Morgunblaðið - 11.07.2003, Blaðsíða 26

UMRÆÐAN
26 FÖSTUDAGUR 11. JÚLÍ 2003 MORGUNBLAÐIÐ
EINS og fólk hefur orðið vart
við á undanförnum dögum hefur
verið tekin ákvörðun um það í rík-
isstjórn að fresta
framkvæmdum við
Héðinsfjarðargöng
til ársins 2006.
Ákvörðun þessi hef-
ur vakið sterk við-
brögð á Eyjafjarð-
arsvæðinu,
sérstaklega á Siglu-
firði og í Ólafsfirði og þykir fólki
það illa svikið miðað við þær yf-
irlýsingar sem stjórnmálamenn
gáfu stuttu fyrir kosningar. Eðli-
legt er að þessi ákvörðun veki eins
sterk viðbrögð og raun ber vitni
þar sem hver stjórnarþingmað-
urinn á fætur öðrum fullyrti hér á
Siglufirði að búið væri að taka
ákvörðun um framkvæmdir við
göngin og fólk þyrfti í raun ekki að
ræða það frekar, tímaáætlanir
stæðust og búið væri að bjóða
verkið út. Svo sannfærandi voru
stjórnarþingmenn að þeir urðu
nær því pirraðir þegar þeir voru
spurðir út í málið, þetta átti allt að
vera á hreinu og kjósendur þyrftu
ekki sífellt að vera spyrja út í
göngin.
Skiptar skoðanir hafa verið um
umrædda framkvæmd þrátt fyrir
að sýnt hafi verið fram á arðsemi
hennar og mikilvægi fyrir allt
Eyjafjarðarsvæðið en fram-
kvæmdin hefur m.a. verið talin for-
senda aukinnar samvinnu og sam-
einingar sveitarfélaga við
utanverðan Eyjafjörð. Það er hins
vegar ekki framkvæmdin sem hér
er til umræðu heldur málflutn-
ingur og smekkleysa ráðherra rík-
isstjórnarinnar.
Ákvörðun um frestun fram-
kvæmda kom eins og köld vatns-
gusa framan í íbúa þessa svæðis
enda búið að margítreka það í
kosningabaráttunni að málið væri í
höfn, a.m.k. ef stjórnarflokkarnir
héldu völdum.
Samgönguráðherra kemur fram
með þau rök að framkvæmdum sé
frestað vegna fyrirsjáanlegrar
þenslu á næstu árum. Þessi rök
eru afar slök því allar upplýsingar
lágu fyrir löngu fyrir kosningar og
lítið hefur breyst í efnahagslífi
þjóðarinnar á undanförnum tveim-
ur mánuðum. Þegar svo búið er að
benda ráðherranum á þessa rök-
leysu þá kýs hann að grípa í enn
fáranlegri rök með því að segja að
slíkar ákvarðanir þurfi að endur-
skoða frá mánuði til mánaðar! Slík-
ur málflutningur er móðgun við
kjósendur og ef ráðherra hefur
ætlast til þess að einhver myndi
trúa slíku er hann hreinlega að
sýna fólkinu í landinu lítilsvirð-
ingu.
Fjármálaráðherra gengur þó
enn lengra í vitleysunni og er mál-
flutningurinn algerlega fráleitur
frá varaformanni stærsta stjórn-
málaflokks landsins og vænt-
anlegum formanni þess flokks.
Ráðherrann var minntur á fullyrð-
ingar sínar á fundi á Siglufirði
stuttu fyrir kosningar þess efnis að
ekkert gæti komið í veg fyrir fram-
kvæmdirnar nema ef Sjálfstæð-
isflokkurinn héldi ekki völdum.
Hans fyrstu viðbrögð voru að segja
að ef Samfylkingin hefði komist til
valda þá hefðu framkvæmdir við
Héðinsfjarðargöng nær örugglega
verið alveg slegnar af! Viðbrögðin
dæma sig sjálf og skynsamur mað-
ur sem ráðherrann er sá það auð-
vitað strax að það væri ófært fyrir
hann að afgreiða málið með þess-
um hætti. Það næsta sem fjár-
málaráðherra landsins dettur þá í
hug að gera er aumkunarvert og
honum til vansa á allan hátt. Fjár-
málaráðherra, Geir H. Haarde, kýs
nefnilega að gera Siglfirðinga tor-
tryggilega með því að fullyrða að
hann hafi aldrei lofað göngum árið
2004 á fundinum á Siglufirði. Allir
þeir sem staddir voru á fundinum,
andstæðingar og samherjar ráð-
herrans í stjórnmálum, geta vitnað
um og margir hafa þegar gert það,
að umræðurnar um göngin á fund-
inum voru allar á þann veg að
framkvæmdir hæfust árið 2004 og
ekkert annað kom þar fram. Að
einn af æðstu mönnum þjóðarinnar
svíki kosningaloforð í svo mik-
ilvægu máli er grafalvarlegt mál en
að sparka svo í liggjandi mann með
því að gera Siglfirðinga tor-
tryggilega með þeim hætti sem
maðurinn gerir er hreint út sagt
ólíðandi og er ráðherranum vor-
kunn að telja sig knúinn til að
leggjast svo lágt í stað þess að
greina frá staðreyndum málsins.
Viðbrögð fjármálaráðherra og
samgönguráðherra við gagnrýni á
ákvörðun um frestun eru þau
aumkunarverðustu og ótrúverð-
ugustu sem undirritaður hefur orð-
ið vitni að hjá ráðamönnum þjóð-
arinnar í langan tíma og er þó af
nokkru að taka í gegnum tíðina. Er
ekki hægt að ætlast til annars en
að ráðherrarnir svari fyrir mál sitt
á skynsamlegri nótum og gefi Sigl-
firðingum og öðrum þeim sem
bundu vonir við að kosningaloforð
stæðu skýringar á þessum viðsnún-
ingi á aðeins tveimur mánuðum.
Skárri kostur væri þó að umræddir
ráðherrar sæju sóma sinn í því að
segja af sér vegna hreinna ósann-
inda í garð kjósenda og fólksins í
landinu. Málið snýst einfaldlega
um það að stjórnmálamenn kusu
að fara með blekkingar og ósann-
indi fyrir kosningar til þess að ná í
atkvæði og er það alvarlegt mál.
Stjórnmálamenn sem haga sér með
þessum hætti eru algerlega rúnir
öllu trausti og er til marks um al-
varleika málsins fyrir þá að uppi
eru hugmyndir um að leggja niður
jafnt Framsóknarfélögin og Sjálf-
stæðisfélögin á Siglufirði. Halda
menn virkilega að svo væri komið
ef félagsmenn viðkomandi félaga
væru ekki sannfærðir um svik og
ósannindi í sinn garð?
Það er alveg sama hvað forsætis-
ráðherra segir svo nú um að fram-
kvæmdir hefjist á kjörtímabilinu,
það trúir honum engin.
Ömurleiki
ráðherra
Eftir Þóri Hákonarson
Höfundur er skrifstofustjóri og
íbúi á Siglufirði.
LANDSPÍTALINN er enn og aftur að tapa á því að lækna og líkna
fólki. Yfirskrift greinar í Morgunblaðinu 28. júní síðast liðinn var:
,,Rekstrarstaða Landspítala – háskólasjúkrahúss fer versnandi, 381
milljón umfram heimildir á fyrstu 5 mánuðum ársins.
Verið er að útskýra vanda spítalans í þeirri von að
ríkisvaldið heyri. Þó vitum við öll að tölur eru ekki
fólk og segja einungis hluta sögunnar. Ég velti því
fyrir mér hvort og þá hverjir hafa áhuga á taprekstri
Landspítalans. Þar sem sumarfríin standa yfir má
gera ráð fyrir að þeir sem eru í fríi lesi frekar eitt-
hvað jákvætt í sól og sumaryl. Aðeins þeir sem veikj-
ast eða slasast í fríinu gætu haft smá áhuga. Gera má
ráð fyrir að greinin hafi vakið áhuga starfsfólks spítalans og þeirra
sem njóta þjónustu hans. Þá er það hópurinn sem er á bótum þ.e.
getur ekki unnið eða er hættur störfum. Þeir þurfa líklega á þjón-
ustu spítalans að halda seinna, í dag eða á morgun. Að lokum er
unga og hrausta fólkið, það hefur örugglega engan sérstakan áhuga
á heilbrigðismálum yfirleitt. Líklega vill það að spítalinn verði op-
inn ef svo ólíklega vildi til að það lenti í slysum eða veikindum ein-
hvern tíma. Að því slepptu telja e.t.v. margir að nú þegar sé of
miklu fjármagni varið til Landspítalans.
Aldrei hef ég séð fyrirsögnina ,, X manns útskrifast af Landspít-
alanum fyrstu 5 mánuði ársins. Þetta fólk hefur notið þjónustu s.s.
aðgerða, rannsókna, lyfja og endurhæfingar. Þessir fyrrum sjúk-
lingar eru komnir út í þjóðfélagið og er áætlaður hagnaður vegna
þátttöku þeirra í samfélaginu X milljónir. Líf og heilsa fólksins í
landinu skiptir stjórnmálamenn helst máli rétt fyrir kosningar.
Eldra fólk fær endurtekið að heyra hve þjónustan sem það nýtur
kosti samfélagið mikið og tæplega sé réttlætanlegt að halda henni
uppi. Á spítalanum liggur það alltaf á rangri deild því að sjálfsögðu
á það að liggja heima hjá sér. Skyldi engan undra kvíða og depurð
eldri borgara vegna veikinda sem upp kunna að koma og fylgja ell-
inni. Aftur á móti er gott fyrir ríkisvaldið að vita að margar eldri
hetjur hjúkra mökum sínum heima án þess að hafa í raun og veru
heilsu til. Sparast þar miklir fjármunir. Fárveikir sjúklingar eru út-
skrifaðir og endurinnlagnir eru því oft nauðsynlegar. Auðvitað er
veikasti aðilinn, þ.e. sjúklingurinn, látinn líða fyrir niðurskurð og
því miður skerta þjónustu.
Ef þörf er fyrir þjónustu aðra en bráðaþjónustu spítalans kemur
hinn frægi biðlisti að góðum notum. Því á sumrin er nærri eingöngu
veitt bráðaþjónusta. Í áður nefndri grein er sagt að eftir sumarleyfi
taki gildi sparnaðaraðgerðir. Gæti verið að sumarlokanir deilda
verði látnar gilda a.m.k. til áramóta? Í umræðunni er jafnvel talað
um uppsagnir á því starfsfólki sem hleypur lafmótt um ganga spít-
alans. Vitanlega ættu það fyrir löngu að vera komið á línuskauta.
Hvenær verður umræðunni breytt? Hvað þarf að gera til að ráða-
menn sjái gróða Landspítalans sem er betri og bætt heilsa fólksins í
landinu? Er spítalinn ekki með því að greiða sínum hluthöfum arð?
Nauðsynlegt er að snúa umræðunni um Landspítalann úr neikvæðri
umræðu yfir í jákvæða. Ekki er hægt að biðja fólk um að sleppa því
að veikjast eða slasast, því þurfum við Landspítalann. Höfum spít-
alann opinn áfram!
Hverjir hafa áhuga á
taprekstri Landspítalans?
Eftir Elísabetu Haraldsdóttur
Höfundur er hjúkrunarfræðingur.
ÞAÐ hefur vakið athygli und-
anfarið, að Guðni Ágústsson land-
búnaðarráðherra hefur í fjöl-
miðlum sprottið
fram á völlinn til
þess að vara bænd-
ur við háu kvóta-
verði á mjólk. Ráð-
herrann talar í
umvöndunar- og
aðvörunartóni, án
þess að setja fram nokkra fram-
tíðarsýn eða stefnu ríkisstjórn-
arinnar í landbúnaðarmálum.
Framsóknarflokkurinn hefur
stýrt landbúnaðarmálunum í átta
ár. Allan þennan tíma hefur átt
sér stað stefnulaus markaðs-
væðing með hörmulegum afleið-
ingum fyrir greinina alla. Ber þar
ef til vill hæst umrótið sem varð í
afurðastöðvamálum, sérstaklega
varðandi sauðfjárslátrun, en einn-
ig í mjólkuriðnaðinum. Við end-
urskipulagningu í rekstri margra
kaupfélaga landsins voru af-
urðastöðvar landbúnaðarins not-
aðar sem skiptimynt og settar í
púkk til þess að verja annars kon-
ar rekstur félaganna, þá sér-
staklega verslunarrekstur. Þessi
gjörningur var rangur, vegna þess
að afurðastöðvar landbúnaðarins
voru í raun og veru sameign
bænda og neytenda, þar sem
bændur fjármögnuðu þennan
rekstur og einnig neytendur í
formi framlaga ríkisins til stöðv-
anna. Það gefur því augaleið að
þróun undanfarinna ára er aðför
að kjörum bænda og neytenda.
Andvaraleysi stjórnvalda varð-
andi þróun samkeppni við hefð-
bundinn landbúnað er líka með
ólíkindum ef litið er til undanfar-
inna ára. Ríkisbankarnir lánuðu
til alifugla- og svínaræktar svo
nemur milljörðum króna beint og
óbeint. Engir tilburðir hafa verið
af hálfu stjórnvalda í þá átt að
setja reglur um hversu lengi
bankarnir mega vera með afskipti
af taprekstri og gjaldþrotum
þessara greina og afleiðingin er
verðfall. Þeir sem standa sig í ali-
fugla- og svínarækt blæða fyrir
óráðsíuna og vita ekki sitt rjúk-
andi ráð og neytendur standa
uppi með óhóflega vexti af sínum
lánum til þess að borga brúsann.
Það liggur alveg ljóst fyrir að
venjulegur kúabóndi, sauð-
fjárbóndi, svína- eða alifuglabóndi
á ekki möguleika á því að ganga
inn í bankastofnun og semja um
niðurfellingu lána og greiðslu
skulda sem nemur tugum pró-
senta af því sem til var stofnað.
Þetta er því í hæsta máta ójafn
leikur, enda sýnir staða grein-
arinnar það áþreifanlega.
En hver er stefna landbún-
aðarráðherra? Hann varar bænd-
ur við óhóflega háu kvótaverði á
mjólk, án þess að koma með
nokkra framtíðarsýn um hvert
skuli stefna, slær úr og í með yf-
irborðskenndum yfirlýsingum.
Allir ættu að átta sig á að land-
búnaður er í eðli sínu þannig at-
vinnugrein að ekki er tjaldað til
einnar nætur. Þeir sem vinna í
greininni verða að vita um sína
stöðu til margra ára fram í tím-
ann til þess að hafa atgervi, þor
og nennu til þess að búa í haginn
fyrir framtíðina að hætti bóndans.
Hvers vegna er látið viðgangast
að það sé slegist um hvern lítra
sem losnar í mjólkurkvóta á Ís-
landi og frumskógarlögmálið látið
ráða, meðan aðrar þjóðir eins og
Danmörk hafa uppboð á mjólk-
urkvóta í einu púkki tvisvar á ári?
Það virðist sem landbúnaðarráðu-
neytið fylgist ekki með hverjar
stjórnunaraðferðir landbún-
aðarmála í Evrópu eru og fljóti
þar af leiðandi að feigðarósi með
allan málafokkinn í stefnuleysi og
vitleysisgangi eins og einkennt
hefur stjórnunaraðferðirnar und-
anfarin ár. En svo lýsir landbún-
aðarráðherrann því yfir að við
þurfum að taka mið af þróun
landbúnaðarmála í Evrópu og að-
laga okkur þeim veruleika og
reyndar frjálsum og opnum mark-
aði um heim allan. Gott og vel, en
sú aðlögun krefst þess að menn
séu á verði heima fyrir og gæti
sinna hagsmuna, og þar eru öll
lönd Evrópu á verði gagnvart sín-
um landbúnaði nema Ísland, sem
hefur valið sér vinnuaðferð und-
anhalds og undirlægjuháttar.
Búvörusamningur vegna mjólk-
urframleiðslu rennur út árið 2005.
Það er mjög mikilvægt fyrir land-
búnaðinn að nú þegar verði gefinn
sá tónn sem í þeim samningi á að
vera. Ljóst er að stór hluti kvót-
ans í mjólkurframleiðslu hefur
verið seldur, enda hefur framleið-
endum fækkað á fáum árum úr
um 1.400 í um 950. Stór hluti
mjólkurframleiðenda hefur þar af
leiðandi fjárfest gífurlega og
skuldbundið sig með kvótakaupum
í mjólkurframleiðslu til margra
ára. Það er talið að markaðsverð
á lítra í dag sé allt að 280 kr. og
það tekur bóndann sem kaupir
fimm ár að afskrifa kaupin í sín-
um rekstri. Hér er einnig um
gríðarlegan fjármagnskostnað að
ræða, sem lendir á greininni og að
endingu á neytendum, sem síðan
framkallar kröfuna um innflutning
ódýrari afurða. Auðvitað er þetta
minna mál fyrir gamalgróna
bændur sem eru að bæta við sig
kvóta, en fyrir frumherja í grein-
inni sem eru að byggja sig upp,
bæði hvað varðar kaup á kvóta og
uppbyggingu á húsum og jarð-
næði, þá er hér um gríðarlegt
átak að ræða. Þetta fólk verður að
fá skýr svör um stefnu stjórn-
valda í landbúnaðarmálum. Verði
ekki um skýr svör að ræða á allra
næstu mánuðum mun framkallast
óbætanlegt tjón fyrir landbún-
aðinn og íslenskt samfélag.
Landbúnaðurinn á Íslandi á
ómæld tækifæri ef rétt er á mál-
um haldið. Komið hefur fram í
rannsóknum hve gæði mjólk-
urinnar eru frábær að ekki sé tal-
að um lambakjötið, og þá stað-
reynd á dugmikill
landbúnaðarráðherra að nýta sér,
jafnvel með sóknarfærum á er-
lendri grund.
Landbúnaðarráðherrann má
ekki stinga höfðinu í sandinn.
Hann verður að berjast fyrir þeim
málum sem augljóslega eru til
framdráttar íslenskum landbún-
aði. Fyrst og fremst ber að verja
og rækta það sem fyrir er, sauð-
fjárræktina, garðyrkjuna, naut-
griparæktina, mjólkurframleiðsl-
una, en einnig að efla nýsköpun
þar sem eru miklir möguleikar.
Lífræna ræktin, kornræktin,
garðyrkjan, hnýðisræktin, land-
ræktin, skógræktin. Allt þetta og
margt fleira þarf að efla og brýnt
að landbúnaðarráðherra taki al-
mennilega til hendinni.
Á hraða
snigilsins í land-
búnaðarmálum
Eftir Árna Steinar Jóhannsson
Höfundur er varaþingmaður VG í
Norðvesturkjördæmi.
Vöggusæn
gur
vöggusett
PÓSTSENDUM
Skólavörðustíg 21
sími 551 4050
Reykjavík
Fæst í apótekum
og lyfjaverslunum
ER NEFIÐ STÍFLAÐ?
STERIMAR
Skemmir ekki slímhimnu
er náttúrulegur
nefúði sem losar stíflur
og léttir öndun.
Fyrir 0-99 ára.