Morgunblaðið - 18.09.2002, Qupperneq 4

FRÉTTIR
4 MIÐVIKUDAGUR 18. SEPTEMBER 2002 MORGUNBLAÐIÐ
SKÓLASÓKN 17 og 18 ára ung-
menna á Íslandi er áberandi minni
en meðal jafnaldra þeirra á öðrum
Norðurlöndum, samkvæmt saman-
burði OECD. Er hlutfall íslenskra
unglinga í þessum árgöngum sem
stunda skólanám einnig undir með-
altali allra OECD-ríkjanna.
Við 19 ára aldur snýst þetta hins
vegar við en þá fækkar mjög þeim
ungmennum á Norðurlöndunum
sem sækja skóla og eru ívið fleiri ís-
lensk ungmenni við nám reiknað
sem hlutfall af þessum aldurshópi. Á
öðrum Norðurlöndum hafa nemend-
ur að jafnaði lokið prófum í fram-
haldsskólum við 19 ára aldur og
brautskráðst en íslenskir nemendur
ljúka yfirleitt ekki stúdetnsprófi fyrr
en á tuttugasta aldursári.
77% 17 ára unglinga
sækja skóla á Íslandi
Eins og greint var frá í Morgun-
blaðinu í gær kemur fram á nýju yf-
irliti Hagstofu Íslands yfir skóla-
sókn ungmenna hér á landi haustið
2001 að hlutfall þeirra sem stunda
nám er talsvert mismunandi eftir
landssvæðum. Skólasókn eftir að
skyldunámi lýkur á landinu öllu fer
minnkandi með hækkandi aldri og
við 17 ára aldur eru 80% við nám,
70% 18 ára ungmenna sækja skóla,
64% 19 ára ungmenna og 48% í 20
ára aldurshópnum eru við nám.
Í skýrslu sem gefin hefur verið út
á vegum OECD, Education at a
Glance 2001, er að finna upplýsingar
um skólasókn ungmenna í öllum að-
ildarlöndunum eins og hún var á
skólaárinu 1998–1999. Skv. yfirliti
skýrslunnar var skólasókn 16 ára
ungmenna á Íslandi 90% en 93% í
Danmörku, 94% í Finnlandi og Nor-
egi og 97% í Svíþjóð. Skólasókn 16
ára ungmenna í öllum OECD-lönd-
unum var að meðaltali 89%.
Við 17 ára aldur dregur verulega
úr skólasókn íslenskra ungmenna í
samanburði við nágrannaþjóðirnar
en 77% íslenskra ungmenna í þess-
um aldurshópi eru við nám, 82% í
Danmörku, 93% í Noregi, 96% í
Finnlandi og 97% í Svíþjóð. Meðaltal
þessa aldurshóps sem sækir skóla
innan allra OECD-ríkjanna er 81%.
Töluverður munur er einnig á
skólasókn 18 ára hópsins en skv. yf-
irliti OECD eru 67% 18 ára ung-
menna á Íslandi við nám, en 76%
danskra ungmenna, 85% finnskra,
87% norskra og 95% sænskra ung-
menna í sama aldurshópi stunda
nám. Skólasókn íslensku nemanna í
þessum aldurshópi er einnig undir
meðaltali OECD-landanna sem er
68%.
Við 19 ára aldur dregur aftur á
móti úr skólasókn unglinga í sam-
anburðarlöndunum en 64% þessa
aldurshóps sækja skóla hér á landi
eða hlutfallslega fleiri en á hinum
Norðurlöndunum. Í Danmörku
stunda 58% 19 ára ungmenna nám,
56% í Noregi, og 46% í Finnlandi og
Svíþjóð. Meðaltalið innan OECD
fyrir þennan aldurshóp er 54%.
Skólasókn undir 90% í níu
löndum við lok skyldunáms
Fram kemur í skýrslu OECD að
skyldunámi í aðildarlöndunum lýkur
yfirleitt við 15–17 ára aldur. Vakin
er athygli á því að í níu aðildarlönd-
um OECD er skólasókn ungmenna
komin niður fyrir 90% í árgangi
strax eftir að skyldunámi lýkur, þ.e.
í Belgíu, Þýskalandi, Íslandi,
Mexíkó, Hollandi, Nýja-Sjálandi,
Spáni, Tyrklandi og Bandaríkjun-
um. Tekið er fram að líklegasta
skýringin á þessu í Belgíu, Þýska-
landi, Hollandi og Bandaríkjunum
sé sú að skyldunámi í þessum lönd-
um lýkur ekki fyrr en við 17 og 18
ára aldur. Aftur á móti er bent á að í
14 OECD-löndum halda nær öll ung-
menni áfram námi í eitt ár eða leng-
ur eftir að skyldunámi er lokið.
Þannig eru yfir 93% allra 17 ára
ungmenna í Finnlandi, Kóreu og
Japan enn við nám eftir að skyldu-
námi lýkur og í Svíþjóð sækja 95%
allra 18 ára ungmenna enn skóla en
það er mesta skólasókn í þessum ár-
gangi í öllum aðildarlöndum OECD.
Samanburðartölur yfir skólasókn
á Norðurlöndunum breytast nokkuð
þegar komið er fram yfir tvítugt.
Skv. yfirliti OECD leggur álíka stórt
hlutfall fólks á aldrinum 20–29 ára
stund á nám á Íslandi, í Danmörku
og Noregi (28,8% á Íslandi, 28,7% í
Danmörku og 27,5% í Noregi).
Skólasókn í sama aldurshópi, 20–29
ára, er hins vegar nokkru meiri í Sví-
þjóð eða 33,7% og Finnlandi er hlut-
fallið hæst eða 36,1%, skv. yfirliti í
skýrslu OECD.
Þarf ekki að vera
sérstakt áhyggjuefni
Að sögn Jóns Torfa Jónassonar,
prófessors við Háskóla Íslands, eru
skýringar á minni skólasókn 17 og
18 ára ungmenna hér á landi senni-
lega fyrst og fremst þær að upp-
bygging framhaldsskólanámsins hér
er frábrugðin skólakerfum á Norð-
urlöndunum, þar sem stúdentar út-
skrifast seinna hér. Að mati hans
þarf þetta ekki að vera sérstakt
áhyggjuefni þar sem ljóst er að flest-
ir sem hverfa frá námi á þessum
aldri eru við störf úti á atvinnumark-
aðinum og reynslan sýni stór hluti
þessa hóps komi aftur til að náms
síðar, og þá jafnvel betur undirbú-
inn. Í Svíþjóð sé námsmönnum t.d.
beint í framhaldsskóla strax að
loknu skyldunámi en stór hluti
þeirra hverfi svo frá námi og jafnvel
hafireynst erfitt að fá þá aftur til
náms á háskólastigið. Jón Torfi telur
ástæðu til að ætla að virkni fram-
haldsskólakerfisins hér standi skóla-
kerfum nágrannalandanna síst að
baki þegar til lengri tíma er litið.
,,Við ljúkum námi seinna en við ljúk-
um því og þegar upp er staðið þá
ljúka jafnvel fleiri námi hér en í hin-
um löndunum. Auk þess er skólinn
hér víðfeðmari og býður upp á meira
val,“ segir hann.
OECD gerir samanburð á menntakerfum og námi ungmenna í aðildarlöndum samtakanna
Skólasókn 17–18
ára minni hér en í
nágrannalöndum












  



      


     
  
 
 
   ! "
HALLDÓR Ásgrímsson utanríkisráðherra
flutti í gær ræðu í almennu umræðunni á
allsherjarþingi Sameinuðu þjóðanna í New
York. Gerði hann þar m.a. að umtalsefni
baráttuna gegn hryðjuverkum, viðbrögð
Íraksstjórnar við ályktunum SÞ og þá
stöðu sem upp er komin eftir tilboð Íraka
um að leyfa vopnaeftirlit. „ … Í gær (í
fyrradag) gerði Íraksstjórn Sameinuðu
þjóðunum grein fyrir því að Írak hefði
ákveðið að eiga fullt samstarf við SÞ og
heimila vopnaeftirlitsmönnum skilyrð-
islausan aðgang að landinu. Þetta er vissu-
lega jákvætt skref en gjörðir verða þó að
fylgja orðum,“ sagði utanríkisráðherra.
Halldór Ásgrímsson sagði í samtali við
Morgunblaðið í gær að málefni Íraks hefðu
verið mikið til umfjöllunar á þingi SÞ.
Hann sagði að á þinginu hefði myndast
mjög mikil samstaða um að þrýsta á Íraka
að fara að ályktunum SÞ. Halldór sagði
ennfremur að þótt Írakar hefðu samþykkt
að hleypa vopnaeftirlitsmönnum inn í land-
ið, án skilyrða, óttuðust menn að Írakar
ættu samt eftir að setja skilyrði. „Menn
óttast einnig að Írakar muni reyna að fela
vopn sín, enda er vitað að þeir hafa gert
það. Þannig er öllu sem Írakar segja tekið
með fyrirvara,“ útskýrir Halldór. Hann
segir ennfremur að í öryggisráði SÞ sé
verið að semja ályktun, sem heimili hugs-
anlegar aðgerðir gegn Írökum, virði þeir
ekki þær ályktanir SÞ sem þeir séu skuld-
bundnir til að fara eftir. Segist Halldór
eiga von á því að samstaða eigi eftir að
nást um ályktunina í öryggisráðinu.
Ísland aðstoði við
sjálfbæra þróun
Halldór gerði sjálfbæra þróun, einnig að
umtalsefni á allsherjarþinginu í gær, og
bauð fram aðstoð Íslendinga við að aðstoða
þróunarríki við sjálfbæra nýtingu sjáv-
arauðlinda. Hann minntist þess ennfremur
að 20 ár væru brátt liðin frá samþykkt
Hafréttarsáttmála SÞ, sem væri einn af
merkustu áföngum í starfi samtakanna. Þá
fjallaði ráðherra um þörf þess að styrkja
og endurbæta innviði SÞ, einkanlega ör-
yggisráðið.
Halldór Ásgrímsson fór í móttöku til
George W. Bush Bandaríkjaforseta og eig-
inkonu hans, Lauru Bush, fyrir helgi. Hall-
dór segist í samtali við Morgunblaðið hafa
skipst á nokkrum orðum við Bandaríkja-
forseta. „Hann spurði um Ísland og sagðist
meta mikils vináttu þjóðanna. Hann spurði
einnig hvort það væru nokkur sérstök
vandamál okkar í milli sem ég tel ekki
vera,“ segir Halldór og kveðst hafa verið
mjög ánægður með þessi orðaskipti við
Bush Bandaríkjaforseta.
Halldór Ásgrímsson átti einnig fund með
Elísabetu Jones, aðstoðarutanríkisráðherra
Bandaríkjanna. Halldór segir að á þeim
fundi hafi Íraksmálið m.a. borið á góma
sem og alþjóðasakamáladómstólinn. Þá var
að sögn Halldórs rætt um varnarmál hér á
landi. Spurður að því hvar þau mál væru á
vegi stödd segir Halldór að um næstu mán-
aðamót muni sú breyting eiga sér stað að
yfirstjórn varnarliðsins verður flutt frá
Bandaríkjunum til Þýskalands. „Þau mál
ganga öll samkvæmt áætlun og ekkert
nema gott um það að segja. Þau umskipti
munu ekki leiða til neinna teljandi breyt-
inga á flugvellinum.“
Flugmálastjórn til Pristina
Halldór segist einnig hafa rætt við Jones
um bókun varðandi framkvæmd varn-
arsamstarfs Íslands og Bandaríkjanna, en
sú bókun rann út í apríl á síðasta ári. Hall-
dór sagði að enn hefði ekki verið tekin
ákvörðun um það hvenær formlegar við-
ræður hæfust um þau mál.
„Við teljum að það liggi í sjálfu sér ekki
mjög mikið á því að hefja slíkar viðræður.
Aðalatriðið sé að átta sig á því hvað fram-
undan er. Framkvæmd þessara mála hefur
gengið prýðilega þrátt fyrir að bókunin
hafi runnið út í apríl á sl. ári. Við erum
þeirrar skoðunar að það sýni að það sé
ekki heppilegt að vera með slíkar dagsetn-
ingar; að það sé betra að hafa slíka samn-
inga óbundna, það sé alltaf hægt að taka
þá upp ef eitthvað sérstakt gerist.“
Halldór segir að hann hafi á fundi sínum
við Jones einnig rætt um friðargæslumál,
en ákveðið hefur verið í samráði við Atl-
antshafsbandalagið að íslenskir flug-
umferðarstjórar fari til Pristina til að taka
við flugumferðarstjórn í Kosovo. „Við höf-
um fengið beiðni um að taka við yfirstjórn
flugvallarins og erum að leita leiða til að
verða við þeirri beiðni,“ útskýrir Halldór.
„Það er alveg ljóst að okkar bandamenn í
Atlantshafsbandalaginu meta það mjög
mikils ef við getum leyst þessi mál á
Pristina-flugvelli. Að öðrum kosti hefur
verið útlit fyrir að honum verði lokað.“
Halldór segir að fulltrúar utanríkisráðu-
neytisins og íslensku flugmálastjórnarinnar
séu nú í Kosovo til að fara yfir þessi mál.
Halldór Ásgrímsson utanríkisráðherra flutti ræðu á allsherjarþingi Sameinuðu þjóðanna í gær
AP
Halldór Ásgrímsson utanríkisráðherra ávarpar allsherjarþing SÞ.
Öllu sem Írakar
segja er tekið
með fyrirvara