Morgunblaðið - 29.05.2003, Blaðsíða 11

FRÉTTIR
MORGUNBLAÐIÐ FIMMTUDAGUR 29. MAÍ 2003 11
VORHÁTÍÐ var haldin í gær á leikskólanum Öldukoti
við Öldugötu í vesturbæ Reykjavíkur í aldeilis prýði-
legu veðri. Farin var skrúðganga um hverfið, foreldrar
litu inn í heimsókn og allir fengu súkkulaðiköku og
mjólk. Í tilefni dagsins settu börnin upp höfuðföt sem
þau höfðu búið til sjálf og skreytt.
Morgunblaðið/Kristinn
Vorhátíð í Öldukoti
hafi skráin verið gefin út í sama
upplagi og í ár og rokið út.
Netföngum fjölgar
Færst hefur í vöxt að notendur
Símaskrárinnar óski eftir bann-
merki og eru þeir nú um 90 þúsund
eða rétt um 30% allra notenda.
Bannmerkin eiga að koma í veg
fyrir að notendur séu ónáðaðir af
fyrirtækjum sem stunda beina
markaðssetningu en að sögn Heið-
rúnar hefur borið á því að fyrirtæki
virði ekki þessar merkingar sem
þau eigi þó að gera lögum sam-
kvæmt.
Netföngum í Símaskránni hefur
einnig fjölgað mikið. Þau eru nú lið-
lega 30 þúsund og segist Anton bú-
ast við því að þeim eigi enn eftir að
fjölga mikið.
SÍMASKRÁIN fyrir árið 2003 er
komin út. Þetta umfangsmesta
prentverk sem unnið er í landinu
árlega kemur nú út í 230 þúsund
eintökum og er þar að finna yfir
300 þúsund símanúmer frá við-
skiptavinum allra símafyrirtækja.
Síminn gefur símaskrána út og er
ritstjóri hennar Anton Örn Kjærne-
sted. Að sögn Heiðrúnar Jóns-
dóttur, upplýsingafulltrúa Símans,
virðist notkun á Símaskránni ekk-
ert hafa minnkað að ráði þrátt fyrir
að sífellt fleiri nýti sér Netið til þess
að leita að símanúmerum. Síma-
skráin sé enn í fullri notkun og ekk-
ert bendi til þess að útgáfu hennar
verði hætt í núverandi mynd. Hún
bendir á að samkvæmt könnun
Gallup í september í fyrra noti 93%
þjóðarinnar Símaskrána og það ár
Morgunblaðið/Sverrir
Heiðrún Jónsdóttir, upplýsingafulltrúi Landssímans, og Anton Örn
Kjærnested, ritstjóri símaskrárinnar, kynna nýju símaskrána.
90 þúsund bann-
merki í símaskránni
VERÐI ákveðið að veita allt að 90%
lán til íbúðakaupa, mun það hafa
örvandi áhrif á fasteignamarkaðinn,
líkur eru á að vextir myndu hækka,
en jafnframt gæti svo hátt veðsetn-
ingarhlutfall haft í för með sér, að
áhvílandi lán á íbúð færu yfir verð-
mæti viðkomandi eignar ef verð-
bólga eykst. Mjög mikilvægt er að
innleiða þessar breytingar í þrepum
og með fyrirvara svo fasteignamark-
aðurinn nái að aðlagast þessum
breytingum. Þetta er mat fasteigna-
sala er spurðir voru álits á veitingu
90% lána til íbúðakaupa eins og til-
lögur Árna Magnússonar, félags-
málaráðherra, kveða á um og hug-
myndir um hækkun hámarkslána í
18 milljónir króna.
Mun valda byltingu
á fasteignamarkaði
Jón Guðmundsson, fasteignasali
hjá Fasteignamarkaðinum, segir að
90% lán til íbúðakaupa myndu örva
fasteignamarkaðinn.
„Ég tel að ef farið verður að lána
90% út á fasteignakaup eins og
þekkist t.d. á Norðurlöndunum þá
muni það valda byltingu á fasteigna-
markaði. Eftir því sem fleirum er
gert kleift að kaupa fasteignir þá
leiðir af sjálfu sér að eftirspurnin
eykst og það leiðir þá ef að líkum
lætur til hækkunar á fasteigna-
verði,“ segir hann. Þó muni ekki allir
hafa aðgang að hámarksláni þar sem
greiðslumat hvers og eins skæri út
um hversu mikilli greiðslubyrði við-
komandi gæti staðið undir. Það
drægi úr eftirspurn eftir hæstu lán-
unum.
Jón segir að einnig megi gera ráð
fyrir að aukin eftirspurn eftir lánsfé
muni leiða af sér einhverja hækkun
á vöxtum. Það skipti höfuðmáli að
þetta sé gert á löngum tíma og í
nokkrum þrepum. Á meðan er hægt
að sjá hvernig markaðurinn bregst
við hverjum breytingum.
Hann segir fasteignasala hljóta að
fagna þessu enda hafa þeir lagt
áherslu á að hámarkslán til íbúða-
kaupa fylgi vísitölu fasteigna, sem
ekki hefur náðst í gegn. Nú líti út
fyrir að hámarkslán nánast tvöfald-
ist frá því sem sé í dag.
Það kom einnig skýrt fram í máli
Jóns að hann telur allt of lítið gert af
því með skipulögðum hætti af hálfu
lánastofnana að greiða fyrir kaupum
á atvinnuhúsnæði. „Stjórnvöld
mættu einnig láta sig það varða að
lánsfé fáist til kaupa á atvinnuhús-
næði með viðráðanlegum kjörum og
tryggja með því farsælli afkomu at-
vinnufyrirtækja í landinu,“ segir
hann.
Ávílandi lán gætu farið yfir
söluverð eignanna
Ingileifur Einarsson, fasteignasali
á fasteignasölunni Ásbyrgi, telur að
ef lánshlutfall vegna íbúðakaupa er
90% geti sú staða komið upp að
áhvílandi lán muni fara upp undir
eða jafnvel yfir söluverð eignanna,
ef verð á fasteignamarkaði lækkar
eða verðbólgan fer upp, eins gerst
hefur á Norðurlöndunum og víðar.
„Það þarf ekki annað til en einhverja
verðbólgu og lægð á markaðinum og
þá eru þessi 10% farin,“ segir hann.
Eins og Jón tekur Ingileifur fram
að það sé mjög mikilvægt að innleiða
þessar tillögur í áföngum. Snöggar
og ófyrirséðar breytingar séu ekki
til góðs.
„Þetta mun örva markaðinn fyrir
fasteignir á verðbilinu 14 til 20 millj-
ónir króna,“ segir Ingileifur. Hann
reiknar með að fasteignaverð muni
hækkar þegar framboð á íbúða-
lánum eykst. Slíkt hafi alltaf gerst.
Hins vegar muni kaupendur geta
fjármagnað stærri hluta hjá Íbúða-
lánasjóði og það minnki ásókn í við-
bótarlán hjá bönkunum.
Markaðurinn á að ráða
Magnús Einarsson, framkvæmda-
stjóri Félags fasteignasala, segir
hækkun lána til íbúðakaupa í 90% í
anda þeirra breytinga sem hann
hafði reiknað með. Hins vegar telur
hann eðlilegra að eitt skref hækkana
sé tekið í einu og síðan fylgst með
breytingum á fasteignamarkaðnum.
Eðlilegast sé að markaðurinn ráði
ferðinni og þegar hann aðlagist
hærra lánshlutfalli og hámarksláni
myndi næsta skref verða tekið. Það
kæmi frekar í veg fyrir þenslu.
,,Þetta er mjög vandmeðfarið.
Aukin kaupgeta kemur yfirleitt út í
verðlagið og það má frekar búast við
að íbúðaverð hækki í kjölfar svona
breytinga og valdi þenslu. En þetta
myndi einnig örva markaðinn,“ segir
Magnús.
Hækkun lána Íbúðalánasjóðs til húsnæðiskaupa í 90%
myndi örva fasteignamarkaðinn að mati fasteignasala
Mikilvægt að innleiða
breytinguna í áföngum
HALLDÓR J. Kristjánsson, for-
maður Samtaka banka og verð-
bréfafyrirtækja, segir að samtökin
hafi þegar óskað eftir fundi með
Árna Magnússyni, félagsmálaráð-
herra, til að kynna sjónarmið sam-
takanna varðandi hækkun hús-
næðislána Íbúðalánasjóðs.
Halldór segir æskilegt að íbúða-
lánakerfið verði markaðsvætt.
„Það eru margar leiðir til þess, sem
ríkið getur farið, en jafnframt stutt
við stjórnmálaleg markmið sem við
skiljum að víðtæk sátt er um varð-
andi kaup á eigin húsnæði.“ Slík
markmið geta falið í sér aðstoð við
ungt fólk til að kaupa sitt fyrsta
húsnæði. Slík aðstoð eigi hinsvegar
ekki að ná til allra óháð eignastöðu
eða tekjum. Því þurfi að huga sér-
staklega að því hvert hámark
íbúðalána eigi að vera.
„Við teljum aukningu á mark-
aðshlutdeild ríkisins í þessari fjár-
málaþjónustu við einstaklinga ekki
rétta leið,“ segir Halldór. Það er
skref í öfuga átt eftir einkavæðingu
bankanna að auka umsvif ríkisins
með öðrum hætti á fjármálamark-
aði, að mati hans. „Það er gagn-
stætt þeirri þróun sem á sér stað
um alla álfuna þar sem ríki eru að
draga sig út af þessum markaði
sem og öðrum sem snúa að fjár-
málaþjónustu við einstaklinga.“
Bankarnir hafa ítrekað bent á
kosti þess að færa íbúðalán til
bankakerfisins og kosti þess fyrir
einstaklinga að geta sótt heildar-
fjármálaþjónustu í sína banka-
stofnun. Bakstuðningur ríkisins
getur engu að síður komið til, t.d. í
gegnum skattakerfið, til að ná
markmiðum um hagstæð lán til
fyrstu íbúðakaupa, með hóflegu
hámarki.
Hann segir að huga þurfi vel að
alþjóðlegri þróun.
„Ríkisábyrgð vegna fjármála-
þjónustu hefur verið mikið til um-
fjöllunar í Evrópu þar sem lagst
hefur verið gegn því að beita rík-
isábyrgðum í sambandi við hús-
næðislán sem eru almennt á frjáls-
um markaði. Settar hafa verið
ákveðnar skorður um heimild ríkja
til að beita ríkisábyrgðum til stuðn-
ings fjármálaþjónustu sem rekin
er í samkeppni við aðila á mark-
aði,“ segir Halldór.
„Annar stuðningur hefur ekki
verið heimilaður en við tekju-
tengda aðstoð byggða á félagsleg-
um markmiðum fyrst og fremst. Í
þeim kerfum eru ekki há hámörk á
lánum.“
Hann telur því að mörgu að
huga áður en þessar breytingar
verði innleiddar og samtökin telji
því rétt að kynna sín sjónarmið
með viðræðum við stjórnvöld, m.a.
um markaðsvæðingu Íbúðalána-
sjóðs. Það sem sérstaklega þarf að
huga að eru hámörk lána og hugs-
anlega að afmarka hærra veðhlut-
fall (80-90%) við lægri fjárhæðir.
Halldór J. Kristjánsson
Æskilegt að
markaðsvæða
íbúðalánakerfið