Morgunblaðið - 25.04.2003, Page 28

28 FÖSTUDAGUR 25. APRÍL 2003 MORGUNBLAÐIÐ
Hallgrímur B. Geirsson.
Styrmir Gunnarsson.
Framkvæmdastjóri:
Ritstjóri:
STOFNAÐ 1913
Útgefandi: Árvakur hf., Reykjavík.
Aðstoðarritstjórar:
Karl Blöndal, Ólafur Þ. Stephensen.
Fréttaritstjóri:
Björn Vignir Sigurpálsson.
SKOÐANAKANNANIR um fylgi stjórn-
málaflokka hafa verið gerðar svo ótt og
títt að til fádæma heyrir. Fréttablaðið
gerir grein fyrir einni fjölmargra kann-
ana sinna hinn 7. apríl síðastliðinn. Þar
mælast Sjálfstæðisflokkur og Samfylking
jafnstór og litlar breytingar sagðar á
fylgi annarra flokka. Reyndar er pró-
sentufylgis Vinstri-grænna ekki getið en
upplýst að fylgið hafi aukist um 1,5%.
Össur segir…
„Niðurstaðan undirstrikar að Samfylk-
ingin er eini valkosturinn fyrir þá sem
vilja kjósa þessa ríkisstjórn frá völdum.“
Og síðar í sama tölublaði Fréttablaðsins:
„Við höfum ekki útilokað samstarf við
neinn – ekki heldur Sjálfstæðisflokkinn.“
Þetta eru þversagnakennd ummæli og
með þeim er jafnframt talað niður til
þeirra sem styðja málefni Frjálslynda
flokksins og Vinstri hreyfingarinnar –
græns framboðs. Pólitík er fyrir mér að
hafa hugsjónir og það vekur óneitanlega
athygli að formaður Samfylkingarinnar
virðist ætlast til þess að kjósendur fórni
hugsjónum sínum og að tilgangurinn
helgi meðalið en ekki málefnin. Ummæli
um samstarf við Sjálfstæðisflokkinn
ganga auk þess þvert á inntak ræðu sem
talsmaður Samfylkingarinnar hélt í
Borgarnesi. Það er deginum ljósara að
gott gengi Vinstri-grænna, sem hafa mál-
efni og úrræði á hreinu, er lykillinn að því
að dagar ríkisstjórnarinnar, beggja rík-
isstjórnarflokkanna, verði fremur taldir í
dögum en mánuðum. Vill Samfylkingin
framlengja lífdaga hennar og stjórn-
arstefnuna með samstarfi við Sjálf-
stæðis- eða Framsóknarflokkinn? Eiga
kjósendur að taka þá áhættu? Sé tekið
mið af stefnumálum og kosningaloforðum
Samfylkingarinnar má efast um að hún
sé trúverðugur valkostur til mótvægis við
stefnu ríkisstjórnarinnar.
Og hver eru málefnin?
Sjálfgefin innkoma fyrrverandi borg-
arstjóra í landsmálin, sem þó var umdeild
vegna öndverðra fyrirheita hennar gagn-
vart borgarbúum, varð formanni hennar
það tilefni að segja að það væru merk-
ustu tíðindi síðari tíma stjórnmálasögu.
Það brann því eðlilega á fréttamönnum
að hvá eftir þeim málefnum sem hún
hugðist veita brautargengi. Þeir upp-
skáru það svar að hún hygðist leggjast
undir feld til að íhuga þau. Það kom mér
á óvart að hún hefði ekki málefnin á tak-
teinum eftir meira en 20 ára virka stjórn-
málaþátttöku. Eftir stefnuræðu hennar í
Borgarnesi var ég litlu nær um málefnin
og þar voru ekki orðaðar tillögur í brýn-
um velferðarmálum sem brenna á fé-
lagshyggjufólki eða í jafnréttismálum svo
dæmi séu nefn
stutt lagabreyt
vændi refsiver
Svía af slíku ák
voru flokkshag
jafnréttishagsm
draga konu fyr
vændis meðan
urnir, eru ekki
Samfylkingin
frumvarp um þ
vegna Kárahnj
sendu að tími h
gaumgæfa mál
tillaga kom fyr
verandi borgar
hnjúkavirkjun,
af manna völdu
jafna má við ná
sagði nei við vir
þegar Skipulag
þegar umhverf
málinu með pól
samfylkingarm
ust þess. Þar sk
ingin um hest í
Skattastefna
kapítuli út af fy
Að hafa skoðanir og k
samkvæmt málefnum
„Mér finnst Samfylkingin ver
í berjamó skoðanakannana o
tína auk þess úr berjafötum
annarra sem náð hafa góðri
botnfylli.“
Eftir Atla Gíslason
UNDANFARIN ár hefur Sjálfstæð-
isflokkurinn verið leiðandi afl í stjórn-
málum hér á landi. Á þessum árum hefur
hagur Íslendinga vænkazt, verðbólga
náðst niður, kaupmáttur almennings au-
kizt verulega og hjólin snúizt svo um mun-
ar í íslenzku atvinnulífi. Margir hafa það
við orð nú að skattalækkunum sé lofað rétt
fyrir kosningar og spyrja af hverju ekki
hafi verið gripið til þeirra fyrr? Það fennir
fljótt í sporin og fólk á til að gleyma því
sem gert hefur verið. Fjölmargir skattar
hafa nú þegar verið lækkaðir, svo sem
tekjuskattur fyrirtækja, sem kominn er úr
50% í 18%, matarskattur hefur verið lækk-
aður úr 24,5 í 14% og í samanburði við
OECD-ríkin er skattbyrði íslenzkra heim-
ila nú með því lægsta sem þekkist. En bet-
ur má gera og Sjálfstæðisflokknum er um-
hugað um að halda áfram á sömu braut.
Með því að búa í haginn og greiða niður er-
lendar skuldir hafa skapazt forsendur fyr-
ir enn frekari skattalækkunum. Að okkar
mati mun almenningi í landinu koma einna
bezt að matarskattur lækki úr 14% í 7% og
tekjuskattur um 4% svo eitthvað sé nefnt.
Íslenzkir kjósendur vita að kosningalof-
orðum sjálfstæðismanna má treysta.
Kosningaloforð eins og þau sem hér hafa
verið nefnd væri ógerlegt að efna ef ekki
hefði orðið afgangur af rekstri ríkisins á
síðustu árum, ef ekki hefði verið búið í
haginn. Það er e
hvorki í góðæri
Með því að gr
ríkið hátt í sex m
vaxtagreiðslum
árum. Þess vegn
enn frekar án þ
ustuna. Um han
hér eftir sem hi
Mörg okkar l
gulu hænuna se
ullega án aðstoð
Litla gula hænan fann
„Sjálfstæðisflokkurinn hefur
haginn á undanförnum árum
niður skuldir ríkisins og nú, þ
brauðið kemur úr ofninum, h
flokkarnir beztu lyst.“
Eftir Katrínu Fjeldsted
ALLIR blaðamenn þekkja, að myndir
segja meira en mörg orð. Það hefur rifj-
ast upp fyrir gömlum ritstjóra síðustu
daga við kynningu okkar í Samfylking-
unni á forsætisráðherraefni okkar.
Hundraðkallamyndin, sem sýndi karl-
ana, sem staðið hafa 99 ár í brúnni á
þjóðarskútunni, kom blóðinu á hreyf-
ingu í mörgum. Þær, sem öndvert hafa
brugðist við hér á síðum Morgunblaðs-
ins, hafa fárast yfir að Samfylkingin
skuli ekki hengja stefnuskrá um hálsinn
á forsætisráðherraefninu í leiðinni. Og
það er engu líkara en sumum þeirra
finnist það fast að því móðgun við kyn
sitt að leyfa sér að leggja til að konan
Ingibjörg Sólrún verði forsætisráð-
herra.
Dokum nú ögn við. Eru margir ís-
lenskir stjórnmálamenn sem eru jafn vel
kunnir af verkum sínum og hugsjónum
og einmitt Ingibjörg Sólrún Gísladóttir?
Það held ég ekki. Verk hennar eru lif-
andi vitnisburður um hugsjónir sann-
kallaðs athafnastjórnmálamanns. Þessi
verk þekkja allir. Sum þeirra fela í sér
kaflaskil í baráttu kvenna fyrir jöfnum
rétti. Þannig held ég minnsta kosti að
sagan muni dæma þau. Þessi verk, sem
ég er hér að vísa til, speglast í þeirri
staðreynd, að í tíð Ingibjargar Sólrúnar
minnkaði kynbundinn launamunur hjá
borginni úr 14% í 7%. Og konum í stöð-
um stjórnenda fjölgaði úr 10% í 50%.
Þetta heitir að hrinda hugsjónum í fram-
kvæmd.
Þetta skiptir máli fyrir mig. Ég er
ekki bara stjórnmálamaður. Ég er líka
faðir tveggja lítilla dætra. Lukkan olli,
að þegar ég eignaðist þær var ég orðinn
nokkuð gamall miðað við það sem geng-
ur og gerist. Ef l
leika við mig ver
fyrrverandi form
þann mund sem þ
Ingveldur Esper
ur, og búnar að f
Femínismi minn
unum, hefur vak
heimur minn ma
ur litlu stelpum.
mig jafn miklu m
reiðir af. Ég er k
jafnréttissinni. E
þeirri viðleitni m
sem tryggir þeim
drengjunum jafn
Er pláss fyrir konu m
karlanna í brúnni?
„Ég vil dugmikla, sterka konu
sem forsætisráðherra, meðal
ars af því ég vil sterkar, heil-
brigðar fyrirmyndir fyrir allar li
stúlkur í íslensku samfélagi.“
Eftir Össur Skarphéðinsson
KOSNINGABARÁTTAN
Fyrir ári hefði verið auðvelt aðganga út frá því sem vísu, aðkosningabaráttan mundi snúast
að verulegu leyti um það, hvort Ísland
ætti að sækja um aðild að Evrópusam-
bandinu. Þetta málefni er nánast ekki
rætt í kosningabaráttunni. Ýmsar
ástæður eru fyrir því. Talsmenn Fram-
sóknarflokksins lögðu fyrir ári mikla
áherzlu á umræður um þetta mál en
hafa ekki gert það undanfarna mánuði.
Talsmenn Samfylkingar hafa dregið
mjög úr þeirri áherzlu, sem þeir leggja
á málið. Þó mátti lesa eftirfarandi setn-
ingar í auglýsingu frá Samfylkingunni í
Morgunblaðinu í gær: „Íslendingar
eiga að skilgreina samningsmarkmið
sín gagnvart Evrópusambandinu,
sækja um aðild, þar sem full yfirráð yfir
Íslandsmiðum eru ófrávíkjanlegt skil-
yrði og leggja niðurstöðuna undir þjóð-
aratkvæðagreiðslu.“
Fyrir nokkrum mánuðum hefði mátt
ætla, að umhverfismálin yrðu eitt af að-
almálum þessarar kosningabaráttu í
ljósi harðra deilna um Kárahnjúka-
virkjun. Sú hefur ekki orðið raunin.
Vafalaust á úrskurður setts umhverf-
isráðherra varðandi Norðlingaöldulón
verulegan þátt í því. Hér er þó á ferð-
inni grundvallarmál, sem gera hefði
mátt ráð fyrir að vinstrigrænir hefðu
lagt meiri áherzlu á í kosningabarátt-
unni en þeir hafa gert.
Nú eru tvær vikur til kosninga. Þótt
ekki sé hægt að fullyrða neitt um það
fyrirfram má ætla að skattamálin verði
mjög ríkjandi í umræðum í kosninga-
baráttunni til kjördags. Í þeim um-
ræðum gleymist stundum ákveðinn að-
dragandi þeirra tillagna um skatta-
lækkanir, sem nú liggja fyrir.
Þegar staðgreiðslukerfi skatta var
tekið upp seint á níunda áratugnum var
staðgreiðslustigið ákveðið 35,2%. Und-
ir lok áratugarins skall á efnahags-
kreppa, sem stóð fram á miðjan tíunda
áratuginn. Þetta var ein af fjórum
mestu efnahagskreppum 20. aldarinn-
ar. Stjórnvöld áttu ekki annarra kosta
völ en hækka skatta verulega, taka upp
hátekjuskatt, ýmiss konar notenda-
gjöld bæði í heilbrigðiskerfinu og á öðr-
um sviðum og almennt þyngja greiðslu-
byrði fólks. Þegar þetta var gert var
kreppan í efnahagsmálum forsendan
fyrir þeim ákvörðunum og jafnframt
voru gefin fyrirheit um að þegar betur
áraði mundu skattar lækka á ný.
Stjórnvöld hafa staðið við þau fyrirheit
því staðgreiðslustig skatta hefur lækk-
að smátt og smátt. Þær tillögur um
skattalækkanir, sem nú liggja fyrir, eru
hins vegar stórt skref í þá átt að
tryggja skattgreiðendum svipaða stöðu
og jafnvel betri stöðu en þeir nutu fyrst
eftir að staðgreiðslukerfi skatta var
tekið upp. Stjórnarflokkarnir eru með
sínum tillögum að lýsa því yfir, að þeir
vilji standa við gefin fyrirheit og stjórn-
arandstöðuflokkarnir, sem líka hafa
lofað skattalækkunum, eru með þeim
tillögum að lýsa því yfir, að þeir telji
efnahagslegar forsendur vera fyrir
hendi til þess að rétta hlut skattgreið-
enda á nýjan leik.
Annað málefni, sem hefur mjög verið
rætt í kosningabaráttunni og telja má
líklegt að verði rætt fram að kjördegi er
staða íslenzka velferðarkerfisins.
Í þessu sambandi má heldur ekki
gleyma því, að á fyrrnefndum kreppu-
árum í upphafi tíunda áratugarins var
þrengt mjög að velferðarkerfinu af
sömu ástæðum og skattar voru þá
hækkaðir mjög. Þá voru tekin upp alls
kyns notendagjöld í heilbrigðiskerfinu.
Þá var tekin upp tekjutenging á ýmsum
sviðum bæði gagnvart öldruðum, ör-
yrkjum og barnafólki. Tekjutenging,
sem mörgum fannst á þeim tíma fara of
langt niður tekjustigann.
Efnahagsleg þörf fyrir að þrengja að
velferðarkerfinu á þessum árum var
svo mikil, að Alþýðuflokkurinn, sem sex
áratugum áður hafði haft frumkvæði að
almannatryggingakerfinu og alltaf
hafnað mismunun innan þess á þeirri
forsendu, að þá yrði litið á greiðslur úr
kerfinu, sem ölmusu, féllst á þá grund-
vallarbreytingu á stefnu sinni að tekju-
tengja tryggingakerfið.
Þær umræður, sem fram hafa farið
um velferðarkerfið síðustu vikur og
mánuði, sýna, að enn standa eftir ýmsar
leifar af þeim aðgerðum, sem gripið var
til fyrir rúmum áratug. Ríkisstjórnin
hefur þó augljóslega komið til móts við
bæði aldraða og öryrkja í þessum efn-
um en spurning er hvort nauðsynlegt sé
að skoða betur þær ákvarðanir sem
teknar voru á sínum tíma í ljósi gjör-
breyttra aðstæðna. Þær miklu umræð-
ur, sem fram hafa farið um fátækt á Ís-
landi og þær upplýsingar, sem fyrir
liggja um afkomu ákveðinna þjóð-
félagshópa, gefa ótvírætt til kynna að
sérstakar ráðstafanir þurfi að gera í
þeim efnum. Engum getur blandazt
hugur um að íslenzka þjóðin hefur efni
á því.
Þriðja málið, sem mjög hefur verið
rætt í kosningabaráttunni og þá ekki
sízt í sjávarplássunum víðs vegar um
land, er fiskveiðistjórnarkerfið. Í því
sambandi er ástæða til að rifja upp, að
gagnrýnin á það kerfi nú beinist að allt
öðrum þáttum en fyrir nokkrum árum,
þegar harðar deilur stóðu um auðlinda-
gjaldið. Þær deilur eru afstaðnar. Auð-
lindagjaldið er orðið að lögum. Útgerð-
arfyrirtækin hefja greiðslu þess eftir
rúmt ár. Það er svo annað mál, sem
snýr ekki að grundvallarþáttum máls-
ins, að sumir eru þeirrar skoðunar að
gjaldið hafi ekki verið ákveðið nægilega
hátt í byrjun og aðrir telja, að fara eigi
aðra leið til innheimtu þess en ákveðið
var með lögunum. Sá ágreiningur snýst
um útfærslu en ekki grundvallaratriði.
Deilurnar um fiskveiðistjórnarkerfið
nú snúast ekki sízt um stöðu smábát-
anna og sjávarplássanna. Frjálslyndi
flokkurinn hefur frá stofnun sinni gert
þessa þætti fiskveiðistjórnarkerfisins
að sínu aðalmáli og er nú augljóslega að
uppskera í kosningabaráttunni vegna
þess málflutnings. Það vakti nokkra at-
hygli, að landsfundur Sjálfstæðis-
flokksins, sem haldinn var í lok marz,
samþykkti ályktun um sérstaka ívilnun
fyrir dagróðrabáta, sem róa með línu,
og Davíð Oddsson forsætisráðherra
sagði á kosningafundi á Ísafirði sl.
þriðjudagskvöld að hann teldi að þær
hugmyndir gætu komið til fram-
kvæmda í haust.
Halldór Ásgrímsson utanríkisráð-
herra, sem segja má, að hafi borið einna
þyngstu byrðar íslenzkra stjórnmála-
manna í þessum umræðum síðustu tvo
áratugi, hefur staðið fast með afla-
markskerfinu en sagði jafnframt á
kosningafundi á Akureyri sl. þriðju-
dagskvöld að það mætti hins vegar út-
færa með ýmsum hætti. Þegar litið er
til þessara þriggja höfuðmála kosn-
ingabaráttunnar það sem af er, verður
því allavega ekki haldið fram, að for-
ystumenn núverandi stjórnarflokka
hafi ekki hlustað á þjóðina og tekið tillit
til sjónarmiða, sem fram hafa komið.