Morgunblaðið - 27.01.2003, Blaðsíða 18

18 MÁNUDAGUR 27. JANÚAR 2003 MORGUNBLAÐIÐ
Hallgrímur B. Geirsson.
Styrmir Gunnarsson.
Framkvæmdastjóri:
Ritstjóri:
STOFNAÐ 1913
Útgefandi: Árvakur hf., Reykjavík.
Aðstoðarritstjórar:
Karl Blöndal, Ólafur Þ. Stephensen.
Fréttaritstjóri:
Björn Vignir Sigurpálsson.
K
ANNSKI er ég að bera í bakkafullan
lækinn með því að rita nokkrar línur
varðandi þær viðræður sem nú eiga
sér stað um aðild nýrra ríkja að EES-
samningnum samhliða aðild þeirra að
Evrópusambandinu. Ýmsir hafa tjáð sig um þetta að
undanförnu og nær allir eru sammála um að kröfur
Evrópusambandsins séu ósanngjarnar, óeðlilegar,
óaðgengilegar. Ennfremur virðast menn sammála
um að EES-samningurinn tryggi ákveðna viðskipta-
hagsmuni og þess vegna sitja fulltrúar Íslands
sveittir við samningaborðið. Þeir segja hagsmunina
mikilvæga og viðræðurnar erfiðar. Við þurfum ef-
laust okkar besta fólk í þessa samninga, en það er
einmitt ástæðan fyrir skrifum mínum. Ég trúði því
og vonaði að þeir sem leiddu þetta fyrir Íslands
hönd gerðu það með hagsmuni landsmanna að leið-
arljósi en ekki eigin pólitísk viðhorf um framtíð Evr-
ópusamstarfsins. Og ég trúi því reyndar enn og
vona, þrátt fyrir að Kjartan Jóhannsson, sendiherra
Íslands í Brussel og titlaður aðalsamningamaður Ís-
lendinga í viðræðunum, hafi látið þau orð falla í
fréttum ríkisútvarps, að EES-samningurinn væri
ónýtur ef ekki næðist samkomulag. Mér dauðbrá.
Ekki hvarflaði að mér að aðalsamningamaður okkar
ræddi opinberlega um vopn sín í viðræðunum nema
til að brýna þau. Í fréttatímanum gerði hann hið
gagnstæða.
Margar spurningar komu ósjálfrátt upp í hugan
Er einhver að semja fyrir Ísland? Hvers konar
samningatækni er þetta? Er þetta kannski einhve
ný aðferð sem ég er bara svo vitlaus að skilja ekki
Var yfirlýsingin í samræmi við fyrirmæli yfirmann
ins, utanríkisráðherra? Er sendiherrann, fyrrver-
andi formaður Alþýðuflokksins, kannski kominn a
ur í pólitík? Mér fannst þetta uppátæki sendiherra
að minnsta kosti með miklum ólíkindum. Ég vona
bara að mér sé að sjást yfir eitthvað. Að ég bara sj
ekki hversu klókt þetta var fyrir íslenska hagsmu
Ég læt sendiherrann því enn um sinn njóta vafans
sem hann hefur nú vakið í huga mér.
Svo er það hitt að ég fæ ekki séð hvernig samnin
urinn getur verið ónýtur ef ekki semst. Ég trúi þv
ekki að það sé ríkjandi skoðun þeirra sem vinna m
samninginn og fjalla um hann. Nægir ef til vill að
vísa til viðbragða Stefáns Más Stefánssonar, prófe
ors í Evrópurétti við lagadeild Háskóla Íslands. S
án Már var ósammála fullyrðingu sendiherra okka
Brussel. Auðvitað eiga Íslendingar að spyrna við
fæti í þessum samningaviðræðum og ekki láta Evr
ópusambandið beita sig ofbeldi í krafti stærðar sin
ar. Eitt helsta vopn Íslendinga í baráttunni er EE
samningurinn sjálfur. Samningur sem viðsemjand
okkar, Evrópusambandið, hefur ásamt öllum aðild
arríkjum sínum skuldbundið sig til að standa við.
Er einhver að semja
Eftir Birgi Tjörva Pétursson
ÁKVÖRÐUN SJÁVARÚTVEGSRÁÐHERRA
NÝR BARNASPÍTALI
HRINGSINS
Hinn nýi BarnaspítaliHringsins var vígður ígær. Opnun hans markar
þáttaskil í aðstöðu til barnalækn-
inga á Íslandi. Um það segir Gunn-
laugur Sigfússon, sviðstjóri lækn-
inga, í samtali við Morgunblaðið í
gær: „Það sem er ánægjulegast við
nýja Barnaspítalann er stórbætt
aðstaða fyrir börnin sjálf og að-
standendur þeirra. Þá er það einn-
ig mjög jákvæð breyting fyrir
starfsmenn hvað vinnuaðstaðan
batnar öll. Það er mikil gleði og til-
hlökkun hjá öllum að komast í nýtt
húsnæði.“
Kristín Einarsdóttir hjúkrunar-
fræðingur sem hefur unnið á
Barnaspítala Hringsins í 32 ár seg-
ir: „Þegar ég byrjaði fengu for-
eldrar t.d. ekki að dvelja hjá börn-
um eins og nú er heldur komu þeir
bara á heimsóknartímum. Sú
breyting, sem varð að leyfa for-
eldrum að vera hjá börnunum var
alveg meiri háttar fyrir alla.“
Í hinum nýja barnaspítala gjör-
breytist aðstaða foreldra til þess
að vera hjá börnum sínum. Fram
að þessu hefur sú aðstaða verið
mjög frumstæð.
Þegar horft er til baka er í raun
og veru óskiljanlegt að fyrir þrem-
ur áratugum hafi foreldrar þurft
að skilja lítil börn eftir á spítala.
Ólýsanleg angist hefur gripið um
sig hjá börnunum og tilfinninga-
legt ástand foreldranna hefur ver-
ið litlu betra, þótt þeir hafi vitað að
börnin væru í góðum höndum.
Það er mikið fagnaðarefni fyrir
þjóðina alla að þessi bygging skuli
nú risin og það á ótrúlega stuttum
tíma, því að ekki er lengra síðan en í
nóvember 1998, sem Ingibjörg
Pálmadóttir, þáverandi heilbrigðis-
ráðherra, tók skóflustungu að hinum
nýja spítala.
Þáttur Hringskvenna í uppbygg-
ingu spítalaþjónustu fyrir börn á Ís-
landi er alveg sérstakur. Þær hafa
verið slík kjölfesta í því starfi og
slíkur bakhjarl fyrir lækna og hjúkr-
unarfólk að með ólíkindum er. Í sam-
tali við Morgunblaðið í gær segir Ás-
laug Björg Viggósdóttir, formaður
Hringsins, um framtíðarverkefni fé-
lagsins, þegar hér er komið sögu:
„Velferð barna er og hefur verið
okkar hjartans mál. Það mun ekki
breytast og í þeim skilningi munum
við áfram sinna okkar móðurhlut-
verki. Barnaspítali Hringsins mun
áfram þurfa að endurnýja tæki og
annan búnað og því verkefni lýkur
aldrei ...Vonandi gefst okkur líka
tækifæri til að leggja öðrum málefn-
um barna lið enda er þörfin víða
brýn og af nógu er að taka.“
Á þessum tímamótum er ástæða
til að óska öllum þeim, sem komið
hafa að uppbyggingu Barnaspítala
Hringsins til hamingju með þennan
mikla áfanga. Farsæld hefur jafnan
fylgt þessari starfsemi og svo mun
áreiðanlega verða í framtíðinni.
Árni M. Mathiesen, sjávarút-vegsráðherra, tilkynnti sl.
föstudag, að hann hefði aukið ufsa-
kvóta yfirstandandi fiskveiðiárs um
átta þúsund tonn. Er þessi aukning
í andstöðu við ráðleggingar Haf-
rannsóknastofnunar. Rök ráð-
herrans fyrir þessari ákvörðun eru
þau, að veiðistofn ufsa sé nú jafn
stór og stofnunin hafi spáð að yrði
eftir tvö ár. Ufsaafli hafi aukizt á
síðustu árum og sjómenn hafi
merkt aukna ufsagengd á miðunum.
„Þetta er ... í samræmi við fiski-
fræði sjómannsins, sem segir að
stofninn sé að stækka,“ sagði sjáv-
arútvegsráðherra á blaðamanna-
fundi sl. föstudag.
Þetta er ekki í fyrsta sinn, sem
ráðherrann víkur að fiskifræði sjó-
mannsins og augljóst að hann hefur
ákveðna tilhneigingu til að taka
meira tillit til upplýsinga sjómanna
um ástand fiskistofna en áður hefur
tíðkazt.
Þessi afstaða Árna M. Mathiesen
vekur upp spurningar. Árum saman
hafa geisað harðar deilur um ráð-
gjöf Hafrannsóknastofnunar. Sum-
ir útgerðarmenn og sjómenn hafa
lengi haldið því fram, að Hafró væri
á rangri leið í ráðgjöf sinni og má
þar nefna Kristin Pétursson, fisk-
verkanda á Bakkafirði, og Einar
Odd Kristjánsson, alþingismann.
Aðrir hafa talið – og Morgunblað-
ið verið í þeim hópi – að ekki væri
annarra kosta völ en treysta á ráð-
gjöf sérfræðinga Hafrannsókna-
stofnunar. Þótt þessi vísindi væru
ekki fullkomin væri þar þó að finna
mestu þekkingu, sem völ væri á um
stöðu mála á fiskimiðunum. Vissu-
lega má segja að þessi trú á Hafró
hafi beðið nokkurn hnekki, þegar
stofnunin varð að viðurkenna alvar-
lega skekkju í útreikningum sínum
á þorskstofninum.
Ekki skal gert lítið úr fiskifræði
sjómannsins en til hvers leiðir vax-
andi trú sjávarútvegsráðherra á þá
ráðgjöf?
Það er ákveðin áhætta fólgin í því
að byggja eingöngu á ráðleggingum
Hafró, en getur verið að það sé
meiri áhætta fólgin í því að byggja á
tilfinningu sjómanna fyrir því, sem
er að gerast á miðunum?
Þetta er áleitin spurning og við
henni er ekki til neitt einhlítt svar.
Hitt er ljóst að það þarf mikinn
kjark til að fara þá leið, sem sjávar-
útvegsráðherra virðist nú vera að
kanna.
A
F ORÐRÆÐU þingmanna
stjórnarandstöðunnar á Al-
þingi er ekki alltaf gott að
átta sig á því hvort hægri
höndin viti af þeirri vinstri.
Sannarlega hefur hlutskipti stjórnarand-
stöðunnar á þessu kjörtímabili stundum
verið svolítið sérkennilegt, en í vikunni
kom enn og aftur í ljós hve sundurlaus
málflutningur hennar getur verið og
þversagnakenndur. Er þar hver höndin
uppi á móti annarri; hugmyndafræði ein-
stakra þingmanna í sama stjórn-
málaflokki virðist í grundvallaratriðum
gerólík og hagfræðikenningar fjar-
skyldar, svo ekki sé dýpra í árinni tekið.
Svo sem vænta má á stuttu og snörpu
vorþingi í aðdraganda kosninga, ein-
kenndist liðin þingvika ekki síst af um-
ræðum utan dagskrár, þar sem þing-
menn stjórnarandstöðu leita svara hjá
ráðherrum ríkisstjórnar um aðskilj-
anlegustu málefni. Að venju kenndi þar
ýmissa grasa, t.d. var nú rætt um ástand
og horfur í atvinnumálum og um áhrif
framkvæmda vegna virkjunar og stóriðju
á Austurlandi.
Ruglingslegur málflutningur
Þessar umræður tvær sýna ruglings-
legan málflutning stjórnarandstöðunnar
í hnotskurn. Í þeirri fyrri málaði Ög-
mundur Jónasson, þingflokksformaður
Vinstri hreyfingarinnar – græns fram-
boðs, upp heldur dökka mynd af stór-
framkvæmdum þeim sem framundan eru
á Austurlandi og krafðist svara um það,
hvaða mótvægisaðgerðir stjórnvöld
hygðust grípa til í framhaldinu. Taldi Ög-
mundur greinilega að aukin atvinna á
Austurlandi og uppgangur þar væri af
hinu illa, hafa bæri af þessu þungar
áhyggjur og spyrna helst við af öllum
mætti.
Gott og vel. Vafalaust er hægt að finna
kenningar í hagfræðinni sem renna stoð-
um undir slíkan málflutning, enda vel
þekkt að ekkert hagkerfi þolir til lengri
tíma ofþenslu eða umframeftirspurn á
vinnuafli. En er staðan þannig nú hér á
landi? Eða á Austurlandi sérstaklega?
Varla ef marka má annan stjórnarand-
stæðing sem kvaddi sér hljóðs síðar í vik-
unni og hafði áhyggjur af auknu atvinnu-
leysi hér á landi og vildi fá að vita hvaða
aðgerðir íslensk stjórnvöld hefðu á tak-
teinum til þess að sporna við því.
Kannski hefði verið ráð hjá Guðmundi
Árna að leita fyrst svara hjá Ögmundi
Jónassyni sem telur greinilega að öflug
atvinnuuppbygging sé háskaleg í meira
lagi, en hann lét sér þó nægja að inna Pál
Pétursson félagsmálaráðherra eftir svör-
um í þessum efnum. Og þar stóð auðvitað
ekki á svari, enda hefur ríkisstjórn
Framsóknarflokks og Sjálfstæðisflokks
sýnt mikla ábyrgð í atvinnumálum allt
kjörtímabilið og stuðlað markvisst að at-
vinnuuppbyggingu víða um land. Raunar
er rétt að halda því til haga, að atvinnu-
málin voru einmitt eitt helsta baráttumál
Framsóknarflokksins fyrir alþingiskosn-
ingarnar 1995, þegar m.a. voru gefin fyr-
irheit um fjölgun 12.000 starfa fyrir lok
kjörtímabilsins. Þótti þá mörgum djarf-
lega mælt og sporgöngumönnum m.a.
brigslað um ódýr kosningaloforð, en
staðreyndin varð nú samt sú að þessi
fjöldi nýrra starfa skilaði sér og raunar
gott betur. Og á síðasta kjörtímabili hef-
ur verið haldið áfram á sömu braut.
Bretta þarf upp ermar
Engu að síður er alltaf hægt að gera
betur. Og nú, þegar vart verður við aukið
atvinnuleysi, er augljóst að bretta þarf
upp ermar, enda atvinnuleysi ömurlegt
fyrirbæri sem getur haft í för með sér
skaðleg samfélagsleg áhrif, ekki síður en
efnahagsleg. Það eru grundvallarmann-
réttindi fólgin í því að vinnufært fólk eigi
aðgang að vinnu til þess að sjá sér og sín-
um farborða á sómasamlegan hátt.
Samkvæmt t
neytisins og Vin
vinnuleysi 3% í
atvinnuleysi en
uðinum undanfa
var atvinnuleys
vinnuleysi var v
undan ef miðað
Skýringar ge
tíðabundin svei
venjulega, en fy
að þenslan í efn
að og fjárfestin
saman. Víða hef
anförnu, t.d. me
samruna fyrirtæ
til uppsagna sta
Í umræðum á
málaráðherra þ
stjórnin hyggst
vinnuleysis. Fe
útboðum og ým
kvæmdum verið
gang sem allra
istryggingasjóð
átaksverkefni s
irtæki vilja legg
og mun kynna þ
um. Aukinheldu
Af mótvægisaðge
vegna ruðningsáh
Hagvöxturinn er á uppleið, skattaumhverfi fyrirtækjanna h
leysi er því fremur viðfangsefni en vandamál og að því verð
Eftir Björn Inga Hrafnsson