Morgunblaðið - 16.11.2002, Blaðsíða 58

MINNINGAR
58 LAUGARDAGUR 16. NÓVEMBER 2002 MORGUNBLAÐIÐ
✝ Guðmundur Lár-usson, bygginga-
meistari frá Skaga-
strönd, fæddist á
Vindhæli í Austur-
Húnavatnssýslu 5.
júní 1929. Hann lést
á Landspítalanum í
Fossvogi 15. október
síðastliðinn. For-
eldrar hans voru
Lárus Guðmundur
Guðmundsson bóndi
og Lára Kristjáns-
dóttir kona hans.
Guðmundur var
þriðji í hópi fjögurra
barna þeirra hjóna, einkasonur
þeirra. Eftirlifandi eru systur
hans, þær Soffía Sigurlaug, búsett
á Skagaströnd, Kristjana Sigur-
björg, búsett í Kópavogi og Guð-
rún Ingibjörg, búsett á Hvamms-
tanga. Guðmundur kynntist 1955
eftirlifandi eiginkonu sinni Erlu
Valdimarsdóttur frá Ísafirði,
fædd 8. júní 1934. Þau hófu bú-
skap árið 1955. Fyrst bjuggu þau
í Reykjavík eða þar til þau fluttu
á Skagaströnd árið 1961. En þar
bjuggu þau allt til ársins 1982 er
leið þeirra lá aftur til Reykjavík-
ur. Börn Guðmundar og Erlu eru:
1) Sigríður Þórunn, f. 1954, búsett
á Skagaströnd, maki Stefán H.
Jósefsson, þau eiga fjögur börn,
2) Lára Bylgja, f. 1955 búsett í
Noregi maki Jan Erik Gjernes,
þau eiga fjórar dætur, 3) Guð-
mundur Viðar, f. 1957, búsettur á
vík. Árin 1952–1955 vann hann
hjá Vita- og hafnarmálum við
hafnargerð t.d. í Ólafsvík, Grund-
arfirði og Grímsey. Árin 1955–
1961 vann við ýmsar byggingar-
framkvæmdir í Reykjavík og víð-
ar. Árið 1961 varð hann
aðaleigandi Trésmiðjunnar Höfða
á Skagaströnd sem síðar hét Tré-
smiðja Guðmundar Lárussonar
hf. sem annaðist byggingafram-
kvæmdir á Skagaströnd og víðar,
einkum í Skagafirði og á Strönd-
um. Árið 1968 var hann einn af
aðalhvatamönnum að stofnun
Skagstrendings hf. og var í fyrstu
stjórn félagsins. Árið 1970 stofn-
aði Guðmundur svo Skipasmíða-
stöð Guðmundar Lárussonar hf.
sem smíðaði báta úr tré/eik, var
framkvæmdarstjóri hennar til
1982. Hann var einn af fyrstu að-
ilum sem hóf framleiðslu á bátum
úr trefjaplasti hér á landi en það
var árið 1977. Árið 1972 stofnar
hann Rækjuvinnsluna hf. ásamt
nokkrum einstaklingum á Skaga-
strönd. Hún var rekin fyrstu árin
í gömlu frystihúsi á Skagaströnd.
Ári eftir stofnun hennar var hafin
smíði á nýju húsi undir vinnsluna
sem tekið var í notkun 1975 og
þótti þá hið flottasta og fullkomn-
asta sinnar tegundar á landinu.
Þegar Guðmundur flutti aftur til
Reykjavíkur starfaði hann sem
verkstjóri hjá Íslenskum aðal-
verktökum í Keflavík en árið 1984
varð hann matsmaður hjá Bruna-
bótafélagi Íslands og síðan hjá
VÍS til 1999 er hann lét af störf-
um vegna aldurs.
Útför Guðmundar var gerð frá
Grafarvogskirkju 24. október.
Jarðsett var í Gufuneskirkjugarði
sama dag.
Akureyri maki Elín
Brynjarsdóttir, hann
á fjögur börn, 4)
Valdimar Lárus, f.
1958, búsettur í
Reykjavík, hann á
fjögur börn, 5) Krist-
inn Reynir, f. 1960,
búsettur í Hrútafirði,
maki Vilborg Magn-
úsdóttir, þau eiga
tvær dætur, 6) Sig-
urður Brynjar, f.
1960, búsettur í Mos-
fellsbæ, maki Hall-
dóra Halldórsdóttir,
þau eiga fjóra syni, 7)
Þórdís Elva, f. 1961, búsett í
Kópavogi maki Jón Árnason, þau
eiga þrjú börn, 8) Hjörtur Sævar,
f. 1963, búsettur á Skagaströnd
sambýliskona Vigdís Ómarsdóttir,
þau eiga þrjá syni, 9) Soffía Krist-
björg, f. 1964, búsett í Reykjavík,
maki Halldór Ólafsson, þau eiga
tvær dætur og 10) Sigurbjörg
Stella, f. 1971, búsett í Reykjavík,
maki Jóhannes Guðmundsson,
þau eiga tvær dætur. Barna-
barnabörn Guðmundar og Erlu
eru fjögur. Sex ára gamall fluttist
Guðmundur ásamt fjölskyldu
sinni á Skagaströnd. Þar ólst
hann upp við leik og störf, gekk
þar í skóla og lauk þaðan skyldu-
námi, fór síðan í Iðnskólann á
Siglufirði og lauk þaðan prófi ár-
ið 1949. Síðar fór hann suður til
Reykjavíkur og lauk meistara-
prófi frá Iðnskólanum í Reykja-
Það var fagurt veður á Skaga-
strönd 15. október sl. Þegar sólin hóf
sig yfir Árbakkafjallið dreifði hún
björtu geislaflóði um alla ströndina.
Það var hátíðardagur því heimsókn
forseta Íslands og fylgdarliðs í sýsl-
una stóð yfir og einmitt þennan
morgun var Skagaströnd sótt heim
af þessum góðu gestum. Fánar
blöktu við hún víða um bæinn og
margir vildu fylgjast með og njóta
þeirrar tilbreytingar sem fylgdi
heimsókn forsetans. En við erum oft
minnt á það, jafnvel á gleði- og há-
tíðastundum lífsins, að sorgin getur
verið nær en okkur grunar, og svo
var það að þessu sinni.
Upp úr hádegi barst sú fregn um
Skagaströnd, að einn besti sonur
bæjarins, Guðmundur Lárusson tré-
smíðameistari og athafnamaður,
væri látinn. Það var sár fregn fyrir
alla sem lært höfðu að meta Guð-
mund af verkum hans og verðleikum
og fánarnir voru dregnir í hálfa
stöng.
Það má vissulega segja, að það hafi
verið táknrænt að Guðmundur skyldi
kveðja þetta líf einmitt á þeim tíma
þegar forseti Íslands var staddur á
Skagaströnd. Guðmundur Lárusson
var nefnilega á margan hátt forseti
mála á Skagaströnd um langt skeið.
Hann var drifkrafturinn í atvinnulíf-
inu og kom hvarvetna við sögu þar
sem framtaks var þörf. Þáttur hans í
uppbyggingarmálum á Skagaströnd
er stórmerkur og fullvíst má telja að
þar hafi ekki aðrir einstaklingar lagt
fram stærri hlut.
Þótt það sé ekki á mínu færi að
rekja athafnasögu Guðmundar Lár-
ussonar í heild, eru mörg umsvif hans
í atvinnumálum Skagastrandar mér í
fersku minni, enda naut ég þeirrar
gæfu að starfa í röskan áratug undir
hans stjórn.
Það var góður tími og bjartsýni og
vorhugur ríkjandi í öllu byggðarlag-
inu.
Guðmundur hafði snemma sett á
fót trésmiðju í kauptúninu og síðan
hóf hann rekstur skipasmíðastöðvar
og skapaði með því feiknamikla
vinnu. Þeir sem muna fyrstu árin í
Stöðinni eiga miklar minningar í
sjóði hugans og ég hygg að flestum
sem þar komu að störfum sé minn-
isstæð framganga Guðmundar í því
að drífa hlutina áfram. Á þeim árum
var hann vissulega að byggja upp
heimabæinn sinn og gekk fram af
heitri hugsjón í því verki. Hann er
sannarlega ógleymanlegur frá þeim
árum, jafnt sem forvígismaður og
starfsmaður starfsmannanna, fullur
af eldmóði og krafti.
Á þessum árum skildu menn til
fullnustu hvers virði það var að hafa
vinnu og búa við það öryggi sem af
því leiddi. Því var það að vonum, að
nafn Guðmundar Lárussonar fór að
hafa sinn sérstaka hljóm í huga allra
sannra Skagstrendinga, því til að
skapa forsendur atvinnuöryggis og
farsældar í byggðarlaginu treystu
menn honum best.
Guðmundur Lárusson átti merkan
hlut að málum við að koma fótum
undir Skagstrending á fyrstu árun-
um, og hef ég það eftir traustum
heimildum, að á úrslitastund hafi
reynsla hans og útsjónarsemi, sam-
fara ákveðni og miklum baráttuvilja,
haft mikið að segja um framgang
góðra lausna í þeim málum.
Hann var frumkvöðull að stofnun
Rækjuvinnslunnar á sínum tíma og
byggði verksmiðjuna upp sem alla tíð
síðan hefur verið í rekstri og skapað
geysimikla atvinnu á Skagaströnd.
Þótt hann safnaði að sér ýmsum
mönnum er hann skipulagði það
framtak, er ég viss um að án Guð-
mundar og forustu hans hefði ekkert
orðið úr þeim framkvæmdum. Hann
var foringinn og lagði þar allar línur.
Það er athyglisvert að hann er
nánast á sama tíma að fást við þau
stórvirki að byggja upp skipasmíða-
stöðina og rækjuvinnsluna. Það sýnir
ljóslega að þarna var enginn venju-
legur maður á ferð.
Að þessu viðbættu var Guðmundur
alla tíð bundinn við að sinna allskon-
ar tímafreku kvabbi. Hann liðsinnti
með margvíslegum hætti mönnum
sem voru að byggja, reiknaði út og
pantaði efni fyrir þá, kom á bygging-
arstaði og mældi og hafði fyrirsagnir
um öll stærri mál. Greiddi hann
þannig af alúð og vinsemd fyrir
mörgum sem voru að koma upp eigin
húsum. Aldrei var minnst á að taka
neitt fyrir slíkt og engir reikningar
gerðir fyrir það vinnuframlag. Mun
þó tími og svigrúm Guðmundar
lengstum hafa verið næsta lítið, jafn-
vel til að sinna því sem heyrði þó
beint undir hans stjórn.
Hefði hann áreiðanlega oft þurft á
því að halda að hafa fleiri klukkutíma
í sólarhringnum. Man ég vel hvað
hann liðsinnti mér mikið er ég byggði
og eins vissi ég að var með fjölmarga
aðra. Það sem hann lagði þar af
mörkum í annarra þágu var auðvitað
langt umfram það að vera sjálfsagður
hlutur. Hygg ég að um það séu fá
dæmi eða engin, að byggingarverk-
taki eins og Guðmundur, hafi lagt sig
fram um það að hjálpa mönnum með
þessum hætti að byggja, svo þeir
kæmust hjá því að þurfa að kaupa
verkin í útseldri vinnu. Sú vinna hefði
þá í flestum tilvikum verið unnin á
vegum hans eigin trésmiðju. Svo ekki
voru eiginhagsmunirnir að flækjast
fyrir Guðmundi þarna frekar en
endranær.
Álagsþungi og gestagangur á
heimili Guðmundar og Erlu konu
hans var sem nærri má geta geysi-
legur, en Guðmundur átti ætíð
trausta meðhjálp í konu sinni og voru
þau samvalin í því að leysa úr málum.
Höfðingsskap og gestrisni skorti því
hvergi og dugnaðinn þurfti ekki að
efa. Erla sá um hið stóra heimili og
börnin tíu, svo athafnasemi Guð-
mundar út á við voru engar skorður
settar. Nefndi hann það oft við mig,
að kona hans hefði ávallt verið hon-
um sannkölluð stoð og stytta. Oft
langaði Guðmund til að eiga virki-
legar næðisstundir með fjölskyldu
sinni, en sá tími hans fór hinsvegar
að miklu leyti í að liðsinna utanað-
komandi fólki með einum eða öðrum
hætti, fólki sem leitaði hjálpar hans.
Hann gat engum neitað þó að oft
væri gengið nokkuð langt í því að
valda honum og jafnframt fjölskyldu
hans ónæði. Það var bara svo, að fjöl-
mörgum fannst það hið eðlilegasta
mál að fara með vanda sinn til Guð-
mundar Lárussonar og biðja hann að
greiða úr málum. Hann var því ekki
bara maður sem kom til móts við
miklar heildarþarfir í byggðarlaginu,
heldur leysti hann úr vanda ófárra
einstaklinga sem nutu góðs af ráð-
hollum velvilja hans í hvívetna.
Af þessu ætti að vera auðvelt að sjá
og skilja, að seint verður hægt að
meta til fulls þann ávinning sem Guð-
mundur Lárusson færði í hendur
Skagstrendingum með margvísleg-
um hætti og menn eins og hann eiga
því auðvitað sérstaka virðingu sam-
borgara sinna skilið.
Slíkir menn ættu eðlilega að verða
heiðursborgarar í sínum byggðarlög-
um og njóta ávaxta af erfiði sínu og
framtaki á friðsælu ævikvöldi. En því
miður er niðurstaðan sjaldnast með
þeim hætti í þessum heimi. Það fer
oftast svo að einhverjir aðrir njóta
ávaxtanna. En einhvernveginn er
það samt svo að maður trúir því að
þegar öll skil verða gerð upp, muni
hverjum og einum verða goldið í
réttu hlutfalli við framlag. Og í þeirri
trú get ég vissulega glaðst fyrir hönd
Guðmundar Lárussonar.
GUÐMUNDUR
LÁRUSSON
Hjartans þakkir til allra sem auðsýndu mér hlý-
hug og samúð við andlát og útför hjartkærrar
föðursystur,
GUÐFINNU GÍSLADÓTTUR,
Ölduslóð 36,
Hafnarfirði.
Gísli Ingi Sigurgeirsson.
Elskulegur eiginmaður minn, faðir, stjúpfaðir,
tengdafaðir, afi, langafi og langalangafi,
HÁMUNDUR ELDJÁRN BJÖRNSSON,
Lönguhlíð 1e,
Akureyri,
lést á heimili sínu laugardaginn 9. nóvember.
Útför hans hefur farið fram í kyrrþey
að ósk hins látna.
Petrína Sigríður Marteinsdóttir,
Gunnar Hámundarson, Guðrún Jóhannsdóttir,
Edda Hámundardóttir, Jóhann Stefánsson,
Hrönn Hámundardóttir, Marinó Jónsson,
Marteinn Hámundarson, Rosalie Alegre,
Birgir W. Steinþórsson, Edda Gísladóttir,
Birna Bjarnadóttir, Ísleifur Jónsson
og afabörnin öll.
Innilegar þakkir fyrir auðsýnda samúð og hlý-
hug við andlát og útför bróður okkar,
CESARS ÓLAFSSONAR,
Túngötu 19,
Patreksfirði.
Sverrir Ólafsson og systkini.
Innilegar þakkir til allra þeirra fjölmörgu sem
sýndu okkur samúð og hlýhug við andlát og
útför okkar ástkæra bróður, mágs og frænda,
BRAGA GUÐNASONAR,
Suðurgötu 25,
Sandgerði.
Systkini og fjölskyldur.
Elskulegur eiginmaður minn, sonur, faðir og
bróðir,
JÓN ÆGIR JÓNSSON,
Reykjamel 1,
Mosfellsbæ,
lést á líknardeild Landspítala í Kópavogi mið-
vikudaginn 13. nóvember.
Jarðarförin auglýst síðar.
Fyrir hönd aðstandenda,
Dís Níelsdóttir.
Ástkær eiginkona mín, móðir, tengdamóðir,
amma og langamma,
KRISTRÚN ARNFINNSDÓTTIR,
Neskaupstað,
lést á fjórðungssjúkrahúsinu í Neskaupstað
að kvöldi miðvikudagsins 13. nóvember.
Kristján Vilmundarson,
Jón Már Jónsson, Anna Þóra Árnadóttir,
Örn Rósmann Kristjánsson, Þóra Lilja,
Arnfinnur Kristjánsson, Elízabet Guðný Tómasdóttir,
Kristján Rúnar Kristjánsson, Guðbjörg Lára Ingimarsdóttir,
Unnur Dagmar Kristjánsdóttir,
barnabörn og barnabarnabörn.