Morgunblaðið - 22.02.2003, Blaðsíða 6

FRÉTTIR
6 LAUGARDAGUR 22. FEBRÚAR 2003 MORGUNBLAÐIÐ
Þú getur það líka!
Ásmundur Stefánsson
fór úr 120 kílóum í 80.
Nú heldur hann sér í
85-90 kílóum. Kynntu
þér aðferð hans, hvað
Guðmundur Björnsson
læknir segir að beri að
varast, og hvaða
kræsingar þú mátt
borða!
Metsölubók
um megrun
Tilboðsbók
mánaðarins
30%
afsláttur
ED
D
A
01
/2
00
3
LÁTINN er í Reykjavík
á 87. aldursári Sigurður
Hafstað, fyrrverandi
sendiherra. Sigurður var
fæddur 1916 í Vík í
Skagafirði, sonur
hjónanna Árna Jónsson-
ar Hafstað, bónda í Vík,
og Ingibjargar Sigurðar-
dóttur frá Geirmundar-
stöðum í Skagafirði.
Sigurður Hafstað lauk
stúdentsprófi frá MR
1937, prófi í viðskipta-
fræði frá HÍ 1942 og lög-
fræðiprófi frá HÍ 1944.
Hann hóf störf í utanríkisráðuneytinu
1944 og starfaði á vegum utanríkis-
ráðuneytisins hér heima og erlendis,
einkum í Ósló, Stokkhólmi, Moskvu
og París, í rúma fjóra
áratugi og hlaut fjölda
viðurkenninga fyrir
störf sín. Sigurður var
m.a. deildarstjóri í ut-
anríkisráðuneytinu
1954 til 1960 og gegndi
störfum forsetaritara.
Hann var sendiherra
Íslands í Ósló er hann
lét af störfum árið
1986. Vorið 1940
kvæntist Sigurður
Ragnheiði Ragnars-
dóttur Hafstað, fæddri
Kvaran 1919. Þau
eignuðust sex börn sem öll eru á lífi,
Þórunni Kielland, Ingibjörgu Haf-
stað, Hildi Hafstað, Ragnar Hafstað
og tvíburana Sigríði og Árna Hafstað.
Andlát
SIGURÐUR
HAFSTAÐ
Í JANÚAR voru 13 unglingar á bið-
lista eftir því að leggjast inn á barna-
og unglingageðdeild Landspítala há-
skólasjúkrahúss (BUGL), þar af voru
þrír sem taldir voru í bráðri lífs-
hættu, talið var að þeir myndu reyna
að fremja sjálfsvíg og gátu foreldrar
þeirra varla vikið frá þeim. Eydís
Sveinbjarnadóttir, sviðsstjóri á
geðsviði Landspítala segir að biðlist-
ar eftir bráðaþjónustu hafi tekið að
myndast fyrir alvöru fyrir um þrem-
ur mánuðum. Þetta sé alveg nýtt
ástand og alvarlegt.
Eydís er formaður nefndar sem
Magnús Pétursson, forstjóri Land-
spítalans, skipaði á fimmtudaginn til
að fjalla um málefni BUGL. Nefndin
mun taka út alla geðheilbrigðisþjón-
ustu við börn innan spítalans og hjá
helstu samstarfsstofnunum BUGL.
Einnig á að meta hvernig þjónustu
við börn og unglinga verði best komið
fyrir innan spítalans. Í samtali við
Morgunblaðið sagði Eydís að nefndin
ætlaði sér að skila tillögum í lok
mars. Að því loknu verður farið ná-
kvæmlega í saumana á því hvað kost-
ar að hrinda þeim í framkvæmd og
býst Eydís við að endalegar nið-
urstöður liggi fyrir í maí. Hún tekur
fram að stjórn geðsviðsins hafi vitað
af vanda deildarinnar áður en fjöl-
miðlaumræða hófst um hann á mið-
vikudag og unnið hafi verið að því að
finna leiðir til að bregðast við. Upp-
haf umræðunnar að þessu sinni má
rekja til bréfs frá stjórn Barnageð-
læknafélags Íslands sem taldi að
málið þyldi enga bið. Aðspurð segir
Eydís að hugsanlega verði beitt
þeirri bráðabirgðalausn að leggja
fleiri unglinga inn á deildir fyrir full-
orðna og að starfsmenn BUGL muni
koma að meðferð þeirra. Þetta sé
ekki ákjósanlegt en sé næst besta
lausnin.
Deildin „sprakk“ í fyrra
BUGL skiptist í fjórar deildir,
barnageðdeild, framhaldsmeðferð-
ardeild fyrir börn, göngudeild og
unglingageðdeild sem sinnir ungling-
um á aldrinum 12-16 ára. Eydís segir
að alvarlegasti vandi BUGL sé bið-
listi fyrir innlagnir á unglingageð-
deild og barnageðdeildina. Biðlistar
eftir annarri þjónustu hafi styst á síð-
ustu árum. Á unglingageðdeild eru
samtals níu meðferðarpláss, sjö fyrir
sólarhringslegu og tvö fyrir daglegu.
Undanfarna mánuði hefur deildin
verið yfirfull en oftast hafa 11-13
unglingar legið inni á deildinni. Eydís
segir að miðað við höfðatölu ættu
meðferðarplássin að vera a.m.k. 15.
Afleiðingin af því að of margir séu á
deildinni sé lakari þjónusta og erf-
iðara sé að tryggja fullnægjandi ör-
yggi. Hætta á ofbeldi er því meiri og
á þessu ári hefur starfsfólk deild-
arinnar nokkrum sinnum þurft að
kalla á lögreglu. Rétt er að hafa í
huga að unglingar sem lagðir eru inn
á unglingageðdeild eru ekki þar
vegna félagslegs eða hegðunarlegs
vanda eða vegna fíkniefnaneyslu.
Þeir sem eru lagðir inn á unglinga-
geðdeild eru með geðraskanir eða al-
varleg geðræn einkenni s.s. geðrof,
kvíða, persónuleikaraskanir, alvar-
legt þunglyndi, átraskanir eða eru í
sjálfsvígshug. Miklu fleiri eru nú
lagðir inn á unglingageðdeild en áður.
Árið 1997 voru 36 innlagnir, árið 2002
var fjöldinn orðinn 91. Fjölgunin
nemur 250%. Að sögn Eydísar hefur
alveg ný staða myndast á síðasta ári,
aldrei áður hafi myndast biðlisti eftir
bráðainnlögnum. Fram til loka ársins
2001 hafi deildin náð að anna eft-
irspurn. „En í rauninni má segja að
deildin hafi sprungið í fyrra,“ segir
hún. Svo virðist sem þessi aukning í
eftirspurn sé varanleg og við því
verði að bregðast. Hún tekur skýrt
fram að þetta sé ekkert séríslenskt
fyrirbæri og í nágrannalöndunum
glími menn við svipaða þróun.
Starfsemi BUGL verði betur
tengd við spítalann
Aðspurð segir Eydís að við fyrstu
sýn lítist sér ekki vel á hugmyndir
Ólafs Ó. Guðmundssonar, yfirlæknis
BUGL, um að deildin verði gerð að
sérstöku sviði innan spítalans. Þetta
verði þó örugglega rætt í starfs-
hópnum. Sú umræða sé þó ekki ný.
„Miðað við umfang og fjármagn sem
rennur til BUGL tel ég að deildin
uppfylli ekki skilgreiningu Landspít-
alans til að teljast vera sérstakt svið,“
segir hún. Að hennar mati felst í til-
lögum Ólafs ákveðið vanmat á þeirri
þjónustu sem deildin njóti frá öðrum
deildum á geðsviði spítalans. Frekar
þurfi að tengja starfsemi BUGL
meira við starfsemi Landspítalans, þ.
á m. á Barnaspítala Hringsins. Með
því að auka sjálfstæði BUGL sé meiri
hætta á faglegri einangrun deild-
arinnar.
Eydís hafnar algjörlega þeirri full-
yrðingu Braga Guðbrandssonar, for-
stjóra Barnaverndarstofu að fjár-
magn sem stofnunin hafi lagt inn í
rekstur BUGL hafi ekki nýst deild-
inni. Peningarnir hafi allir nýst til
reksturs BUGL, það megi sjá svart á
hvítu í bókhaldi spítalans.
Þrettán unglingar á
biðlista – þrír í lífshættu
Morgunblaðið/Árni Torfason
„Miðað við umfang og fjármagn sem rennur til BUGL tel ég að deildin upp-
fylli ekki skilgreiningu Landspítalans til að teljast vera sérstakt svið,“ seg-
ir Eydís Sveinbjarnardóttir, sviðsstjóri á geðdeild LSH.


 







  




   




Eydís Sveinbjarn-
ardóttir, formaður
nefndar sem falið var að
kanna vanda barna- og
unglingageðdeildar
Landspítalans, segir að
nefndin muni leggja
fram tillögur í lok mars.
Hún telur fjölgun inn-
lagna varanlega og við
henni verði að bregðast.
MEÐFERÐARKERFI Barnavernd-
arstofu er ofhlaðið og það liggur
við að það sé biðlisti í bráða-
móttöku, þó að í því sé reyndar fal-
in þversögn, segir Bragi Guð-
brandsson, forstjóri
Barnaverndarstofu. Hann telur
marga samverkandi þætti valda
aukinni eftirspurn eftir geðheil-
brigðisþjónustu fyrir börn og ung-
linga, hraði, spenna og upplausn í
fjölskyldum ýti undir vandamálin.
Um 70 börn og unglingar eru í
meðferð á vegum Barnavernd-
arstofu og segir Bragi að um fjórð-
ungi þeirra hafi verið vísað þangað
eftir meðferð á BUGL. Árið 1997
bárust Barnaverndarstofu 70 um-
sóknir um meðferð en árið 2002
hafði þeim fjölgað meira en þrefalt.
Bragi segir að meðferðarkerfið sé
ofhlaðið. Sérstaklega sé vanda-
málið brýnt á Stuðlum þar sem ekki
hafi fengist fjármagn til að byggja
upp bráðamóttöku.
Bragi segir hækkun sjálfræð-
isaldurs hafa haft mikil áhrif og í
öðru lagi geri fólk sér betur grein
fyrir þeim vandamálum sem börn
og unglingar glími við. Í þriðja lagi
segist Bragi hafa það á tilfinning-
unni að eitthvað sé að gerast í sam-
félaginu sem ýti undir þessi vanda-
mál. Ræða þurfi grundvallaratriði í
sambandi við fjölskyldustefnu, lífs-
stíl og uppeldismál. Mikill hraði og
spenna einkenni þjóðfélagið og fólk
sé almennt undir
miklu álagi.
Þannig megi á
hverju ári gera
ráð fyrir að á
annað þúsund
barna upplifi
hjónaskilnaði
eða sambúð-
arslit. Hætta sé á
að þetta verði til
þess að ýta undir
sálræn, tilfinningaleg og geðræn
vandamál.
Ekki þjónusta fyrir 40 milljónir
Vorið 2000 var gerður samn-
ingur milli Landspítalans, Barna-
verndarstofu og Vogs um að BUGL
myndi veita ákveðna þjónustu.
Þessum samningi sagði Barna-
verndarstofa upp og féll hann úr
gildi 1. júní 2002. Bragi segir að
Barnaverndarstofa hafi greitt 40
milljónir fyrir þessa þjónustu. Stof-
an leit svo á að þetta fjármagn hafi
ekki runnið til BUGL og að hvorki
hafi verið staðið við fyrirheit um að
auka bráðarými á BUGL né að auka
afeitrunarþjónustu við börn og
unglinga í fíkniefnaneyslu. Enn er
þó unnið eftir samningnum sem
Bragi segir að hafi leitt margt gott
af sér. Hann segir mikilvægt að
þeir sem komi að aðstoð við börn og
unglinga í geðrænum vanda vinni
saman.
Meðferðarkerfi Barnaverndarstofu er ofhlaðið
Samvinnu þörf
Bragi
Guðbrandsson
Reyklausir
grunnskóla-
nemendur á
Blönduósi
Í FYRSTA sinn í mörg ár eru allir
nemendur í grunnskólanum á
Blönduósi reyklausir. Helgi Arnar-
son, skólastjóri, segir í viðtali við
Húnahornið að erfitt sé að benda á
eitthvað eitt sem skýri þennan góða
árangur. Í lífsleiknikennslu hafi ver-
ið notast við námsefnið „vertu frjáls
– reyklaus“ og nemendum boðið á
leikrit sem innihalda forvarnarboð-
skap.
Hann segir að fjölmargir nemend-
ur hafi verið virkir í ýmsum sam-
keppnum og hlotið viðurkenningar
fyrir. Þrjú ár eru liðin síðan nem-
endur, sem nú sitja 10. bekk, unnu
ferð innanlands að verðmæti 60 þús-
und krónur í keppninni „reyklausir
bekkir“. Helgi vonar að þessi beina
og óbeina fræðsla skili árangri núna.
EKKI hefur verið hægt að auka
geðheilbrigðisþjónustu við börn og
unglinga á Fjórðungssjúkrahúsinu
á Akureyri vegna þess að ekki hef-
ur fengist fé til að innrétta eina af
þremur hæðum í nýbyggingu
sjúkrahússins.
Halldór Blöndal, forseti Alþingis
og 1. þingmaður Norðurlands-
kjördæmis eystra, segist hafa orðið
fyrir vonbrigðum vegna þessa. „Ég
tel að við verðum að fylgja því fast
eftir að hægt verði að halda áfram
innréttingu viðbyggingarinnar á
næsta ári. Það er þörf fyrir hana,“
segir hann. Varðandi barna- og
unglingageðdeild segir Halldór að
fyrsta skrefið hafi verið að koma
barnadeildinni vel fyrir á sjúkra-
húsinu. Í vor verði sálfræðingur
ráðinn til starfa og heimild sé til
frekari ráðninga. Það sé brýnt
verkefni að gera FSA kleift að
sinna geðlækningum barna og ung-
linga fyrir Norðurland og Austur-
land á næstu árum.
Peningaleysi ekki ástæðan
Steingrímur J. Sigfússon, for-
maður Vinstrihreyfingarinnar –
græns framboðs og 3. þingmaður
Norðurlandskjördæmis eystra, seg-
ir bagalegt hversu uppbyggingin á
FSA hafi dregist. Það myndi létta á
stofnunum á suðvesturhorninu ef
hægt væri að sinna geðheilbrigð-
ismálum barna og unglinga á Norð-
ur- og Austurlandi á FSA. Stein-
grímur segir að foreldrar barna í
geðrænum vanda hafi orðið til þess
að hann fór að kanna þessi mál fyr-
ir nokkrum vikum. Á miðvikudag
hafi hann lagt inn fyrirspurn til
heilbrigðisráðherra um stöðuna.
Steingrímur segist telja það hrein
mistök af hálfu stjórnvalda að hafa
ekki tekið betur á þessum málum.
Þegar stjórnvöld séu svo rausn-
arleg sem raun beri vitni í fram-
lögum til vegagerðar og menning-
arhúsa, þá sé varla hægt að bera
við algjöru peningaleysi.
Úrbætur brýnar
Halldór
Blöndal
Steingrímur J.
Sigfússon