Vísir - 15.11.1980, Qupperneq 9

Laugardagur 15. nóvember 1980.
VÍSIR
Verka týðs bará tta
á vitligötum
Þegar þetta er skrifað, er ekki
annað vitað en verkfall það sem
prentarar hafa boðað komi til
framkvæmda eftir helgina. I
framhaldi af verkfallsboðun
þeirra samþykktu vinnuveit-
endur verkbann á annað starfs-
fólk þeirra blaða, sem aðild eiga
aö Vinnuveitendasambandinu.
Þaö hefur hleypt illu blóði I
blaðamenn, og hafa þeir nú i
vikunni einnig boðað verkfall.
Sú harka, sem þannig hefur
skapast i prentiðnaöinum
kemur nokkuð á óvart, meðal
annars vegna þess að fyrir
skömmu náðist viðtækt sam-
komulag milli aðila vinnumark-
aðarins, sem flestir geröu ráö
fyrir að skapaði fordæmi fyrir
aðra aö fylgja.
Hér verður ekki fjallað um
efnisatriði þeirrar deilu, sem
risin er milli prentiðnaðarins og
starfsmanna, en þó hefði mátt
ætla, að báðir aðilar gætu unað
þeim meginlinum, sem
markaðar voru i heildarsam-
komulaginu.
Verkfall og verkbann i þessari
atvinnugrein er jafn óæskilegt
og á öðrum sviðum atvinnulifs-
ins. Launafólk má ekki við lang-
varandi vinnustöðvun og at-
vinnufyrirtækin hanga á blá-
þræöi.
Blöðin krydda lífið
A hitt ber einnig að lita, þótt
þaö komi ekki kjaradeilunni við.
að stöðvun blaöaútgáfu er til
skaða fyrir hina frjálsu umræðu
i landinu. Einhverjum kann að
þykja það litið harmsefni, þótt
blööin komi ekki út um einhvern
tima, og sjálfsagt má halda þvi
fram, að dagblöö séu fleiri en
góðu hófi gegnir hér á landi.
En þau krydda llfið, veita
þjónustu og umfram allt eru
vettvangur þeirra skoðana-
skipta, sem nauösynleg eru i
frjálsu og upplýstu samfélagi.
Vonandi verður pólitiskt ofstæki
aldrei svo mikið hér á landi, aö
kjaradeilur verði misnotaöar I
þeim tilgangi að knésetja
frjálsa dagblaðaútgáfu.
Stöðnuð kjarabarátta
Oft áöur hafa i þessum pistli
verið settar fram efasemdir um
skynsemi þeirrar kjarabaráttu,
sem háð er á Islandi. Hér á árum
áður, þegar lifskjör voru raun-
verulega bág, atvinnuleysi
marga mánuði hvers árs, og
vinnuþrælkun hjá hinum,. sem
starf fengu, orkaði ekki tvimælis,
að hækkun grunnkaups var
áþreifanlegt skref til bættra lifs-
kjara. Jafnvel til skamms tima
voru hinar hefðbundnu kjara-
kröfur um hækkun launa lifs-
nauösynlegar sem megininntak
verkalýðsbaráttunnar.
Með tilkomu verðbólgunnar er
flestum ljóst að verndun iifskjara
og aðrar óbeinar kjarabætur,
stytting vinnutima, orlof, félags-
leg réttindi o.s.fr.v. skipta ekki
minna máli fyrir hinn óbreytta
launamann. Verðbólgan er versti
óvinur lifskjaranna, og ofurauð-
velt að skilja, að afli verkalýðs-
hreyfingarinnar eigi aö beita
gegn þeim óvini. Það er eins og
verkalýösforystan hafi ekki enn
skiliö þetta. Aö visu voru kröfur
mun hófsamari á þessu ári, en
oftast áöur, en það má miklu
fremur rekja til pólitiskrar af-
stöðu verkalýðsforingja til rlkis-
stjórnarinnar, heldur en breytts
mats þeirra á hefðbundinni
kjarabaráttu. Alþýðusambandiö
litur enn á vinnuveitendur sina
sem höfuðandstæöinga, og
skammast yfir óbilgirni þeirra
gagnvart launahækkunum. A-
hrifamætti verkalýðshreyfingar-
innar hefur ekki verið beint aö
veröbólgudraugnum af neinni al-
vöru. Kjarabaráttan er stöðnuð,
áherslurnar eru rangar, og
vinnubrögöin úrelt.
Varnarbarátta
Þegar þjóðarframleiðslan
stendur nánast I stað, dýrtið veð-
ur uppi og okurvextir, gengissig
og auknir skattar rýra stöðugt
kaupmátt launa — þegar kakan
sem til skiptanna er stækkar ekki,
en bitarnir verða sifellt minni, þá
ber forystu verkalýðshreyfingar-
innar og raunar atvinnurekenda
sömuleiöis, að beita sér fyrif
stefnu, sem tryggir óbreyttan
kaupmátt og ekki lakari lifskjör.
Þetta kann að nefnast varnarbar-
átta, en vörn er það engu að siður,
nauðvörn gegn þeim óskapnaöi.
sem veröbólgan er. Hún æðir
áfram eins og eldur yfir akur,
brennir upp sparifé, og rýrir
raungildi hverrar krónu jafnt og
þétt.
1 stað þess að horfast I augu við
þennan veruleika, er verið að bit-
ast um 5 til 10% grunnkaups-
hækkun og efna til verkfalla og
verkbanna vegna einskisveröra
ritstjórnar
Ellert B. Schram
ritstjóri skrifar
kaupkrafna, sem allir vita aö
verðbólgan gleypir áður en menn
snúa sér viö.
Yfirlýsing ráöherrans
1 þessu sambandi er vert aö
velta fyrir sér innihaldi þeirrar
yfirlýsingar sem einn ráöherr-
ann, Tómas Arnason, viðskipta-
ráðherra lét frá sér fara nú i vik-
unni. Hann vildi fresta öllum
verðbótum á laun 1. desember
n.k.
Þetta mun einhverjum þykja
hraustlega mælt, og vist þarf
kjark til að slá slikri fullyröingu
fram, þegar þaö er haft i huga, aö
þaö sem Tómas er raunverulega
að segja, er, að hann vill ekki aö
launin haldi þeim kaupmætti,
sem kjarasamningar miðast við.
Hann vill skera launaverð-
bæturnar að fullu og öllu hvaö
sem allri visitölu kemur.
Enginn verkalýðsforingjanna
sem á alþingi sitja hefur séö
ástæðu til að gera þessa stefnu-
yfirlýsingu ráðherrans aö um-
talsefni. Þeir þegja þunnu hljóöi,
rétt eins og skoðun ráöherrans
skipti engu máli. Og þetta eru
sömu mennirnir sem setið hafa
allt þetta ár i samningaþófi, sem
gekk út á grunnkaupshækkun á
launum um 5 til 10%!
Ef þögn þeirra lýsir afstööu
verkalýðsforystunnar i heild, þá
er það æpandi sönnun þess,
hversu forysta verkalýðs-
hreyfingarinnar misskilur hlut-
verk sitt eða réttara sagt litils-
virðir hagsmuni launafólks.
Hvers virði eru grunnkaups-
hækkanir án verðbóta I 50 til 70%
verðbólgu?
Vinnudeilur á fölskum for-
sendum
Eflaust er óhjákvæmilegt aö
skerða að einhverju leyti launa-
verðbætur jafnt sem verðlags-
hækkanir, vexti, skatta og aöra
þætti efnahagsmála, ef ná á tök-
um á veröbólgunni, en þvi er
þetta rakið hér, að kominn er timi
til að beina verkalýðsforystunni
úr þeim farþegi þar sem lagöar
eru fram kröfur með röngum
áherslum og efnt til vinnudeilna
á fölskum forsendum.
Og ef ekki er unnt að vekja for-
ystu verkalýösins upp af þyrni-
rósarsvefni, þá verður launafólk-
ið sjálft að grípa I taumana.
Ranglæti í lífeyrismálun-
um
Annað atriði, sem verka-
lýðshreyfingin hefur van-
rækt aö taka föstum tökum, eru
lifeyrissjóðsmál. Eitthvert hróp-
legasta ranglætið i þjóðfélaginu
er sú staðreynd, að ellilifeyris-
þegar i launastétt, njóta mismun-
andi kjara, eftir þvi hvaða lif-
eyrissjóöi þeir eiga aðild aö.
1 þjóðfélagi sem vill kenna sig
viö jafnrétti og velferö, er þaö
óþolandi misrétti aö lifeyrisþegar
geti annarsvegar setið uppi meö
betri kjör en þeir höfðu áöur i
fullu starfi, og hinsvegar upp-
skorið litilfjörlegar greiöslur úr
óverðtryggðum lifeyrissjóðum.
Þetta ástand getur ekki gengið
lengur. Þvi ber að fagna, aö ein-
stakir þingmenn og vissir stjórn-
málaflokkar hafa sett fram skyn-
samlegar tillögur um úrbætur, en
hér sem endranær er verkalýðs-
hreyfingin sein aö taka við sér,
skilningslitil og stöðnuð.
Einhleypingarnir
En það þurfa fleiri að hafa i sig
og á, en launafólkið. Ein er sú
stétt manna á lslandi, sem sjald-
an er i sviðsljósi og hefur ekki
fjölmenn eöa áhrifamikil samtök
sér til stuðnings. Það eru „ein-
hleypingarnir” i atvinnulifinu,
iðnaðarmaðurinn i bilskúrnum,
kaupmaðurinn á horninu, bónd-
inn i sveitinni, smiðurinn I húsa-
viðgeröunum. Það er rétt, að
flestir þessara manna hafa ein-
hverja möguleika til aö ákveöa
sjálfir þá reikninga, sem þeir
setja upp, og þeir ákveða sjálfir
skattskýrslu sina, án þess að fá
launaseðla frá öörum. En staö-
reyndin er þó sú, að starf þeirra
er enginn dans á rósum, vinnu-
dagur þeirra er langur og ekki
mældur meö stimpilklukku, og
þótt þeir, sem þykir grasið ávallt
grænna hinum megin girðingar,
sjái ofsjónum yfir slikum smáat-
vinnurekstri, þá gera margir
þessara „einhleypinga” ekki
meirenað sjá sér farborða. Þess-
ir menn búa við þá óvanalegu að-
stööu, að þurfa aö hlita þvi, að
skattayfirvöld áætli tekjur
þeirra. Þeim eru skammtaöar
tekjur af hinu opinbera og gert aö
greiða skatt af þeim, hvort sem
þeir ná þvi tekjumarki eöa ekki.
A sinum tima var gripiö til
þessarar skattlagningar, til að
giröa fyrir skattsvik, og aö þvi
leyti er reglan góðra gjalda verð.
En það er afar óliklegt að nokkur
stéttönnur, hvað þá ef hún er inn-
an verkalýöshreyfingarinnar,
myndi sætta sig við sllka aðstöðu.
Hvað sem liður meintum skatt-
svikum einhverra einstaklinga,
þá getur ójöfnuður og afarkostir
af þessu tagi varla staöist i þjóð-
félagi þar sem allir' eiga áð vera
jafnir fyrir lögum.
EllertB.Schram