Morgunblaðið - 07.03.2003, Blaðsíða 33

MORGUNBLAÐIÐ FÖSTUDAGUR 7. MARS 2003 33
ALÞJÓÐLEGA heilbrigðisstofnunin hefur
gefið út að 21. öldin sé öld forvarna en 20.
öldin hafi verið öld meðferða og lyfja. For-
varnir eru mjög víðtækar og spanna allt frá
lögregluvernd yfir í náttúruvernd. Ein teg-
und forvarna og ein sú mikilvægasta er
verndun barna og unglinga gegn vímuefna-
og áfengissýki.
Samkvæmt heimildum frá Sjúkrahúsinu
Vogi voru 294 einstaklingar á aldrinum 14–
20 ára innritaðir í áfengis- eða vímuefna-
meðferð árið 2001. Þar af voru 179 nýkomu-
fólk. Þessar tölur þýða það að það eru 8% lík-
ur á að börn eða unglingar á aldrinum 14–20
ára muni þurfa að leita sér hjálpar vegna
þessa vágests. Eru það ekki líkur sem vert er
að minnka?
Íþróttir eru forvörn
Það er staðreynd að íþróttir eru ein besta
forvörn sem fæst. Íþróttir byggja upp sjálfs-
traust, aga og andlegan þroska hjá börnum.
Einnig læra börn að bera virðingu fyrir and-
stæðingnum sem mun nýtast á allri lífsleið-
inni. Þær auka einnig líkur á að einstaklingur
hrekist ekki út í myrkrið heldur velji beinu
brautina. Þau börn sem stunda íþróttir sýna
einnig mjög oft góðan árangur í námi sem og
öðru sem þau taka sér fyrir hendur.
Íþróttir fyrir alla
Eitt það helsta sem stendur í vegi fyrir
foreldrum sem vilja senda börn sín í íþróttir
eru of há æfingagjöld. Dæmi eru um að fjöl-
skyldur hafi ekki efni á að veita börnum sín-
um tækifæri á að stunda íþróttir og tóm-
stundir. Ódýrara er þá að hafa börnin heima
að horfa á sjónvarpið eða að leika sér í tölv-
unni. Hætta er á að þau fari svo að hanga í
sjoppum eða á öðrum stöðum til að drepa
tíma og þá fer undirlagið að verða hált.
Íþróttir eiga að vera fyrir alla, ekki mun-
aður sem fáir hafa efni á að veita sér. Það er
auðvitað réttlætismál að tryggt sé að öll börn
og unglingar geti stundað íþróttir og aðrar
tómstundir án tillits til efnahags. Vinstri-
hreyfingin – grænt framboð vill tryggja að
öll börn á grunnskólaaldri geti stundað
íþróttir- og tómstundir við sitt hæfi. Því vill
flokkurinn beita sér fyrir því að íþrótta- og
æskulýðsfélög fái fjárstyrki frá ríkinu í sam-
vinnu við bæjarfélögin til að lækka eða jafn-
vel fella niður æfingagjöld fyrir börn á
grunnskólaaldri. Þannig tryggjum við jöfn-
uð. Með þessu er flokkurinn að ráðast að rót
vandans í stað þess að tipla á tánum í kring-
um hann.
Íþróttir barna
Eftir Þóreyju Eddu
Elísdóttur
„Íþróttir eiga að
vera fyrir alla,
ekki munaður
sem fáir hafa efni
á að veita sér.“
Höfundur er nemi í umhverfisverkfræði og
skipar 2. sæti á framboðslista VG í
Suðvesturkjördæmi.
mínum sem samgöngu-
arksútbreiðslu
ímaþjónustu. Það er
er í frumvarpinu. Ýmis
ð útboðsleiðinni:
a er af þessari aðferð
kveða fyrirfram skil-
ð mat á tilboðum má
við val á bjóðendum.
kilyrði fyrir árangri að
iri en úthlutaðar tíðnir
boðsleiðinni.
eimila reikisamninga á
kvæmni aukin og unnt
ðbærum fjárfest-
mikla útbreiðslu.
ðum verður fyrst og
reiðslu og verða veitt
stig fyrir áætlaða útbreiðslu og út-
breiðsluhraða eftir ákveðnum reglum.
Til að stuðla að víðtækri útbreiðslu
þriðju kynslóðar farsímaþjónustu er
lagt til að gerð verði lágmarkskrafa um
útbreiðslu á tilgreindum svæðum.
Skipting í svæði miðar að því að ná sam-
bærilegri útbreiðslu á farsímaþjónust-
unni um allt land. Í frumvarpinu er lagt
til að lágmarkskrafan um útbreiðslu
verði 60% á hverju svæði sem tryggir í
raun mikla útbreiðslu í öllum lands-
hlutum. Hvatningin til enn frekari út-
breiðslu liggur í tvennu. Annars vegar
lækkar tíðnigjaldið með aukinni út-
breiðslu frá lágmarkskröfunni, og hins
vegar er mikill hvati fólginn í því að út-
breiðslukröfur umfram 30% er heimilt
að uppfylla með reikisamningum milli
símafyrirtækjanna.
Með útboðsaðferðinni er því lögð
áhersla á meiri útbreiðslu og betri þjón-
ustu en hægt er að gera ráð fyrir að
uppboðsleiðin hefði skilað. Sú leið er
ekki síst mikilvæg fyrir hagsmuni
landsbyggðarinnar.
ægra gjald
Höfundur er samgönguráðherra.
VIÐ höfum að undanförnu heyrt þær fréttir
að nokkur stærstu fyrirtæki landsins séu að
skila umtalsverðum hagnaði. Hjá sumum
þeirra er um að ræða töluverð umskipti frá
tapi yfir í jafnvel milljarða króna hagnað.
Bætt rekstrarskilyrði, lækkun tekjuskatts
niður í 18% hjá fyrirtækjum, ásamt ýmsum
öðrum þáttum, hafa sýnilega haft jákvæð
áhrif fyrir stærri og rótgróin fyrirtæki. Það
er vel og nauðsynlegt að renna styrkari stoð-
um undir atvinnulífið í landinu, sem aftur
ætti að skila sér í tryggari atvinnu og hærri
launum.
Hagfræðingar eru þó efins um að ívilnandi
skattlagning til fyrirtækja hafi svokölluð já-
kvæð áhrif, telja kenningar þar um ekki
byggjast á fræðilegum rökum eða hafa fengið
staðfestingu í raun. Skattlagning eigi að vera
hlutlaus og þannig skapist bestu skilyrði til
vaxtar.
Þær ráðstafanir sem ríkisstjórnin hefur
gripið til virðast ekki hafa skilað sér að sama
skapi til smærri og nýrra fyrirtækja sem
mörg hver eiga við verulegan rekstrarvanda
að stríða. Háir vextir ráða þar auðvitað miklu
en fleira kemur til. Ríkisstjórnin hefur lofað
að lækka eða fella niður stimpilgjöld í núver-
andi mynd. Þau loforð voru svikin. Ég hef
undanfarin tvö ár flutt tillögu um að þetta
gjald verði fellt niður í áföngum en litlar und-
irtektir fengið hjá stuðningsmönnum rík-
isstjórnarinnar á Alþingi. Stuðningur úti í
þjóðfélaginu er þó fyrir hendi, bæði hjá ein-
staklingum og fyrirtækjum. Eðlilega, þar
sem hér er um að ræða einhvern óréttlátasta
skatt sem lagður er á fólk og fyrirtæki, skatt
sem bitnar af fullum þunga á skuldsettum
heimilum og fyrirtækjum, þeim sem eru að
koma sér þaki yfir höfuðið eða stofna til nýrr-
ar atvinnustarfsemi. Stimpilgjald á eðli máls-
ins samkvæmt að vera gjald fyrir veitta þjón-
ustu, ekki skattur.
„Einfaldara virðisauka-
skattskerfi – eitt skatthlutfall“
Þá er einnig löngu tímabært að endur-
skoða álagningu virðisaukaskatts. Þar á ég
ekki við að fleiri flokkar verði teknir út og
færðir í neðra skattþrepið eða að fella skatt-
inn niður af einstökum vöruflokkum eins og
umræða hefur verið um. Það má vissulega
færa rök fyrir því að kjarabót felist í því að
fella niður virðisaukaskatt af barnafötum eða
barnavörum, eins og framsóknarmenn hafa
verið með tillögur um. Það er hins vegar afar
óskynsamleg ráðstöfun að bæta við fleiri
undanþágum frá virðisaukaskattinum en nú
þegar eru til staðar. Mín skoðun er sú að mun
vænlegri leið sé að lækka virðisaukaskatts-
prósentuna og að allir vöruflokkar beri sömu
prósentu, engar undanþágur. Vissulega gæti
slík breyting haft í för með sér að matvara
hækkaði lítillega í verði, en á móti kæmi að öll
önnur nauðsynjavara heimilanna lækkaði.
Virðisaukaskatturinn er sá skattur sem bitn-
ar hvað harðast á tekjulægsta fólkinu, þeim
sem verja nær öllum tekjum sínum til kaupa
á skattskyldum vörum. Hér væri því tví-
mælalaust um að ræða bestu kjarabót fjöl-
skyldnanna í landinu.
Lækkun virðisaukaskattsins, eitt skatt-
hlutfall og engar undanþágur kæmi sér einn-
ig vel fyrir fyrirtækin og ætla mætti að um
betri skil á skattinum yrði að ræða. Það er
staðreynd að svokölluð „svört“ starfsemi er
ástunduð innan fjölda atvinnugreina. Með
lækkun virðisaukaskattsins minnkaði hvat-
inn til slíkrar starfsemi. Undanþágur frá
skattinum eru nokkrar, þær yrðu úr sögunni.
Þannig að ætla mætti að tekjutap ríkisins
vegna þessa yrði ekki umtalsvert. Hagur fjöl-
skyldna og fyrirtækja hins vegar ótvíræður.
Þegar hugað er að skattalækkunum verður
að skoða áhrif þessara tveggja skatta í
rekstri heimila og á atvinnustarfsemi.
Lækkun virðisaukaskattsins,
afnám stimpilgjalds
Eftir Margréti
Frímannsdóttur
„Lækkun virðisauka-
skattsins, eitt skatthlut-
fall og engar undanþágur
kæmi sér einnig vel fyrir
fyrirtækin …“
Höfundur er alþingismaður og skipar 1. sæti á
lista Samfylkingarinnar í Suðurkjördæmi.
r orðið til þess að erf-
framkvæmdastjórn-
EES-ríkjanna
aráðinu og aðildarríkj-
n þarf að hafa meira
ð halda til streitu eigin
hersluatriðum.
urinn var gerður milli
árra ríkjablokka og
væmum viðskipta-
m beggja aðila. Form-
sins er sannarlega
kt vægi EFTA-
minnkað. Samning-
milli tólf ríkja ESB og
sem voru að auki lang-
kaður Evrópusam-
ftir að bróðurpartur
Austurríki, Finnland og
EFTA og Sviss féll frá
ur þessi staða gjör-
mni samningsins féll
hann hefur síðan verið
rn í Evrópusamvinn-
nnan EFTA þrjátíu
em samanlagt áttu
ESB en Bandaríkin.
ngur sömu hagsmuni
g áður og EFTA-ríkin
lu fyrir efnahag Evr-
ópusambandsríkjanna. Eftir því sem
hefur fækkað í EFTA stoð EES hefur
áhugi ESB á samstarfi við EES-ríkin
dofnað í kjölfarið.
Með aukinni framþróun ESB til nýrra
viðfangsefna nær EES-samningurinn
heldur ekki jafnvel yfir samstarfið milli
Íslands og ESB. Samstarfið fer nú í sí-
auknum mæli fram utan stofnana EES,
til að mynda í löggæslu og utanrík-
ismálum. Færa má rök fyrir því að EES-
samningurinn falli orðið illa að breyttum
stofnanaramma ESB og aukin krafa um
lýðræði, gegnsæi og einsleitni gerir það
að verkum að embættismannasamn-
ingur eins og EES fær minna vægi en
áður. Að ofangreindu má fullyrða að
vægi samningsins hefur minnkað og að
hann nái ekki lengur með fullnægjandi
hætti yfir samstarf EES-ríkjanna og
ESB. Þróunin hefur um leið fært EES-
ríkin meira út á hliðarlínuna í evrópsku
samstarfi.
EES-samningurinn er sannarlega
góður fyrir viðskiptalífið en í rekstri
hans og þróun hefur komið í ljós að hann
felur í sér umtalsverðan lýðræðishalla
fyrir EES-ríkin. Sumir ganga svo langt
að segja að samningurinn sé einhver sá
ólýðræðislegasti í sögu alþjóðasamninga.
EFTA-ríkin taka upp milli sjötíu til átta-
tíu prósent af öllum lagagerðum ESB
eða þær sem lúta að innri markaðnum.
Ísland hefur þar með framselt hluta af
löggjafarvaldi sínu til ESB. Því er spurt:
Er það viðunandi fyrir fullvalda þjóð?
óm
til
-
s
Höfundur skipar 7. sæti hjá
Samfylkingunni í Reykjavík norður.
SAMÞYKKT 27. flokksþings Framsókn-
arflokksins um menntamál hefur vakið
verðskuldaða athygli. Ályktunin kom m.a.
inn á samræmd próf í framhaldsskólum,
þar sem segir: „Lög um framhaldsskóla
verði endurskoðuð hvað við kemur sam-
ræmdum prófum. Ávinningur nemenda af
samræmdum prófum er óljós og sjálf-
stæði skólanna er stefnt í hættu“
Þetta er að mínu mati tímamótaá-
lyktun, enda er Framsóknarflokkurinn
fyrstur flokka til að lýsa því yfir að vera
tilbúinn að setjast niður og endurskoða
þetta mál, sem er allt hið klaufalegasta.
Árið 1996 voru lög um framhaldsskóla
samþykkt á Alþingi. Í 24. gr. laganna
stendur orðrétt: „Stúdentspróf skulu vera
samræmd í tilteknum greinum. Í reglu-
gerð skulu sett ákvæði um samræmingu
stúdentsprófa og framkvæmd þeirra“.
Síðan kemur ákvæði til bráðabirgða:
„Ákvæði í 24. gr. um samræmd lokapróf
úr framhaldsskólum skulu ekki komin að
fullu til framkvæmda fyrr en skólaárið
2003–2004“.
Frá því að lög um framhaldskóla voru
sett í júní 1996 hafa margar rannsóknir
verið gerðar á samræmdum prófum og
hefur hver fræðingurinn á fætur öðrum
komið tjáð sig um þessi mál í fjölmiðlum,
ekki síst að undanförnu. Áberandi hefur
verið hversu andstaða virðist mikil við
prófin í röðum þessara aðila, en fáir hafa
orðið til þess að fjalla um þau með já-
kvæðum hætti. Það skyldi þó aldrei vera
að samræmd próf í þeirri mynd sem við
þekkjum sé orðið úrelt fyrirbæri, þar sem
farið er að meta einstaklinga í samfélag-
inu útfrá miklu fleiri þáttum en bara ein-
hverjum örfáum bóklegum greinum.
Það er umhugsunarefni að lítið sem
ekkert hefur gerst í þessum málum á síð-
ustu sjö árum í menntamálaráðuneytinu.
Að öllu eðlilegu hefði svo drjúgur tími
getað nýst mönnum til að gera þetta vel
úr hendi. En svo hefur ekki verið, samráð
við nemendur landsins er ekkert og and-
staðan því mikil, sem lýsir sér auðvitað
best í undirskriftasöfnun gegn prófunum
og seinagangi ráðuneytisins sem nú
stendur yfir í framhaldsskólum landsins.
Í upphafi nýrrar aldar væri ráð að leita
nýrra leiða til að meta framhaldsskólana
og reyna að komast hjá því í lengstu lög
að etja framhaldsskólunum í kapphlaup
um útnefninguna besti skólinn í sam-
ræmdum prófum. Of mikið er í húfi til
þess að nemendur séu notaðir sem til-
raunadýr með þessum hætti til þess að
meta hæfni framhaldsskólanna í landinu.
Nemendur eru ekki tilraunadýr
Eftir Inga Björn
Árnason
„Það skyldi þó aldrei
vera að samræmd próf
í þeirri mynd sem við
þekkjum sé orðið úrelt
fyrirbæri …“
Höfundur er framhaldsskólanemi og
skipar 5. sæti á lista Framsóknarflokksins í
Norðvesturkjördæmi.
með því hæsta sem ger-
t og fjölmiðlar hvergi
andi. Skv. athugunum
nna er Ísland í 7. sæti af
skoðað er hvar best er
Sjálfstæðisflokksins
p á að koma honum frá
giskosningarnar í vor.
æktar hafa þeir ákveð-
m sínum að Davíð
ráðherra og var hann í
að snúast til varnar
Af viðbrögðum al-
mennings má ráða að aðförin hafi mis-
tekist. Fólk getur haft misjafnar skoð-
anir á forsætisráðherra, en flestum ber
saman um að þar fer strangheiðarlegur
maður, sem hefur ríka réttlætiskennd og
trausta dómgreind. Hann gagnrýnir hik-
laust háttsemi sem gengur gegn almenn-
um reglum í samskiptum hvort heldur
milli manna eða í viðskiptalífinu. Skoð-
anir hans eru ekki falar og það er al-
menningi ljóst. Þegar upp er staðið hafa
atburðir síðustu daga dregið fram meg-
inkosti hans sem stjórnmálamanns, sem
eru heiðarleiki, hugrekki og sterk rétt-
lætiskennd og um leið er fólk minnt á
hvers vegna hann nýtur þess trausts sem
raun ber vitni. Trúverðugleiki forsætis-
ráðherrans hefur ekki beðið hnekki eins
og þeir sem vógu úr launsátri vonuðust
eftir. En það sama gildir ekki um þann
fréttamiðil sem aðförina hóf og þá sem
bak við hann standa.
Höfundur er þingmaður
Sjálfstæðisflokksins í Reykjavík.