Morgunblaðið - 23.10.2003, Blaðsíða 11

FRÉTTIR
MORGUNBLAÐIÐ FIMMTUDAGUR 23. OKTÓBER 2003 11
ÞÓRSHAFNARBÚUM leiðist biðin eftir ADSL-
tengingu en að mati Símans er byggðin of fámenn
til að það svari kostnaði að veita henni þessa þjón-
ustu.
Björn Ingimarsson, sveitarstjóri á Þórshöfn, seg-
ir að hann hafi fyrir hönd Þórshafnarbúa barist fyr-
ir því að fá ADSL-tengingu á svæðið undanfarin
misseri án árangurs. Upphaflega hafi samstarfs-
aðili Þórshafnar, sem hafi verið í samskiptum við
Símann, borið þau boð frá Símanum að íbúafjöldi
þyrfti að vera 500 manns til að hægt yrði að fá þessa
tengingu, en ef hægt yrði að safna ákveðnum fjölda
notenda myndi Síminn koma tengingunni á. Til-
teknum notendafjölda hefði verið safnað en þá hefði
samstarfsaðilinn sagt að Síminn hefði farið fram á
fleiri notendur. Þegar legið hefði fyrir að hægt yrði
að ná þessum fjölda hefðu þau skilaboð borist að
þetta væri tilgangslaust því ekki stæði til að koma
þessari tengingu á.
„Við erum mjög óhress með þetta,“ segir Björn
og vísar til þess að í stefnuyfirlýsingu ríkisstjórn-
arinnar sé rætt um að stefnt skuli að því að allir hafi
jafnan aðgang til náms. Þar sé meðal annars talað
um að efla möguleika á fjarnámi. „Fjarnám yrði
væntanlega helst nýtt í þessum dreifðari byggðum
landsins, en það er hins vegar varla valkostur ef þú
átt ekki kost á þessari tækni,“ segir Björn. „Þetta
er svolítið mótsagnarkennt. Annars vegar á að efla
fjarnámið. Fjarnámið mun væntanlega mest vera
nýtt í hinum dreifðari byggðum en þær eiga ekki að
eiga aðgang að þessari þjónustu. Þetta verða menn
bara að gjöra svo vel að leysa ef þeir ætla að standa
við svona loforð.“
Björn segist hafa skrifað Símanum vegna þessa í
vor sem leið og fengið svar í september þess efnis að
tengingin væri ekki gerleg vegna íbúafjöldans en
413 manns búa á Þórshöfn. Hann hefði þá farið nán-
ar yfir málið með fulltrúa Símans og þá hefði aðeins
verið dregið í land og rætt um að málið yrði skoðað.
Björn segir mikilvægt að fjarskiptatæknin sé í
lagi. Þegar ungt fólk komi í sína heimabyggð geri
það kröfu um það að það gangi að sömu hlutum og
það hafi vanist annars staðar og ekki sé hægt að
ætlast til að það sé hvatt til að koma og setjast að
séu þessir hlutir ekki í lagi. „Það er mjög mislukkuð
byggðastefna sem gerir þetta ekki kleift. Besta
byggðastefnan er að koma þessum hlutum í lag og
þá sjáum við sjálf um afganginn, ef við sitjum við
sama borð. En við erum óhress með gang mála og
kyngjum ekki þessum rökum um kostnað.“
Uppbyggingu lokið
Eva Magnúsdóttir, kynningarfulltrúi Símans,
segir að þegar stjórn Símans hafi tekið ákvörðun
um útbreiðslu ADSL-kerfisins í fyrrasumar hafi
verið miðað við 500 íbúa í ákveðinni fjarlægð frá
hverri símstöð og uppbyggingu í þeim bæjarfélög-
um, sem uppfylli þessi skilyrði, sé lokið. „Áður en
ákvörðun um uppsetningu í hverju bæjarfélagi er
tekin er litið til hagkvæmnissjónarmiða, meðal ann-
ars kostnaðar við uppbygginguna svo og fjölda við-
skiptavina. Vegna eðlis tækninnar og kostnaðar við
uppsetningu er ekki hægt að bjóða ADSL-þjón-
ustuna í sveitum landsins,“ segir hún, en bætir við
að kröfur séu á stærri framleiðendur að koma með
ódýrari lausnir fyrir minni bæjarfélög og Síminn
fylgist grannt með því.
Að sögn Evu er víðast hvar í nágrannalöndunum
verið að byggja upp ADSL-þjónustu þar sem 2.000
símnotendur séu tengdir við símstöð að lágmarki á
meðan Síminn þjónusti svæði með fleiri en 500 íbúa.
Póst- og fjarskiptastofnun leggi ákveðna kvöð á
Símann um alþjónustu, en til alþjónustu teljist tal-
símaþjónusta, handvirk þjónusta, þjónusta við ör-
yrkja og gagnaflutningsþjónusta með 128 kb flutn-
ingsgetu. Síminn uppfylli alþjónustukvöðina sem
feli í sér að allir notendur skuli eiga rétt á alþjón-
ustu, óháð staðsetningu. Þetta uppfylli Síminn með
ISDN sem nái til um 99% þjóðarinnar.
Þórshafnarbúum leiðist
biðin eftir ADSL-tengingu
Morgunblaðið/Líney Sigurðardóttir
FYRSTI vetrardagur er á laugardaginn kemur
og þessar rjúpur eru farnar að skríðast þeim
búningi sem þeirri árstíð hæfir. Þær höfðu kom-
ið sér makindalega fyrir á þaki húss í Grímsnes-
inu og hafa eflaust af hyggjuviti ákveðið að
halda sig nærri mannabyggðum þar sem með-
höndlun skotvopna er ólögleg. Aftur á móti er
allsendis óvíst að þær viti af því að umhverf-
isráðherra hefur bannað alla rjúpnaveiði næstu
þrjú árin og þær því algerlega óhultar fyrir
byssukjöftum hvar sem þær ákveða að tylla nið-
ur fæti.
Rólegar rjúpur í Grímsnesinu
Ljósmynd/Einar Gunnlaugsson
FLUGLEIÐIR hafa náð sam-
komulagi við Boeing-flugvéla-
verksmiðjurnar um að falla frá
samningi um kaup á nýrri
B757-þotu sem átti að afhenda
félaginu í mars 2005. Með
breyttum aðstæðum síðustu
misserin hefur þörfin verið
endurmetin og í framhaldi af
því ákveðið að leita eftir ofan-
greindu samkomulagi.
Í langtímaáætlun Flugleiða-
samstæðunnar er ráðgert að
nota áfram 757-þotur en
Boeing hefur nýverið tilkynnt
að framleiðslu þeirra verði
hætt eftir rúmt ár. Verksmiðj-
urnar munu þó þjóna áfram
þeim 55 flugrekendum sem alls
hafa um eitt þúsund 757-þotur í
rekstri.
Í frétt frá Boeing kemur
fram að ástæðan fyrir því að
hætt er framleiðslu á 757-þot-
um sé m.a. sú að nýjustu gerðir
737-þotunnar geti að mestu
komið í stað 757.
Flugleiðir og dótturfélög
starfrækja nú 16 þotur í milli-
landaflugi. Af þeim eru 14 757-
þotur og á félagið 6 þeirra en
leigir 8. Tvær þotur eru af
gerðinni 767 og eru í rekstri hjá
Loftleiðum, dótturfélagi Flug-
leiða, sem stundar leiguflug á
alþjóðamarkaði.
Flugleiðir
hætta við
þotukaup
ÍSLENSKA líftæknifyrirtækið
Prokaria hefur undirritað samning
um samstarf við þýska fyrirtækið
JFC - Jülich Fine Chemicals GmbH,
sem sérhæfir sig í framleiðslu og
hagnýtingu lífhvata (ensíma).
Jakob Kristjánsson, forstjóri
Prokaria, segir þennan samning eitt
af mest spennandi tækifærum í sögu
fyrirtækisins. „JFC er fyrirtæki sem
er í því að þróa efni sem síðan eru
notuð í lyfjagerð og við erum komnir
í samstarf við þá um að leita að og
þróa nýja efnahvata til að framleiða
efni af þessari gerð.
Svo ég skýri vissan bakgrunn að
þessu samstarfi, þá koma öll efni í
náttúrunni fyrir í að minnsta kosti
tveimur formum, vissum speglunum.
Eins og hægri höndin fer ekki í
vinstri hanskann verða efni sem not-
uð eru í lyf að vera af annarri hvorri
gerðinni og efnafræðilegar aðferðir
greina ekki þar á milli.“ Jakob segir
sígilt dæmi um slíka skörun efni sem
kallast taledómíð.
Vaxandi tækifæri
„Það var einu sinni gefið þunguð-
um konum og leiddi til vansköpunar
á börnum. Þetta var vegna þess að
við framleiðslu lyfsins var blandað
mismunandi gerðum sama efnis. Slík
blöndun er ekki leyfð lengur við
lyfjagerð og var lyfið að lokum bann-
að. Lífhvatar eru mjög æskilegir við
lyfjaþróun og framleiðslu, því þeir
skila af sér hreinum efnum. Vegna
hinna ströngu krafna við lyfjagerð
eru vaxandi tækifæri fyrir lífhvata í
þessum geira efnaiðnaðarins.“
JFC er sérhæft í efnafræði og
Prokaria í rannsóknum á lífhvötum
og hyggjast fyrirtækin leggja saman
ólíka kunnáttu og þekkingu og vinna
saman að því að þróa nýja lífhvata á
þessu sviði. „Þetta bandalag fyrir-
tækjanna eykur mjög á þau sóknar-
færi sem við eigum inn á þennan
markað, því JFC er vel tengt inn í
hann og þetta er lykill að mörgum
góðum viðskiptatengslum.“
Prókaría í
samstarf
um þróun
efnahvata
EKKI er ástæða til að ætla að heilsu-
farsleg hætta stafi af fjarskiptamöstr-
um fyrir GSM-síma, en frekari rann-
sókna er þörf, að sögn Sigurðar Emils
Pálssonar, eðlisfræðings og sviðs-
stjóra hjá Geislavörnum ríkisins.
„Rannsóknir, sem hafa verið gerð-
ar varðandi þau farsímakerfi sem eru
í notkun núna, hafa ekki sýnt neina
hættu með óyggjandi hætti en al-
mennt hefur verið hvatt til varfærni,“
segir Sigurður Emil.
Mismunandi niðurstöður
Niðurstöður rannsókna hafa verið
mismunandi í þessu efni. Í danskri
skýrslu í sumar kom fram að geislun
frá farsímum og farsímamöstrum
hefði engin áhrif á fólk en í nýlegri
hollenskri skýrslu var því haldið fram
að geislun frá loftnetum þriðju kyn-
slóðar farsíma (3G), sem enn er ekki
farið að setja upp hér á landi, hafi í
raun áhrif á menn.
Sigurður Emil segir að samkvæmt
hollensku rannsókninni virðist ein-
hver áhrif greinanleg fyrir þetta nýja
hátíðnikerfi, en sér virðist sem um sé
að ræða könnun á vellíðan fólks en
ekki lífeðlisfræðilega mælingu. Könn-
unin sé samt gerð með viðurkenndum
hætti og því hafi geislavarnastofnanir
sýnt henni áhuga, en niðurstöðurnar
séu m.a. aðgengilegar á vef Geisla-
varna ríkisins, www.gr.is, þar sem
stofnunin hafi birt frétt um málið.
„Almenn stefna er að það þurfi
frekari rannsóknir til þess að varpa
ljósi á hvort hér sé um raunveruleg
áhrif að ræða. Miðað við þá lífeðlis-
fræðilegu þekkingu sem við höfum
núna er ekki búist við áhrifum,“ segir
hann og bendir á að þetta sé í sam-
ræmi við yfirlýsingu bresku geisla-
varnanna um hollensku skýrsluna.
„Hins vegar er líklegt að þessi rann-
sókn hafi áhrif á umræðuna um upp-
setningu á þessum þriðju kynslóðar
kerfum,“ segir Sigurður Emil, „en
það hefur ekkert nýtt komið fram
með afgerandi hætti.“
Hræðsluáróður ástæðulaus
Hrafnkell Gíslason, forstjóri Póst-
og fjarskiptastofnunar, segir að um-
ræðan hafi vaknað nú vegna þess hve
fjarskiptamöstur séu orðin algeng og
möstur vegna þriðju kynslóðar far-
síma þurfi að vera miklu þéttari en í
GSM-kerfunum auk þess sem fleiri
byggi á þessum búnaði. Ástæðulaust
sé að vera með hræðsluáróður, því
ekki hafi vísindalega verið sýnt fram á
að umrædd geislun valdi skaða. Póst-
og fjarskiptastofnun hafi meðal ann-
ars fengið fyrirspurn frá borgaryfir-
völdum, sem vilji hafa þessi mál á
hreinu varðandi til dæmis hönnun
nýrra íbúðahverfa. Póst- og fjar-
skiptastofnun deili út tíðnum til notk-
unar í þráðlausum fjarskiptum, en
aðrir hafi annað á sinni könnu.
„Við heimilum fyrirtækjum að hafa
þessa tíðni í notkun á þessum stað og
af þessum styrkleika,“ segir hann og
bendir á að samningar um möstur og
skipulagshætti séu síðan á milli við-
komandi fjarskiptafyrirtækis og
borgaryfirvalda. Geislavarnir ríkisins
sjái síðan um að meta og hafi skoðun á
því hvort geislun sé skaðleg fyrir
mannslíkamann, þar með talin radíó-
geislun. „Við höfum ekki mannskap
og þekkingu á samspili geislunar og
áhrifa á mannslíkamann, en okkar
skylda er að sjá til þess að farið sé að
alþjóðlegum stöðlum,“ segir Hrafn-
kell.
Frekari rannsóknir á
geislahættu nauðsynlegar
„ÞAÐ ER réttlætissjónarmið að menn hafi að-
gang að þessari þjónustu,“ segir Björn Ingi-
marsson sveitarstjóri. „Það eru mjög mörg ár
síðan tekin var upp jöfnun á skrefagangi en
fyrir þann tíma greiddum við hærra fyrir lang-
línusamtal. Þannig tel ég að landsbyggðin hafi
í rauninni greitt inn í eigið fé Símans til jafns
við aðra. Okkur hefur verið bent á að þetta
kosti mikið, sé dýrt, en ef þetta sjónarmið hefði
alltaf gilt værum við enn þá morsandi á milli.“
„Værum enn þá
morsandi á milli“