Morgunblaðið - 20.07.2003, Blaðsíða 27

LISTIR
MORGUNBLAÐIÐ SUNNUDAGUR 20. JÚLÍ 2003 27
HÓPUR bandarískra stúdenta var
staddur hér á landi við íslensku-
nám síðari hluta júnímánaðar. Með
í för var dr. Kaaren Grimstad pró-
fessor við Minnesota-háskóla, en
hún er einn fárra prófessora í forn-
íslensku í Bandaríkjunum. „Ég hef
komið til Íslands með reglulegu
millibili í tæpa þrjá áratugi, en
þetta er í fyrsta sinn sem ég kem í
tengslum við þetta námskeið,“ seg-
ir Kaaren, sem sótti sjálf nám-
skeiðið auk þess að hafa umsjón
með nemendahópnum. „Á sínum
tíma lærði ég forníslensku við há-
skólann í Wisconsin en hef aldrei
formlega lært neina nútíma-
íslensku þar til nú. Hingað til hef
ég bara hlustað á fólk og reynt að
nýta það sem ég kann úr forn-
íslenskunni til þess að tala nútíma-
íslensku. En á námskeiðinu hér
gerði ég mér ljóst að ég hefði haft
afar gott af því að læra nútíma-
íslensku fyrr,“ segir Kaaren kímin.
„Námskeiðið er samstarfsverkefni
milli Minnesota-háskóla og Stofn-
unar Sigurðar Nordals, sem hóf
göngu sína fyrir þremur árum og
hefur Guðrún Theodórsdóttir
kennt námskeiðið frá upphafi.
Þetta er byrjendanámskeið sem er
opið fyrir alla háskólanema í
Bandaríkjunum sem langar að
læra nútímaíslensku, auk annarra
sem áhuga hafa á íslensku. Nám-
skeiðið er kennt á sex vikum yfir
sumarið og var fyrri hlutinn
kenndur við Minnesota-háskóla en
síðari hlutinn í Reykjavík,“ segir
Kaaren, en að hennar sögn er þetta
eina námskeiðið í nútímaíslensku
sem boðið er upp á við bandaríska
háskóla og hægt er að taka til ein-
inga, því þó forníslenska sé kennd
víða þá er nútímaíslenska hvergi
kennd. „Þau Úlfar Bragason hjá
Stofnun Siguðar Nordals og Guð-
rún Theodórsdóttir kennari nám-
skeiðsins eiga heiður skilinn fyrir
frábært starf við undirbúning og
kennslu námskeiðsins. Þó ég hafi
lært og kennt forníslensku í meira
en tuttugu ár fannst mér nám-
skeiðið hér bæði afskaplega
skemmtilegt og gott. Mér fannst
t.d. afar jákvætt að Guðrún skyldi
aldrei tala um að íslenska væri erf-
itt tungumál, því það er nefnilega
ekki góð byrjun á námskeiði,“ seg-
ir Kaaren, en að hennar sögn voru
nemendurnir duglegir að fara út
og prófa að nýta sér þá frasa sem
þeir lærðu á námskeiðinu. Kennt
var daglega frá níu á morgnana til
hádegis, en eftir hádegi voru ýmsir
fyrirlestrar auk þess sem farið var
á t.d. listasöfn, Alþingi sótt heim
og farið í styttri skoðunarferðir út
úr bænum s.s. að Gullfoss og Geysi.
„Þannig má segja að ferðin hafi
líka veitt innsýn í íslenska menn-
ingu og þjóðfélag. Markmiðið var
því ekki einvörðungu að læra ís-
lensku heldur líka að læra eins
mikið og mögulegt var um Ísland á
aðeins nokkrum vikum. Ég held að
það hafi bara tekist býsna vel, alla
vega er ég afar ánægð með nám-
skeiðið og skipulagið í heild,“ segir
Kaaren.
Einstök sagnahefð
„Í ár sóttu níu þátttakendur, úr
ýmsum greinum, námskeiðið. Með-
al nemenda voru tvær konur frá
Berkeley-háskólanum í Kaliforníu,
sem eru að læra forníslensku og
stefna á frekara framhaldsnám í
forníslensku, en þetta var í fyrsta
skiptið sem þær komu til Íslands.
Þó Íslendingar geri sér kannski
ekki fyllilega grein fyrir því þá er
töluverður áhugi hjá bandarísku
háskólafólki á öllu því sem íslenskt
er, þar á meðal þjóðsögunum,
sagnahefðinni og víkingum,“ segir
Kaaren, sem heillaðist sjálf ung af
íslenskunni gegnum bókmennta-
arfinn. „Mér fannst Íslendingasög-
urnar og Eddukvæðin svo sérstakt
fyrirbæri og var heilluð af því
hvernig Íslendingar sögðu sögur á
miðöldum, enda er þetta alveg ein-
stakt fyrirbæri,“ segir Kaaren sem
hefur rannsakað bókmenntaarfinn
síðustu áratugi. „Í ein sautján ár
var ég að vinna að útgáfu bók-
arinnar Elucidarius sem gefin var
út af Árnastofnun og fyrir þremur
árum gaf ég út enska þýðingu á
Völsunga sögu, en undirbúningur
þeirrar bókar tók um tíu ár. Ég hef
alltaf verið mjög hrifin af Völs-
unga sögu enda er hún afar spenn-
andi og býr yfir dramatískum per-
sónum, sjálf er ég þó hrifnust af
Fáfni. Í augnablikinu er ég, í sam-
vinnu við starfsfélaga minn við
Minnesota-háskóla, að vinna að
samanburðarrannsókn á annars
vegar Brynhildi og Guðrúnu í Völs-
unga sögu og hins vegar samsvar-
andi kvenpersónum í Niflungaljóð-
inu. Við beinum athygli okkar
sérstaklega að konum og vali
þeirra á mannsefnum, en í sög-
unum er sjónum sérstaklega beint
að vanda þess að gifta sig rétt.
Þannig hljótast yfirleitt miklar
deilur og erfiðleikar ef Völs-
ungakonur giftast niður fyrir sig,
en þetta virðist ekki vera sama
vandamálið hjá körlunum. Í Völs-
unga sögu gerist það a.m.k. þrisv-
ar að ættstór kona giftist niður fyr-
ir sig og leiðir það í kjölfarið til
algjörs glundroða. Þannig má ljóst
vera að ef hjónabandið er ekki
skipulagt vel þá veldur það því að
ættarveldið brotnar niður og þar
með samfélagið sjálft, enda byggir
það á ættartengslum. Þar sem
þetta er svona fyrirferðarmikið
efni í sögunum hljótum við að
álykta sem svo að þetta hafi verið
fólki á ritunartímanum, þ.e. á
þrettándu öld, ofarlega í huga,“
segir Kaaren. Undanfarið hefur
Kaaren í samstarfi við Mariu Bonn-
er unnið að rannsóknum á sam-
tölum í Íslendingasögunum. „Við
Maria kynntumst raunar hér á Ís-
landi fyrir mörgum árum þegar
hún var sendikennari í þýsku við
Háskóla Íslands. Við höfum notað
samræðugreiningu og beitt mikl-
um nærlestri til þess að skoða sam-
tölin í t.d. Hrafnkels sögu, sem
hljóta að hafa virkað raunsæ á
áheyrendur og lesendur þess tíma,
til þess að komast að því hvernig
fólk hafði áhrif hvert á annað í
samtölum. Allt byggist þetta á hug-
myndinni um að þegar þú talar við
einhvern þá býr alltaf eitthvert
markmið að baki, þú ert alltaf ann-
aðhvort að reyna að hafa áhrif á
einhvern eða fá eitthvað. Út úr
samtölunum er síðan hægt að lesa
afar forvitnilegar menningarlegar
upplýsingar um það hvernig fólk
reyndi að sannfæra aðra og hvers
konar aðferðum og klækjum það
beitti til þess að ná sínu fram, hve-
nær var t.d. viðeigandi að móðga
einhvern eða ógna einhverjum,“
segir Kaaren, en von er á grein um
efnið í vísindatímariti í Svíþjóð á
næstunni.
Hefur verið heilluð af
Íslandi í þrjá áratugi
Hópur bandarískra háskólanema dvaldi ný-
verið hérlendis við nám í nútímaíslensku. Í
förinni var dr. Kaaren Grimstad, einn fárra
prófessora í forníslensku í Bandaríkjunum,
og tók Silja Björk Huldudóttir hana tali.
Morgunblaðið/Golli
Dr. Kaaren Grimstad, prófessor í forníslensku við Minnesota-háskóla.
silja@mbl.is
Einnota vegur
nefnist ljóða-
bók eftir Þóru
Jónsdóttur.
Þetta er níunda
bók höfundar.
Bókin fjallar
meðal annars
um breytingar
og endurnýjun
mannsævinnar og náttúrunnar á ný-
stárlegan hátt.
Útgefandi er Mýrarsel.
Ljóð
Frystitogari úti á ballarhafi Sýn-
ing dagsins er þegar flöskuskeyti
verður hent í hafið og er það liður í
sýningu Aðalheiðar S. Eysteins-
dóttur í verkinu „40 sýningar á 40
dögum“.
Í DAG
 Sjá einnig Staður og stund á mbl.is
Grislingur bygg-
ir hús er í
flokknum „Litlu
Disney-
bækurnar“.
Oddný S. Jóns-
dóttir þýddi.
Í bókinni segir
frá Grislingi sem
er leiður yfir því
að Eyrnaslapi á ekkert hús. Bang-
símon er sammála og ákveða þeir
að byggja hús handa vini sínum. En
Grislingur verður hissa þegar Bang-
símon ákveður að kalla staðinn
Bangsímons-hól í höfuðið á sjálfum
sér.
Útgefandi er Vaka-Helgafell. Bókin
er 16 bls. Verð: 290 kr.
Börn
Nihil obstat er
ljóðabók eftir
Eirík Örn Norð-
dahl.
Í fréttatilkynn-
ingu frá útgef-
anda segir m.a.:
„Algjörlega sinnu-
laus um markalín-
ur textategunda,
forma og tungumála makar Eiríkur
sig við samtímann, glottir við tönn og
hlær en stynur ekki:
Ég eyddi heilum degi í leit að sið-
ferðilegri vandlætingu. Ég fann það
skemmtilegasta fyrst. Snemma
morguns sló ég „I hope that you burn
in hell“ inn í leitarvélina, í gæsalöpp-
um nákvæmninnar vegna og fékk
upp fyrst af öllu efst á lista
<?color><?param1A19,1A19,FFFE>-
http://www.nukeafghanistan.net/
<?/color> og slagorðið spreading
love through the middle-east … one
megaton at a time. Ég hlæ meðan ég
fullvissa ykkur: Þessu fólki er al-
vara.“
Útgefandi er Nýhil. Bókin er 67 bls.
Bókin fæst hjá nyhil@nyhil.com, höf-
undi og í helstu bókabúðum. Verð:
2.000 kr.
Ljóð
Létt og freist-
andi er eftir
Nigellu Law-
son í þýðingu
Önnu Maríu
Hilmarsdóttur.
Í kynningu
frá útgefanda
segir m.a.:
„Sjónvarps-
kokkurinn vinsæli, Nigella Lawson,
hefur farið sigurför um heiminn með
frísklega og spennandi mat-
reiðsluþætti sína og bók hennar
Nigella eldar sló eftirminnilega í
gegn á íslenskum bókamarkaði í
fyrra. Í þessari nýju bók, Létt og
freistandi, bregst hún ekki les-
endum sínum. Fjölbreytni og frum-
leiki eru aðalsmerki hennar, réttirnir
eru léttir, einfaldir og ljúffengir og
tær matarást gerir útslagið við elda-
mennskuna.“
Útgefandi: Vaka-Helgafell. Bókin
er 284 bls., prentuð á Ítalíu. Verð:
3.990 kr.
Matur
verður í Osló 21. - 23. september í tengslum við stærstu
byggingarefna- og tækjasýningu á Norðurlöndum,
Bygg Reis Deg.
Farið inn á www.nbdnorge.no
Allar frekari upplýsingar gefur ritari Norræna byggingardagsins á Íslandi
olijens@isl.is - sími 561 9036 - 894 6456