Morgunblaðið - 19.02.2004, Blaðsíða 34

34 FIMMTUDAGUR 19. FEBRÚAR 2004 MORGUNBLAÐIÐ
Hallgrímur B. Geirsson.
Styrmir Gunnarsson.
Framkvæmdastjóri:
Ritstjóri:
STOFNAÐ 1913
Útgefandi: Árvakur hf., Reykjavík.
Aðstoðarritstjórar:
Karl Blöndal, Ólafur Þ. Stephensen.
Fréttaritstjóri:
Björn Vignir Sigurpálsson.
Heilsuþorp af því tagi semætlunin er að reisa fyrirÍslendinga á Spáni hafaþegar verið reist af
Þjóðverjum, Englendingum og öðr-
um þjóðum sem búa við rysjóttara
veðurfar en tíðkast við Miðjarðar-
hafið. Á síðasta ári stofnuðu fimm
fyrirtæki og tveir einstaklingar fyr-
irtækið Heilsuþorp, með það að
markmiði að reisa og reka heilsu-
þorp fyrir Íslendinga bæði hér á
landi og erlendis. Undanfarna mán-
uði hefur félagið staðið í viðræðum
um kaup á 5–8 hektara landi við
Mar Menor, á austurströnd Spánar
og er fjármögnun nú á lokastigi.
Ætlunin er að í heilsuþorpinu
verði um 200 íbúðir, flestar þeirra
verða seldar, en nokkrar leigðar
einstaklingum, fyrirtækjum og fé-
lagasamtökum. Gestur Ólafsson
arkitekt, sem er einn þeirra sem
standa að Heilsuþorpi ehf., segist
ekki í neinum vafa um að mark-
aðurinn á Íslandi sé nógu stór til að
reka íslenskt þorp í útlöndum. Ís-
lendingar eigi um 600 íbúðir á
Spáni og þá séu fasteignir í eigu Ís-
lendinga á Flórída, Ítalíu og öðrum
stöðum ótaldar, en þó séu aðeins
tæp 15 ár síðan Íslendingum var
gert kleift með lagasetningu að
kaupa fasteignir á erlendri grundu.
Gestur segir að við undirbúning
verkefnisins hafi verið gerð könnun
meðal íslenskra fasteignaeigenda á
Spáni. „Við höfum komist að því að
það að búa erlendis og láta sér líða
vel, er mikið meira en bara að fá
þak yfir höfuðið. Fólk hefur dálitla
tilhneigingu til að einangrast ef það
talar litla spænsku,“ segir hann, en
í ljós kom að margir söknuðu sam-
neytis við aðra Íslendinga. Eins
bendir hann á að margir hafi sagst
vera smeykir að búa einir, en í
þorpinu verði lögð mikil áhersla á
öryggi íbúanna með góðri örygg-
isgæslu.
„Við ætlum að koma á góðum
tengingum við Ísland, þannig að
menn geti horft á íslenskt sjónvarp
og útvarp og fengið ódýrt síma-
samband, sem er mjög hár kostn-
aðarliður hjá mörgum þarna úti og
að menn geti fengið Morgunblaðið
samdægurs eða daginn eftir. Við
ætlum að skipuleggja kennslu í
spænsku og siglingum og öllu
mögulegu öðru sem íbúarnir kunna
að óska eftir. Þarna eru mjög góðar
aðstæður til útivistar og heilsu-
ræktar, bæði til siglinga og mjög
skemmtilegt landslag til að ganga í.
Þarna eru nú þegar fjórir mjög
góðir golfvellir og ráðgert að
byggja fimm til viðbótar á næst-
unni. Þetta er eitt skemmtilegasta
land sem við höfum fundið þarna,
þar sem ekki er búið að byggja,“
segir Gestur.
Allar góðar sjávarlóðir að
verða búnar
Hann segir að verkefnið hafi ver-
ið í bígerð í allnokkur ár. „Allar
góðar sjávarlóðir, allt frá Frakk-
landi og suður að Gíbraltar, eru að
verða búnar, þannig að það er ekki
mikið seinna vænna ef við ætlum að
komast inn í þetta eins og flestar
N-Evrópuþjóðir hafa gert. Það er
feikimikill kostur að kaupa landið,
því þá getum við sjálf skiplagt
þetta, teiknað byggingarnar og
haft þetta alveg eins og hentar Ís-
lendingum og okkar gæðakröfum.
Svæðið verður skipulagt og húsin
hönnuð í samstarfi margverðlaun-
aðra íslenskra og spænskra hönn-
uða,“ segir Gestur. Lögð verði
áhersla á sjálfbært og vistvænt um-
hverfi og nútímatækni, t.d. verði
orkan af sólarhitanum beisluð til að
kæla íbúðirnar niður á sumrin og
íbúðirnar verði hannaðar þannig að
þær þurfi lítið viðhald.
Alls verða um 200 íbúðir í heilsu-
þorpinu og verður byggðin lágreist,
húsin verða ein eða tvær hæðir. Þá
verður þjónustukjarni með sund-
laugum, boltavelli, íslensku bóka-
safni, þjálfunar- og kennsluað-
stöðu, veitingahúsi og fleiru. „Við
gerum ráð fyrir því að það verði
boðið upp á heilsurækt allan sólar-
hringinn og heilsuþjálfun, þar sem
mönnum verður boðið upp á
kennslu í hollu mataræði og lífs-
stíl,“ segir Gestur.
Starfsmenn í heilsugæslu og
heilsuþjálfun verði Íslendingar og
eins einhverjir kennaranna, en
nokkrir Spánverjar eigi eftir að
starfa þar líka. Þá verður íslenskur
matur seldur á svæðinu. „Eflaust
kemur Bónus þarna eða Hagkaup,
það væri mjög huggulegt,“ segir
Gestur. Hann segist telja
an kost fyrir Íslendinga
tali reiprennandi spænsku
búið í heilsuþorpinu innan
Íslendinga. „Stressið við
vera í alveg erlendu um
mikið. Margir koma ansi
úr fríunum sínum, að m
ekki um fólk sem er kom
irlaunaaldur,“ segir hann.
Boðið verður upp á mis
búsetuform, meirihluti
verður seldur einstaklin
einnig verður eitthvað af
inu leigt til einstaklinga eð
samtaka til lengri eða
tíma. Verða eigendur fas
svæðinu aðstoðaðir við
húsnæðið út, t.d. yfir suma
óski þeir þess.
Íbúðirnar ódýrari en á
„Ég er sannfærður um
verður enginn hörgull á f
er til í að búa þarna. Þe
orðið 5–600 manna þorp
aldri. Það er sú stærð sem
um nauðsynlega svo hægt
standa vel undir same
þjónustu.“
En hvað skyldi íbúð í he
inu kosta? Gestur segir að
að því að þegar upp er sta
söluverð eignanna ekki
ódýrum íbúðum á Íslandi.
um að reyna að halda því þ
það verði a.m.k. ekki dýra
kaupa á Íslandi. Það er lí
ara að búa á Spáni,“ segir
Íbúar þorpsins þurfi að bo
hvað fyrir viðhald á lóðinn
að í þeim dúr. „En við re
halda því eins og við getu
marki. Síðan verður þjónu
kvæm að eins miklu leyti
er.“
Fjármögnun verkefnisin
lokastigi, en Gestur seg
þegar liggi fyrir tilboð frá
um banka um fjármögnun
Fjármögnun íslensks heilsuþorps á lokastigi og íbú
Vilja byggja „li
land“ við Miðjarð
5–600 Íslendingar munu
að jafnaði búa í heilsu-
þorpi á Spáni, ef hug-
myndir Heilsuþorps
ehf. verða að veruleika,
en fjármögnun verkefn-
isins er nú á lokastigi.
Þar verður rekin íslensk
heilsugæsla og heilsu-
ræktarstöð, hægt verð-
ur að fylgjast með ís-
lenskum fjölmiðlum og
kaupa íslenskan mat, en
Íslendingar sem eru bú-
settir á Spáni segjast
einkum sakna samveru
við landa sína. Grunníbúðirnar munu líta svona út, en einnig verður hægt að ka










 
 
 Á þessu landi mun íslenska
hektara landsvæði og mun
„FALLA FOSSAR,
FLÝGUR ÖRN YFIR“
Í sýknudómi Hæstaréttar frá síð-asta ári, í máli manns sem sak-felldur hafði verið í Héraðsdómi
Vestfjarða fyrir að raska hreiðursstað
arna, kom fram að rétturinn teldi
orðalag um náttúruvernd of almennt
og ekki nægilega glöggt til að uppfylla
kröfur um skýrleika réttarheimilda.
Af því tilefni hefur Siv Friðleifsdóttir,
umhverfisráðherra, nú lagt fram á Al-
þingi lagafrumvarp sem stuðla á að
aukinni vernd arnarins og annarra
friðaðra dýra. Þessu frumvarpi ber að
fagna, enda segir það sig sjálft hversu
mikilvægt það er að ákvæði laga
tryggi friðuðum dýrum grið.
Íslendingar friðuðu örninn fyrir
rúmum 80 árum, fyrstir þjóða, og
sýndu þannig í verki virðingu sína
gagnvart náttúrunni og þessum tign-
arlega fulltrúa hennar. Samkvæmt
upplýsingum Fuglaverndarfélags Ís-
lands var arnarstofninn þó í hættu
strax um aldarmótin 1900. Þrátt fyrir
friðunina var örninn mörgum þyrnir í
augum og um miðja síðustu öld var
arnarstofninn kominn í bráða útrým-
ingarhættu og taldi einungis um 20
pör. Ofsóknir og eitranir sem beindust
fyrst og fremst að refum voru arnar-
stofninum mikil ógn og örnum tók
ekki að fjölga að nýju fyrr en um 1970,
þegar bannað var að eitra fyrir refum.
Síðan þá hefur pörum fjölgað í um 50,
en enn er langt frá því að verndunar-
aðgerðir hafi náð því markmiði að örn-
um fjölgi umtalsvert og breiðist um
landið.
Á blaðamannafundi sem umhverfis-
ráðuneytið hélt fyrir tæpu ári til að
kynna viðbrögð ráðneytisins við fyrr-
greindum dómi, sagði Kristinn Hauk-
ur Skarphéðinsson, fuglafræðingur,
að þrátt fyrir að arnarstofninn hafi
ekki verið jafn sterkur í 100 ár væri
hann töluvert minni en í lok 19. aldar
þegar hnignun hans var ör. En hann
taldi jafnframt að „eindregin afstaða
ráðuneytisins muni tryggja það að
örninn fái að dafna á komandi árum“,
sem vonandi verða áhrínisorð. Burt
séð frá hlutverki hans í náttúrunni,
hefur örninn frá örófi alda verið
mönnum mikilvægt tákn frelsis og yf-
irburða, en eitt þekktasta dæmið um
slíkt táknmál er að finna í Völuspá.
Núlifandi kynslóðir mega ekki gleyma
því að það er á þeirra ábyrgð að
tryggja að fornt táknmál þess afls sem
býr í náttúrunni haldi áfram að eiga
sér lifandi fyrirmyndir um ókomnar
aldir.
UNGLINGAR OG ÁREITI
UMHVERFISINS
Unglingsárin eru án efa eitt við-kvæmasta þroskaskeiðið í lífs-
hlaupi mannskepnunnar. Á þessu
skeiði þurfa börn að feta þann óljósa
stíg er leiðir þau í átt að félagslegum
og siðferðislegum þroska, ábyrgðar-
tilfinningu og heilsteyptri sjálfsmynd.
Ákaflega mikilvægt er að nánasta um-
hverfi unglinga, ekki síst skólar og
heimili, beri með þeim þungann af því
áreiti sem á þeim dynur frá umhverf-
inu og veiti þeim með þeim hætti leið-
sögn um hvernig hægt er að takast
farsællega á við lífið og tilveruna með
sjálfstæðum og ábyrgum hætti.
Þrýstingur frá umhverfinu kemur
ekki einungis fram í því sem nefna
mætti „jafningjaþrýsting“, þ.e.a.s.
þrýstingi sem byggist á því að ung-
lingurinn skeri sig ekki út úr hópnum
– hver svo sem sá hópur er sem hann
telur sig tilheyra – heldur einnig í fé-
lagslegu og menningarlegu umhverfi
þeirra; kvikmyndum, auglýsingum,
bókmenntum, tónlist, tísku, sjón-
varpsefni, og svo mætti lengi telja.
Þessi þrýstingur hefur ekki síður
áhrif á ómótaðar sálir barna og ung-
linga en atlæti heima fyrir og í skóla.
Því skiptir miklu máli að börnum og
unglingum sé bent á óæskileg áhrif úr
þessu umhverfi, svo þau læri að vega
þau og meta og taka sjálfstæðar
ákvarðanir varðandi eigið líf og við-
horf.
Þeirrar tilhneigingar hefur nokkuð
gætt í umhverfi íslenskra unglinga, að
apa eftir siði úr erlendum kvikmynd-
um og sjónvarpi, sem vandséð er að
eigi nokkuð erindi inn í uppeldi þeirra.
Dæmi um þessa þróun eru svokölluð
„stefnumótaböll“ eða „ástarböll“ á
unglingastigi grunnskóla, sem aug-
ljóslega eru sniðin eftir bandarískri
hefð sem ekki er yfir gagnrýni hafin.
Eftir að foreldri sendi ábendingu til
skólastjórnenda í Hagaskóla og um-
boðsmanns barna, var hætt við að hafa
slíkt ball í skólanum og því breytt í al-
mennan dansleik. Haft er eftir Einari
Magnússyni, skólastjóri Hagaskóla, í
Morgunblaðinu sl. þriðjudag að „sá
misskilningur [virtist] vera á kreiki að
dansleikurinn væri eingöngu ætlaður
þeim nemendum sem kæmu í fylgd fé-
laga og að aðrir væru útilokaðir frá
honum“. Það er ekki erfitt að sjá á
hverju sá misskilningur byggist því í
augum flestra felast skýr skilaboð í
orðunum stefnumóta- og/eða ástar-
ball. Reyndar er mun erfiðara að
koma auga á hvað þessi þemu eiga
skylt við vinabekki í grunnskólum eða
almenna viðleitni „til að taka sérstak-
lega á móti eða gerast vinir þeirra sem
eru yngri“, eins og Einar orðar það.
Unglingar búa að öllu jöfnu við tölu-
verðan þrýsting hvað þróun og þroska
kynvitundar þeirra varðar, og það á
ekki síst við nú vegna miður æskilegra
áhrifa klámvæðingar í samfélaginu
sem orðið hefur til þess að jafnvel full-
orðnir eiga erfitt með að taka afstöðu
til þess hvaða gjörðir eru réttlætan-
legar í því sambandi. Þroskastig
barna á unglingastigi grunnskóla er
æði misjafnt, bæði hvað varðar lík-
amsburði og félagslegan þroska, og
því ekki úr vegi að spyrja hvort nokk-
ur ástæða sé til þess að félagsstarf í
grunnskólum hvetji til þess að þeir
sem vart eru af barns aldri stundi
stefnumót, eða fari á skóladansleiki
undir formerkjum ástar? Er ekki
frekar ástæða til að skólar kenni ung-
lingum að líta umhverfið gagnrýnum
augum og efli kynvitund þeirra á sið-
fræðilegum grunni svo þau geti staðið
ábyrg á eigin fótum í þessum efnum
sem öðrum?