Morgunblaðið - 15.01.2003, Blaðsíða 13

VIÐSKIPTI/ATHAFNALÍF
MORGUNBLAÐIÐ MIÐVIKUDAGUR 15. JANÚAR 2003 13
VÍSITALA neysluverðs miðuð við
verðlag í janúarbyrjun 2003 var 224,7
stig samkvæmt upplýsingum frá
Hagstofu Íslands og hækkaði um
0,36% frá fyrra mánuði. Vísitalan án
húsnæðis hækkaði um 0,14% frá
fyrra mánuði. Síðastliðna tólf mánuði
hefur vísitala neysluverðs hækkað
um 1,4% og vísitalan án húsnæðis um
0,3%.
Ólafur Darri Andrason, hagfræð-
ingur hjá ASÍ, segir að þessi mæling
hljóti að teljast mjög jákvæð. Hann
segir að mikil umskipti hafi orðið á
verðbólgunni. Tólf mánaða verð-
bólga hefði mælst 9,4% í janúar á síð-
asta ári en mælist nú 1,4%. Einstak-
ar hækkanir stingi þó í augu, m.a.
hækkun matvöruverðs, sem hafi ver-
ið meiri í seinasta mánuði en á und-
angengnum mánuðum.
Hannes G. Sigurðsson, aðstoðar-
framkvæmdastjóri Samtaka at-
vinnulífsins, segir að þessi vísitölu-
hækkun einkennist af þrennu;
gengishækkun krónunnar, verð-
bólgu á fasteignamarkaði og opin-
berum hækkunum. Hann segir að
gengishækkun krónunnar sé að
koma fram mjög sterk á öllum vöru-
liðum. Síðan haldi verðbólgan sem
verið hefur á fasteignamarkaðnum
áfram, og sé hún meginskýringin á
hækkun vísitölunnar núna.
Matvöruverð vegur þungt
Af einstökum liðum hækkaði verð
á mat- og drykkjarvörum um 1,3% og
hefur sú hækkun einna mest áhrif á
hækkun vísitölunnar en vísitöluáhrif
matvöruliðarins eru 0,2%. Markaðs-
verð á húsnæði hækkaði um 1,5%
(vísitöluáhrif eru 0,16%) og verð á
bensíni og gasolíu hækkaði um 2,7%
(0,1% áhrif á vísitöluna). Á móti veg-
ur hins vegar að vetrarútsölur leiddu
til 8,8% verðlækkunar á fötum og
skóm (0,5% áhrif á vísitöluna).
Árið 2002 var vísitala neysluverðs
að meðaltali 222,6 stig, 4,8% hærri en
meðaltalið árið 2001. Sambærileg
hækkun var 6,7% árið 2001 og 5,0%
árið 2000. Vísitala neysluverðs án
húsnæðis var 221,2 stig að meðaltali
árið 2002, 4,6% hærri en árið áður.
Sambærileg hækkun var 6,8% árið
2001 og 3,6% árið 2000, skv. upplýs-
ingum Hagstofunnar.
Áhrif hins opinbera 0,21%
Ólafur Darri segir að ef einstakar
breytingar vísitölunnar séu greindar
komi í ljós að ýmsar hækkanir megi
rekja til opinberra aðila, s.s. hækk-
anir á holræsagjaldi, vatnsgjaldi,
tóbaki, 7% hækkun afnotagjalda rík-
isútvarpsins, hækkun á gjöldum leik-
skóla, gæsluvalla og dagmæðra o.fl.
Áætlað sé að heildaráhrif hækkana
hjá opinberum aðilum sem orðið hafa
á vísitölunni nemi um 0,21%.
„Atvinnuleysi er helsta áhyggju-
efni okkar í verkalýðshreyfingunni
og verðbólgustigið núna hlýtur að
ýta undir vaxtalækkun frekar en
hitt,“ segir Ólafur Darri. „Við þurf-
um á því að halda að hjól atvinnulífs-
ins fari að snúast af meiri krafti. Ef
rétt er á málum haldið tel ég að við
séum að horfa fram á hóflega verð-
bólgu.
En menn þurfa að hafa varann á,
ekki síst ef menn horfa fram á aukin
umsvif í efnahagslífinu að ekki sé tal-
að um þær miklu framkvæmdir sem
eru á teikniborðinu, má búast við
auknum verðbólguþrýstingi þegar
fer að líða á árið. En ég tel að menn
eigi að hafa allar forsendur til að hafa
skynsamlega stjórn á því,“ segir
hann.
Stefnir í verðhjöðnun
Hannes Sigurðsson segir það vera
sérstaklega athyglisvert að horfa á
síðustu 12 mánuði og sjá hvernig
fasteignamarkaðurinn leikur lykil-
hlutverk í hækkun vísitölunnar.
„Menn hafa einkum leitað skýringa á
því í aukinni húsbréfaútgáfu og því
hve auðvelt er að fá fyrirgreiðslu fyr-
ir húsnæðiskaupum,“ segir Hannes.
„Slíkt kemur fram í aukinni eftir-
spurn húsnæðis og hærra verðlagi. Í
þriðja lagi má nefna þarna sem
ástæðu opinberar hækkanir af ýms-
um toga.
Hann segir að markaðurinn sé að
stefna í átt að verðhjöðnun, en verð-
hjöðnun sé andstæða verðbólgu.
„Það er ekki síður hlutverk Seðla-
bankans að sporna gegn verðhjöðn-
un en verðbólgu. Of mikil hækkun
krónunnar kallar á fall hennar síðar
og því er eðlilegt í því ljósi að bank-
inn stuðli að stöðugra gengi hennar.
Ég tel fulla ástæða fyrir Seðlabank-
ann að athuga hvort ekki beri að
beita vöxtunum og öðrum aðgerðum
eins og að greiða niður erlend lán, til
að stöðva þessa gengishækkun,“ seg-
ir Hannes.
Seðlabankinn lækki vexti
Í Morgunpunktum Kaupþings í
gær segir að í takt við lægri verð-
bólgu hljóti menn að spyrja sig hvort
ekki sé kominn tími á aðra vaxta-
lækkun þrátt fyrir byggingu álvers á
Reyðarfirði. Verðbólgan sé komin
vel undir verðbólgumarkmið Seðla-
bankans og liggi við neðri þolmörk
þeirra. Krónan sé óvenju sterk og
vaxtamunur sé enn þó nokkur. Kaup-
þing segir að eftirspurnarslaki virð-
ist vera í hagkerfinu og enn sé nokk-
uð langt í byggingu álvers þó svo að
framkvæmdir við virkjun hefjist
fljótlega.
Aukinn verðbólguþrýstingur
Að mati Greiningar Íslandsbanka
mun verðbólgan haldast lág enn um
sinn og undir verðbólgumarkmiði
Seðlabankans (2,5%) út þetta ár.
„Aukins verðbólguþrýstings er hins
vegar að vænta á næsta ári samhliða
auknum umsvifum í efnahagslífinu
tengdum stóriðjuframkvæmdum,“
segir í Morgunkornum Íslands-
banka.
Greining ÍSB gerir ráð fyrir því að
Seðlabankinn muni bregðast við
auknum verðbólguþrýstingi með
hækkun stýrivaxta á árinu og spáir
því að bankinn byrji að hækka vexti á
ný á öðrum ársfjórðungi og að stýri-
vextir bankans hækki alls um eitt
prósentustig á árinu og fari því upp í
6,8%.
Vísitala neysluverðs í janúar hækkaði um 0,36% frá fyrra mánuði
Mikil umskipti
í verðbólg-
unni milli ára

 


  



 
  



 

 


 


       




 







 !   "# $

 


%&  " 

$'() *  
+

  !"#  

$

'(  *!
 #(  , ,--

%&'
( 

)

-'!  ) %.

/&!       .

$ *+ +  &


.0"   1
%

+2"
   
!  $


! 

'" ! !    
3    4" -
 !"#$#
%&' $(&)*

+,-
5%
,

5
/
./01
5
-



6-
6
$
6..
,

5

5
,
,
%
-

&
5
,
$
,

$
,
Ársverðbólga mælist 1,4% en mældist
9,4% í sama mánuði fyrir ári
GENGI krónunnar lækkaði um
0,28% í gær í litlum viðskiptum ef
undan eru skilin kaup Seðlabankans.
Heildarvelta á millibankamarkaði
nam 5 milljörðum en þar af keypti
Seðlabankinn gjaldeyri fyrir tæpa 4
milljarða eða 50 milljónir Banda-
ríkjadala. Gengisvísitalan var í upp-
hafi dags 123,25 stig en fór í 123,60
stig í lok viðskipta. Gengi dollarans
var í lok dags í gær 79,50, evran stóð
í 79,50 og breska pundið var 127,90.
Samkvæmt upplýsingum af milli-
bankaborði Íslandsbanka er nokkuð
algengt að Seðlabankinn liðki fyrir
viðskiptum með því að kaupa eða
selja gjaldeyri ef fyrirséð er að við-
skiptin muni hafa umtalsverð áhrif á
gengi krónunnar. Seðlabankinn hef-
ur því með kaupunum í gær keypt
rúmlega 9 milljarða af gjaldeyri á
millibankamarkaði frá því regluleg
kaup hófust í septemberbyrjun 2002.
Í hálf fimm fréttum Búnaðarbank-
ans segir að inngripi nú virðist sem
Seðlabankinn sé að bregðast við
styrkingu krónunnar undanfarna
mánuði en krónan hefur styrkst um
tæp 5% síðan í október síðastliðnum.
„Í ljósi þess að krónan hefur verið í
miklum styrkingarfasa þá eru við-
brögð Seðlabankans eðlileg því hann
hefur lýst því yfir að hann telji æski-
legt að draga úr sveiflum á gjaldeyr-
ismarkaði. Seðlabankinn tilkynnti í
upphafi janúar að hann hyggðist
auka vikuleg kaup sín á gjaldeyri á
markaði. Þessi tilkynning gefur vís-
bendingu um að bankinn líti svo á að
frekari styrking krónunnar sé
óæskileg við núverandi aðstæður,“
að því er segir í hálf fimm fréttum
Búnaðarbankans.
Seðlabank-
inn með
gjaldeyris-
inngrip