Morgunblaðið - 08.08.2003, Blaðsíða 26

UMRÆÐAN
26 FÖSTUDAGUR 8. ÁGÚST 2003 MORGUNBLAÐIÐ
HINN 12. mars sl. voru liðin 75
ár síðan stofnfundur Sambands ís-
lenskra karlakóra (SÍK) var hald-
inn. Stofnfundurinn
var haldinn á skrif-
stofu Óskars Nor-
manns kaupmanns í
Bankastræti.
Hálfum mánuði
fyrr hafði verið
haldinn undirbún-
ingsfundur í lestrarsal Háskólans í
Alþingishúsinu. Fundinn sátu
stjórnir KFUM, Söngfélags stúd-
enta og Karlakórs Reykjavíkur.
Hugmyndin var ekki ný, henni
hafði verið hreyft af karlakórnum
Geysi á Akureyri og nefnd hafði
verið skipuð. Í nefndinni voru
Hallur Þorleifsson kaupmaður,
Arreboe Clausen kaupmaður og
Ólafur Þorgrímsson lögfræðingur.
Nefndin samdi drög að lögum
fyrir sambandið sem send voru
karlakórunum Geysi og Þröstum í
Hafnarfirði.
Fyrsti formaður var kjörinn
Óskar Norðmann, en meðstjórn-
endur þeir Björn E. Árnason,
Ólafur Þorgrímsson (ritari), Hall-
grímur Sigtryggsson og Skúli
Ágústsson (gjaldkeri).
Aðdragandinn að stofnuninni
var sá að söngmálanefnd vann að
undirbúningi Alþingishátíðarinnar
1930. Þetta var fyrsta viðfangsefni
hins nýstofnaða sambands. Eitt af
fyrstu verkum stjórnar var að fara
á fund Sigfúsar Einarssonar sem
var formaður söngmálanefndar Al-
þingishátíðarinnar og leita hófanna
um fjárstyrk til sambandsins.
Næsta starfsár var helgað und-
irbúningi söngmóts sem átti að
halda í tengslum við Alþingishátíð-
ina og svo söng á sjálfri hátíðinni.
Af því tilefni var settur saman sér-
stakur sambandskór.
Aðalsöngstjórinn (Jón Halldórs-
son) setti saman söngskrána og
var á förum milli sambandskór-
anna ásamt Sigurði Birkis og
þjálfaði söngmenn.
Allir kórar SÍK tóku þátt í sam-
söngnum á Alþingishátíðinni: Vís-
ir, Siglufirði (19 söngmenn),
Karlakór Reykjavíkur (35), Stúd-
entakórinn (14), Karlakór KFUM
(37), Geysir (26) og Karlakór Ísa-
fjarðar (19). Alls um 150 söng-
menn.
Ég held að það sé orðið óhætt
að bera saman þátttöku SÍK á
Lýðveldishátíðinni 1994 sem er
söguleg og kemur fram hér í
fyrsta sinn. Ljóst er að þar gekk
ekki sem skyldi og hitnaði mönn-
um í hamsi. Lítum á fundargerðir
stjórnar SÍK. Þó þær séu ekki
undirritaðar sýnist mér að ritari
stjórnar, Þorsteinn R. Helgason,
riti:
(1994) – Störf stjórnarmanna
felast að mestu í viðræðum við
framkvæmdastjórn og fram-
kvæmdastjóra Lýðveldishátíðar á
Þingvöllum sem haldin var hinn
17. júní. Fulltrúar SÍK (Ragnar
Ingólfsson form. og Þorsteinn R.
Helgason) höfðu í upphafi (undir-
búnings) fellt sig við tillögur
nefndarinnar sem fólu í sér söng
kóra SÍK, sameinaðra, þótt þeim
væri úthlutaður naumur tími, ca.
20 mín. samfelldur söngur … Á
fundi með nefndinni hinn 14. mars
fór framkvæmdastjóri og 2 við-
staddir nefndarmenn þess á leit að
kór SÍK væri minnkaður í u.þ.b.
100 söngvara og að stjórn SÍK
annist úrtaksval úr hinum ýmsum
karlakórum SÍK.
Þessari tillögu höfnuðu RI og
ÞRH alfarið. Annaðhvort tæki
SÍK þátt í sameinuðum söng
karlakóra á Íslandi, sem þess ósk-
uðu eða Lýðveldisstjórnin hefði á
þessu annað fyrirkomulag.–
Samdægurs kom bréf þar sem
hátíðarnefndinni var sagt að annar
háttur yrði hafður á kórsöng.
Fleiri „heit“ orð féllu úr penna rit-
ara stjórnar sem bíða betri tíma.
Það var stórhugur í söng-
mönnum í lok seinna stríðs því:
– Á aðalfundi SÍK 29. júní 1945
var samþykkt að sambandið gang-
ist fyrir söngför ca. 40 manna
úrvalskórs til Norðurlanda á kom-
andi vori, eða síðar þegar ástæður
leyfa. – Kórinn var þannig skip-
aður að úr Fóstbræðrum voru ca.
30 söngmenn, en úr Karlakórnum
Geysi á Akureyri voru 10 söng-
menn. Söngstjóri var Jón Hall-
dórsson og fyrsti varasöngstjóri
Ingimundur Árnason. Hljómleikar
voru haldnir á öllum Norðurlönd-
unum að meðtöldum Færeyjum.
SÍK hefur haft forgöngu um
samsöng karlakóra í gegnum árin
en nú er það meira í höndum
landshluta, en landinu er skipt
milli tveggja landshlutasambanda,
Kötlu, sem er samband kóra sunn-
an jökla, og Heklu, sem er sam-
band kóra norðan heiða.
Frekari upplýsingar um aðildar-
kóra má finna á heimasíðu sam-
bandsins www.sikk.is en þar eru
jafnframt tenglar í heimasíðu
þeirra kóra sem halda úti eigin
heimasíðum með miklum dugnaði.
Það er mín trú að karlakórs-
söngur eigi eftir að lifa enn um
sinn. Margir ungir menn ganga til
liðs og stilla sína strengi.
Megi karlakórssöngur fá í fram-
tíð það metið að verðleikum sem
hann á skilið.
Samband
íslenskra
karlakóra 75 ára
Eftir Gísla Baldvinsson
Höfundur er formaður SÍK.
Í tilefni af Alþingishátíðinni 1930 var settur saman sérstakur sambandskór sem söng á hátíðinni. Aðalsöngstjórinn, Jón Halldórsson,
setti saman söngskrána.
RAGNAR Arnalds er frægur
fyrir margt, m.a. fyrir að hafa ver-
ið á móti EFTA, EES-samn-
ingnum og núna að-
ildarviðræðum við
Evrópusambandið.
Í grein sem hann
skrifar í Morgun-
blaðið laugardaginn
26. júlí síðastliðinn,
sem svar við grein
Björgvins G. Sigurðssonar alþing-
ismanns, er Ragnar enn og aftur
komin í ham og lýsir yfir ragna-
rökum ákveði Íslendingar að
sækja um aðild að ESB. Reynsla
Íslendinga af alþjóðlegu samstarfi
er hins vegar þveröfug við alla þá
spádóma sem Ragnar hefur sett
fram með heimsendatali sínu.
Atvinnuleysi mun verða
24% á Íslandi
Í alþingisumræðum um EES-
samninginn segir Ragnar Arnalds:
„En auðvitað er það ljóst að ef inn
á íslenskan vinnumarkað flæðir
vinnuafl á komandi misserum og
árum í einhverjum mæli verða
þessar tölur býsna fljótar að
breytast og atvinnuleysi, sem er í
dag þrisvar sinnum meira en áður
var eða eitthvað í kringum 4%,
getur verið komið upp í 14%, jafn-
vel 24% áður en nokkur veit af.“
Ragnar hafði rangt fyrir sér. At-
vinnuleysi varð ekki 24%, 14% eða
10%, þvert á móti minnkaði at-
vinnuleysi og er í dag um 4%.
Menntamenn munu hverfa
af landi brott
Enn fremur hélt Ragnar því
fram í tengslum í umræðu um
áhrif EES-samningsins að há-
skólamenntað fólk myndi hverfa af
Rangur Arnalds
Eftir Hinrik Má Ásgeirsson
Í TILEFNI alþjóðlegrar brjósta-
gjafarviku langar mig að segja
nokkur orð. Undanfarin ár hefur
mikil áhersla verið
lögð á að uppfræða
foreldra um gildi
brjóstamjólkur fyrir
börn. Brjóstamjólk-
in er sérhæfð fyrir
mannsbarnið. Móð-
urmjólkin er ekki
alltaf eins, því hún er sérhönnuð
fyrir hvert einstakt barn. Samsetn-
ing hennar fer eftir meðgöngu-
lengd, aldri barns og hversu oft það
drekkur á sólarhring. Allt þetta
hefur áhrif á móðurmjólkina fyrir
hvert einstakt barn.
Barn fæðist um fæðingarveg, það
er álitið að barnið kynnist þannig
eðlilegri þarmaflóru móður sinnar
og síðan fær það með brjóstamjólk-
inni upplýsingar og vörn við þess-
um ákveðnu bakteríum, þannig
hefst uppbygging ónæmiskerfis
brjóstmylkingsins, þ.e.a.s. móðirin
forritar ónæmiskerfi barns síns í
gegnum brjóstamjólkina. Þannig að
í upphafi lífs síns er brjóstabarnið
varið fyrir þeim bakteríum sem eru
í nánasta umhverfi þess. Þrátt fyrir
að mikil vinna hafi verið lögð í að
efla brjóstagjöf af hálfu áhuga-
félaga og áhugasamra starfsmanna
heilbrigðiskerfisins hefur ekki
náðst nægilega mikill árangur.
Næstum öll börn fara á brjóst, en
lengd brjóstagjafar er ekki nægileg
hér á landi miðað við markmið Al-
þjóðlegu heilbrigðisstofnunarinnar
(WHO) og Barnahjálpar Sameinuðu
þjóðanna.
Núna í sumar ók fjölskyldan
fram á ferðalanga í vandræðum
sínum. Auðvitað var stoppað og
rætt við fólkið, barst í tal að þarna
voru tvö börn 8 og 18 mánaða sem
bæði voru enn á brjósti, en „alltof
hraust“ að sögn mæðra þeirra. Þær
sögðu mér það að í Kanada væri sá
háttur hafður á að strax og þær
kæmu heim af fæðingardeildinni
fengju allar konur heimsókn
brjóstagjafarráðgjafa til að athuga
hvort þær legðu barnið rétt á
brjóst og ef ekki væri allt í lagi
væri þeim fylgt eftir. Allar mæður
eru hvattar til að koma í „Opið
hús“ fyrir mjólkandi mæður, þar
lærðu þær um mikilvægi brjósta-
mjólkur og styddu hver aðra.
Nú er það svo hér í Reykjavík að
þær konur sem ganga í gegnum
eðlilega fæðingu, eru sjálfar hraust-
ar og eignast heilbrigð börn fá
meiri þjónustu en aðrar. Þær út-
skrifast fljótt og fá þjónustu ljós-
móður til sín fyrstu dagana. Þær
konur sem liggja eilítið lengur inni
á sængurkvennadeild, oft vegna
veikinda sinna eða barnsins, fá ekki
þessa þjónustu heim til sín og ung-
barnaeftirlit hefst oftast ekki fyrr
en viku eftir heimkomu. En vanda-
mál við brjóstagjöf byrja oft eftir
fyrstu þrjá sólarhringana, einmitt
þegar þessar konur eru nýkomnar
heim.
Einmitt á fyrstu ævidögum barns
fáum við fyrstu upplýsingarnar um
hæfni nýburans til að næra sig og
sumir þurfa einfaldlega bara hjálp,
það þarf að kenna þeim að sjúga og
taka brjóst rétt, kenna móðurinni
að leggja barn á brjóst. Í byrjun
þarf oft sérkennslu í því mikilvæg-
asta: listinni að næra sig.
Til að hjálpa fjölskyldum að eiga
jákvæða reynslu af brjóstagjöf þarf
heilbrigðisstarfsfólk að auka þekk-
ingu sína svo hægt sé að styðja á
áhrifaríkan hátt við brjóstagjöf.
Brjóstagjafarráðgjafi er sérfræð-
ingur sem er þjálfaður upp til að
veita fræðslu og umhyggju fyrir
brjóstagjöf mæðra og barna þeirra
og koma í veg fyrir vandamál.
Markviss ráðgjöf getur skipt sköp-
um þegar lítill brjóstmylkingur er
veikur, hvort hann hættir á brjósti
eða heldur áfram. Því miður er oft
farin sú leið að brjóstagjöf lýkur
þegar alvarleg veikindi koma upp.
Brjóstagjöf getur haldið áfram og
er mikilvægt að hún haldi áfram
þótt truflanir verði á henni tíma-
bundið. Því verðum við öll sem önn-
umst brjóstmylkinga að vita hvern-
ig hægt er að koma inn í til að
bæta heilsu barnsins án þess að
rjúfa brjóstagjöfina. Alltaf má hefja
brjóstagjöf aftur þó að henni hafi
verið hætt, ef heilsa barnsins krefst
þess, enda hafa konur víða um
heim mjólkað fósturbörnum sínum,
ýmist alfarið eða með hjálp hjálpar-
brjósts SNS. Heilsa nýburans er
mikilvæg og hann þarf brjósta-
mjólkina. Fyrstu dagana ræðst
mjólkurmyndun móður af horm-
ónum en á fjórða til fimmta degi
ræðst mjólkurmyndunin af fram-
boði og eftirspurn, barnið sér um
að mynda þá mjólk sem í boði er,
og ef barnið getur ekki strax í
byrjun náð í þá mjólk vegna van-
þroska þarf að skaffa barninu
mjólkina með mjaltavél þar til það
hefur náð nægilegum þroska og
hæfni til að örva móður sína. Mark-
mið brjóstagjafarráðgjafa er að
gera móðurina sjálfbjarga með
brjóstagjöfina. Best að þessi þjón-
usta væri veitt á öllum heilsugæslu-
stöðvum, þá að minnsta kosti allt
fyrsta árið og lengur ef móðir og
barn kjósa.
Brjóstamjólk –
dýrmæt gjöf móður til barns
Eftir Arnheiði Sigurðardóttur
Höfundur er hjúkrunarfræðingur
og LLL-leiðbeinandi sem stundar
nám í brjóstagjafarráðgjöf.
Mikið úrval af
fallegum
rúmfatnaði
Skólavörðustíg 21, Reykjavík, sími 551 4050