Morgunblaðið - 23.11.2002, Qupperneq 32

ÁRBORGARSVÆÐIÐ
32 LAUGARDAGUR 23. NÓVEMBER 2002 MORGUNBLAÐIÐ
„ÞAÐ er mjög óeðlilegt að þurfa að vera í sam-
keppni við Búnaðarbankann í kjúklingaræktinni,“
sagði Rafn Haraldsson, kjúklingabóndi á Bræðra-
bóli í Ölfusi, en hann framleiðir um 100 tonn af
kjúklingum á ári og leggur afurðirnar inn hjá Ís-
fugli sem er, eins og fram hefur komið í fréttum,
eina afurðasölufyrirtækið á markaðnum sem rek-
ið var með hagnaði í fyrra. Rafn er einn af fáum
bændum sem framleiða kjúklinga.
„Ætli við séum ekki innan við tíu talsins, sjálf-
stæðir og óháðir bændur, sem erum í kjúklinga-
framleiðslu,“ sagði Rafn og bendir á að það sé
mjög algengt að afurðasölufyrirtækin Móar og
Reykjagarður leigi húsnæði af jarðeigendum og
framleiði þar kjúklinga. „Það er erfitt fyrir sjálf-
stæða bændur að keppa við fjármögnunarfyr-
irtæki Búnaðarbankans sem standa á bak við
þessi fyrirtæki í framleiðslunni, fjármagna tap-
rekstur þeirra og halda þannig úti óeðlilegri sam-
keppnisstöðu þeirra. Þarna ætti samkeppn-
isstofnun að grípa inn í því þetta eru ekki eðlilegar
aðstæður á markaði. Það væri einnig forvitnilegt
að vita hvað bankinn fékk fyrir Reykjagarð sem
Sláturfélag Suðurlands keypti.
Við bændur getum ekki rekið framleiðsluna
með tapi, höfum einfaldlega engan til að fjár-
magna slíkt. Hins vegar halda þessi afurðasölu-
fyrirtæki alltaf áfram og auka við framleiðsluna
langt umfram þarfir markaðarins og fá endalaust
fjármagn til þess. Svo skuldsetja þeir sig hjá fóð-
urfyrirtækjum og öðrum birgjum sem síðan lenda
í vandræðum og verða að hækka verð á sínum
vörum. Ég geri ráð fyrir því að Móar og Reykja-
garður muni fara fram á niðurfellingu skulda
sinna hjá birgjum og hjá Búnaðarbankanum.
Verði þetta raunin hefur bankinn fjármagnað
framleiðslu þeirra og niðurboð á markaðnum, sem
gerir ekkert annað en skaða þá sem ekki hafa
sama aðgang að fjármagni. Nú er offramboð á
kjúklingamarkaði og þessi fyrirtæki, Móar og
Reykjagarður, herja sterkt inn á þann markað
sem Ísfugl hefur og bjóða mun lægra verð.
Ísfugl verður að spila með og lækka verð til að
verjast árás þessara fyrirtækja og Búnaðarbank-
ans. Afkoman skiptir þessi afurðasölufyrirtæki
engu máli og þeir fá stöðugt peninga í reksturinn
frá bankanum, sem ekki virðist gera neinar af-
komukröfur þegar hann lánar þeim peninga,“ seg-
ir Rafn.
Sjálfgefið að hætta ef verð
til bænda verður lækkað
Hann segir að kjúklingabændur hafi fengið þau
skilaboð að verðið til þeirra fyrir framleiðsluna
muni lækka. „Það hefur sín takmörk því ef við,
frjálsir bændur, förum niður fyrir rekstrarmörk
búanna er sjálfgefið að hætta. Þau eru því augljós
markmið þessara aðila; að drepa alla aðra út af
markaðnum svo þeir geti staðið einir að fram-
leiðslunni og haft verðið hærra. Við sjáum einnig
fram á að fóðurverð muni hækka, einfaldlega
vegna þess að fóðursölufyrirtækin þurfa að bæta
sér upp það sem þau þurfa að afskrifa vegna
skulda Móa og Reykjagarðs, sem Búnaðarbank-
inn ber uppi, og Íslandsfugls.
Ég held það sé óhætt að segja að við bændur
óttumst verulega um hag Mjólkurfélags Reykja-
víkur vegna þessa og að stjórnarformaður Móa er
þar stjórnarformaður, sem við teljum mjög óeðli-
legt, en MR safnar stöðugt meiri skuldum. MR
varðveitir stofnsjóð bænda, sem er okkar lífeyr-
issjóður, en mikil hætta er á að við missum hann
ef illa fer hjá MR,“ segir Rafn og er ómyrkur í
máli varðandi þær aðstæður sem uppi eru á kjúk-
lingamarkaðnum og hann segir vægast sagt óeðli-
legar vegna aðildar Búnaðarbankans.
„Hún er brennandi aðalspurningin í þessu máli
sem er hvað Búnaðarbankinn ætlar að halda tap-
rekstri þessara fyrirtækja lengi gangandi og
hvort nýir eigendur bankans muni halda sömu
stefnu. Það er alveg á hreinu að ef þessir aðilar
hefðu ekki fengið að belgja sig út í þessum tap-
rekstri gætu um fjörutíu hagkvæm kjúklingabú
bænda verið starfandi í sveitum landsins,“ sagði
Rafn Haraldsson, kjúklingabóndi á Bræðrabóli í
Ölfusi.
Rafn Haraldsson, kjúklingabóndi í Ölfusi, gagnrýnir aðstæður á kjötmarkaði
Erfitt að keppa við
Búnaðarbankann
Morgunblaðið/Sig. Jóns.
Rafn Haraldsson, kjúklingabóndi á Bræðrabóli í
Ölfusi, með tvo unga í einu framleiðsluhúsa sinna
en í húsinu er hann með um 8.000 unga í eldi.
Selfoss ÍÞRÓTTAHÚS Sólvallaskóla á Sel-
fossi verður ekki leigt undir þorra-
blót eins og gert var í fyrra. Erindi
Kjartans Björnssonar, sem hafði for-
göngu að Selfossþorrablótinu í fyrra,
var tekið fyrir í bæjarráði síðastlið-
inn fimmtudag og var hafnað. Eft-
irfarandi var skráð í fundargerð
bæjarráðs:
„Fyrir fundinum lágu upplýsingar
um að hætta er á skemmdum á gólf-
inu af framangreindri notkun. Húsið
er auk þess mjög ásetið með æfinga-
tíma og mikil eftirsjá að öllum tímum
sem falla niður. Með tilvísun til þessa
sér bæjarráð sér ekki fært að verða
við erindinu. Páll Leó Jónsson (í
minnihluta) lýsti sig sammála þess-
ari afgreiðslu í ljósi þess að sveitar-
félagið ætti ekki standa að sam-
komuhaldi í samkeppni við
einkaaðila sem geta boðið upp á sam-
bærilegar aðstæður, t.d. Hótel Sel-
foss.“
Selfossþorra-
blótið ekki
í íþrótta-
húsinu
Selfoss
BRÁÐUM koma blessuð jólin og
má sjá þess víða vott. Starfsmenn
áhaldahúss Árborgar tendruðu sín
jólaljós víðs vegar í sveitarfé-
laginu í kvöld, bæði á skreyttum
ljósastaurum og jólatrjám. Það fer
ekki framhjá neinum hvað er
framundan.
Langt í austri, í suðausturhorn-
inu á Póllandi, kúrir smábærinn
Krosno. Þar í útjaðri eða ná-
grannaþorpi er rekið lítið fjöl-
skyldufyrirtæki sem framleiðir
jólakúlur. Móðir rekur þetta fyr-
irtæki með dætrum sínum og að-
keypta vinnuaflið er nágranna-
konurnar.
Fyrir fjórum árum eða svo voru
þau Sigurður Örvar Arnarson og
Monika Maria Figlarska á ferð og
lítið skilti vakti forvitni þeirra.
Við nánari athugun reyndist þarna
vera framangreint fyrirtæki.
Er ekki að orðlengja það frekar,
en síðan hafa jólakúlurnar þaðan
skreytt mörg íslensk heimili um
jólin, og jafnvel allt árið um kring,
því fjölbreytnin er mikil.
Myndir af sunnlenskum
kirkjum á jólakúlum
Myndir af nokkrum sunn-
lenskum kirkjum eru nú þegar
komnar á nokkrar af þessum kúl-
um og vekja athygli þeirra sem
tengjast þessum guðshúsum.
Sigurður sagði að viðtökurnar
nú í haust hefðu verið svo góðar,
að margar tegundir væru þegar
uppurnar.
Enn á ný verður handverks-
markaður á Stað um helgina, því
viðbrögð fólks eru slík, bæði fram-
leiðenda og kaupenda, að áætlað
er að hafa að minnsta kosti einn ef
ekki tvo markaðsdaga í viðbót.
Jólaljós og
jólakúlur
frá Póllandi
Eyrarbakki
STARFSFÓLKI Kjöríss í Hvera-
gerði leiðist ekki í vinnunni sinni.
Þegar komið er inn í vinnslusalinn
hljóma jólalögin og verið er að búa til
konfektístertur í miklu magni, jólin
eru greinilega á næstu grösum þrátt
fyrir snjóleysi og hlýindi. Anton
Tómasson framleiðslustjóri tekur á
móti fréttaritara og leiðir hann um
sali fyrirtækisins. „Við byrjum að
búa til konfektísterturnar í október
og notum föstudagana til þess.
Hvern föstudag framleiðum við
u.þ.b. 650 tertur, sem er passlegt í
frystinn, og núna fyrir jólin áætlum
við að framleiða um tíu þúsund tert-
ur. Við vinnum styttri vinnudag á
föstudögum og þá hentar vel að nota
þá daga í þessa framleiðslu,“ segir
Anton. Þegar Anton er spurður
hversu margir vinni hjá fyrirtækinu
gellur í einni stafsstúlkunni: „Ja
svona um það bil helmingur.“ En
Anton svarar því að hjá Kjörís vinni
nú 44 í 43 stöðugildum og er það 30%
aukning frá því fyrir 10 árum, sem
segir okkur að landsmenn borða
stöðugt meiri ís. Á sumrin fer fjöldi
starfsfólks upp í 55 manns, þá er
framleiðslan á pinnunum hvað mest.
Hvað með yfirvinnu, er hún mikil
fyrir jólin? „Yfirvinna er mismikil og
við höfum þann háttinn á að koma
fyrr í vinnuna og byrjum þá jafnan
klukkan fimm á morgnana og
vinnum til fimm á daginn. Yfirvinna
hefur minnkað því nýlega keyptum
við nýja vél í framleiðsluna, sem
framleiðir meiri ís og nýtir betur
hráefnið,“ segir Anton.
En eru einhverjar nýjungar hjá
fyrirtækinu? „Í janúar byrjuðum við
að framleiða sérskreyttar ístertur og
hefur það verið vinsælt í barnaaf-
mæli, fermingar og fleira. Nú þegar
höfum við útbúið ríflega 350 tertur
fyrir hin ýmsu tækifæri,“ segir Ant-
on.
Þær Elísabet Sigurðardóttir og
Margrét Gyða Jóhannsdóttir eru
skreytingameistarar fyrirtækisins
og sjá um að uppfylla óskir fólks.
Hægt er að panta ákveðna bragðteg-
und og einnig er val um skreytingar.
Þessi nýjung hefur svo sannarlega
slegið í gegn hjá neytendum. Elísa-
bet segir að þær hafi farið í læri til
bakarans í Hverabakaríi og síðan
hafi þær verið duglegar að æfa sig,
og það á svo sannarlega við um þær
að æfingin skapar meistarann.
Tíu þúsund konfekt-
ístertur fyrir jólin
Hveragerði
Morgunblaðið/Margret Ísaksdóttir
Tinna Rán Sölvadóttir skreytir
konfektísterturnar.
HANDVERKSKONURNAR Þór-
dís Þórðardóttir og Katrín Ósk
Þorgeirsdóttir hafa nú nýverið
opnað vinnustofu í húsnæði Hólma-
rastar á Stokkseyri, sem segja má
að sé orðin að menningarmiðstöð
með margskonar listsköpun.
Er fréttaritari leit inn til þeirra
voru þær á fullu við vinnu sína og
sögðu meðal annars að handverkið
væri orðið svo stór þáttur í starfi
þeirra að það hefði ekki lengur
rúmast við eldhúsborðið á heim-
ilum þeirra, því hefðu þær ákveðið
að opna vinnustofu.
Þær vinna fjölbreytt handverk í
leir, allt frá kertastjökum til vegg-
lampa. Einnig hefur Þórdís verið
að gera mjög sérstök gjafakort,
hún tekur notaða tepoka og teikn-
ar á þá myndir af húsum og festir
þá svo á kortapappír.
Fyrst í stað teiknaði hún aðal-
lega myndir af húsum á Eyrar-
bakka og Stokkseyri en nú kemur
fólk með myndir af húsum hvaðan-
æva af landinu og biður hana að
mála þau á poka.
Jafnframt því að vinnustofan er
opin ásamt öðrum vinnustofum í
húsinu um helgar fram að jólum
hafa þær, ásamt öðru handverks-
fólki, staðið fyrir handverksmörk-
uðum í samkomuhúsinu Stað á
Eyrarbakka undanfarin ár.
Hafa þeir verið vel sóttir og
verður næsti markaður haldinn
sunnudaginn 24. nóvember og sá
síðasti fyrir jól verður 8. desem-
ber.
Morgunblaðið/Gísli
Þórdís og Katrín Ósk hafa opnað vinnustofu í húsnæði Hólmarastar.
Handverkskonur
opna vinnustofu
Stokkseyri