Morgunblaðið - 19.03.2003, Blaðsíða 16

ÍRAKSDEILAN
16 MIÐVIKUDAGUR 19. MARS 2003 MORGUNBLAÐIÐ
BANDARÍKJAMENN og Bretar
hyggjast lama Íraksher með óskap-
legri sprengjuhríð strax í upphafi
hernaðaríhlutunarinnar þar í landi.
Markmiðið er að eyðileggja sam-
skiptatæki íraska hersins þannig að
ringulreið ríki í þeim herbúðum. Um
leið er líka verið að sprengja landher
Bandaríkjanna leið norður frá Kúv-
eit og inn í Írak.
Richard Myers hershöfðingi, yfir-
maður bandaríska herráðsins, segir
áform Bandaríkjahers byggjast á því
að „valda svo miklum skaða að írösk
stjórnvöld komist skjótt að þeirri
niðurstöðu að ósigur sé óumflýjan-
legur“. Felst í þessum orðum Myers
sú von hans – sem Bandaríkjamenn
hafa þó ekki bókað að verði niður-
staðan – að mótstaða íraska hersins
verði lítil og að Bandaríkjaher geti
náð Bagdad á sitt vald án bardaga.
Sérfræðingar vara hins vegar við
því að þó að Íraksher sé mun veikari
nú en 1991 þá séu loftvarnir ennþá
umtalsverðar í Bagdad. Ef varnir
Íraka bresti ekki á örfáum dögum sé
hætta á að stríðið vari í margar vikur
og að mikil hætta steðji að hersveit-
um bandamanna. Þannig er ekki tal-
ið óhugsandi að Saddam beiti efna-
eða sýklavopnum gegn hersveitum
Bandaríkjanna og Breta.
3.000 sprengjur og flugskeyti
á fyrstu sólarhringunum
Um eitt þúsund herþotur banda-
manna eru nú staðsettar í nágrenni
Íraks og hernaðarfræðingar telja
líklegt að allt að 3.000 sprengjum og
flugskeytum verði látið rigna yfir
írösk skotmörk á fyrstu tveimur sól-
arhringunum. Bæði yrði um það að
ræða að herþotur eins og F-117B,
„Næturhaukurinn“, sem beitt var í
Persaflóastríðinu 1991, og B-2-
sprengjuflugvélar fljúgi yfir Írak og
skjóti á tiltekin skotmörk; og að her-
skip og kafbátar á Persaflóa og í
Rauðahafinu skjóti Tomahawk-flug-
skeytum þaðan, en þeim er stýrt í
mark með gervihnattatækni.
Framgangur lofthernaðarins í
upphafi mun ráða miklu um hvenær
landhernaður getur hafist. Tommy
Franks hershöfðingi, sem stýrir að-
gerðunum í Írak, gæti þannig ákveð-
ið að láta til skarar skríða á jörðu
niðri fáeinum dögum eftir að hern-
aðarátök hafa brotist út. Lofthern-
aður varaði hins vegar í fimm vikur í
Persaflóastríðinu 1991 áður en land-
hernaður hófst – stríðið á jörðu niðri
stóð hins vegar aðeins í þrjá daga.
Af þeim 250 þúsund liðsmönnum
Bandaríkjahers sem nú munu taka
þátt eru 130 þúsund í Kúveit. Þaðan
yrði innrásin í Írak gerð og myndu
um 30 þúsund breskir hermenn taka
þátt í henni. Líklegt þykir að aðgerð-
ir yrðu töluvert frábrugðnar stríðinu
1991; leitast yrði við að gera margs
konar árásir úr lofti, landi og af sjó í
einu, til að rugla íraska hermenn í
ríminu og valta yfir þá.
Gert er ráð fyrir að hluti um 50
þúsund manna hersveitar land-
gönguliða fari sem leið liggur til
Bagdad á meðan aðrir hermenn
tækju borgina Basra í Suður-Írak og
hina hernaðarlega mikilvægu hafn-
arborg Shatt al-Arab.
Anthony Cordesman, sérfræðing-
ur um hernaðarmál, segir stríðið
verða ólíkt því sem menn hafa áður
orðið vitni að: „Aðgerðum verður
háttað þannig að óvinurinn lamist,
en ekki að hann verði lagður í rúst.“

 


 

 
 

    
 

  !
 " #
$
1 # 232
24567

8
+%

    


 9
:9
$%&'
()&)*)
'&+&%
&,%-./
'01%
%-+&%
2
&/
(34$5&%& $&
4.-676&%8.&
49. 71+.
':;-.+
+<%'=&/4

#

 
 
1;% 7! <$
%
=" =(
#
,

"  

 
%  "% "
&" !
 "
# ( #>  

#( #> ?  < 
$ #  % "
" =" !


+! ="  %
$ 

# %
@ AB
 %( #  %
-%
(! ""

 %/,=" %
 
"  % ( #%"< C
1 "%( #  % "=" < 
" #" ( =" "

(
#  D/-% (! "!# .C C
E /,CB
 %
=" "

C
-C

B "% =" " C

(&
&/=&6>1%=.>((&*/&>1%
 
 &

"   .+C=" "

/
%  "% /)=" %
/=" !

,+C=" "

*+%  "% /C/=" ( #> +( #  %=" "
F!#"
"

G

C % =" "

C C/+

> "

=" ! !#%
( "
#
> ( ;
# F"#
"(
  G( 
  2  
7B
 %( #  %
 %/=" ( 


# % " B" ,A
(#
#  CH!
"  " " ( (  %#"#

7< %

I
9








  
Hörð sprengju-
hríð í upphafi
Washington. AP.
LEIÐTOGAR margra ríkja, sem
hafa lagst gegn hernaði í Írak, höfn-
uðu í gær þeim úrslitakostum, sem
George W. Bush Bandaríkjaforseti
setti Saddam Hussein í ræðu sinni í
fyrrinótt. Þeir sögðu að hættan sem
stafaði af vopnum Íraka væri ekki
svo mikil að hún réttlætti stríð og
reyna ætti til þrautar að leysa deil-
una með friðsamlegum hætti.
Stjórnvöld í Japan hrósuðu hins
vegar Bush forseta fyrir að bregðast
af festu við hættunni sem stafaði af
stjórn Íraks. „Þetta var ákvörðun
sem þurfti að taka,“ sagði Junichiro
Koizumi, forsætisráðherra Japans,
og kvaðst sammála Bush um að beita
mætti hervaldi í Írak án þess að ör-
yggisráð Sameinuðu þjóðanna sam-
þykkti nýja ályktun þar að lútandi.
John Howard, forsætisráðherra
Ástralíu, lýsti einnig yfir stuðningi
við stefnu Bush og sagði að um 2.000
ástralskir hermenn myndu taka þátt
í hernaðinum í Írak.
Ekki talin réttlæta stríð
Nýr forseti Kína, Hu Jintao, ræddi
við forseta Rússlands og Frakklands
í síma og lagði áherslu á að kínversk
stjórnvöld væru andvíg hernaðar-
áformum Bandaríkjastjórnar. Hann
sagði að Sameinuðu þjóðirnar ættu
að halda áfram vopnaeftirlitinu í Írak
og reyna til þrautar að leysa deiluna
með friðsamlegum hætti.
Vladímír Pútín Rússlandsforseti
varaði við því í fyrradag að herför í
Írak „yrði mistök sem myndu hafa
hinar alvarlegustu afleiðingar og
leiða til óstöðugleika í öllum heim-
inum“.
Gerhard Schröder, kanslari
Þýskalands, sagði að hættan sem
stafaði af Saddam Hussein væri ekki
svo mikil að hún réttlætti stríð sem
„myndi kosta þúsundir manna lífið,
saklaus börn, konur og karla“.
Jacques Chirac Frakklandsforseti
tók í sama streng og sagði að stríð án
stuðnings öryggisráðs Sameinuðu
þjóðanna myndi grafa undan tilraun-
um samtakanna í framtíðinni til að
knýja fram afvopnun með friðsam-
legum hætti.
Talsmaður Páfagarðs, sem hefur
lagst gegn hernaði í Írak, áréttaði að
leita þyrfti allra leiða til að afstýra
stríði. „Hver sá sem ákveður að allar
friðsamlegar leiðir samkvæmt al-
þjóðalögum hafi verið reyndar til
þrautar axlar mikla ábyrgð fyrir
Guði,“ sagði hann.
Arababandalagið hafnaði úrslita-
kostum Bush og sagði þá ekki sam-
rýmast þjóðarétti. Stjórnvöld í Mal-
asíu, sem fara nú fyrir Samtökum
óháðra ríkja, fordæmdu einnig hern-
aðaráform Bandaríkjastjórnar.
Alþjóðanefnd lögfræðinga, ICJ,
sagði að innrás í Írak án stuðnings
öryggisráðsins „ætti sér engan laga-
legan grunn“ og myndi jafngilda
„árásarstríði“.
The New York Times birti forystu-
grein þar sem Bush var gagnrýndur
fyrir að undirbúa stríð „án þess að
nauðsyn bæri til, án stuðnings Sam-
einuðu þjóðanna og þátttöku hefð-
bundinna bandamanna“.
The Washington Post sagði að það
væri rétt af Bush að beita sér fyrir
afvopnun Íraka og að ekkert væri
hæft í því að aldrei mætti beita her-
valdi án stuðnings öryggisráðsins.
Blaðið gagnrýndi hins vegar stjórn
Bush fyrir harða og ósveigjanlega
framgöngu í málinu og fyrir að hefja
stríð „með minni stuðningi en mál-
staðurinn hefði átt að fá“.
Leiðtogar margra ríkja hafna úrslitakostum Bush
Reynt verði til þraut-
ar að afstýra stríði
París, Washington. AFP, AP.
GEORGE W. Bush Bandaríkjafor-
seti sagði í ræðu, sem hann flutti í
fyrrinótt, að yrði stjórn Saddams
Husseins Íraksforseta ekki afvopnuð
þegar í stað myndi það hafa meiri
áhættu í för með sér en stríð í Írak.
„Eftir eitt ár, eða fimm ár, mun
máttur Íraks til að skaða allar frjálsir
þjóðir heims margfaldast,“ sagði
Bush í fimmtán mínútna sjónvarps-
ávarpi. „Við veljum að bregðast við
þessari hættu núna, þegar hún kem-
ur fram, áður en hún birtist skyndi-
lega í borgunum okkar.“
Forsetinn sagði að hryðjuverka-
menn gætu orðið hundruðum þús-
unda manna að bana og líkti hætt-
unni sem stafar af stjórnvöldum í
Írak við hópmorðin sem framin voru
á öldinni sem leið. „Á þessari öld,
þegar illmenni ráðgera hryðjuverk
með efna-, sýkla- og kjarnavopnum,
gæti friðkaupastefna leitt til eyði-
leggingar sem hefur aldrei sést áður
á jörðinni,“ sagði hann. „Það væri
sjálfsmorð en ekki sjálfsvörn að láta
ekki til skarar skríða gegn slíkum
óvinum fyrr en þeir hafa gert árás.“
Bush hefur oft sagt að ráðamenn-
irnir í Írak leitist við að aðstoða
hryðjuverkasamtök á borð við al-
Qaeda en hann gekk skrefi lengra í
ræðunni í fyrrinótt og sagði þá hafa
„aðstoðað, þjálfað og verndað hryðju-
verkamenn, meðal annars liðsmenn
al-Qaeda“.
Forsetinn sagði að öryggisráð
Sameinuðu þjóðanna hefði ekki verið
tilbúið að axla þá ábyrgð að afvopna
Íraka og Bandaríkjastjórn tæki hana
á sig. Þótt nokkur ríki í öryggisráðinu
hefðu lagst gegn því að hernaður yrði
hafinn þegar í stað væru þau sam-
mála Bandaríkjastjórn um að hætta
stafaði af vopnum Íraka. „Bandaríkin
hafa sjálfstætt vald til að beita her-
valdi til að tryggja eigið öryggi.
Bandaríkjamenn og bandamenn
þeirra hafa heimild til að beita her-
valdi til að uppræta gereyðingarvopn
Íraka. Þetta er ekki spurning um
vald eða heimild. Þetta er spurning
um vilja.“
Lofar að frelsa Íraka
Forsetinn gaf Saddam og sonum
hans tveggja sólarhringa frest til að
fara í útlegð, að öðrum kosti yrði „öll-
um hernaðarmætti Bandaríkjanna“
beitt til að afvopna þá og koma þeim
frá völdum. Hann ráðlagði erlendum
borgurum í Írak, meðal annars blaða-
mönnum og vopnaeftirlitsmönnum,
að fara þaðan án tafar.
Bush varaði einnig Bandaríkja-
menn við því að hætta væri á því að
stríð í Írak leiddi til hryðjuverka í
Bandaríkjunum og sagði að öryggis-
viðbúnaðurinn hefði verið aukinn af
þeim sökum. „Þessar árásir eru ekki
óhjákvæmilegar. Þær eru hins vegar
mögulegar og sú staðreynd varpar
ljósi á ástæðu þess að við getum ekki
búið við þá hættu að reynt verði að
kúga okkur. Hryðjuverkahættan sem
steðjar að Bandaríkjunum og heims-
byggðinni mun minnka um leið og
Saddam Hussein er afvopnaður.“
Forsetinn beindi einnig orðum sín-
um til írösku þjóðarinnar og ræðan
var þýdd til að útvarpa henni til
Íraks. Hann hét því að frelsa Íraka
undan áþján „harðstjórans“, aðstoða
þá við að endurreisa landið og koma á
lýðræði. Hann skoraði einnig á íraska
hermenn að berjast ekki fyrir stjórn
Saddams, beita ekki efna- eða sýkla-
vopnum og kveikja ekki í olíulindum,
og sagði að þeir sem gerðust sekir um
stríðsglæpi yrðu sóttir til saka.
Bush kveðst hafa heimild til að beita Íraka hervaldi
Segir meiri áhættu
fylgja aðgerðaleysi
Washington. AP, AFP, The Washington Post.
Reuters
Vegfarandi á Times Square í New York fylgist með Bush Bandaríkjaforseta í beinni útsendingu í fyrrinótt.