Morgunblaðið - 08.08.2003, Blaðsíða 25

UMRÆÐAN
MORGUNBLAÐIÐ FÖSTUDAGUR 8. ÁGÚST 2003 25
NÚ hafa þeir fengið sitt fram
sem vilja virkja við Kárahnjúka og
byggja álver á Reyðarfirði. Byrjað
er að bora jarð-
göngin og svo mun
þetta halda allt
áfram næstu árin.
Meirihluti Alþingis
samþykkti virkjun
og álver. Nú er
komið að því að
gera eitthvað örlítið fyrir þá sem
voru á móti.
Greinarhöfundur hefur fengið þá
hugmynd og ber hana hér með
fram að Kárahnjúkar verði skatt-
lagðir um svona milljarð árlega
fyrir spjöll á umhverfi og mikinn
gróða virkjunarinnar af ríkis-
ábyrgð lána. Greiði af „fúsum og
frjálsum vilja“ t.d. einn milljarð ár-
lega í Umhverfissjóð Kárahnjúka.
Þetta fé væri notað til að bæta Ís-
land og allt umhverfi okkar. Þar
eru næg verkefni víða um land.
Þau eru óteljandi og ekki talin hér.
Okkur er sagt frá því þessa dag-
ana í blöðum að margir geri góð
og arðbær viðskipti vegna Kára-
hnjúka. Þar má nefna ýmsa verk-
taka með feita samninga. Selj-
endur vinnuvéla gera það gott.
Skipafélög græða.
Hin hliðin á þessu máli er allt
umhverfi okkar og gæti það með
fullri sanngirni fengið milljarð ár-
lega í sinn hlut frá Umhverfissjóði
Kárahnjúka. Byrja mætti á sjóðn-
um á þessu ári eða 2003 og greiða
þá strax inn í hann milljarð. Stofna
með því framlagi Umhverfissjóð
Kárahnjúka. Í raun er þetta ekki
mikið. Líklega verður að taka 100
milljarða að láni að mestu erlendis
vegna fjármögnunar byggingar
raforkuvers við Kárahnjúka. Vext-
ir af þessum 100 milljörðum
myndu því hækka árlega um 1%
vegna greiðslu á umhverfisgjaldi í
Umhverfissjóð Kárahnjúka. Í raun
er þessi milljarður árlegt lántöku-
og ábyrgðargjald til ríkis og borg-
ar. Öll lán vegna Kárahnjúka fást
erlendis í raun og veru aðeins út á
ábyrgð ríkis og borgar. Fengjust
illa annars og þá vaxtahá.
Vextir eru því miklu lægri í dag
vegna þessarar opinberu ábyrgðar
á öllum lánum Kárahnjúka. Þar
getur munað 2–3% eða meira ár-
lega hvað vextir eru lægri vegna
ábyrgðar ríkissjóðs og Reykjavík-
urborgar sem eiga Landsvirkjun
næstum alla. Er of mikið að borga
til baka milljarð árlega eða 1% í
slíkt ábyrgðargjald þegar vextir
lána Kárahnjúka lækka um 2–3%
árlega vegna ríkisábyrgðarinnar?
Umhverfissjóður Kárahnjúka
með árlegan milljarð í tekjur gæti
fjármagnað óteljandi nauðsynleg
umhverfisverkefni sem byrja verð-
ur á nú þegar til lagfæringa á
landi okkar hvort sem er. Eru
brýn verkefni.
Sagt er t.d. frá því í fréttum
þessa daga að Landsvirkjun verði
fyrir verulegu tjóni vegna sand-
burðar í Laxá í Aðaldal. Sumir tala
um að niður Laxá í Aðaldal berist
árlega 20–30 þúsund tonn af fok-
sandi sem fer í ána nálægt eða við
upptök hennar.
Þessi sandburður eyðileggur í
dag alla laxveiði í Laxá. Líka vélar
í virkjunum í ánni. Nú er talað um
að hækka fyrri stíflur til varnar
sandinum í Laxá í Aðaldal. Er
slæmt mál. Betra væri ef Um-
hverfissjóður Kárahnjúka notaði
hluta af sínu árlega framlagi og
milljarði til umhverfisbóta til að
stoppa allan þennan mikla foksand
efst við Laxá í Aðaldal. Þá væri
allt sandfokið þar grætt upp og
stoppað strax í byrjun. Fer ekki í
Laxá lengur. Við þetta gætu unnið
á sumrin langtímaatvinnulausir
sem fengju með þessu eins og aðr-
ir hluta af gróða Kárahnjúka.
Greinarhöfundur lætur þessi orð
nægja í bili um stofnun Umhverfis-
sjóðs Kárahnjúka. Sjóðinn mun
ekki skorta góð og gagnleg verk-
efni til umhverfisbóta ef sjóðurinn
hefði árlegar tekjur upp á milljarð
af ríkisábyrgð sem veitt hefur ver-
ið virkjun Kárahnjúka og hún
græðir á stórfé. Þessi ríkisábyrgð
sparar virkjuninni 2–3 milljarða
árlega í vexti. Af þeim sparnaði
vill greinarhöfundur fá einn millj-
arð árlega til baka til umhverf-
isbóta.
Umhverfissjóður
Kárahnjúka
Eftir Lúðvík Gizurarson
Höfundur er hæstaréttarlögmaður.
      
  








 

 



  

 !
!

"
  !

  $% &% 
 ' ( % )% & 
 &  Nýbýlavegi 12 • 200 Kópavogi • Sími 554 4433
Opið virka daga 10-18, laugardaga 11-15
Föt fyrir
allar konur
Stórhöfða 21, við Gullinbrú, s. 545 5500.
www.flis.is
netfang: flis@flis.is
lím og fúguefni