Morgunblaðið - 16.11.2002, Blaðsíða 43

 Annars konar kynjabundið mis-
rétti virðist hafa skapast, að mati
Ingólfs. Það felst m.a. í því að
mjög fáir drengir stunda nám í
hvers konar uppeldisgreinum, líka
þeim sem tiltöluleg jafnstaða var í
hvað fjölda snertir (grunnskóla-
kennsla) eða karlar jafnvel einok-
uðu (framhaldsskólakennsla).
 Talsvert hefur verið rannsakað
hvernig kennsluhættir, t.d. í raun-
greinum, eru stúlkum oft óhag-
stæðir, m.a. af því að margir
raungreinakennarar eru karl-
menn sem telja að kynjamunur
skipti ekki máli í vísindum. Í
kennaramenntun, sérstaklega fyr-
ir grunn- og framhaldsskóla,
starfa álíka margir karlar og kon-
ur, en í hjúkrunar- og leikskóla-
kennarafræðum hallar ákaflega
mikið á karla. Ekki hefur verið
rannsakað hvort eða hvernig
kennsluhættir fæla drengi frá
þeim tegundum náms, en tæpast
ætti karlmannsleysi í kennara-
liðinu að fæla frá grunnskóla-
kennaranámi.
INGÓLFUR greinir drengjaorð-
ræðuna í rannsókn sinni og veltir
fyrir sér áhrifum kennsluaðferða
á kynin.
 Drengir og stúlkur stunda ekki
sama nám og hljóta að einhverju
leyti ekki sömu menntun enda
virðast kynin hafa ólíka mögu-
leika til þess að stunda marg-
víslegt nám. Ingólfur nefnir dæmi:
Drengir eru í meirihluta þeirra
sem stunda tækni- og verk-
fræðinám og fleiri stúlkur en
drengir eru í hjúkrunar- og kenn-
aranámi. „Flestir telja rétt að
reyna að hafa áhrif á ólíkt náms-
val því að í því birtast ólíkir
möguleikar kynja til starfsframa
og lífsafkomu,“ segir hann.
 Kynjabundið misrétti sem bitn-
ar á stúlkum hefur sennilega
minnkað talsvert mikið eða a.m.k.
breyst. Stúlkur fengu rétt til að
læra að skrifa fyrir meira en öld
og nú orðið stunda álíka margar
stúlkur og drengir nám í lækn-
isfræði o.fl. greinum sem voru
hefðbundnar karlagreinar.
Kennslufræði kynjanna
Morgunblaðið/Kristinn
Kennsluhættir skipta sköpum og henta kynjunum misvel.
drengja. Ríkjandi karlmennskuhug-
myndir eru skaðlegar öllum drengj-
um en líklega skaðlegastar homm-
um.
Annað nátengt mál sem Ingólfur
kemur lítið inn á í þessari rannsókn
er samkynhneigð og tvíkynhneigð,
en margar af ríkjandi hugmyndum
um karlmennsku og kvenleika bitna
hart á einstaklingum sem tilheyra
þeim hópum.
Kennslukarl sem
bjargvættur?
Bent hefur verið á í erlendum
rannsóknum að orðræðan um slak-
an árangur drengja sé orðin að
hálfgerðri flökkusögu. Sagan reyn-
ist röng, einnig er það rangt sem
oft er sagt, að engir drengir lesi
sögur og að stúlkur nýti sér skap-
andi viðfangsefni á listrænu sviði
miklu betur en drengir. Þannig
ganga sögurnar, og oft sagt að
lausnin sé m.a. að fá fleiri karlmenn
í grunnskólakennsluna, en ein sag-
an er um að þeir „ráði betur við
bekkina“. Ingólfur segir hins vegar
að sóknin í að fá fleiri kennslukarla
geti beinlínis endurskapað hug-
myndir um karlmennsku, þ.e. að
karlar „ráði betur við“ erfiða bekki
en kennslukonur. „Ef kennslukörl-
um er ætlað einhvers konar annað
hlutverk en kennslukonum er það
þeim karlmönnum háskalegt sem
falla ekki inn í viðteknar karl-
mennskuímyndir,“ segir hann.
Auk þess er næstum því öruggt
að kennslukarlar hvorki „ráða bet-
ur við“ né „halda betur aga“ en
kennslukonur. Viðmælendur Ing-
ólfs hafna a.m.k. því sjónarmiði
nánast algerlega, en hafa helst
heyrt þetta frá foreldrum. Þeir
nefna þó að karlar hafi sterkari
rödd en jafnframt mæla sumir við-
mælendur gegn því að það gagnist í
betri bekkjarstjórnun.
A.m.k. einn viðmælandi Ingólfs
taldi að kennslukarlar réðu síður
við bekki, m.a. að af því að þeir
hefðu tilhneigingu til að beita harð-
ari agaaðgerðum en kennslukonur.
Ingólfur nefnir erlenda rannsókn
þar sem dæmi var að finna um að
foreldrar sæktust eftir því að fá
kennslukarla. Þar voru líka dæmi
um að kennslukarlar fengju fremur
en kennslukonur frið fyrir foreldr-
um, áhyggjufullum yfir að agi væri
lítill. Hann vill að foreldrar forðist
þessa hugmyndagryfju.
Dulið hlutverk karla
Annað útbreitt þrástef, sem oft
er klifað á hér á landi, er að drengi,
a.m.k. suma, skorti karlfyrirmynd-
ir. Ingólfur gagnrýnir þetta sjón-
armið og bendir á að það sé byggt á
„dulrænum“ sjónarmiðum; karlfyr-
irmyndunum er ætlað að ná ein-
hverjum óræðum tengslum við
drengina og „leiða“ þá þannig inn í
fullorðinsheim karlmanna.
Ingólfur tekur undir með við-
mælendum sínum í rannsókninni
um að það væri æskilegt að hafa
fleiri kennslukarla, ekki síður í
yngstu bekkjum grunnskóla og í
leikskólum en í elstu bekkjunum.
Hann tekur undir það m.a. vegna
þess að hann telur kennslu á þess-
um skólastigum vera góða vinnu
fyrir karlmenn.
„Karlmenn sem kenna á þessum
skólastigum þurfa hins vegar að
glíma við ímyndarvanda,“ segir
hann og margvíslega erfiðleika við
að komast inn í þessa faghópa. Al-
varlegustu erfiðleikarnir felast í
þeim grunsemdum almennings og
jafnvel annars fagfólks að karlmað-
ur sem fer að kenna ungum börnum
sé líklega annaðhvort hommi eða
kynferðisglæpamaður. Þetta tvennt
er því miður spyrt saman og því
miður finnst einhverjum karlmönn-
um það næstum jafnvont að vera
álitinn hommi og að vera grunaður
um að vera „perri“.
Að vera fagmaður
eða karlfyrirmynd
„Færa má rök fyrir því að krafan
um karlfyrirmyndir, sem nái óræð-
um tengslum við drengi, stuðli
fremur að því, en komi í veg fyrir,
að slíkar óæskilegar ímyndir um
karlmenn séu til staðar,“ segir Ing-
ólfur, og að með þessari kröfu sé
mikið lagt á karlmenn, sérstaklega
ef þeim er ætlað eiga að koma inn í
skóla sem kyn-fyrirmyndir eða
„súper-fyrirmyndir“, fremur en
kennarar eða fagmenn.
Fyrirmyndir kunna að vera
góðra gjalda verðar. Slíkar kyn-fyr-
irmyndir koma þó ekki í stað
menntaðra kennara. Vissulega eru
kennarar ekki bara fagfólk heldur
og eru þeir oft á tíðum mikilvægar
persónulegar fyrirmyndir, að mati
Ingólfs. Hann skrifar um það í
skýrslunni að bæði kennslukarlar
og kennslukonur séu jafnt fyrir-
myndir drengja sem stúlkna. Af
þeim orðum má draga þá ályktun
að það séu ekki bara drengirnir
sem þurfa á kennslukörlum að
halda. Hugsanlega þurfa stúlkur
ennþá meira á góðum kennslukörl-
um að halda en drengir. Hræðslu-
áróður um að karlmenn vanti í
kennaraliðið er a.m.k. skaðlegur.
„Skólarnir þurfa fleira fagfólk,
helst af báðum kynjum,“ segir Ing-
ólfur að lokum.
’ Rannsóknir sýnaað kennsluhættir í
raungreinum eru
stúlkum oft óhag-
stæðir. ‘
guhe@mbl.is
TENGLAR
.....................................................
http://www.ismennt.is/not/ingo/
NYTT.HTM
http://www.hi.is/stofn/fem/
MENNTUN
MORGUNBLAÐIÐ LAUGARDAGUR 16. NÓVEMBER 2002 43