og vitaskuld er það
hægt.
Ef einhverjir álíta að þetta
standist ekki og skattgreiðendur
eigi þrátt fyrir allt rétt á að kanna
með eigin augum hvort verið er að
hafa af þeim fé með undanskotum,
þá hljóta skattgreiðendur að hafa
sambærilegan rétt til að fylgjast
með þeim sem taka út úr skatt-
kerfinu. Engu skiptir fyrir skatt-
greiðendur hvort einhver leggur
of lítið inn eða tekur of mikið út,
niðurstaðan er sú sama. Ef ríkið
leggur fram álagningarskrár er
þess vegna bæði eðlilegt og sjálf-
sagt að það leggi líka fram bóta-
skrár, þ.e. skrár yfir þá sem fá
hæstu styrkina frá ríkinu. Og ef
sérstakir listar eru teknir saman
um hæstu gjaldendur, þá hlýtur
að vera næsta skref að birta sér-
staka lista yfir hæstu bótaþegana.
Eftir að þessar skrár væru lagðar
fram mætti fletta nágrönnum upp
í skránum og kanna hvort þeir
þiggja of mikla styrki. Getur til að
mynda verið að sambýlisfólkið
Jón og Gunna í næstu íbúð skrái
sig sem einstæða foreldra til að
njóta aukins stuðnings hins op-
inbera? Hvernig stendur á því að
Jón, sem ekki hefur unnið ærlegt
handtak í mörg ár, gat keypt sér
risastórt breiðtjaldssjónvarp í
fyrradag? Er hann að svíkja út
bætur? Ganga mætti úr skugga
um þetta með því einfaldlega að
birta bótaskrár.
Næst blasir við að gera banka-
reikninga manna opinbera, að
minnsta kosti einu sinni á ári, og
taka saman lista yfir eigendur
feitustu reikninganna. Það væri
vissulega forvitnilegt og líka
gagnlegt til að bera saman við
álagningar- og bótaskrárnar.
Varla er nokkur ástæða til að
leyfa mönnum að hafa banka-
reikninga sína í friði enda geta
alls kyns lögbrot þrifist í skjóli
bankaleyndar.
Og ef farið er að birta skrár yfir
tekjur fólks og innstæður í bönk-
um, hvers vegna þá ekki að birta
sjúkraskrárnar? Ef það væri gert
kæmi ef til vill í ljós að Jón ná-
granni, sem ekki er hægt að sjá að
neitt sé að, fær talsvert magn af
örvandi lyfjum í hverjum mánuði.
Skyldi hann, að því er virðist al-
heilbrigður maðurinn, ef til vill
selja pillurnar? Verður ekki að
nýta nágrannana til að koma í veg
fyrir slíka misnotkun og lögbrot?
Á ekki almenningur rétt á því?
Nú er stundum spurt, hafa sak-
lausir menn eitthvað að fela? Og
þar sem svarið er yfirleitt nei, þá
má spyrja, hvers vegna ekki bara
að ganga alla leið og opna dyr
landsmanna í byrjun ágúst? Þá
gætu nágrannar rannsakað íbúðir
hverjir annarra í leit að lög-
brotum eða jafnvel bara einhverju
vafasömu hátterni. Þá mætti til
dæmis ganga úr skugga um hvort
þeir sem ekki greiða afnotagjöld
Ríkisútvarpsins eigi útvarp eða
hvort einhver sem segist tekjulít-
ill og á ekki dýran jeppa lumar ef
til vill á rándýrum Kjarvals-
málverkum upp um alla veggi.
Varla er ástæða til að verja einka-
líf fólks ef hægt er að ná slíkum
árangri og góma þess háttar
óbótamenn.
Eða líst mönnum ef til vill ekk-
ert á þetta og vilja frekar hafa
einkalíf sitt í friði fyrir öðrum? Og
það jafnvel þó þeir hafi ekkert að
fela? Það skyldi þó ekki vera, en
sé svo hljóta menn líka að sjá að
álagning skatta og þær ályktanir
sem af álagningunni eru dregnar
eiga ekkert erindi við almenning.
Birtum bóta-
skrárnar
Ef ríkið leggur fram álagningarskrár er
þess vegna bæði eðlilegt og sjálfsagt að
það leggi líka fram bótaskrár, þ.e. skrár
yfir þá sem fá hæstu styrkina frá ríkinu.
VIÐHORF
Eftir Harald
Johannessen
haraldurj@mbl.is
Í DAG fer fram að-
alfundur Heimdallar,
félags ungra sjálf-
stæðismanna í
Reykjavík. Magnús
Þór Gylfason gefur
kost á sér til for-
mennsku í félaginu.
Ég hef verið þeirrar
ánægju aðnjótandi að
starfa með Magnúsi
bæði í starfi SUS og í
Varðbergi. Hvarvetna
hefur Magnús vakið
athygli fyrir vönduð
vinnubrögð og dugn-
að. Allir sem starfa í
Sjálfstæðisflokknum
hér í Reykjavík vita að
leit er að heiðarlegri og traustari
manni en Magnúsi. Enda hefur
honum verið treyst fyrir ábyrgðar-
störfum í öllum félögum sem hann
kemur að. Þannig sinnir Magnús
Þór starfi framkvæmdastjóra SUS,
hann er formaður Varðbergs, fram-
kvæmdastjóri borgar-
stjórnarflokks Sjálf-
stæðisflokksins og
situr í miðstjórn
flokksins, sem er
æðsta stofnun Sjálf-
stæðisflokksins. Sem
fráfarandi stjórnar-
maður í Heimdalli
treysti ég engum bet-
ur til að vinna að
áframhaldandi fram-
gangi hugsjóna Heim-
dellinga sem og sjálf-
stæðismanna allra.
Margir kalla Heim-
dall samvisku flokks-
ins. Í Heimdalli fer
fram pólitísk umræða
og stefnumótun í einu stærsta
stjórnmálafélagi landsins. Heim-
dellingar eru óhræddir við að halda
fram skoðunum sínum, þar kvikna
hugmyndir sem margoft hafa ratað
til ríkisstjórnarinnar og komist til
framkvæmda. Heimdallur hefur
stutt þingmenn Sjálfstæðisflokks-
ins og hvatt þá til góðra verka en
ekki síður veitt þeim aðhald og
gagnrýnt það sem betur má fara.
Heimdallur hefur verið flaggberi
frjálslyndra hugmynda í íslensku
samfélagi í áraraðir.
Á komandi starfsári fara fram
kosningar til Alþingis Íslendinga.
Þar þarf Heimdallur, líkt og ætíð,
að standa þétt að baki frambjóð-
endum Sjálfstæðisflokksins. Ég
treysti engum betur en Magnúsi
Þór Gylfasyni til þess að leiða bar-
áttu ungra sjálfstæðismanna í
Reykjavík gegn vinstriflokkunum.
Ég hvet því alla Heimdellinga til
þess að kjósa Magnús Þór sem
næsta formann Heimdallar hinn 9.
ágúst.
Hrefna
Ástmarsdóttir
Höfundur er stjórnmálafræðinemi
og ritari Heimdallar.
Heimdallur
Ég hvet því alla Heim-
dellinga, segir Hrefna
Ástmarsdóttir, til þess
að kjósa Magnús Þór.
Magnús Þór
sem formann
hjá sér. Það er heldur
ekki hægt að reikna út
verðmæti lands fyrir
iðnaðinn, því eftirspurn
eftir afurðum hans í
framtíðinni er óviss.
Verðið væri hægt að
finna á frjálsum mark-
aði. Hið opinbera ætti
að selja allt land í eigu
sinni. Þá kaupa það
þeir sem tilbúnir eru að
borga mest. Náttúru-
verndarsinnar og
ferðamálafyrirtæki
geta sameinast um að
bjóða í náttúruperlur,
bæði til að vernda og
fjárfesta. Á móti bjóða
kannski iðnfyrirtæki. Hver og einn
metur hagsmuni sína til fjár og eng-
inn annar. Með frjálsum markaði er
Í Morgunblaðinu 7.
ágúst var frétt um að
iðnaðarráðherra teldi
að reikniregla gæti
orðið til á næstu árum
sem nota mætti við að
verðmeta land sem
færi undir virkjanir.
Eflaust er hægt að
búa til reiknireglu sem
hið opinbera gæti not-
að í þessum tilgangi og
væri bót frá því sem nú
er. Hins vegar er til
betri leið við verðmat á
landi. Það er ekki hægt
að reikna yndi fólks af
ósnortinni náttúru.
Ekki er heldur hægt að
reikna út hve mikils virði sálarróin
er við að vita af ósnortinni nátt-
úrunni, þótt maður sé bara heima
hægt að vega hagsmuni saman.
Hvort er meira virði, yndi náttúru-
verndarsinna af náttúrunni og við-
skiptamöguleikar í ferðaþjónustu
eða hagnaðarmöguleikar iðnfyrir-
tækja? Það á ekki að deila um á vett-
vangi stjórnmálanna eða reikna í
tölvum, heldur mæla á frjálsum
markaði.
Útreikningar á yndi
Gunnlaugur
Jónsson
Höfundur er ráðgjafi
hjá GJ-fjármálaráðgjöf.
Reikniregla
Það er ekki hægt, segir
Gunnlaugur Jónsson,
að reikna út yndi fólks
af ósnortinni náttúru.
Í DAG fer fram að-
alfundur Heimdallar.
Magnús Þór Gylfason,
fráfarandi fram-
kvæmdastjóri Sam-
bands ungra sjálf-
stæðismanna, hefur
boðið sig fram og nýt-
ur mikils stuðnings
meðal félagsmanna og
með honum fer fram
afar sterkur hópur
frambjóðenda. Kosn-
ingar fara þó fram því
Magnús hefur fengið
mótframboð, enda
ekkert eðlilegra í lýð-
ræðislegu og öflugu
félagi. Mótframbjóð-
endur Magnúsar hafa hins vegar
því miður valið þann kost að reka
heldur óskemmtilega kosningabar-
áttu. Hefur þessi hópur m.a. dreift
bæklingi inn á heimili sumra fé-
lagsmanna í Heimdalli þar sem
leitast er við að kynna málstað
mótframboðsins. Þar fer hins veg-
ar meira fyrir rangfærslum og
dylgjum í garð keppinautanna í
þessari kosningu, en heiðarlegum
málflutningi.
Óvandaður málflutningur
Ég vil nefna hér nokkur dæmi
um þann óvandaða málflutning
sem er að finna í fyrrnefndum
bæklingi sem bar yf-
irskriftina „Betri
Heimdallur“. Ég vil í
fyrsta lagi nefna þá
dæmalausu fullyrð-
ingu að stuðningur
ungs fólks fari minnk-
andi við Sjálfstæðis-
flokkinn, hann sé í
„sögulegu lágmarki“
vegna þess að Heim-
dalli hnigni. Að mín-
um dómi er kurteis-
legt orðalag að kalla
þessar fullyrðingar
rangfærslur. Stað-
reyndin er sú að skoð-
anakannanir hafa
ítrekað sýnt að hlut-
fallslega mestur stuðningur er við
Sjálfstæðisflokkinn meðal ungs
fólks sem er langt frá „sögulegu
lágmarki“, t.d. studdu 53% fólks á
aldrinum 18–24 ára Sjálfstæðis-
flokkinn til Alþingiskosninga sam-
kvæmt könnun Félagsvísinda-
stofnunar frá 7. maí og síðasta
könnun Félagsvísindastofnunar
fyrir borgarstjórnarkosningar, birt
24. maí, sýndi að hlutfallslega var
meiri stuðningur við D-listann
meðal nýrra kjósenda en almennt.
Í annan stað vil ég nefna það
loforð að endurvekja skattadaginn.
Hvers vegna er þetta loforð sett
fram? Skattadagurinn hefur aldrei
verið lagður af. Hann bar hins
vegar upp á lokaspretti kosninga-
baráttu til borgarstjórnar og féll
því eðlilega í skuggann. Þetta
myndu þeir þekkja sem eitthvað
hefðu starfað fyrir félagið fyrir
síðustu sveitarstjórnarkosningar.
Í þriðja lagi er í viðtali við for-
mannsefni mótframbjóðendanna
dylgjað um að keppinautarnir séu
sérstakir formælendur þess að öll
eiturlyf verði lögleyfð. Staðreynd-
in er sú að Heimdallur hefur aldrei
ályktað í þá veru og Magnús Þór
Gylfason hefur samkvæmt minni
bestu vitund, og þekki ég manninn
vel, aldrei mælt fyrir slíkum hug-
myndum.
Varúð!
Ég hvet þá Heimdellinga, sem
fengu bæklinginn „Betri Heimdall-
ur“ borinn inn á heimili sín, til að
taka málflutningnum með varúð.
Hann er borinn út á síðustu
stundu fyrir kosningar að því er
virðist til þess að reyna að tryggja
að engin verði til andsvara. Sú ósk
hefur ekki ræst. Það sýnir hins
vegar styrk Magnúsar Þórs Gylfa-
sonar að hann rekur kosningabar-
áttu sína með öðrum og vandaðri
hætti.
Björgvin
Guðmundsson
Heimdallur
Bæklingurinn er
fullur af rangfærslum,
segir Björgvin
Guðmundsson, og
óheiðarlegum dylgjum.
Höfunndur er formaður Heimdallar
f.u.s. í Reykjavík.
Varúð! –
Óvandaður
málflutningur