Morgunblaðið - 15.12.2003, Page 18
LISTIR
18 MÁNUDAGUR 15. DESEMBER 2003 MORGUNBLAÐIÐ
RAUÐARÁRSTÍG 14-16, SÍMI 551 0400 • KRINGLUNNI, SÍMI 568 0400 • www.myndlist.isStefán Boulter
ÁRLEG úthlutun styrkja úr höfundasjóði FLB fór fram í
Iðnó sunnudaginn 7. desember. Veittir voru þrír styrkir,
hver að upphæð 70.000 kr. Styrkþegar að þessu sinni
voru Gunnar Baldursson, María Ólafsdóttir og Egill Ingi-
bergsson.
Félag leikmynda- og búningahöfunda var stofnað árið
1994 og er fjöldi félagsmanna nú um 40. Félagið er opið
öllum sem eiga höfundarverk á vettvangi leikmynda- og
búningahönnunar í leikhúsi, sjónvarpi og kvikmyndum.
Hlutverk félagsins er að standa vörð um hagsmuni fé-
lagsmanna sinna og hefur frá stofnun átt aðild að Mynd-
stefi. Það á einnig fulltrúa í stjórn Bandalags íslenskra
listamanna. Félagið var frumkvöðull að stofnun leik-
minjasafns á vordögum 2003 og stefnt er að opnun
heimasíðu þess í byrjun næsta árs, en þá verður félagið
tíu ára.
Gunnar Baldursson, María Ólafsdóttir, Egill Ingibergsson styrkþegar ásamt formanni FLB Hlín Gunnarsdóttur og
gjaldkera Ástu Björk Ríkharðsdóttur.
Þrír hljóta styrk úr höfundasjóði
LÍFSSÝN mín er
eftir Erlu Stef-
ánsdóttur sjá-
anda. Erla hefur
verið skyggn frá
fæðingu og er
komin af vestfirsk-
um galdramönn-
um, eins og hún
segir sjálf. Hún er
píanókennari að atvinnu en hefur
kynnt lífssýn sína og verið með vísi að
skóla í tuttugu ár. Þar hefur hún kennt
hugleiðslu, sjálfsrækt og kennt fólki
um orkulínur manns og jarðar og
kynnt trúarstefnur og bent fólki á leið-
ir að brunni sannleikans. Leitt fólk inn
að musteri náttúrunnar og sagt frá
huldu- og álfaverum hér á landi og í
öðrum löndum. Um þetta fjallar hún í
bók sinni.
Bókin er 168 bls. Ólafur Pétursson
vann myndir höfundar til prentunar,
Ámundi Sigurðsson sá um útlit bók-
arinnar og Kristín Gunnlaugsdóttir
teiknaði kápumynd. Höfundur gefur
sjálfur út. Dreifingu annast Verslunin
Ljós og Líf í Ingólfsstræti 8.
Lífssýn
Álfar og tröll nefn-
ist geislaplata
með sögum sem
Jón Árnason safn-
aði, og sumum
þeirra þjóðlaga
sem Bjarni Þor-
steinsson, síðar
prestur á Siglu-
firði, skráði og
safnaði. Flytjendur eru: Sverrir Þór
Sverrisson (Sveppi): lestur þjóð-
sagna, KK: söngur og gítar, Valgerður
Guðnadóttir: söngur, Jón Ólafsson: pí-
anó og harmóníum, Guðmundur Pét-
ursson: gítar og mandólín, Ásgeir
Óskarsson: slagverk, Róbert Þórhalls-
son: kontrabassi og Sigurður Flosa-
son: klarinett og flauta.
Í frétt frá útgefanda segir m.a.: „Ís-
lensk börn og unglingar hafa eftir því
sem árin líða og tæknin tekur meira
pláss haft minni og minni kynni af
bæði íslenskum þjóðsögum og ís-
lenskum þjóðlögum. Þó er greinilegt
að þegar þau komast í kynni við þess-
ar gersemar íslenskrar menningar er
ekki vöntun á áhuga, sér í lagi þegar
um álfa og
tröll er að ræða. Álfar og tröll eru þó
ekki nútíma börnum óþekkt fyr-
irbrigði, vinsældir Harry Potter og
Hringadróttinssögu sýna það og
sanna.“
Útgefandi: Galdur hljómplötur en
Sonet dreifir. Upptökustjórn: Jón
Ólafsson og Guðmundur Pétursson.
Upptökur, hljóðblöndum og eft-
irvinnsla: Baldur J. Baldursson. Upp-
tökur fóru fram í Thule Studios í októ-
ber 2003. Teikning á framhlið gerði
Brian Pilkington.
Álfasögur
BÓKSALINN í Kabúl eftir Åsne
Seierstad hefur verið tilnefnd til
Bresku bókmenntaverðlaunanna
(British Book Award). Tíu bækur
eru tilnefndar og í framhaldinu
verður hver þeirra kynnt sérstak-
lega í sjónvarpsþáttum í Bretlandi.
Síðan fá sjón-
varpsáhorfendur
og lesendur tæki-
færi til þess að
kjósa eina af
þessum tíu sem
Bestu bók ársins
(Best Read of the
Year) og verður
valið tilkynnt 7.
apríl á næsta ári.
Åsne Seierstad
var nýlega á Íslandi og kom fram
m.a. á fundi Blaðamannafélagsins
og UNIFEM, auk þess að kynna
Bóksalann í Kabúl, sem Mál og
menning hefur gefið út. Nýjasta
bók hennar, 101 dagur í Bagdad,
kom út í Noregi, Danmörku og Sví-
þjóð í síðasta mánuði og hefur feng-
ið góðar móttökur. Til að mynda
segir í einum dómi að „enn einu
sinni sannar Åsne Seierstad frá-
bæra hæfileika sína til þess að
beina sjónum og eyrum í allar áttir
á átakasvæðum, þannig að jafnvæg-
is gætir milli stríðandi fylkinga og
lesandi fær aldrei þá tilfinningu að
hann sé að lesa áróður eða fá ein-
hliða mynd af atburðum. Meira að
segja þögnin talar í meðförum Åsne
Seierstad. Åsne stendur því undir
sínu góða nafni; hún kemur, sér og
sigrar.“
Bóksalinn í
Kabúl tilnefnd
til verðlauna
Åsne Seierstad
ÚR VERBÚÐUM í
víking vestan
hafs og austan
nefnist seinna
bindi endurminn-
inga Ólafs Guð-
mundssonar frá
Breiðavík. Ólafur
heldur áfram að
segja tæpitungu-
laust frá farsælum æviferli sínum inn-
an lands og utan.
„Ólafur starfaði með flestum frum-
herjunum í útgerðar- og fisksölu-
málum þjóðarinnar í 40 ára starfi sínu
hjá Sölumiðstöð hraðfrystihúsanna,
innan lands og utan. Frásagnir hans
eru eiginlega sagan á bak við söguna
hjá þeim samtökum að nokkru leyti,
en hjá Ólafi kemur margt fram sem
aldrei hefur verið skýrt frá op-
inberlega áður,“ segir í fréttatilkynn-
ingu. Fjölmargar ljósmyndir prýða sög-
una.
Útgefandi er Vestfirska forlagið á
Hrafnseyri. Bókin er 184 bls. Prent-
vinnsla: Ásprent, Akureyri. Verð:
3.980 kr.
Endurminningar
Í MENNINGARMIÐSTÖÐINNI
Skaftfelli á Seyðisfirði stendur nú yf-
ir sýning Snorra Ásmundssonar
„Litli risinn“ (Little Big Man). Sýn-
ingin samanstendur af myndbands-
verki og ljós-
myndum.
Snorri Ás-
mundsson hefur
haldið þó nokkrar
einkasýningar og
tekið þátt fjöl-
mörgum samsýn-
ingum. Hann rak
galleríið „The
International
Galleri of Snorri
Ásmundsson“ í Listagilinu á Akur-
eyri en rekur nú ásamt 10 öðrum
listamönnum Galleríið Kling og
Bang í Reykjavík, „Snorri er forseti
og riddari Akureyrarakademíunnar
og einnig forstjóri málningarþjón-
ustunnar „Santa Barbara“.
Sýningin stendur til 18. desember.
Litli risinn á
Seyðisfirði
Litli risinn.
„VIÐ komum, við leitum, við finn-
um, við förum, við svífum upp til
hæstu hæða, við smjúgum niður til
neðstu heima“ (133). Þessi þula sem
gyðjan Freyja fer með fyrir Hildi,
aðalsöguhetjuna í Valkyrjunni, lýsir
ágætlega söguþræði bókarinnar sem
hinn reyndi barnabókahöfundur,
Elías Snæland Jónsson, sendir frá
sér núna fyrir jólin. Hildur er tólf
ára stelpa sem er mikil valkyrja í
sér, kraftaleg, hávaxin, leikur fót-
bolta og stendur keik fyrir sínu. Eft-
ir átök í fótboltaleik rýkur hún í
burtu í vonsku og gengur beint á
klettavegg. Vegna óhappsins kemur
hún til heims goðanna: hún leitar að
visku og reynslu, finnur ýmislegt,
fer að hitta valkyrjur og gyðjur, svíf-
ur upp til hæstu hæða þar sem há-
sæti Óðins er að finna og smýgur
niður í hyldýpi árinnar í Álfafirði.
Sagan hefur vissan undirtón,
þetta er þroskasaga stúlku sem er að
verða að konu. Um leið og Hildur
fellur ofan í djúpið birtist tvífari
hennar, eins konar „alter ego“, í
formi valkyrjunnar Brynhildar sem
leiðir hana í gegnum feril sem ein-
kennist af visku- og reynsluleit. Líkt
og Rauðhetta lætur Hildur tælast af
úlfinum (hamskiptingnum Lofti)
sem tekur á sig ýmis gervi. Eitt af
þeim er líki Loga, stráks sem Hildur
telur sig hata en hrífst af undir niðri.
Loftur gæti í
raun táknað
reynslu og Mímir,
sem horfir seið-
andi augum á
Hildi, táknað
visku, en þetta
eru stig á þroska-
ferli stúlkunnar.
Hildur leggst
með Freyju,
gyðju ástarinnar,
á bakið ofan á þykkt lag af ferskum,
ilmandi laufum, heldur um digran
staf, dreypir á bikar af hunangssæt-
um vökva og lætur hugann svífa
óhindrað um heima og geima. Þetta
er undurfögur lýsing á því flókna
ferli er ung stúlka uppgötvar kyn-
þroska sinn á jákvæðan hátt.
Afar ánægjulegt er að sjá íslensk-
an höfund leita efnis í norrænni
goðafræði. Elías Snæland kemur
efninu vel til skila og hann varast að
íþyngja söguþræðinum með ofgnótt
af lærdómi um goðafræði. Þess í stað
læðir hann fróðleiksmolum inn á
milli línanna. Umhverfislýsingar eru
ein sterkasta hlið Elíasar. „Af þess-
um geysiháa útsýnispalli náttúrunn-
ar blasti við þeim víðlend en gróð-
ursnauð háslétta sem náði alla leið
inn að fannhvítum fjallgarði sem
hvarf að hluta til í skýin og þokuna
langt, langt í burtu“ (83). Lýsing Elí-
asar á baráttu Þórs við hrímþursa er
framúrskarandi sterk og lífleg (88-
89). Frásagnarstíll höfundarins hef-
ur blómstrað í unglingabókum hans,
t.d. í Braki og brestum sem kom út
1993. Því finnst mér miður að þegar
Elías skrifar fyrir yngri börn, m.a. í
Töfradalnum (1997) og í þeirri bók
sem hér er fjallað um, tekur hann
upp annan og einfaldari tón. Í Val-
kyrjunni samanstanda flestar máls-
greinar af einni setningu og mikið er
um endurtekningar. Ef spurningar-
merkjum, upphrópunarmerkjum og
orðunum „fljótlega“ og „skyndilega“
væri fækkað (og helst útrýmt)
myndi sagan njóta sín mun betur –
því hér er á ferð áhugaverð þroska-
saga með lifandi og myndrænum
bakgrunni.
Myndir Inga Jónssonar eru
þrungnar krafti og tréristustíllinn á
vel við lýsingar á heimi goðanna.
Ekki hefur verið auðvelt að njörva
niður lýsingar Elíasar á því umhverfi
sem Hildur kynnist í öðrum heimi.
Ingi sýnir Hildi í sögubyrjun ganga
að hliði sem ekki er nefnt í textanum
og er það skemmtileg túlkun þar
sem Hildur fer í táknrænni merk-
ingu í gegnum hlið á milli okkar
heims og annars. Ingi skiptir oft um
sjónarhorn, þannig að stundum sér
lesandinn með auga Hildar, t.a.m. í
hálfmyrkri innan í helli (31) eða horf-
ir niður á hana úr háloftunum (84).
Myndir í byrjun hvers kafla eru sér-
stakar, með meginþema viðkomandi
kafla undir eins konar Bifröst af
rúnaristum. Ein allra besta myndin
sýnir rúnir endurspeglast í fartölvu
(111) – þar sameinast nýi og gamli
tíminn, því enn erum við að rýna í
„grimmar galdrarúnir“ (með orðum
Lofts, 102) í tölvunum okkar.
Grimmar galdrarúnir
Anna Heiða Pálsdóttir
Elías Snæland
Jónsson
BÆKUR
Barnabók
eftir Elías Snæland Jónsson. Myndir: Ingi
Jónsson. 168 bls. Vaka-Helgafell 2003
VALKYRJAN
♦ ♦ ♦
♦ ♦ ♦