Morgunblaðið - 19.03.2003, Blaðsíða 28

28 MIÐVIKUDAGUR 19. MARS 2003 MORGUNBLAÐIÐ
Hallgrímur B. Geirsson.
Styrmir Gunnarsson.
Framkvæmdastjóri:
Ritstjóri:
STOFNAÐ 1913
Útgefandi: Árvakur hf., Reykjavík.
Aðstoðarritstjórar:
Karl Blöndal, Ólafur Þ. Stephensen.
Fréttaritstjóri:
Björn Vignir Sigurpálsson.
Hækkun fasteignamats
og eignarskatts
Það er almælt að skatta-
stefna síðustu ríkisstjórna hafi
hyglað hinum efnameiri á
kostnað þeirra sem hafa úr
minna að moða. Eitt dæmi um
það eru breytingar á fast-
eignamati sem tóku gildi 1. des-
ember 2001. Leiddu þær til
verulegrar hækkunar á fyrra
fasteignamati íbúðarhúsnæðis
umfram það sem verðbólga gaf
tilefni til. Mörg dæmi eru um að
tveggja til fjögurra herbergja
íbúðir í fjölbýlishúsum hafi
hækkað í mati um tvær til fjórar
milljónir. Fasteignamat er lagt
til grundvallar sem hluti eign-
arskattsstofns. Skattfrjáls eign-
arskattsstofn við álagningu árið
2002 nam 4.720.000 kr. hjá ein-
staklingum og 9.440.000 kr. hjá
hjónum eftir 20% hækkun frá
árinu 2001. Hækkun fast-
eignamatsins varð til þess að við
álagningu árið 2002 greiddi
fjöldi fólks, sem aðeins á
tveggja til fjögurra herbergja
íbúðir, eignarskatt í fyrsta sinn
á ævinni þrátt fyrir að eigna-
eða tekjustaða þess hefði ekki
breyst milli ára. Harðast bitn-
aði þessi hækkun á ein-
staklingum, ekkjum, ekklum og
láglaunafólki sem skulda lítið.
Sem dæmi má nefna rúmlega
fimmtuga einhleypa konu sem á
skuldlitla þriggja herbergja
blokkaríbúð. Hækkun fast-
eignamats á íbúð hennar um
rúmar 4.000.000 kr. leiddi til
tæplega 60.000 kr. hækkunar á
eignarskatti árið 2002, þar með
talinn sérstakur eignarskattur,
svonefndur Þjóðarbókhlöðu-
skattur. Þar með er sagan ekki
öll. Viðkomandi átti um
2.000.000 í verðbréfum sem
samkvæmt bráðabirgðaákvæði
höfðu verið skattfrjáls við
álagningu árið 2001. Þetta
bráðabirgðaákvæði var fellt
niður við álagningu árið 2002 og
hafði í för með sér um 30.000 kr.
hækkun á eignarskatti. Þessi
kona vinnur við láglaunastörf
og á ekki aðrar eignir en íbúð og
umrædd verðbréf. Annað dæmi
má nefna um 72 ára gamlan ein-
hleypan karlmann. Hækkun
fasteignamats á íbúð hans
þýddi álagningu 36.000 kr. eign-
arskatts. Hann framfleytir sér
af lífeyrisgreiðslum og á ein-
göngu eina íbúð. Þriðja dæmið
er um einstæða móður eins
barns sem er í menntaskóla.
Hún býr í kjallaraíbúð og árs-
tekjur hennar nema um
1.200.000 kr. Nýtt og breytt
fasteignamat leiddi til um
50.000 kr. hækkunar eign-
arskatts. Hækkun fast-
eignamatsins hefur einnig orðið
til þess að vaxtabætur til fjöl-
margra hafa skerst umtalsvert
„Skattaskandall“
Eftir Atla
Gíslason
„Rétta verður hlut verka-
fólks, eldri borgara og barna-
fjölskyldna með hækkun
skattleysismarka í eign-
arskatti og tekjuskatti.“
ATHYGLISVERÐ þróun hefur
orðið í stjórnmálum á þessum
vetri, einkum hvað varðar stöðu
Samfylkingarinnar. Í viðtali við
DV sl. haust lýsti formaður Sam-
fylkingarinnar, Össur Skarphéð-
insson, yfir sérstakri ánægju
sinni með það hvernig Samfylk-
ingin væri að þroskast í það sem
hann kallaði klassískan vestur-
evrópskan sósíaldemókrata-
flokk, „sem væru meiri miðju
flokkar en þeir væru vinstri
flokkar“. Samfylkingin hefur í
takt við þetta einnig undir-
strikað með ýmsum hætti stöðu
sína inn undir miðju eða á miðju
stjórnmálanna. Það lýsir sér t.d.
með stuðningi við stóriðjustefnu
ríkisstjórnarinnar; með stuðn-
ingi, stundum skilyrtum að vísu,
við einkavæðingu, með stuðningi
við stefnu ríkisstjórnarinnar í ut-
anríkismálum í aðalatriðum, t.d.
studdi Samfylkingin loftárásir á
Afganistan og styður veru er-
lends hers í landinu og aðild að
NATO.
Við í Vinstrihreyfingunni –
grænu framboði höfum gefið
okkur að leiðir okkar og hinna
stjórnarandstöðuflokkanna
lægju þó í öllu falli saman í því að
við vildum fella ríkisstjórnina og
taka við stjórnartaumunum. Við
höfum gefið þessari baráttu okk-
ar vörumerkið „velferðarstjórn í
vor“ til að undirstrika að það er
ekki síst á sviði velferðarmála
sem við viljum snúa við blaðinu.
Biðlað til hægri
Mikla athygli vekja yfirlýs-
ingar tveggja frambjóðenda
Samfylkingarinnar að und-
anförnu um mögulega sam-
starfsaðila í ríkisstjórn. Annars
vegar lýsti Margrét Frímanns-
dóttir þeirri skoðun sinni í þætti
með Jóni Ársæli á Stöð 2 nú
sunnudagskvöldið 16. mars sl. að
óskasamstarfsaðili Samfylking-
arinnar í ríkisstjórn sé Fram-
sóknarflokkurinn. Hins vegar
birtist grein eftir Ellert B.
Schram í Mbl. degi síðar, mánu-
daginn 17. mars, þar sem mikið
er lagt upp úr því að fullvissa les-
endur um að samstarf Samfylk-
ingarinnar og Sjálfstæðisflokks-
ins hafi síður en svo verið
útilokað: „Nú stendur það að
vísu hvergi skráð að sigur Sam-
fylkingarinnar sé ávísun á ein-
hverja vinstri stjórn. Það segir
enginn, svo best ég veit, að Sam-
fylkingin útiloki samstarf með
Sjálfstæðisflokknum …“ Hinn
kosturinn sem nefndur er í grein
Ellerts er samstarf með Fram-
sóknarflokknum og slíka stjórn
telur Ellert, alveg réttilega,
ástæðulaust að kalla vinstri
stjórn. Sem sagt, engin vinstri
stjórn í kortum Ellerts.
Völd til hvers?
Yfirbragð kosningabaráttu
Samfylkingarinnar allt frá
haustdögum, er athyglisvert.
Áherslan sem þar er lögð á per-
sónur eða öllu heldur persónu, á
embættin og áherslan á það að
komast í ríkisstjórn stendur upp
úr. Orkan fer ekki í að ræða um
hvað væntanlegt ríkisstjórn-
arsamstarf eigi að snúast heldur
með hverjum það verði. Fyrir
Samstarf með Sjálfstæðisflok
Eftir Steingrím
J. Sigfússon
„Orkan fer ekki í að ræða
um hvað væntanlegt rík-
isstjórnarsamstarf eigi
að snúast heldur með
hverjum.“
EITT helsta verkefni mitt sem
samgönguráðherra á kjör-
tímabilinu hefur verið að und-
irbúa og fá samþykkta á Alþingi
eina samræmda samgönguáætl-
un fyrir landið í heild. Um er að
ræða samræmda áætlun allra
samgangna. Áætlunin er í senn
fjárfestingaáætlun og sam-
göngustefna stjórnvalda.
Fjallað er um mál er tengjast
fjárfestingum í samgöngu-
mannvirkjum skv. fjárlögum,
þ.m.t. vegir, hafnir og flugvellir,
umhverfis- og öryggismál og
málefni vöru- og fólksflutninga.
Lögð er rík áhersla á útboð í
allri þessari vinnu, sbr. aukinn
fjölda útboða er tengjast ferju-
rekstri og flugleiðum innan-
lands.
Samgönguráð gerði tillögu til
samgönguráðherra um fram-
kvæmdir á sviði vega-, hafna- og
flugmála til næstu 12 ára, þ.e.
fyrir árin 2003–
2014. Á grundvelli
þeirra tillagna var
lögð fram og sam-
þykkt á Alþingi
þingsályktun-
artillaga sem felur í
sér rammaáætlun
um framkvæmdir
næstu tólf árin.
Jafnframt var sam-
þykkt nákvæmari
framkvæmdaáætl-
un til næstu fjögurra ára, 2003–
2006. Ekki er nokkur vafi að
samgönguáætlun markar mik-
ilvæg tímamót í heildstæðri
áætlunargerð í samgöngu-
málum Íslendinga.
Í upphafi kjörtímabilsins var
samþykkt flugmálaáætlun
2000–2003, hafnaáætlun 2001–
2004, sjóvarnaáætlun 2001–
Samgönguáætlun mark
Eftir Sturlu
Böðvarsson
„Með þessum auknu
framlögum til vega-
mála munu verða
stórstígar framfarir á
vegakerfi landsins.“
ELDRAUN BLAIRS
Tony Blair, forsætisráðherra Bret-lands, flutti í gærdag ástríðufullaræðu í breska þinginu þar sem
hann færði rök að því að hrekja þyrfti
Saddam Hussein, forseta Íraks, frá völd-
um. Í gærkvöldi var síðan gengið til at-
kvæða í breska þinginu um beiðni stjórn-
arinnar um stuðning við þátttöku Breta í
hernaði í Írak. Beiðni stjórnarinnar var
samþykkt með öruggum meirihluta, en
hún þurfti að treysta á stuðning úr röðum
þingmanna Íhaldsflokksins því að mikill
fjöldi þingmanna Verkamannaflokksins
greiddi atkvæði gegn henni og sýndi það
greinilega þann ágreining, sem ríkir inn-
an stjórnarflokksins um stefnu breska
forsætisráðherrans. Í gærkvöldi var talið
að 139 þingmenn Verkamannaflokksins
hefðu greitt atkvæði gegn stjórninni, en
um tíma var óttast að andstaðan yrði
mun meiri.
Þessi ágreiningur kom fram í því að
tveir lágt settir ráðherrar í stjórn Blairs
sögðu í gær af sér og fóru þar að dæmi
Robins Cooks, fyrrverandi utanríkisráð-
herra, sem sagði á mánudag af sér stöðu
leiðtoga stjórnarinnar í neðri deild
breska þingsins til að mótmæla áformum
Blairs um að hefja hernað í Írak án
stuðnings öryggisráðs Sameinuðu þjóð-
anna eða bresku þjóðarinnar.
Clare Short, ráðherra þróunaraðstoð-
ar, sem hafði sakað Blair um glannaskap
og sagst ætla að segja sig úr stjórninni,
ákvað hins vegar að gera það ekki, þótt
hún kvæðist áfram vera mjög gagnrýnin
á það hvernig stjórnin hefði gengið fram í
Íraksmálinu.
Blair spurði í ræðu sinni hvers vegna
væri svo mikilvægt að hann héldi fast við
stefnu sína og svaraði: „Vegna þess að
niðurstaða þessa máls mun skipta sköp-
um um meira en örlög Íraksstjórnar og
framtíð írösku þjóðarinnar, sem svo lengi
hefur þurft að þola valdníðslu Saddams.
Hún mun skera úr um það hvernig Bret-
ar og heimurinn munu bregðast við
helstu ógn við öryggi á 21. öldinni; þróun
Sameinuðu þjóðanna; samskipti Evrópu
og Bandaríkjanna; samskiptin innan
Evrópu og hvernig Bandaríkjamenn um-
gangast restina af heiminum. [Niður-
staðan] mun skera úr um mynstur alþjóð-
legra stjórnmála fyrir komandi kynslóð.“
Sennilega átti enginn þjóðarleiðtogi
meiri þátt í að koma því til leiðar að að-
gerðir Slobodans Milosevic gegn Albön-
um í Kosovo voru stöðvaðar en Blair. Þá
gekk hann fram í nafni mannúðar og
tókst á endanum að hvetja trega Banda-
ríkjamenn til dáða. Blair hafði mannúð-
ina einnig að leiðarljósi í ræðu sinni í
gær. Hann lýsti grimmdarverkum harð-
stjórans í Bagdad í þaula og málaði
dökka mynd af þeirri áþján, sem Saddam
Hussein hefði kallað yfir írösku þjóðina.
Blair lagði mikla áherslu á að knýja ör-
yggisráð Sameinuðu þjóðanna til að sam-
þykkja aðra ályktun um Írak og fá þann-
ig víðtækari stuðning við hernað á
hendur Írökum. Hann lýsti í gær yfir
mikilli beiskju í garð Frakka, sem lýstu
yfir því að þeir myndu beita neitunar-
valdi til að fella slíka tillögu. Sagði hann
að harmleikurinn í þessu væri sá að með
samþykkt annarrar ályktunar hefði
Saddam ef til vill látið undan.
Blair spurði hvort hann ætti að þurfa
að segja bandamönnum sínum að Bretar
hefðu brugðist á þeirri stundu, sem þeir
þyrftu á stuðningi þeirra að halda og gaf
til kynna að þá gæti farið svo að hann
segði af sér með því að segja að hann
myndi ekki taka þátt í að marka þá
stefnu.
Það var ljóst frá upphafi að stjórnin
hefði nægan stuðning og hann myndi
ekki þurfa að standa við þau orð. Það er
hins vegar mikið til í því að Blair er nú að
ganga í gegnum sína mestu eldraun frá
því hann varð forsætisráðherra fyrir sex
árum. Áform um hernað í Írak mæta
mikilli andstöðu meðal hans eigin flokks-
manna og meirihluti bresku þjóðarinnar
er andvígur þeim. En Blair virðist hætt-
ur að láta stjórnast af skoðanakönnunum
heldur fer þvert gegn almenningsálitinu.
45 þúsund breskir hermenn eru nú
komnir á vettvang í Persaflóa. Blair bar
sigur úr býtum í gær og hlaut meira að
segja lof gagnrýnenda sinna fyrir að hafa
lagt sig allan fram um að knýja öryggis-
ráðið til að afgreiða aðra ályktun, þótt
ekki hefði hann erindi sem erfiði.
Það hefði sennilega á margan hátt orð-
ið þægilegra fyrir Blair og öruggara að
fylgja Þjóðverjum og Frökkum að málum
í Íraksdeilunni og láta Bandaríkjamönn-
um Íraka eftir. Hann ákvað hins vegar að
standa og falla með ákvörðun sinni um að
kominn sé tími til að binda enda á valda-
setu Saddams Husseins í Írak.
AFDRIF DÓTTUR VERU HERTZSCH
Mikið hefur verið fjallað um afdrifVeru Hertzsch og Erlu Sólveigar,
dóttur hennar og Benjamíns H.J. Ei-
ríkssonar. Þegar er komið í ljós að Vera
lést í fangabúðum í Karaganda í Kaz-
akhstan árið 1943. Á laugardag var
haldið málþing um Veru í tilefni af því
að um þessar mundir eru 60 ár liðin frá
andláti hennar og kom þar fram í máli
doktors Jóns Ólafssonar, að hann teldi
enn mögulegt að komast að því hver af-
drif Erlu Sólveigar urðu.
Vera kynntist Benjamín í Moskvu
1935 er hann var þar í hagfræðinámi.
Benjamín fór frá Moskvu í desember
1936 og var Vera þá komin sex mánuði
á leið með barn þeirra. Erla Sólveig
fæddist í mars 1937, en skömmu síðar
var Abram Rozenblum, fyrrverandi
maður Veru, leiddur fyrir herdómstól
og síðan skotinn fyrir meint landráð. Í
september 1937 var Vera dæmd í átta
ára fangelsi fyrir að hafa verið gift ætt-
jarðarsvikara og gilti einu að þau voru
skilin. Segir Halldór Laxness frá því í
Skáldatíma að hann hafi verið viðstadd-
ur þegar Vera var handtekin og kemur
fram í frásögn hans að barnið muni hafa
verið sent á munaðarleysingjahæli.
Hins vegar er óljóst hvað varð um barn-
ið og kemur fram í einni heimild að
dóttir Veruhafi fylgt henni í fangabúðir
í Temnikov í Mordovíu.
Benjamín H.J. Eiríksson reyndi mik-
ið að hafa uppi á Veru og dóttur sinni
og í Morgunblaðinu í gær er haft eftir
Guðbjörgu, dóttur Benjamíns, að æski-
legt sé að málið verði skoðað frekar:
„Maður vill fá botn í málið þó að maður
geri sér grein fyrir því að að sumu leyti
er betra að vita ekki neitt – þetta er
þvílíkur hryllingur að því meira sem
maður veit því verra verður það. Ég er
ekkert mjög bjartsýn og geri mér engar
vonir um hamingjuríkan endi á mál-
unum þar sem hálfsystir mín finnst og
allt leikur í lyndi hjá henni. Það er ekki
útilokað, en það er ekki það sem maður
býst við.“
Talsvert hefur verið unnið í þessu
máli og kom fram í máli Jóns Ólafs-
sonar að enn væru gögn, sem ekki
hefðu verið könnuð. Sagði hann að hægt
væri á nokkrum vikum að fara yfir þau
gögn, sem hægt væri að kanna. Íslensk
stjórnvöld hafa þegar hjálpað til við eft-
irgrennslan í þessu máli og ættu að
greiða fyrir því að unnt verði að grafast
fyrir um afdrif Erlu Sólveigar – ef þess
er þá nokkur kostur.