Morgunblaðið - 24.10.2003, Blaðsíða 27

EITT AF meginmarkmiðunum
með starfinu í Dvöl er að yf-
irvinna fordóma í samfélaginu
gagnvart geðfötluðum og hefur
sumum þeirra nemenda, sem kom-
ið hafa til starfa, þótt undarlegt
að sjúkdómarnir skuli í raun ekki
sjást utan á sjúk-
lingunum. Þau
Margrét Erla Har-
aldsdóttir og Ein-
ar Guðnason, sem
bæði eru nem-
endur á fé-
lagsfræðibraut
MK, sögðust hins-
vegar hafa komið
til starfa í athvarfinu án þess að
hafa verið með neina fordóma í
farteskinu. „Ég er svo bless-
unarlega laus við að vera með for-
dóma yfir höfuð og er þar af leið-
andi örugglega ekki ein af þeim,
sem dæma fyrirfram,“ segir Mar-
grét Erla. Í sama streng tekur
Einar. „Geðfötlun er alls ekki nýtt
fyrirbæri fyrir mér og því er ég
ekki að kynnast hér neinum öðr-
um veruleika en ég hafði ímyndað
mér fyrirfram.“
Þau eru sammála um að reynsla
sem þessi sé af hinu góða, sér í
lagi fyrir þá framhaldsskólanema,
sem ætla að stefna út á þessa
braut síðar meir. „Það er rosalega
fínt fyrir okkur, sem höfum áhuga
á sálfræðinámi síðar meir, að fá
að koma hingað og kynnast þessu
í reynd. Sálfræðin er búin að
blunda lengi í mér enda finnst
mér mjög skemmtilegt að vinna
með fólk. Þess vegna valdi ég fé-
DAGLEGT LÍF
MORGUNBLAÐIÐ FÖSTUDAGUR 24. OKTÓBER 2003 27
UM þrjátíu nemendur viðMenntaskólann íKópavogi starfa núsem sjálfboðaliðar í
Dvöl, athvarfi fyrir geðfatlaða, í
Kópavogi, og er starfið liður í
sálfræðiáfanga 303. Fyr-
irkomulag þetta er að frumkvæði
Kópavogsdeildar Rauða kross Ís-
lands sem lagt hefur áherslu á að
fjölga sjálfboðaliðum úr röðum
ungs fólks. Því kviknaði sú hug-
mynd síðastliðið vor að óska eftir
samstarfi við MK. Skólameistari
MK, Margrét Friðriksdóttir, tók
mjög vel í hugmyndina, sem þró-
uð var í samráði við kennara
samfélagsgreina. Niðurstaðan
varð sú að nemendur í áfang-
anum afbrigðasálfræði gerast nú
sjálfboðaliðar í Dvöl og fá starf
sitt þar metið sem hluta af áfang-
anum. Dvöl er rekin af Kópa-
vogsdeild Rauða kross Íslands í
samstarfi við Kópavogsbæ og
Svæðisskrifstofu málefna fatlaðra
á Reykjanesi. Markmiðið með
rekstri Dvalar er að rjúfa fé-
lagslega einangrun, draga úr for-
dómum og auka lífsgæði þeirra,
sem eiga við geðræna sjúkdóma
að stríða. Áhersla er lögð á að
efla sjálfstæði og virkni gest-
anna.
Mikilvægt hlutverk
Í Dvöl koma allt að tuttugu
gestir á degi hverjum, margir
einfaldlega til að slaka á, horfa á
sjónvarp, ræða við aðra gesti og
starfsfólk eða líta í blöðin. Gestir
geta einnig nýtt sér aðstöðu til
listsköpunar, haft aðgang að net-
tengdri tölvu, hlustað á tónlist
eða komið sér fyr-
ir í slökunarher-
bergi. Göngu- og
kvennahópar eru
starfræktir auk
þess sem gestir
lyfta sér stundum
upp með því að
fara í ferðalög eða
út að borða sam-
an. Prestur heimsækir líka at-
hvarfið reglulega.
Sjálfboðaliðar Rauða kross Ís-
lands gegna mikilvægu hlutverki
í rekstri athvarfsins og sjá alfar-
ið um að halda athvarfinu opnu á
laugardögum. Dvöl er til húsa í
Reynihvammi 43 og er opið á
virkum dögum frá klukkan 9.00
til 16.00 og á laugardögum frá
klukkan 13.00 til 16.00. Auk
Dvalar í Kópavogi, kemur Rauði
krossinn að rekstri þriggja ann-
arra athvarfa fyrir geðfatlaða.
Þau eru Laut á Akureyri, Lækur
í Hafnarfirði og Vin í Reykjavík.
Gæðastimpill fylgir
Athvarfið Dvöl, sem nýlega
fagnaði fimm ára afmæli, er eitt
af áhersluverkefnum Kópavogs-
deildar, sem heldur jafnframt ut-
an um sjálfboðaliðastarfið, að
sögn Fanneyjar Karlsdóttur,
framkvæmdastjóra deildarinnar,
en auk sjálfboðaliðanna eru fjórir
launaðir starfsmenn í athvarfinu.
Forstöðumaðurinn er hjúkr-
unarfræðingur með mikla reynslu
af starfi með geðsjúkum.
Kópavogsdeild Rauða krossins
hefur kappkostað að skapa sem
fjölbreyttust sjálfboðaliðaverk-
efni og hefur deildin nú á sínum
snærum um áttatíu sjálfboðaliða
á öllum aldri sem sinna t.d. heim-
sóknaþjónustu til fólks sem býr
við einsemd og félagslega ein-
angrun. Önnur verkefni sjálf-
boðaliða felast meðal annars í
neyðarvörnum, fataflokkun og
verkefninu Föt sem framlag.
Deildin hefur ýmis ný verkefni á
prjónunum, svo sem sjálfboðið
starf sem tengist Fjölsmiðjunni,
starfsmenntasmiðju fyrir ungt
fólk á aldrinum 16–24 ára sem
hvorki hefur fótað sig í námi né á
vinnumarkaði.
Þrátt fyrir að sjálfboðaliðar
séu á öllum aldri, hafa konur á
eftirlaunaaldri verið mjög áber-
andi í hópnum. Fjöldi yngri sjálf-
boðaliða hefur þó gengið til liðs
við deildina á undanförnum mán-
uðum, að sögn Fanneyjar.
„Við viljum vekja athygli ungs
fólks á því að sjálfboðnu starfi
fylgir dýrmæt reynsla, sem það
getur jafnvel nýtt sér þegar það
sækir um starf eða nám enda er
víða litið á það sem ákveðinn
gæðastimpil að hafa verið sjálf-
boðaliði,“ segir Fanney. „Með
okkur starfa bæði framhalds- og
háskólanemar af báðum kynjum
og síðast bættist í hópinn 39 ára
gamall útivinnandi fjölskyldu-
maður, sem heimsækir eldri
mann úti í bæ eftir vinnu á föstu-
dögum og teflir við hann í
klukkutíma. Þessi nýjasti sjálf-
boðaliði kom til okkar fyrir orð
16 ára dóttur sinnar sem einn-
igstarfar með okkur, en hún
vakti athygli föður síns á því að
hann gæti líka lagt hönd á plóg-
inn.“
Mikill
reynslufjársjóður
Nemendurnir úr MK mæta í
Dvöl í fimm skipti og eru þar í
einn og hálfan klukkutíma í senn.
Nemendurnir taka þátt í ýmsum
verkefnum í starfsemi athvarfs-
ins og spjalla við gestina, sem
sækja athvarfið.
„Við erum mjög ánægð með að
fá nemendurna til starfa í Dvöl.
Þetta unga fólk er ekki einungis
kærkomin viðbót við vinnu-
framlag starfsfólks og þeirra
sjálfboðaliða, sem fyrir eru í at-
hvarfinu, heldur fá nemendurnir
með þessu móti að kynnast starfi
sjálfboðaliða og þeirri reynslu og
ánægju, sem slíkt starf veitir.
Nemendurnir geta um leið öðlast
skilning á mikilvægi sjálfboðins
starfs fyrir samfélagið og þá sem
njóta aðstoðar og félagsskapar
sjálfboðaliða. Það er síðan fengur
í því fyrir nemendurna að komast
í kynni við einstaklinga með geð-
sjúkdóma því áfanginn í afbrigð-
asálfræði fjallar einmitt um geð-
sjúkdóma og geðraskanir,“ segir
Garðar H. Guðjónsson, formaður
Kópavogsdeildar Rauða kross Ís-
lands.
Samstarfið við MK nær enn
sem komið er einungis til yf-
irstandandi skólaannar, en Garð-
ar segist auðvitað binda vonir við
áframhaldandi samstarf við MK
því auðvelt væri að tengja sjálf-
boðið Rauða krossstarf við fleiri
áfanga. Af mörgu væri að taka
þar sem mannúðarverkefni sjálf-
boðaliða í Kópavogi væru af
margvíslegu tagi.

MENNTUN | Menntaskólanemar starfa í athvarfi fyrir geðfatlaða
Sjálfboðavinnan er
metin í sálfræðinámi
Að frumkvæði Kópa-
vogsdeildar Rauða
kross Íslands starfa
nokkrir nemendur MK
nú með geðfötluðum og
hagnast í tvennum
skilningi. Jóhanna
Ingvarsdóttir fór í
heimsókn í Dvöl.
Morgunblaðið/Kristinn
Formaðurinn og framkvæmdastjórinn: Garðar H. Guðjónsson, formaður
Kópavogsdeildar Rauða kross Íslands, og Fanney Karlsdóttir, fram-
kvæmdastjóri deildarinnar.
Markmiðið með rekstri
Dvalar er að rjúfa fé-
lagslega einangrun,
draga úr fordómum og
auka lífsgæði þeirra,
sem eiga við geðræna
sjúkdóma að stríða.
lagsfræðibrautina í menntaskóla,“
segir Margrét Erla. Einar segist
enn ekki hafa gert upp hug sinn
til framhaldsnáms að afloknu stúd-
entsprófi, en segir Kennaraháskól-
ann ekki vera svo fráleita hug-
mynd.
Nemendurnir þrjátíu sem taka
nú þátt í starfsemi Dvalar, fengu
að velja á milli starfsins þar og
ritgerðasmíðar. „Maður fær miklu
meira út úr þessu heldur en að
sitja og skrifa einhverja ritgerð.
Þetta felur í sér skemmtilega til-
breytingu og við komum bara
hingað í götum í stundaskránni.
Við förum með gestum Dvalar í
göngutúra, gefum þeim kaffi,
fáum þá til að spila við okkur og
sitjum svo og spjöllum um allt
milli himins og jarðar. Andrúms-
loftið hér er bæði hlýlegt og heim-
ilislegt og öll aðkoma mjög af-
slöppuð.“
Ekki vildu þau Einar og Mar-
grét kannast við að hafa komið
nálægt sjálfboðaliðastarfi að
nokkru marki áður. Þó ljóstraði
Einar því upp að hann hefði, auk
knattspyrnáhuga, geysimikinn
áhuga á tónlist og væri m.a. með-
limur í íslenskum Black Sabbath-
aðdáendaklúbbi. „Klúbburinn stóð
fyrir tónleikum í mars sl. á
Gauknum þar sem fimm hljóm-
sveitir voru fengnar til að spila
Black Sabbath-lög. Afrakstur tón-
leikanna fór til styrktar lang-
veikum börnum. Í næsta mánuði
eru svo fyrirhugaðir aðrir tón-
leikar á Gauknum og þá til styrkt-
ar Geðhjálp.“
Morgunblaðið/Kristinn
Í sálfræði 303: Menntaskólanemarnir Margrét Erla Haraldsdóttir og Einar
Guðnason segjast fá miklu meira út úr starfinu á Dvöl heldur en að sitja og
skrifa einhverja ritgerð.
Engir fordómar
í farteskinu
NÚ standa yfir tilraunir á Viagra
fyrir konur sem Pfizer-lyfjafyr-
irtækið hyggst setja á markað árið
2006. Nýjustu niðurstöður herma
að helmingur kvenna sem prófaði
lyfið hafi notið aukinnar kynferð-
islegrar fullnægju og 70% sögðust
verða næmari og finna fyrir auk-
inni tilfinningu í kynfærum. 202
konur á breytingaaldri tóku þátt í
rannsókninni og fengu 99 þeirra
Viagra og 103 gervilyf.
Að því er fram kemur í frétt í vef-
útgáfu Dagbladet sýndu fyrri rann-
sóknir ekki eins jákvæðar nið-
urstöður fyrir lyfjaframleiðandann.
Að mati forsvarsmanna Pfizer var
það vegna þess að þá var lyfið próf-
að á konum sem voru með horm-
ónatruflanir eða áttu í erfiðleikum í
ástarsambandi og hefðu hvort sem
er ekki haft neitt gagn af Viagra. Í
nýju rannsóknunum er lyfið því
prófað á konum sem ekki eiga við
fyrrnefnd vandamál að stríða held-
ur eiga í vandræðum með að örvast
kynferðislega.

LYF
Morgunblaðið/Ásdís
Fyrir konur: Ætlunin er að
setja Viagra fyrir konur á
markað árið 2006.
Viagra fyrir
konur
FLEIRI en ein ferð á sólbaðsstofu í
mánuði eykur hættuna á að fá
sortuæxli, alvarlegustu gerð húð-
krabbameins. Samkvæmt könnun
sem gerð var meðal 100 þúsund
norskra og sænskra kvenna á átta
árum eru 55% meiri líkur á að þær
sem fara oftar en einu sinni í mán-
uði í ljós fái húðkrabbamein en þær
sem fara sjaldnar eða aldrei.
Allra mest er áhættan fyrir þær
konur sem fara mikið í ljós á milli
tvítugs og þrítugs, að því er fram
kemur í vefútgáfu Aftenposten. Á
þeim aldri eru 150% meiri líkur á
að þær fái sortuæxli ef þær fara oft-
ar en einu sinni í ljós í mánuði en
þær sem fara aldrei.
Könnunin náði aðeins til kvenna
og fram kom að háralitur skiptir
máli. Rauðhærðum konum er þann-
ig fjórum sinnum hættara við húð-
krabbameini en dökk- eða svart-
hærðum en ljóshærðar konur eru í
tvöfalt meiri hættu en þær dökk-
hærðu. Einnig kom í ljós að þeim
sem hafa sólbrunnið í æsku er hætt-
ara við húðkrabbameini en öðrum.
Morgunblaðið/Ómar
Brúnka: Þrátt fyrir ýmiss konar
viðvaranir leggja margir mikið upp
úr því að öðlast dekkri hörundslit
en þeim er áskapaður.

HEILSA
Ljósaböð-
um fylgir
áhætta