Morgunblaðið - 25.09.2002, Blaðsíða 19

ERLENT
MORGUNBLAÐIÐ MIÐVIKUDAGUR 25. SEPTEMBER 2002 19
Draumavél
heimilanna!
Vegleg brúðargjöf!
Ísaumuð svunta
með nöfnum og
brúðkaupsdegi fylgir!
5 gerðir - margir litir
Borgartúni 20 - sími 562 2901 og 562 2900
60 ára frábær reynsla.
frá
Pottar - gufupottar - pönnur
Glæsileg gjöf
VATNSVIRKINN ehf
Ármúla 21 · Sími 533 2020
www.vatnsvirkinn.is
ÞAKRENNUR
Frábærar Plastmo
þakrennur með 20 ára
reynslu á Íslandi.
Til í gráu, brúnu, hvítu
og svörtu.
Heildsala - Smásala
BÆNDUR í afskekktum héruðum
í Kína eiga eins og aðrir oft í
stríði við náttúruöflin og eitt af
því sem getur valdið usla er hagl
af annarri stærðargráðu en Ís-
lendingar eru vanir. Kornin eru á
stærð við kríuegg og dynja á ökr-
unum á hverju sumri.
Stundum eyðileggst nær allur
maís, hveiti, kál og tóbak áður en
hægt er að bjarga uppskerunni í
hús. Í júlí dóu 18 manns í Henan-
héraði af völdum haglélja. Kín-
verjar hafa í sumum héruðum
lengi notað ýmsar aðferðir við að
reyna að eyða hagléljum, meðal
annars sundra hættulegum skýj-
um með skothríð.
Fyrir þrem áratugum stofnuðu
nokkrar hugdjarfar konur í
Longxian-sveit í héraðinu
Shaanxi, sem er í Norður-Kína,
kvennaflokk „haglbana“ er nota
fallbyssur til að skjóta á skýin og
reyna þannig að sundra þeim áður
en haglið fellur. Longxian-
flokkurinn er eina kínverska
haglbanasveitin sem eingöngu er
skipuð konum, að sögn The Los
Angeles Times.
Segja haglél hræðast
ungar stúlkur
Kínversku bændurnir og liðs-
menn sveitanna eru sannfærðir
um að oft hafi haglbönum tekist
vel upp og þeir séu ómissandi.
„Afi minn sagði mér að haglél
væru hrædd við ungar stúlkur,“
segir He Liefang, sem er 17 ára
og ein af 55 ungum konum sem
eru á vaktinni í Lonxian-sveit.
Önnur stúlka, Liu Ying, er 18 ára
og mjög feimin, með þykkt tagl
og gengur í bleikum bandaskóm.
Fyrst fannst henni vistin hræðileg
en smám saman varð hún hrifin af
ærandi hávaðanum í fallbyss-
unum. Hún minnist þess að þegar
hún var um það bil tíu ára reið
haglél yfir þorpið hennar og eyði-
lagði maísakur fjölskyldunnar.
„Mamma var svo döpur, hún grét.
Þá vissi ég að ég vildi fara í þetta
starf.“
Þátttaka kvennanna á sér rætur
í menningarbyltingunni blóðugu á
sjöunda áratugnum. Nokkrar kon-
ur í sveitinni minntust orða Mao
Tsetungs, formanns komm-
únistaflokksins, sem sagði eitt
sinn: Konur halda uppi hálfum
himninum. Konur höfðu þegar
sýnt og sannað að þær gátu ekki
síður en karlar borið vopn, borað
eftir olíu og ekið vörubíl.
Longxian-kvenfólkið bauð sig
fram skömmu eftir 1970 þegar
ákveðið var að nota byssur gegn
haglinu þar í sveit. Karlarnir gátu
þá helgað sig uppskerustörfunum
á meðan. Með tímanum varð til
kvennahefð á þessu sviði, dætur
erfðu starfið af stoltum mæðrum,
sumar sóttu um til að fá launin
þótt þau séu lág. Yfirleitt eru um-
sækjendur innan við þrítugt, sum-
ar stúlkurnar eru aðeins sextán
ára. Giftar konur fá ekki að vera
með.
Stúlkurnar búa í tveggja manna
herbergjum í einföldum múr-
steinshúsum á nokkrum stöðum í
héraðinu sem er fjöllótt mjög.
Þær borða einfaldan kost, oftast
núðlur og lítið er um þægindi í
hrjóstrugum hæðunum þar sem
varðstöðvarnar 13 eru. Yfirleitt
eru 4–5 stúlkur á hverri hæð.
Víða er ekki neitt rafmagn að
hafa í sveitinni og jafnvel þótt
sjónvarpstæki sé komið í varð-
stöðina er ekki víst að peningar
hafi verið til fyrir loftneti. Tím-
anum milli élja verja stúlkurnar
meðal annars í einfalda tölvuleiki,
þær tína valhnetur og litskrúðug
blóm. Sumar hreinsa og fægja
gamlar byssurnar, aðrar horfa yf-
ir akrana á láglendinu og láta sig
dreyma um varalit eða ný föt.
Þær gegna starfinu meðan hagl-
tíminn rennur sitt skeið frá maí
fram í október og skiptast á um
að fara heim til sín í stutt leyfi,
varðstöðin er aldrei skilin eftir
ómönnuð.
Samráð við flugfélögin
Tvisvar á dag hafa þær fjar-
skiptasamband við næstu veð-
urstofu með fornfálegu loft-
skeytatæki til að vita hvort þær
eigi að halda kyrru fyrir eða hefja
árás. Til að komast hjá slysum er
stranglega bannað að skjóta nema
um það hafi borist skipun. „Það er
afar flókið mál að berjast gegn
hagli,“ segir einn fulltrúi veð-
urstofunnar, Wang Shuaixiong.
„Við verðum að hafa samráð við
flugherinn og flugfélögin til að
ákveða hvenær skuli skjóta.“
Vopnin eru yfirleitt gömul og
úrelt en haglbanasveitirnar eru
dýrkaðar meðal almennings. Að
sögn yfirvalda í Shaanxi hafa
hundruð ungra kvenna tekið þátt
í starfi sveitanna þar síðustu þrjá
áratugi og hafa þær skotið alls
um 75.000 sprengikúlum að um
700 hagléljum á þessum tíma.
Efasemdum er vísað á bug þótt
viðurkennt sé að stundum virðist
skothríðin ekkert hafa að segja.
„Auðvitað virkar þetta. Ef það
virkaði ekki myndum við ekki
hafa notað aðferðina svona lengi,“
segir Wang, sem er liðsmaður
kommúnistaflokksins á veðurstof-
unni í héraðinu. Hann segir að
sprengikúlurnar séu hlaðnar
efnasamböndum sem hraði því að
rakinn í skýinu þéttist og valdi því
að hann falli sem regn en ekki él.
Kínverjar eru vanir því að rætt
sé um að stjórna veðurfari.
Stjórnvöld í Peking hrósa sér af
því að geta fjarlægt ský og gert
himininn heiðskíran að vild og
segjast nota flugvélar og eld-
flaugar til að flýta fyrir rigningu
svo að hún skemmi ekki hátíð-
arhöld á mikilvægum dögum, til
dæmis þjóðhátíðardaginn 1. októ-
ber. Skárra er að láta demburnar
falla daginn áður. Hefur Peking-
stjórnin heitið góðu veðri þegar
Ólympíuleikarnir verða í Peking
árið 2008.
Orsök og afleiðing
Vissulega er það fremur
óvenjuleg aðferð að skjóta
sprengjum að haglskýjum. Nokkr-
ir bandarískir bændur hafa gert
tilraunir með svipaðar aðferðir
gegn hagléljum einnig hafa þeir
skotið ómbylgjum að skýjum til að
reyna að sundra haglinu áður en
það lendir á jörðinni. Sérfræð-
ingar telja flestir að líkur á að
framtakið hafi nokkur áhrif á
haglið séu litlar og meintur ár-
angur byggist fremur á ósk-
hyggju en veruleika.
„Ég vil ekki vera grimmur og
segja að þetta sé alger fáfræði um
vísindi,“ segir Fred Carr, sem
stýrir veðurfræðideild Oklahoma-
háskóla í Bandaríkjunum. „En
fólkið skilur ekki tengsl orsaka og
afleiðinga. Þetta er eins og að
segja: Ég skellti hurðinni og hagl-
ið féll ekki á húsið mitt.“
„Haglbanar“
skjóta á skýin í Kína
Sveit kvenna reynir að afstýra hamförum og sundra éljum með fallbyssum
Ricky Wong/The L.A. Times
Liu Ying (t.v.), 18 ára, og Wang Qingjuan, 19 ára, sýna hvernig hlaða
ber þunga loftvarnarbyssu sem notuð er til að skjóta í sundur éljaský.
’ Sumar hreinsa og fægja gamlar
byssurnar, aðrar
horfa yfir akrana á
láglendinu og láta
sig dreyma um
varalit eða ný föt. ‘
.... og afköstin margfaldast!
www.h.is