Morgunblaðið - 08.08.2003, Side 28

28 FÖSTUDAGUR 8. ÁGÚST 2003 MORGUNBLAÐIÐ
Hallgrímur B. Geirsson.
Styrmir Gunnarsson.
Framkvæmdastjóri:
Ritstjóri:
STOFNAÐ 1913
Útgefandi: Árvakur hf., Reykjavík.
Aðstoðarritstjórar:
Karl Blöndal, Ólafur Þ. Stephensen.
Fréttaritstjóri:
Björn Vignir Sigurpálsson.
STEFÁN Ásmundsson,þjóðréttarfræðingur hjásjávarútvegsráðuneytinu,segir það mjög vafasamt
af hálfu bandarískra stjórnvalda
ef ákveðið verði að grípa til við-
skiptatengdra refsiaðgerða gegn
Íslandi vegna ákvörðunar stjórn-
valda um að hefja hvalveiðar í vís-
indaskyni sem að auki séu full-
komnlega löglegar.
Í Morgunblaðinu í gær var haft
eftir Philip Reeker, talsmanni
bandaríska utanríkisráðuneytisins
á fréttavef AFP, að með ákvörðun
sinni um að hefja hvalveiðar að
nýju gætu Íslendingar átt á hættu
að sæta viðskiptaþvingunum af
hálfu Bandaríkjamanna á grund-
velli svonefndra Pelly lagaviðbóta.
Bandaríkjaforseti
heimilar aðgerðir
Bandaríkjaþing samþykkti
Pellyákvæðið árið 1971. Það var
breytingartillaga við lög til vernd-
ríkjaforseta á því að hann
ríki stundi veiðar á sjáv
sem grafi undan friðun
miðum alþjóðasamtaka o
úr virkni þeirra. Forset
ríkjanna hefur heimild til
innflutningsbanni á fi
viðkomandi ríkja eftir að
ingarkæran liggur fyrir
ar fiskistofnum. Upphaflegt mark-
mið þess var að vernda laxastofna
á Norður-Atantshafi, sem þá hafði
verið sett veiðibann á, gegn veið-
um danskra sjómanna en hval-
veiðar falla einnig undir sama
ákvæði. Samkvæmt því á við-
skiptaráðherra Bandaríkjanna að
gefa út staðfestingu til Banda-
Stefán Ásmundsson þjóðréttarfræðingur um Pelly-ákvæð
Ekki í neinu
við umfang
Bandarísk stjórnvöld
hafa látið í veðri vaka
að Íslendingar eigi á
hættu að sæta við-
skiptaþvingunum í kjöl-
far ákvörðunar um að
hefja hvalveiðar.
Bandaríkin hafa aldrei
gripið til beinna að-
gerða af því tagi gegn
nokkru ríki.
BANDARÍSKA utanríkisráðuneytið sendi frá sér nýja yfirlýsingu í gær
þar sem fyrirhuguðum vísindaveiðum Íslendinga á hrefnu er mótmælt
og þær harmaðar. Eru Íslendingar hvattir til að endurskoða ákvörðun
sína um hvalveiðarnar. Talsmenn ráðuneytisins gagnrýndu veiðiáætl-
unina einnig harðlega í gær og sögðu þá að veiðarnar kynnu að leiða til
viðskiptarefsiaðgerða í samræmi við svonefnt Pelly-ákvæði í bandarísk-
um fiskverndarlögum. Ekki er minnst á refsiaðgerðir í yfirlýsingunni í
dag en bandarískir embættismenn segja að þær komi enn til greina.
„Það er enn uppi á borðinu,“ hefur AFP fréttastofan eftir einum embætt-
ismanni.
Þegar embættismenn í utanríkisráðuneytinu voru spurðir hvers
vegna gefin væri út yfirlýsing um málið tæpum sólarhring eftir að fjallað
var um það á blaðamannafundi ráðuneytisins í gær, sögðu þeir að þetta
endurspeglaði þá þýðingu sem Bandaríkin telja málið hafa.
„Við vildum að öllum væri ljós afstaða okkar,“ sagði embættismað-
urinn.
Segja vísindaveiðar grafa undan veiðistjórnunarreglum
„Bandaríkin harma mjög og lýsa harðri andstöðu við tilkynningu rík-
isstjórnar Íslands frá 6. ágúst 2003 um áform um að hefja vísindaveiðar á
hvölum,“ segir í upphafi yfirlýsingarinnar.
Þar segir að vísindaáætlunin, sem gerir ráð fyrir að veiða 38 hrefnur í
ár, sé óþörf og muni grafa undan stuðningi íslenskra stjórnvalda við nýj-
ar veiðistjórnunarreglur sem unnið er að innan Alþjóðahvalveiðiráðsins.
„Bandaríkin telja að dráp á hvölum í vísindaskyni sé ekki nauðsynlegt
og hægt sé að afla vísindalegra gagna með öðrum hefðbundnum aðferð-
um,“ segir í yfirlýsingunni. „Til viðbótar teljum við að vísindaveiðiáætlun
Íslendinga grafi undan tilraunum Alþjóðahvalveiðiráðsins til að þróa
áhrifaríka og gegnsæja veiðistjórnunaraðferð fyrir hvalveiðar í atvinnu-
skyni.“
„Bandaríkin hvetja Ísland enn á ný til að endurskoða þá ákvörðun sína
að hrinda þessari áætlun í framkvæmd,“ segir í yfirlýsingunni. Þar segir
einnig að bandarískir embættismenn hafi ítrekað hvatt íslensk stjórn-
völd til að hætta við þessi áform eftir að vísindaáætlunin var lögð fyrir
hvalveiðiráðið í vor.
Bandaríkin senda frá sér nýja yfirlýs-
ingu um vísindaveiðar Íslendinga
Hvetja Íslendinga
til að endurskoða
ákvörðun sína
STÓRIR netfjölmiðlar á borð við
og CNN hafa greint frá ákvörðun
lendinga um að hefja hvalveiðar
og sama gildir um marga af helst
fjölmiðlunum í Skandinavíu en sv
virtist sem nær engar fréttir hefð
birst um málið í stærstu landsblö
unum í Þýskalandi í gærdag.
Í frétt Berlingske Tidende er
greint frá því að formaður Alþjó
hvalveiðiráðsins, Daninn Henrik
Fischer, hafi sagt við Ritzau-
fréttastofuna, að vísindaveiðar Ís
lendinga á hrefnu hefðu engin áh
viðkomu stofnsins, hann sé að
minnsta kosti eina milljón dýra o
Norðmenn stundi veiðar úr stofn
í atvinnuskyni.
Í frétt CNN er talað um Ísland
Noreg og Japan, sem þær þrjár þ
sem hlynntar eru hvalveiðum (pr
Sagt frá ák
um hvalvei
erlendum f
Náttúruverndarsamtökin W
Wildlife Fund, WWF, hafa sen
sér ályktun þar sem ákvör
stjórnvalda um að hefja hvalve
í vísindaskyni í þessum mánuð
fordæmd og þau hvött til að en
skoða afstöðu sína. Segir þa
ákvörðunin grafi undan Alþj
hvalveiðiráðinu og tilraunum t
komast að samkomulagi í umd
WWF fordæmir
Grefur und
NAUÐSYNLEG „HVALADRÁP“
OG ÓNAUÐSYNLEG
Viðbrögð við þeirri ákvörðunríkisstjórnarinnar að hefjahvalveiðar á nýjan leik eru
þegar farin að koma í ljós. Líkt og
búast mátti við hafa ýmis samtök
umhverfissinna þegar gagnrýnt
þessa ákvörðun harkalega. Þá hefur
Bandaríkjastjórn lýst yfir vonbrigð-
um. Í Morgunblaðinu í gær er eftir-
farandi haft eftir talsmanni banda-
ríska utanríkisráðuneytisins: „Allt
frá því að Íslendingar tilkynntu fyrr
á þessu ári að þeir hygðust byrja
dráp á hvölum, hafa Bandaríkin
hvatt Íslendinga til að láta ekki
verða af þeim fyrirætlunum.“ Þótt
veiðarnar séu að mati ráðuneytisins
„tæknilega löglegar“ samkvæmt al-
þjóðasáttmála um stjórn hvalveiða
séu hvaladráp ónauðsynleg.
Þá hefur verið haft eftir banda-
ríska utanríkisráðuneytinu að með
því að hefja hvalveiðar að nýju geti
Íslendingar átt á hættu að sæta við-
skiptaþvingunum af hálfu Banda-
ríkjanna. Í bandarískum lögum er
til staðar svokallað Pelly-ákvæði
sem heimilar refsiaðgerðir á hvers
kyns útflutning til Bandaríkjanna
frá ríkjum er stunda veiðar á hvöl-
um og sölu á hvalaafurðum.
Því verður vart trúað að Banda-
ríkin grípi til slíkra aðgerða. Ekki
síst í ljósi þess að Bandaríkin eru
einmitt sjálf eitt örfárra ríkja í
heiminum er stunda hvalveiðar.
Bandaríkjunum hefur verið heim-
ilað að stunda svokallaðar frum-
byggjaveiðar á hvölum á síðustu ár-
um og veiða allt að 67 sléttbaka
árlega. Er það mat Bandaríkjanna
að þau „hvaladráp“ séu „nauðsyn-
leg“? Ef menn telja á annað borð að
hvalveiðar séu ekki réttlætanlegar
sem slíkar hlýtur það að jaðra við
skinhelgi að telja þær samt sem áð-
ur réttlætanlegar þegar maður
sjálfur á í hlut.
EFTIRSÓTTUR HRAFNAGALDUR
Allt frá því að Hrafnagaldur Óð-ins, tónverk Hilmars Arnar
Hilmarssonar, hljómsveitarinnar
Sigur rósar og Steindórs Andersen,
var frumflutt í Barbican-listamið-
stöðinni í London á síðasta ári hef-
ur verkið vakið athygli. Það var
flutt á Listahátíð í Reykjavík
skömmu eftir frumflutninginn og í
lok júlí á þessu ári var verkið flutt
á Ólafshátíðinni í Þrándheimi. Nú
hefur borist boð um að fá Hrafna-
galdur Óðins á tónlistarhátíðina La
Musica dei Cieli, sem haldin verður
á Ítalíu í nóvember, og fyrr í sumar
var greint frá því að yfir stæðu við-
ræður um flutning verksins í
Frakklandi á næsta ári.
Hrafnagaldur Óðins er verkefni
Listahátíðar, þótt ekki hafi hann
verið frumfluttur þar. Þórunn Sig-
urðardóttir, stjórnandi Listahátíð-
ar, segir í samtali við Morgunblaðið
í gær að segja megi að listútflutn-
ingur sé nýr þáttur í starfsemi há-
tíðarinnar. Hins vegar séu margir
möguleikar, með því að vera „vak-
andi fyrir því er hægt að gera mjög
mikið til þess að koma nýstárlegum
íslenskum verkefnum á framfæri“.
Segir hún að nokkur verkefni og
listamenn sem voru á síðustu
Listahátíð hafi komist lengra út í
heim fyrir milligöngu hátíðarinnar
og nefnir nafn Helenar Jónsdóttur,
sem fékk góðar móttökur á alþjóð-
legu listahátíðinni í Galway í lok
júlí og var boðið að semja stórt
dansleikhúsverk fyrir næstu hátíð.
Þetta er frábær árangur ís-
lenskra listamanna sem vert er að
styðja við og sýnir að þegar vel er
að verki staðið opnast ýmsar leiðir.
Það gerist hins vegar ekki sjálf-
krafa og því má ekki slá slöku við í
kynningarstarfi á borð við það sem
greinilega hefur verið unnið á veg-
um Listahátíðar.
SÓÐALEGUR MIÐBÆR
Vandi miðborgar Reykjavíkurhefur margsinnis verið til um-
ræðu á síðustu árum og því marg-
sinnis verið lýst yfir af stjórn-
málamönnum og
hagsmunasamtökum að nauðsyn-
legt sé að efla miðborgina. Hnign-
un miðbæjarins heldur hins vegar
hægt og sígandi áfram. Margar
verslanir í miðborginni hafa á
undanförnum árum hætt rekstri
eða flutt rekstur sinn í verslunar-
miðstöðvar utan miðbæjarkjarn-
ans.
Nú síðast hefur tískuverslunin
Noa Noa ákveðið að loka verslun
sinni við Laugaveg en fyrirtækið
rekur einnig verslun í Kringlunni.
Ragnhildur Anna Jónsdóttir, ann-
ar eigandi Noa Noa, lýsir ástæð-
unum með eftirfarandi hætti í
Morgunblaðinu í gær: „Það er
leiðinlegt að segja það en um-
hverfi Laugavegs er orðið sóða-
legt og meðan ekkert er gert fyrir
miðbæinn er lítið sem við sem rek-
um verslanir getum gert. Það er
skelfilegt að segja það, en satt.
Ég er mikil miðbæjarmanneskja
og vildi gjarnan reka verslun við
Laugaveg en við sjáum okkur það
einfaldlega ekki fært.“
Miðborgin er kjarni allra borga
og helsta lífæð. Það væri sorglegt
ef miðbær Reykjavíkur hlyti sömu
örlög og miðborgir allt of margra
borga í Evrópu og Bandaríkjunum
sem hafa orðið undir í samkeppni
við úthverfi um verslun og við-
skipti.