Morgunblaðið - 25.09.2002, Blaðsíða 46

46 MIÐVIKUDAGUR 25. SEPTEMBER 2002 MORGUNBLAÐIÐ
Sýnd kl. 8 og 10.15 B.i. 14. Sýnd kl. 10. B.i. 12 ára.

HJ Mbl

ÓHT Rás 2
Sýnd kl. 6. með ísl. tali.

HK DV
„ARFTAKI
BOND ER
FUNDINN!“
Sýnd kl. 6 og 8.
Miðasala opnar kl. 15.30 HUGSAÐU STÓRT
EINI THX LÚXUSSALUR LANDSINS
Sýnd kl. 4 og 6. með ísl. tali.

HL Mbl
Sýnd kl. 8.
The Sweetest Thing
Sexý og Single i l
miðaverð aðeins 350 kr!
STUTTMYND
HJ Mbl

ÓHT Rás 2
Sýnd kl. 4.
Sýnd með íslensku tali.
Sýnd kl. 5.15, 8, 9 og 10.40 B.i. 14.
Yfir 17.000 MANNS
Sýnd kl. 5, 8 og 10. B.i. 12 ára.
kl. 4.45, 7.30 og 10.10.

Kvikmyndir .com

DV

HK DV
„ARFTAKI
BOND ER
FUNDINN!“
Ný Tegund Töffara
Sýnd kl. 4 og 6. með ísl. tali.
ÞAÐ VAKTI eðlilega mikla athygli
þegar spurðist að greidd hefðu verið
hundruð milljóna fyrir óskrifaða bók
höfundar sem var helst þekktur fyrir
íhaldssamar skoðanir sínar og bækur
um lögfræðileg álitamál. Fyrirfram-
greiðslan, um 430 milljónir króna, var
fyrir tvær bækur og byggð á upp-
kasti að fyrsta kafla þeirrar fyrri.
Getur nærri að mörgum hafi þótt nóg
látið með óþekktan rithöfund, en þó
tók steininn úr þegar skaldsagan,
The Emperor of Ocean Park, kom út í
byrjun júní sl. því fyrirframsala var
500.000 bækur og auglýsingaherferð-
in var meiri en sést hafði á því sviði í
mörg ár.
Íhaldssamur blökkumaður
og prófessor
Höfundur The Emperor of Ocean
Park heitir Stephen L. Carter, er
íhaldssamur blökkumaður og pró-
fessor við lagadeild Yale-háskóla.
Eins og getið er hefur hann helst
skrifað um lögfræðileg efni hingað til,
engum spurnum fer af skáldskap, en
einnig er hann fastur penni við
Christianity Today tímaritið og lætur
trúmál jafnan nokkuð til sín taka og
hefur skrifað um þau, meðal annars
til að leggja áherslu á að kristni sé
nauðsynlegur þáttur í bandarísku
samfélagi.
Carter hefur einnig talsvert skrif-
að um jákvæða mismunun sem hann
finnur flest til foráttu enda segir
hann sér alltaf hafa þótt jákvæð mis-
munun byggjast á þeirri grunnhugs-
un að svartir standi hvítum ekki jafn-
fætis í greind. „Þgar ég sótti um
skólagöngu í Stanford,“ segir hann í
einni bóka sinna, „var mér sagt að ég
fengi aðgang vegna þess að ég væri
svartur og snjall. Ekki vegna þess að
ég væri snjall og ekki einu sinni
vegna þess að ég væri snjall og svart-
ur, heldur vegna þess að ég væri
svartur og snjall: húðliturinn var allt-
af í forgrunni.“
Allt skiptir þetta máli í samhengi
skáldsögunnar sem kom öllum hama-
gangnum af stað því í henni segir
Carter öðrum þræði sögu samfélags-
ins sem hann er sprottinn úr, efri
miðstétt bandarískra blökkumanna,
hámenntaðs og auðugs fólk sem býr
margt á Gullströndinni svonefndu,
auðmannahverfi í Washington, en
heiti þess minnir ekki síst á uppruna
fjölmargra þeirra. Á Gullströndinni
eru þessar fjölskyldur á nokkurs kon-
ar einskismannslandi á milli þel-
dökkra í lágstétt og hvítrar yfirstétt-
ar og lýsingar Carters á lífi þeirra
hafa ekki síst orðið til að vekja athygli
á bókinni, en hann er einmitt að koma
til skila í skáldsögunni sömu sjónar-
miðum og hann hefur hampað í öðr-
um verkum sínum undanfarin ár.
Á yfirborðinu er The Emperor of
Ocean Park morðsaga. Hún segir frá
Talcott Garland, kölluðum Misha,
sem er einmitt þeldökkur prófessor
við lögfræðideild háskóla, en eigin-
kona hans, Kimmer, er líka lögfræð-
ingur, falleg og metorðagjörn og flest
bendir til þess að hún sé honum ótrú.
Bókin hefst þar sem Talcott er kom-
inn á æskuheimili sitt í kjölfar andláts
föður hans, dómarans íhaldssama
Garland Talcotts, sem var tilnefndur
til sætis í hæstarétti Bandaríkjanna,
en hærra verður ekki komist í lög-
fræðingastétt. Áður en af því gat orð-
ið var dómarinn aftur á móti staðinn
að því að ljúga um samband sitt við
glæpaforingjann Jack Ziegler sem
hefur verið undir smásjá FBI í ára-
tugi.
Maðkur í mysunni
Talcott á systur og bróður, en eitt
barn, stúlka, varð fyrir bíl og lést af
sárum sínum en bílstjórninn flúði af
vettvangi. Þetta varð til þess að dóm-
arinn lagðist í drykkju og algjöra þrá-
hyggju um að ná í sökudólginn, sem
átti eftir að hafa alvarlegar afleiðing-
ar eins og kemur í ljós síðar í bókinni.
Systir Talcotts er sannfærð um að
faðir hennar hafi verið myrtur og þó
ekkert grunsamlegt sé í sjálfu sér við
andlát hans kemur fljótlega í ljós að
það er maðkur í mysunni og fleiri en
FBI hafa áhuga á því hvað orðið hafi
um gögn sem dómarinn lét hugsan-
lega eftir sig. Við þetta allt blandast
síðan atburðarás sem dómarinn kom
af stað til að koma boðum til sonar
síns, þar á meðal vangaveltur um
skákdæmi, sem á sinn þátt í flækj-
unni. Talcott er þó miðpunkturinn
þar sem hann leitast við að greiða úr
málum föður síns, glímir við afbrýði-
semi vegna eiginkonu sinnar, angist
vegna hugsanlegrar tilnefningar
hennar sem alríkisdómara, glímuna
við starfsbræður sína og spillinguna
innan skólans og spurninguna um
það hvenig unnt sé að haga lífi sínu
svo að það sé gott í augum heimsins
og ekki síst fyrir augliti drottins.
Í ljósi þess hve mikið umstang hef-
ur verið í kringum bókina kemur
varla á óvart að hún sé umdeild.
Margir hafa orðið til þess að finna
henni allt til foráttu og virðast byggja
þá skoðun sína helst á því hve Carter
fékk háa fyrirframgreiðslu og/eða
hve bókin var auglýst mikið. Þeir eru
þó fleiri sem hafa lofað hana og marg-
ir sagt hana vera reyfara sem jaðri
við bókmenntaverk. Það er einnig al-
gengt að menn kvarti yfir því hve
bókin er löng, hátt í 700 síður, enda
notar Carter aldrei eitt orð þar sem
hann getir komið að tíu. Það er þó
hluti af því sem gerir bókina
skemmtilega aflestrar, orðaflaumur-
inn er eins og þægilegt suð og dregur
þá inn í verkið sem hafa nennu til að
lesa langar bækur.
The Emperor of Ocean Park eftir
Stephen L. Carter. 672 síður innb.
Knopf gefur út 2002. Fæst í Penn-
anum-Eymundsson.
Reyfari eða bók-
menntaverk?
Bókmenntaumræða vestan hafs snýst oft-
ar en ekki um annað en bókmenntir. Árni
Matthíasson segir frá einni umtöluðustu
bók ársins vestan hafs sem er meðal ann-
ars fræg fyrir það hvað höfund-
urinn fékk mikið fyrirfram.
Stephen L. Carter
ÞAÐ virðist býsna algengt vestan
hafs að menn notfæri sér reynslu úr
störfum sem lögmenn, saksóknarar
eða réttarlæknar til að leggja fyrir
sig ritstörf og þannig er því farið
með Rob Reuland, sem var víst
starfsmaður
saksóknara í
Brooklyn-hverfi
í New York áður
en hann tók til
við að skrifa
glæpasögur.
Hollowpoint
er svo sem
dæmigerð um
margt líka, segir
frá lögmanni hjá
saksóknara sem
drekkur of mikið, hefur misst barn á
voveiflegan hátt, fráskilinn og geng-
ur í augun á ungum konum. Þar end-
ar aftur á móti samlíkingin því Reu-
land er mun betri penni en gengur
og gerist, lipur í að draga upp mynd
af fólki og umhverfi og kemur vel til
skila þekkingu sinni á undirmálsfólki
í Brooklyn.
Sagan Hollowpoint segir frá
starfsmanni hjá saksóknara í Brook-
lyn sem sinnir morðmálum. Hann er
haldinn þráhyggju þar sem er andlát
dóttur hans en hún lést í bílslysi
nokkrum árum áður en sagan gerist.
Ekki er erfitt að skilja það að sögu-
hetjan sé sakbitin því hann var að
flýta sér, ók hratt og glannalega og
spennti barnið ekki í öryggisbelti.
Því fór sem fór. Þetta varð síðan til
þess að hann drekkur of mikið, hefur
takmarkaðan áhuga á starfi sínu og
er fráskilinn. Vissulega ágæt ástæða
fyrir þessu öllu saman en því er ekki
að neita að lesandi bókarinnar verð-
ur hálfleiður á þessari skýringu sem
er sífellt að trana sér fram. Annað í
bókinni er flest vel heppnað, stíllinn
lifandi og skemmtilegur, enskan er
góð og samlíkingar allajafna vel til
fundnar.
Bókin snýst um morð og framan af
er ljóst hver framdi morðið en síðan
kemur í ljós að ekki er allt sem sýn-
ist. Sögulokin koma kannski ekki svo
ýkja á óvart, því snemma í bókinni
hafði verið troðið inn frásögn af að
því er virtist óskyldu atviki en þegar
leið á bókina tók mann svo sem að
gruna hvers vegna það var sett inn.
Rob Reuland á nokkuð í land með
að verða trúverðugur glæpasagna-
höfundur, fléttan er fulllitlaus og at-
burðarás heldur hæg, en bókin er þó
skemmtileg aflestrar og vel skrifuð
eins og getið er. Hann á því framtíð-
ina fyrir sér.
Af undir-
málsfólki
Hollowpoint, skáldsaga eftir Rob Reu-
land. 282 síðna kilja sem Random House
gefur út. Kostar 2.395 kr. í Máli og menn-
ingu.
Árni Matthíasson
Forvitnilegar bækur
ÞVÍ hefur oft verið haldið fram að
James Lee Burke sé með bestu rit-
höfundum vestan hafs þótt hann sé
að skrifa glæpareyfara sem alla jafna
eru ekki hátt skrifaðir. Víst er það
rétt að Burke er
geysisnjall höf-
undur og fáum
er eins lagið að
draga upp lif-
andi mynd af
umhverfi og
andrúmslofti og
honum. Það eru
til að mynda
margir sprettir í
nýjustu bók
hans, Jolie
Blon’s Bounce, sem gera að verkum
að fenjaland Louisiana stendur ljós-
lifandi fyrir lesanda, honum finnst
hann finna lykt af rotnandi jurtaleif-
um, heyra fuglakvak og gott ef ekki
var þarna skvolp í alligator.
Ekki er Burke síður laginn við að
láta mann finna til með helstu sögu-
persónum sínum, David Robicheaux,
sem er reyndar aðalsöguhetja bók-
arinnar sem hér er gerð að umtals-
efni, og Billy Bob Holland. Flestar
bækur hefur Burke skrifað um
óvirka alkann Robicheaux, Jolie
Blon’s Bounce er sú ellefta sem segir
frá ævintýrum hans.
Í Jolie Blon’s Bounce er Robich-
eaux að glíma við glæpi fortíðar ekki
síður en nútímans (reyndar virðast
flestar bækurnar snúast um það –
eða þá hann er að glíma við alkóhól-
ismann). Ungri stúlku er nauðgað og
hún myrt, en þegar Robicheaux fer
að leita að morðingjanum rekst hann
fljótlega á að hér eru svipir fortíðar á
kreiki og ekki líður á löngu að hann
kemst í tæri við djöful í mannsmynd,
bókstaflega að því er virðist. Þegar
önnur stúlka er myrt verður það til að
grugga enn vatnið og lokafléttan á ef-
laust eftir að koma mörgum lesend-
um á óvart.
Eins og getið er er Burke snilld-
arpenni í náttúru- og mannlífslýsing-
um en því er ekki að neita að á stund-
um verður maður leiður á hinum
hrikalegu sálarflækjum sem flestir
bera innra með sér í bókum hans. Ef
marka má frásagnir hans er allt upp
fullt með skelfilegum illvirkjum suð-
ur í Louisiana og allar athafnir og öll
orð verða svo þrungin merkingu að
lesandinn stendur á öndinni oft á
hverri síðu eða þangað til hann verð-
ur dofinn yfir öllu saman og óskar
þess helst að allir ljótu karlarnir
verði bara drepnir sem fyrst.
Svipir
fortíðar
Jolie Blon’s Bounce eftir James Lee
Burke. Orion gefur út 2002. 349 síður
innbundin. Kostar 2.550 kr. í Máli og
menningu.
Árni Matthíasson
Forvitnilegar bækur