Morgunblaðið - 16.11.2002, Blaðsíða 24

KOMMÚNISTAFLOKKUR Kína,
sem hefur einokun á valdinu í fjöl-
mennasta landi heims, lauk á fimmtu-
dag 16. flokksþingi sínu með því að
skipa nýja miðstjórn, þar sem níundi
hver hinna alls 356 meðlima eru nýir,
yngri menn með góða menntun að
baki. Á fyrsta fundi nýju miðstjórn-
arinnar í gær voru teknar ákvarðanir
um hverjir ættu að fara fyrir hinum
66 milljónum flokksmanna næstu árin
– og þar með stýra Kína með sína 1,3
milljarða íbúa.
Miðstjórnin, sem hefur 198 fasta-
fulltrúa og 158 fulltrúa „til reynslu“,
kaus að bjóða hinum 76 ára gamla
Jiang Zemin, sem nú lætur af flokks-
leiðtogaembættinu en verður áfram
forseti landsins fram í marz, að sitja
áfram sem formaður hermálanefndar
flokksins. Þannig að Jiang, sem
gjarnan sér sín minnzt sem eins af
þremur „stórum“ leiðtogum Kína -
Maó Tsetung, Deng Xiaoping og
Jiang Zemin! – heldur þessu valda-
mikla embætti, jafnvel þótt hann hafi
þegar látið af flokksleiðtogaembætt-
inu og hyggist hætta sem forseti Kína
í marz.
Þegar þar að kemur mun arftaki
hans í flokksleiðtogasætinu, hinn 59
ára gamli núverandi varaforseti Kína,
Hu Jintao, taka einnig við forseta-
tigninni. Þessi áform voru staðfest á
miðstjórnarfundinum í gær.
En þá kom að hinu óvænta. Nýja
miðstjórnin skipti út öllum sex með-
limum æðstu stjórnar flokksins,
framkvæmdanefndar stjórnmála-
nefndarinnar, sem skipuð er fulltrú-
um úr miðstjórninni. Framkvæmda-
nefnd þessi er í raun æðsta
valdastofnun Kína og meðlimir henn-
ar munu allir fá áhrifamestu embætt-
in í ríkisstjórninni þegar þjóðþingið
kemur saman næst, í marz á næsta
ári.
Búizt var við nokkrum þeim
mannabreytingum sem ákveðnar
voru, vegna hinnar „óskrifuðu“ reglu
um að menn dragi sig í hlé þegar þeir
eru komnir yfir sjötugt. En mið-
stjórnin gerði betur; Hu Jintao er eini
maðurinn sem var endurkjörinn til
setu í framkvæmdanefnd stjórnmála-
nefndarinnar og auk þess kjörinn í
embætti aðalritara flokksins, þ.e.
flokksleiðtoga. Þannig hlaut enginn
annar sem áður átti sæti í fram-
kvæmdanefndinni endurkjör. Þar
með gaf nýja miðstjórnin til kynna að
tími hefði nú verið kominn á kyn-
slóðaskipti í æðsta lagi flokksins, og
allir nýju meðlimirnir í framkvæmda-
Jiang heldur áhrifum
þrátt fyrir uppstokkun
Jiang Zemin heldur áfram sem æðsti
yfirmaður hersins en annars skipti
kínverski kommúnistaflokkurinn allri for-
ystusveitinni út fyrir yngri menn, skrifar
Niels Peter Aarskog, fréttaritari
Morgunblaðsins í Peking.
AP
Hu Jintao, nýr aðalritari kínverska kommúnistaflokksins, í miðju, ásamt
hinum átta nýju meðlimum fastanefndar stjórnmálanefndar flokksins á
fyrsta fundi nýju miðstjórnarinnar í Peking í gær.
nefnd stjórnmálanefndarinnar, sem
jafnframt var óvænt stækkuð úr sjö
meðlimum í níu, eru í kring um sex-
tugt. Elzti meðlimurinn er nú 66 ára.
Og það sama á við um alla stjórn-
málanefndina, sem í eiga sæti 24
fastafulltrúar og einn „til reynslu“.
Þeir eru allir á aldursbilinu 54 til 66
ára. Meirihlutinn er meira að segja
undir sextugu. Athyglisvert er einnig
að allir 25 meðlimir stjórnmálanefnd-
arinnar hafa gengið í gegnum lang-
skólanám og allir hafa komizt í beina
snertingu við atvinnulífið sem for-
stjórar í hinum ýmsu ríkisreknu fyr-
irtækjum.
Jiang áfram „númer eitt“
Þótt Jiang Zemin hafi ekki verið
endurkjörinn í stjórnmálanefndina
eða framkvæmdanefnd hennar mun
hann halda stöðu formanns hermála-
nefndar flokksins, mun hann í augum
valdastéttarinnar í Kína á næstu ár-
um eftir sem áður vera álitinn „númer
eitt“ í goggunarröðinni; Hu Jintao
muni þurfa að sætta sig við að vera
númer tvö, jafnvel þótt hann geti eftir
rúma þrjá mánuði bætt titlinum „for-
seti“ á flokksleiðtoga-nafnspjaldið
sitt. Nákvæmlega eins og gerðist í
leiðtogatíð Dengs Xiaopings, sem nú
er látinn; hann var áfram álitinn núm-
er eitt í valdapýramídanum í Kína en
Jiang Zemin númer tvö, jafnvel þótt
Jiang hefði verið allt í senn flokks-
leiðtogi, forseti og formaður hermála-
nefndarinnar, þ.e. hafði formlega séð
alla tauma í sínum höndum.
Jiang Zemin mun sem sagt áfram
hafa mikil áhrif á stjórnmálaþróun í
Kína. En þau tryggði hann sér einnig
á allt annan hátt á hinu nýafstaðna
flokksþingi. Hann fékk þingið nefni-
lega til að samþykkja nýja bókun við
lög flokksins, þar sem sú stefna sem
hann kýs er lýst jafngild hugmynda-
fræði Marx, Maós og Deng Xiaop-
ings.
Þar skiptir mestu sú ákvörðun
Jiangs að vilja stýra kommúnista-
flokknum meira inn að miðjunni, svo
að hann verði ekki lengur aðeins
flokkur verkamanna, bænda og búa-
liðs, heldur bjóði líka velkomin í sínar
raðir miðstéttina og kapítalista. Að
flokkurinn verði flokkur allrar þjóð-
arinnar.
’ Í augum valdastéttarinnar
verður Jiang áfram
númer eitt. ‘
ERLENT
24 LAUGARDAGUR 16. NÓVEMBER 2002 MORGUNBLAÐIÐ
ZERO
PLUS
ww
w.
for
va
l.is
ÞEIR rændu viðskiptaforkólfum,
skutu lögreglumenn og rændu flug-
vél. Jafnvel eftir hryðjuverkin í
Bandaríkjunum 11. september í
fyrra eru misheppnuðu þýsku upp-
reisnarmennirnir sem ollu ótta og
skelfingu á áttunda og níunda ára-
tugnum farnir að komast svolítið í
tísku.
Þýskir vinstrisinnar hafa alltaf
saknað svolítið hugsjóna stúd-
entahreyfingarinnar – sem var upp-
spretta hinnar ógnvænlegu Rauðu
herdeilda – andstöðunnar við Víet-
namstríðið, uppreisnarinnar gegn
þögn kynslóðar foreldra stúdent-
anna um heimsstyrjöldina síðari,
gegn þjóðfélagi sem enn var meng-
að af gömlum nasistum.
Endurvakning eða
saklaus túlkun?
Nú benda nýjar kvikmyndir, sem
sýna hryðjuverkamennina í öllu
viðkunnanlegra ljósi, og fjöldi
huggulegra tískuklæða til þess, að
verið sé að mála söguna í nýjum lit-
um. Sumir, þeirra á meðal forseti
Þýskalands, hafa áhyggjur af end-
urvakningu poppmenningarinnar á
Rauðu herdeildunum, en aðrir líta á
þetta sem saklausa túlkun á liðinni
tíð.
„Það er orðin til klíka sem finnst
flott að líta á Rauðu herdeildarlið-
ana sem eins konar Hróa hetti,“
sagði Klaus Bölling, sem var tals-
maður stjórnvalda þegar óöldin
náði blóðugu hámarki sínu haustið
1977, eða fyrir aldarfjórðungi. „En
morð er morð og Þjóðverjar vita að
hugsjónahryðjuverk eru raunveru-
leg ógn, núna og í framtíðinni.“
Átjánda október 1977 greindi
Bölling þýsku þjóðinni frá því, að
þýskir hermenn hefðu frelsað 86
gísla sem haldið var í Lufthansa-
þotu er hafði verið rænt og snúið til
Mósambík í þeim tilgangi að krefj-
ast lausnar þriggja foringja Rauðu
herdeildanna, er voru í fangelsi.
Foringjarnir þrír, Andreas Baader,
Ulrike Meinhof og Jan-Carl Raspe,
sviptu sig lífi í fangelsinu eftir að
flugránið fór út um þúfur.
En það kom líka í hlut Böllings
daginn eftir að greina þjóðinni frá
því að lík formanns Sambands
þýskra iðnrekenda, Hanns-Martins
Schleyers, sem hafði verið rænt,
hefði fundist í farangursgeymslu á
bíl. Rauðu herdeildirnar frömdu
síðar sprengjutilræði er beindist
gegn bandaríska hernum og réðu af
dögum fjölda áhrifamanna í kaup-
sýslu og stjórnmálum. Þær voru
ekki formlega lagðar niður fyrr en
1998, en höfðu þá verið aðgerð-
arlausar í nokkur ár.
Uppdiktuð endalok Baaders
Nokkur mál eru enn óleyst og
einhverjir glæpamenn ganga laus-
ir. Samt eru kvikmyndagerð-
armenn og rithöfundar, margir
hverjir af sömu kynslóð og Rauðu
herdeildarliðarnir, byrjaðir að end-
urskoða tímabilið og áhersla þeirra
á glæpamennina hefur vakið óhug
hjá eldri Þjóðverjum.
Kvikmyndagerðarmaðurinn
Volker Schlöndorff, sem hlotið hef-
ur Óskarsverðlaun, braut ísinn
1999 með kvikmyndinni Þjóðsögur
af Ritu, er fjallar um unga konu
sem kemst í kynni við hryðjuverka-
hreyfinguna vegna hugsjóna og ást-
ar. Nú í ár hafa verið sýndar í kvik-
myndahúsum og sjónvarpi hátt í tíu
myndir um tímabilið.
Umdeildasta kvikmyndin er
Baader, sem fjallar um annan helm-
inginn af Baader-Meinhof-nafninu
sem var upphafið að Rauðu her-
deildunum. Myndin fékk mjög
slæma dóma á kvikmyndahátíðinni
í Berlín fyrir að draga upp glæsi-
mynd af tímabilinu, en engu að síð-
ur var myndin verðlaunuð.
Höfundur myndarinnar um
Baader er lítt þekktur þýskur leik-
stjóri, Christopher Roth. Hún hefst
á dynjandi pönkrokklagi og síðan
fara tveir tímar í að draga upp
glæsimynd af Andreas Baader sem
skapmiklum einfara sem hefur
áhuga á flottum fötum og kraft-
miklum bílum.
Myndin endar með skálduðum
ævilokum hans, þar sem hann
stendur einn gegn mörgum tugum
vopnaðra lögreglumanna og kemur
hlaupandi út úr bílskúr, þar sem
hann hafði verið króaður af, skjót-
andi af byssum sínum. En raunin
var sú, að Baader var handtekinn
og fangelsaður 1972, fimm árum
áður en hann framdi sjálfsmorð.
„Undarleg yfirvegun“
Þegar Johannes Rau, forseti
Þýskalands, ávarpaði ættingja
fórnarlamba hryðjuverkamann-
anna, er 25 ár voru liðin frá morð-
inu á Schleyer, lét hann í ljósi
áhyggjur af því að ungt fólk í
Þýskalandi vissi of lítið um það, sem
raunverulega gerðist. Hann hrósaði
sumum heimildarkvikmyndum fyr-
ir að ná að sýna óttann sem ríkt
hefði á þeim árum þegar ógnin af
Rauðu herdeildunum var sem mest,
en aðrar myndir virtust „undarlega
hlutlausar og yfirvegaðar. Það
vantar í þær tilfinningu og samúð“.
Verslanir bjóða upp á nærföt með
slagorðinu PRADA-MEINHOF,
sem er útúrsnúningur á
Baader-Meinhof, en notkunin á
vörumerkinu Prada er án leyfis. Í
búð í Berlín er hægt að fá stutt-
ermaboli fyrir smábörn með áletr-
uninni „Terrorist“ eða hryðju-
verkamaður.
„Táknmyndir morða hafa aftur
komið upp á yfirborðið í glæsi-
legum auglýsingaherferðum, eins
og hryðjuverkamennirnir séu popp-
menningarhetjur,“ sagði Rau. En
aðrir halda því fram, að ástæðan
fyrir því að hægt er að draga
hryðjuverkamennina aftur upp á
yfirborðið sé sú, að tími þeirra
skipti ekki lengur máli.
Joschka Fischer, utanrík-
isráðherra Þýskalands, var á árum
áður leiðtogi stjórnleysingja sem
háðu götubardaga í Frankfurt – og
það er hluti af þeirri dulúð sem hef-
ur átt þátt í að gera hann að vinsæl-
asta stjórnmálamanni landsins.
Lögmaðurinn Otto Schily, sem er
nú innanríkisráðherra, var einu
sinni verjandi Baaders fyrir rétti.
Kvikmyndir á borð við Baader,
sagði dagblaðið Süddeutsche Zeit-
ung, sýna einmitt „hversu algerlega
minningarnar hafa glatað pólitísku
innihaldi sínu, og hvað október
1977 er horfinn djúpt í botnleðj-
una“. Christoph Heiss, fertugur at-
vinnuleysingi, sagði eftir að hafa
séð kvikmyndina Baader: „Það er
svo langur tími liðinn að þetta hefur
annað gildi núna. Þetta er þegar
orðið þáttur í mannkynssögunni –
jafnvel poppsögunni.“
Terroristar
komnir í tísku
AP
Þessi stuttermabolur fyrir börn með áletruninni „hryðjuverkamaður“ fæst í verslun í Berlín og tilheyrir vöru-
merkjalínu er heitir „The Baby of the Beast“, eða „barn skepnunnar“.
Berlín. AP.