Morgunblaðið - 03.09.2003, Qupperneq 4

FRÉTTIR
4 MIÐVIKUDAGUR 3. SEPTEMBER 2003 MORGUNBLAÐIÐ
Stórkostleg borg í hjarta Evrópu, sem
Íslendingum býðst nú að kynnast í
beinu flugi frá Íslandi. Búdapest er
nú orðin einn aðal áfangastaður
Íslendinga, enda hefur hún að bjóða
einstakt mannlíf, menningu og
skemmtun. Hér getur þú valið um
góð 3ja og 4ra stjörnu hótel í hjarta
Búdapest og spennandi kynnisferðir
með fararstjórum Heimsferða.
Munið Mastercard
ferðaávísunina
Búdapest
í haust
frá kr. 28.550
Fimmtudaga og mánudaga
í október 3, 4 eða 7 nætur
Verð kr. 28.550
Flugsæti til Búdapest, 20. okt. með
8.000.- kr. afslætti.
Gildir frá mánudegi til fimmtudags.
Verð kr. 39.950
Helgarferð, 2. október, Tulip Inn með
morgunmat, m.v. 2 í herbergi, 4 nætur.
Flug, gisting, skattar. Staðgreiðsluverð.
Skógarhlíð 18, sími 595 1000. www.heimsferdir.is
26. sept. – 21 sæti
2. okt. – 29 sæti
6. okt. – 11 sæti
9. okt. – laust
13. okt. – uppselt
16. okt. – uppselt
20. okt. – laust
23. okt. – 19 sæti
27. okt. – laust
30. okt. – 39 sæti
Síðustu sætin
GÍSLI Pálsson,
prófessor í mann-
fræði við Háskóla
Íslands, hefur
ásamt Agnari
Helgasyni, dokt-
or í líffræðilegri
mannfræði hjá
Íslenskri erfða-
greiningu, rann-
sakað erfðasögu
ínúíta.
Munnvatnssýn-
um úr 350 ínúít-
um á Cambridge
Bay á Viktor-
íueyju og nokkr-
um stöðum á
Grænlandi var
safnað saman og hefur Agnar
unnið að því að rannsaka DNA-
samsetningu þeirra. Að sögn
Gísla eru þetta yfirgripsmestu
gögn sem vísindamenn hafa haft
undir höndum um erfðasögu
ínúíta fram að þessu. Stefnt er
að því að birta niðurstöður rann-
sóknarinnar á næstu mánuðum.
„Þetta hefur verið tvö ár í und-
irbúningi. Það var mjög flókið
að afla tilskilinna leyfa, bæði hjá
vísindasiðanefnd hér innanlands
og hlutaðeigandi yfirvöldum í
Kanada og Grænlandi, og var
þess krafist að við færum á stað-
inn og töluðum við heimamenn,
bæjarráð og öldungaráð í Kan-
ada, sem var forvitnileg og
skemmtileg reynsla,“ segir Gísli.
Gísli fór í apríl í fyrra til Kan-
ada til að afla leyfa og semja við
fólk sem annast sjálfa sýnatök-
una. Samstarfsmenn á Græn-
landi eru bæði læknar í Nuuk og
Háskóli Grænlands. „Síðan
gerðu heimamenn, bæði í Græn-
landi og Kanada, þá kröfu að við
kæmum aftur og skiluðum nið-
urstöðum og við gerum ráð fyrir
að fara í október og upplýsa fólk
um hvað er í gögnunum.“
Fyrsta blöndun Gamla
og Nýja heimsins?
Meginmarkmið rannsóknar-
innar er, að sögn Gísla, að öðlast
yfirsýn yfir ferðir ínúíta um N-
Ameríku í gegnum tíðina og
skyldleika ólíkra hópa. „En um
leið erum við að skoða hugs-
anleg mót tveggja ólíkra mann-
hópa, ínúíta sem fikruðu sig
austur á bóginn og norrænna
manna sem sigldu til Íslands og
yfir til Grænlands og stofnuðu
nýlendur þar. Á einhverju stigi
mætast þessir mannhópar og
það er spurning hvort hugsan-
lega sé fyrsta blöndun Gamla og
Nýja heimsins í kjölfar norrænu
nýlendunnar á Grænlandi, eða
síðar.“
Að sögn Gísla hafa Agnar
Helgason og hann fóstrað hug-
myndina í nokkurn tíma og
koma að henni úr ólíkum áttum.
Agnar er sérfræðingur í erfða-
sögu og hefur m.a. skrifað marg-
ar vísindagreinar um erfðasögu
Íslands og doktorsritgerð um
sama efni við Oxford-háskóla.
Sjálfur kem ég að þessu úr
annarri átt. Ég hef m.a. verið að
skrifa ævisögu Vilhjálms Stef-
ánssonar sem er að koma út í
októberbyrjun.“
Ljóshærðir og
bláeygðir ínúítar
Vilhjálmur Stefánsson land-
könnuður öðlaðist heimsfrægð
árið 1912 fyrir yfirlýsingar um
að fólk sem hann hefði heimsótt
og rannsakað á Viktoríueyju liti
út öðruvísi en aðrir ínúítar og að
ástæðan kynni að vera sú að um
væri að ræða erfðablöndun
ínúíta og norrænna manna úr
nýlendunum á Grænlandi. „Það
varð mikið fjaðrafok um svokall-
aða ljóshærða og bláeygða ínúíta
og fjölmiðlar ýktu þetta og
skrumskældu en Vilhjálmur
baðaði sig í sviðsljósinu. Það
hefur löngum verið umdeilt,
hvort þetta sé hugsanleg tilgáta
eða út í hött og sýnist sitt hverj-
um.“
Að sögn Gísla kunna niður-
stöðurnar að snerta túlkun
manna á afdrifum norrænu ný-
lendunnar á Grænlandi sem
lagðist af á 15. öld og enginn
hefur fyllilega skýrt þrátt fyrir
áratuga deilur. „Við teljum að
rannsóknir á erfðaefni ínúíta í
dag kunni að varpa nýju ljósi á
þessa sögu, e.t.v. að prófa í eitt
skipti fyrir öll hvort Vilhjálmur
hafði rétt fyrir sér eða ekki,“
segir Gísli Pálsson.
Erfðarannsóknir íslenskra
vísindamanna á ínúítum og
tengslum við norræna menn
Gísli Pálsson
Gætu varpað
ljósi á hugs-
anlegan
skyldleika
Agnar Helgason
Umfangsmiklar rannsóknir á ferðum
ínúíta um Norður-Ameríku og afdrifum
norrænna manna á Grænlandi á miðöldum
og hugsanlegum skyldleika og blöndun
þessara hópa, gætu opnað nýja möguleika
á túlkun á norrænni byggð á Grænlandi.
NOTUÐ kornþreskivél, sem Bújöf-
ur-Búvélar hf. flutti inn með ferj-
unni Norrönu fyrir fimm korn-
bændur í Vopnafirði, verður að
sögn yfirdýralæknis snúið við sömu
leið þar sem tilskilin leyfi voru ekki
fyrir innflutningnum og vélin illa
hreinsuð. Bændurnir eru ósáttir við
þessa ákvörðun og segir einn
þeirra að um „valdníðslu“ stjórn-
valda sé að ræða.
Halldór Runólfsson yfirdýra-
læknir segir að ekki hafi verið sótt
um leyfi fyrir innflutningnum til
landbúnaðarráðuneytisins. Því sé
ekki hægt að veita undanþágu fyrir
innflutningnum. Opinbert sótt-
hreinsivottorð hafi reyndar fylgt
vélinni en það sé einskis virði þar
sem leyfi hafi vantað. Segir Halldór
að vélin hafi að auki verið mjög illa
hreinsuð. Korn hafi verið farið að
spíra inni í henni og óhreinindi ver-
ið mikil á sumum stöðum.
„Veldur okkur milljónatjóni“
Kornþreskivélin kom með Nor-
rönu frá Danmörku 21. ágúst sl. og
átti að nota hana við fyrstu upp-
skeru bændanna í Vopnafirði næstu
vikurnar. Búið var að sá korni í 15
hektara lands við þrjá bæi. Helgi
Sigurðsson, bóndi á Háteigi, segir
þá félaga vera í miklum vanda tak-
ist ekki að útvega þreskivél í tæka
tíð. Búið sé að greiða Bújöfri-
Búvélum fyrir vélina, sem kostað
hafi um eina milljón króna. Óttast
Helgi að 100 tonn af korni eyðilegg-
ist ef ekki fáist tæki til að skera upp
og þreskja. Slíkar vélar séu í fullri
notkun á nálægum svæðum eins og
í Þingeyjarsýslu og á Héraði.
„Ef við fáum ekki vélina mun það
valda okkur milljóna króna tjóni.
Það getur farið svo að við þurfum
að plægja kornið niður. Við teljum
að um valdníðslu sé að ræða ef vélin
verður stöðvuð,“ segir Helgi.
Kornþreskivélin umdeilda sem staðið hefur óhreyfð á Seyðisfirði frá því að
hún kom hingað til lands með ferjunni Norrönu 21. ágúst sl. Á neðri mynd-
inni sést vel hvar kornið er farið að spíra inni í vélinni.
Senda á kornþreskivél
til baka með Norrönu
Kornbændur í
Vopnafirði óttast
að 100 tonn af
korni eyðileggist
ÁÆTLAÐ er að Kárahnjúkavirkjun
kosti tæplega 107 milljarða króna
með virðisaukaskatti, 85,5 milljarða
króna án virðisaukaskatts, að því er
fram kemur á vefsíðu virkjunarinn-
ar. Við þessa upphæð munu bætast
11 milljarðar vegna flutningsvirkja,
þ.e. raflína og meðfylgjandi búnaðar
frá virkjun að álveri Alcoa í Reyð-
arfirði.
Samkvæmt því sem fram kemur á
vefsíðunni eru dæmi um að verk-
þættir hafi verið dýrari en ráð var
fyrir gert og aðrir verið undir áætl-
unum. Í heildina litið verði fram-
kvæmdakostnaður nálægt upphaf-
legri áætlun.
Fengist hafa tilboð eða verið
gengið frá samningum um 80% verk-
legra framkvæmda við virkjunina.
Tilboð í stöðvarhúsið var tæpum
tveimur milljörðum yfir áætlun en
tilboð í vélar og rafbúnað rúmum
milljarði undir áætlun. Í áætluninni
er reiknað með 9 milljörðum í „fyr-
irséðan“ kostnað, rúmum 11 millj-
örðum í „ófyrirséðan“ kostnað og 16
milljörðum í verk sem boðin verða út
síðar. Stærstu liðir þar eru hliðar-
stíflur við Kárahnjúk og Hrauna-
veita.
Kárahnjúkavirkjun
Áætlaður
kostnaður
107 millj-
arðar