Morgunblaðið - 20.02.2004, Side 38

MINNINGAR
38 FÖSTUDAGUR 20. FEBRÚAR 2004 MORGUNBLAÐIÐ
 Fleiri minningargreinar um Mar-
gréti Ólafsdóttur bíða birtingar og
munu birtast í blaðinu næstu daga.
✝ Margrét Ólafs-dóttir fæddist að
Butru í Fljótshlíð 7.
mars 1911. Hún lést á
Elli- og hjúkrunar-
heimilinu Grund 11.
febrúar síðastliðinn.
Hún var dóttir hjón-
anna Ólafar Hall-
dórsdóttur f. í Kot-
múla í Fljótshlíð 18.
febrúar 1881, d. 29.
mars 1953 og Ólafs
Einarssonar bónda
að Butru í Fljótshlíð,
f. í Húnakoti í
Þykkvabæ 16. janúar
1879, d. 4. ágúst 1918. Systkini
Margrétar voru Jóhanna (1908-
2000), Halldór (1909-1925), Sveinn
Óskar (1913-1995), Aðalheiður
Ingibjörg (1914-1995) og Ólafur
Konráð (1920-1988). Eftir lát föð-
ur síns, er Margrét var aðeins 7
ára gömul var hún send í fóstur að
Sámsstöðum í Fljótshlíð þar sem
hún var til 14 ára aldurs er hún
fór aftur til móður sinnar.
Margrét giftist hinn 4. janúar
1936 Torfa Þorbjörnssyni málara
og járnsmið, f. í Skálatungu í
Melasveit í Borgarfirði 11. nóvem-
ber 1909, d. 3. apríl 1981. Foreldr-
ar hans voru Helga Helgadóttir, f.
í Skálatungu 28. september 1882,
d. 13. október 1956 og Þorbjörn
Halldórsson, f. á Signýjarstöðum í
Þverárhlíð í Borgarfirði 6. maí
1883, d. 3. júní 1944. Margrét og
Torfi eignuðust tvö börn, þau eru:
1) Helga Þorbjörg, f. 29. júlí 1935,
var gift Oddgeiri Kristni Her-
maníussyni, f. 28. maí 1932, d. 4.
febrúar 1974, börn þeirra eru
Margrét f. 1954, Valdimar Ástþór,
f. 1956 og Sigríður,
f. 1963. Helga er í
sambúð með Guð-
mundi Guðnasyni, f.
15. febrúar 1937. 2)
Ólafur Halldór, f. 28.
júlí 1936, kvæntur
Margréti Sæmunds-
dóttur f. 28. janúar
1926, börn þeirra
eru Ragnheiður f.
1956, Kristín Þor-
björg f. 1959, Ólína
Margrét f. 1961 og
Torfi Jóhann f. 1965.
Fósturdóttir Mar-
grétar og Torfa er
Sesselja Benediktsdóttir f. 30. maí
1944, dóttir Jóhönnu systur Mar-
grétar. Sesselja er gift Gunnari
Haraldssyni f. 22. mars 1947, börn
þeirra eru Guðrún f. 1963, Rúnar
f. 1968, María f. 1971 og Grétar
Torfi f. 1981. Margrét á 26 lang-
ömmubörn og 1 langalangömmu-
barn.
Margrét og Torfi bjuggu allan
sinn búskap í Reykjavík, lengst af
í Nökkvavogi 12 þar sem þau
byggðu sér hús í félagi við Ólaf
bróður Margrétar og Dóru konu
hans. Þau stunduðu frístunda-
fjárbúskap í nokkra áratugi, sér
til ánægju og voru í ferðahópi sem
kallaði sig Mópokana sem stund-
aði fjallaferðir í mörg ár sem oft
voru miklar svaðilfarir. Margrét
sinnti lengst af húsmóðurstörfum,
en vann um tíma á prjónastofunni
Malín. Hún flutti á Elli- og hjúkr-
unarheimilið Grund við Hring-
braut í mars 1997.
Útför Margrétar fer fram frá
Langholtskirkju í dag og hefst at-
höfnin klukkan 13.30.
Nú þegar sól fer hækkandi á lofti
og vorið er á næsta leiti, hefur sólin
hennar ömmu hnigið til viðar. Hún er
frjáls á ný.
Ég man ekki eftir mér öðru vísi en
að hún amma mín væri til staðar þeg-
ar ég þarfnaðist hennar og engum hef
ég kynnst sem hefur haft eins mikil
áhrif á mig og hún. Hún kenndi mér
svo margt og skildi mig svo vel og ég
fann alltaf frið og vellíðan í návist
hennar.
Líf okkar ömmu hefur verið sam-
tvinnað frá því að ég fæddist. Hún
fékk mig í hendur þegar ég var 2ja
mánaða gömul og hafði mig hjá sér í 5
mánuði meðan foreldrar mínir fóru í
ferðalag til Bandaríkjanna. Eftir það
losnaði hún aldrei við mig. Ég vildi
bara alltaf vera hjá henni og var svo
heppin að búa í næsta nágrenni við
hana og sótti meira þangað en heim
til mín.
Þegar ég var enn á barnsaldri og
áttaði mig á því að enginn lifir að ei-
lífu fannst mér vissara að reyna að
tryggja það að hún færi ekki frá mér
og reyndi að fá hana til að lofa mér
því oftar en einu sinni. Hún sagði mér
að lífið yrði að hafa sinn gang og það
væri ekki í hennar valdi að ákveða
sinn brottfarartíma. Við skyldum
bara sjá til og vona það besta. Árin
liðu og mér varð að ósk minni, hún fór
ekki frá mér fyrr en ég var orðin
nokkuð vel sjálfbjarga. Já, í næstum
hálfa öld átti ég hana og hún mig og
ég var orðin vön því að hafa hana ná-
lægt mér. Það voru því blendnar til-
finningar að kvöldi 11. febrúar sl.
þegar við mamma, Sirrý og Helga
Birna sátum við dánarbeð hennar.
Gleði yfir því að nú fengi hún að hvíla
sig, og sorg yfir því hafa hana ekki
lengur hjá okkur.
Hún amma var stór kona í öllum
skilningi þess orðs. Hún var fróð og
skemmtileg og hafði hæfileika til að
leiðbeina öðrum. Hún var aldrei
skoðanalaus og hafði ríka réttlætis-
og jafnréttiskennd. Hún skipti sjald-
an skapi en var föst fyrir og henni var
sjaldan haggað þegar hún var búin að
mynda sér skoðun. Hún var mikill
dýravinur og skipti þá engu hvort
dýrin voru villt eða tamin, henni tókst
alltaf að laða þau að sér. Villikettir
urðu kostgangarar hjá henni, hund-
arnir í fjölskyldunni, sem eru orðnir
nokkuð margir nutu allir góðs af
gæsku hennar, svo ekki sé minnst á
allar gibburnar sem hún átti og þótti
svo vænt um. Ef hún gat látið öðrum
líða vel þá leið henni vel. Að þekkja
hana ömmu mína var mannbætandi.
Að vera nákomin henni voru forrétt-
indi.
Það var henni ömmu erfitt þegar
heilsu hennar hrakaði nú síðustu ár-
in. Hún sem alltaf hafði verið svo
sterk og sjálfbjarga varð nú háð öðr-
um. Þar sýndi sig að við uppskerum
það sem við sáum, enda fékk hún
amma þann besta stuðning sem hægt
er að hugsa sér frá sínum nánustu, en
þar fór fremst meðal jafningja
mamma mín, hún Helga, en hún var
vakin og sofin yfir velferð hennar
ömmu þar til yfir lauk. Hafi hún mín-
ar bestu þakkir fyrir.
Ég trúi því að hún amma sé nú
komin á góðan stað, þar sem hún get-
ur fylgst með okkur öllum sem henni
þótti svo vænt um. Blessuð sé minn-
ing hennar.
Hún er ljósið í lífi mínu.
Margrét.
Hún amma í Nökkvavoginum er
dáin. Hún hafði lifað langa ævi og
hefði orðið 93 ára 7. mars nk. Amma
fæddist og ólst upp í Fljótshlíðinni
sem henni var alla tíð mjög kær og
henni þótti allra sveita fegurst.
Hún flutti ung kona til Reykjavík-
ur og bjó þar allan sinn búskap og
lengst af í Nökkvavogi 12 með Torfa
afa okkar. Amma og afi voru alltaf
mikil náttúrubörn og bændur í eðli
sínu enda stunduðu þau alltaf dálítinn
búskap meðfram venjulegri vinnu.
Þau héldu nokkrar kindur, fyrst við
Grensásveginn en þegar borgin
þandist út var ekki lengur pláss fyrir
þau þar og fluttu þau þá aðstöðu sína
uppi í Fjárborgir þar sem frístunda-
bændur bjuggu búum sínum. Ömmu
þótti alltaf mjög vænt um kindurnar
sínar og var það örugglega gagn-
kvæmt því ærnar þekktu hana þegar
hún kom til þeirra. Ömmu þótti vænt
um fleiri dýr og nutu villikettirnir í
hverfinu gæsku hennar þar sem hún
gaf þeim reglulega; fór jafnvel út í
búð til að kaupa handa þeim fisk.
Amma var heimavinnandi húsmóð-
ir en hún fór samt stundum út að
vinna. Hún vann þá á prjónastofunni
hjá Soffíu í Peysunni. Þar nutum við
góðs af og fengum þá peysur í jóla-
gjöf.
Amma lagði alla tíð mikla áherslu á
að halda sterkum fjölskylduböndum
og skipuðu jólin stærstan sess. Jólin
hjá ömmu og afa voru okkur krökk-
unum mjög eftirminnileg. Allt var svo
fágað og fínt og eplalyktin út úr dyr-
um. Afi setti upp jólahúsið með
jólatré sem hann bjó til sjálfur og
stóð í einu horni stofunnar. Með því
komu jólin. Allir borðuðu saman jóla-
matinn og heimatilbúinn ís sem var
hennar sérgrein og fengum við börn-
in hann í sérstökum formum. Með
kvöldkaffinu á aðfangadagskvöld bar
hún fram ekta súkkulaði sem hún lag-
aði af einskærri natni. Á efri hæðinni
hjá þeim bjó bróðir ömmu og komu
þau oft niður í súkkulaðið á aðfanga-
dagskvöld þannig að æði mannmargt
gat verið í stofunni, en þó var alltaf
pláss fyrir alla. Þannig vildi amma
alltaf hafa alla hjá sér á tyllidögum.
Á sunnudögum var auk þess
skyldumæting í kaffi og rjómatertur
og pönnukökur.
Afi og amma voru alltaf talsvert
pólitísk og þegar mannmargt var í
sunnudagskaffinu brá oft fyrir um-
ræðum um stjórnmál, sem stundum
urðu nokkuð háværar. Þegar ömmu
þótti nóg komið tók hún af skarið og
batt enda á talið og því hlýddu allir.
Amma ólst upp við þau kjör að hún
skildi þörfina fyrir samtakamátt
verkafólks og samtryggingu í þjóð-
félaginu. Hún studdi alla tíð Alþýðu-
flokkinn og vissi alltaf hvar í stétt hún
var og má segja að hennar kynslóð
hafi byggt grunnin að þjóðfélagi nú-
tímans á Íslandi.
Við systurnar eigum í huga okkar
ótæmandi brunn minninga um ömmu
og viljum þakka henni fyrir að fá að
eiga samfylgd með henni.
Hverfur margt
huganum förlast sýn
þó er bjart
þegar ég minnist þín.
Allt er geymt
allt er á vísum stað
engu gleymt,
ekkert er fullþakkað.
(Oddný Kristjánsdóttir í Ferjunesi.)
Ragnheiður, Kristín
og Ólína Margrét.
Samskipti okkar ömmu voru mikil
lengst af og á ég vissulega ótalmarg-
ar góðar minningar frá okkar sam-
verustundum. Upp úr stendur
ógleymanleg ferð sem við, ásamt
Brynhildi og vinkonu hennar Rakel,
fórum til Þýskalands, Austurríkis og
Ítalíu. Þar kynntist ég ömmu enn
betur og þá hversu góður og
skemmtilegur ferðafélagi hún var.
Mjög áhugasöm um alla skapaða
hluti sem fyrir augu bar og alltaf létt
og kát. Hún var sannur náttúruunn-
andi og kunni svo sannarlega að njóta
þeirrar fegurðar sem þessi lönd hafa
upp á að bjóða. Eftirminnilegt er þeg-
ar við skoðuðum Arnarhreiður Hit-
lers í Suður-Þýskalandi og mann-
gæskukonan Margrét varð móð af
ákafa að skoða þetta furðuverk nas-
ismans sem hún að sjálfsögðu fyrir-
leit. Þá var hún ekki síður áköf þegar
við fórum í erfiða jeppaferð um Dó-
lomítaafjöllin í Suður-Tíról þar sem
ekið var um erfiða klettastíga utan í
þverhníptu bjarginu. Þar skyldi hún
ekki af neinu missa og lagði hún á sig
mikið erfiði til að njóta hins stór-
brotna útsýnis.
Margrét Ólafsdóttir minning
Þá er lokið rúmlega nítíu ára veg-
ferð ömmu minnar Margrétar Ólafs-
dóttur sem einnig var afar góður vin-
ur minn og félagi sem og sterkur
áhrifavaldur í mörgum efnum. Amma
var í sjálfu sér ekkert merkilegri en
gerist og gengur með konur af þess-
ari kynslóð, elskaði sinn ektamann og
studdi á alla lund, kom börnum sínum
á legg eins og gerist og gengur og gaf
barnabörnum rausnarlega af mann-
gæsku sinni. Amma var afar traust
og jafnlynd manneskja án þess þó að
vera skaplaus. Hún var mjög réttsýn,
með sterka réttlætiskennd og jafn-
aðarmennskan var henni í blóð borin.
Gilti þar einu hvort um var að ræða
pólitískar skoðanir eða almenna
skiptingu á jarðar og manna gæðum.
Allir skyldu bera jafnt úr býtum þar
sem amma stjórnaði og það var nokk-
uð víða sem hún gerði það þótt ekki
færi mikið fyrir því svona á ysta
borði.
Mínar fyrstu minningar um ömmu
voru af mér sitjandi í kjöltu hennar
þar sem ég oftar en ekki fékk að
hlusta á söng hennar. Efstar voru á
vinsældalistanum Guttavísur en
einnig söng hún af mikilli innlifun
„Vorvindar glaðir, glettnir og hraðir“
og svo „Kibba, kibba, komið þið
greyin, kibba, kibba, græn eru
heyin“. Það síðastnefnda var okkur
báðum afar hugleikið enda snerist
okkar vinskapur síðar meir að
stórum hluta um rollur. Amma og
Torfi afi voru svo lengi sem ég man
með rollur og má segja að þeirra líf
hafi snúist meira og minna um þær.
Var það satt besta að segja mikil
synd að þau skyldu ekki uppgötva bú-
skaparáráttuna fyrr því bæði voru
þau búmenn í húð og hár, dýravinir af
guðs náð og hefðu orðið ágætis bænd-
ur. Þau voru komin á fimmtugsald-
urinn þegar þau meðgengu þessa ár-
áttu sína en þótti of seint að fara að
hefja búskap í sveit og því var hálft
hundrað fjár í Fjárborg í Reykjavík
látið duga til að fá útrás fyrir þessar
sterku kenndir. Fékk ég að fljóta
með í þessu fjárvafstri og áttum við
amma og afi margar góðar stundir
með þeim öllum; Rjúpu, Snuddu,
Móru, Hít, Botnu og stolti þeirra,
verðlaunahrútunum Krúsa og Ými.
Æðruleysi var ríkjandi þáttur í fari
ömmu og var hún ekki að velta sér
mikið upp úr því sem ekki var hægt
að breyta heldur reyndi að horfa
fram á veginn. Mér er minnisstætt
þegar ég heimsótti ömmu á Landakot
eftir að hún hafði hrasað og misst
sjónina á betra auganu og allt virtist
stefna í að hún yrði nánast blind þar
sem sjónin á hinu hafði um langa tíð
verið lítil. Þegar ég var sestur hjá
henni segi ég við hana: „Jæja, amma
mín, þetta var nú ljóta klúðrið og nú
getur þú ekki lesið Moggann ef að lík-
um lætur,“ en sú gamla svaraði af
bragði: „Þetta er allt í lagi, góði minn,
ég er búin að sjá allt sem ég þarf að
sjá. Það er meira um vert að þú
skyldir halda sjóninni,“ en ég hafði
nokkrum mánuðum áður slasast lít-
illega á auga. Svipað var upp á ten-
ingnum þegar fannst krabbamein-
sæxli í öðru brjósti hennar fyrir um
áratug síðan. Brjóstið var fjarlægt og
átti síðan að hefja lyfjameðferð en sú
gamla sagði „nei takk“, hún væri búin
að lifa nógu lengi og hún ætlaði ekki
að fara að veslast upp í erfiðri með-
ferð. Þetta skyldi bara hafa sinn gang
en ekki var það nú krabbinn sem
lagði hana að velli.
Amma hafði til að bera afar sterk-
an persónuleika og lærðist mér fljótt
að vera ekki að þrátta við hana. Þögn
hennar gat verið þrúgandi þegar hún
horfði fjarrænum augum út í loftið,
með hökuna örlítið framsetta og
trommaði gjarnan létt með fingrun-
um á eldhúsborðið. Leið þá ekki löng
stund þar til maður lét í minni pok-
ann fyrir þeirri gömlu og játaði sig
sigraðan.
Jafnaðarhugsjón ömmu átti sér
engin takmörk. Aldrei kom það til
greina að ég fengi eins og svo sem eitt
lamb hjá þeim til eignar. Slíkt var
ekki til umræðu því þá þurfti að gefa
öllum barnabörnunum lamb jafnvel
þótt ég væri sá eini sem sinnti bú-
skapnum með þeim að einhverju ráði.
Annað gott dæmi um jafnaðarhug-
sjón hennar var þegar ég eitt sinn
kom til hennar í Nökkvavoginn með
hundana Brúnó og Lottu og hafði hún
þá látið tvo nýsoðna sláturkeppi á
eldhúsborðið. Lotta, sem gat verið
dálítið óforskömmuð, skaust eld-
snöggt að borðinu og læddi sér með
framlappirnar upp á borðið og tók
annan keppinn. Amma brást ókvæða
við og skipaði mér af mikilli ákveðni
að bjarga keppnum en breytti skip-
uninni snarlega þegar hún sá að ekki
yrði þetta mannamatur úr því sem
komið var. Hrópaði hún þá að ég yrði
að ná keppnum og skipta á milli
þeirra hundanna því auðvitað mátti
ekki mismuna hvorki mönnum né
skepnum og Brúnó varð að fá sinn
skerf úr því svona fór.
Á kvöldin var gjarnan tekið í spil
og spiluð vist af miklum móð. Ég
sagði heila á óséð spil og stóðst, þeim
til mikillar undrunar, að vísu með
smásvindli og skildu þær ekkert í því
hvernig ég færi að þessu. Þegar svo
Brynhildur leiddi þær í sannleikann
var að sjálfsögðu hlegið og höfðu þær
gaman af öllum fíflaganginum. Sam-
band okkar ömmu var býsna náið og
var með ólíkindum hvað hún gat allt-
af séð í gegnum mig væri ég eithvað
að laumast á bak við hana. Á það vel
við þegar við vorum að yfirgefa bílinn
sem leigðum í Lúxemborg og fara í
flugið heim. Þegar amma er að fara
út úr bílnum lítur hún snöggt á mig
og horfir með ákveðnum rannsókn-
arsvip og segir: „Valdimar, ef þú hef-
ur sett eitthvað í töskurnar mínar og
ég verð tekin þá segi ég þeim bara að
þú eigir þetta,“ og þar með vippaði
hún sér út úr bílnum. Ég hef oft velt
fyrir mér hvers vegna hún sagði
þetta og síðan ekki orð meir því þeg-
ar heim var komið komu í ljós níu
flöskur af góðu eðalvíni úr Mósel-
dalnum þegar hún opnaði töskurnar.
Hafði hún gaman af þessu svona eftir
á þótt það væri auðvitað ekki stíllinn
hennar Margrétar að standa í ein-
hverju sem ekki samræmdist lögum
og reglum.
Þær eru margar góðar minning-
arnar sem tengjast henni ömmu. Eft-
ir að hún og afi hættu fjárbúskapnum
fylgdist hún afar vel með hrossa-
veseni okkar Brynhildar. Þekkti öll
hrossin og vissi hvað var undan
hverju og þótt hún hafi aldrei komið
mikið nálægt hrossarækt sjálf leyndi
sér ekki hversu gott auga hún hafði
fyrir hvernig gott sköpulag hrossa
ætti að vera og hið sama gilti um
ganglagið, þar voru hlutirnir nokkuð
á hreinu.
Eftir að sjónin versnaði var sá
háttur hafður á að Brynhildur keyrði
ömmu meðan ég ég reið það nærri
bílnum að hún sæi hrossið vel. Voru
þessar skoðunarferðir afar vinsælar
og vel þegnar og á eftir var farið heim
í kaffi og þá spáð og spekúlerað í
þeim hrossum sem vöktu mestan
áhuga hjá henni hverju sinni.
Að leiðarlokum fyllist ég þakklæti
fyrir að hafa haft tækifæri til að alast
upp í nábýli og undir verndarvæng
þeirra heiðurshjóna Margrétar og
Torfa. Njóta persónutöfra alþýðu-
konunnar og kvenskörungsins sem
hafði svo skýrar og einfaldar lífsskoð-
anir. Ömmu sem alltaf var til staðar
til að leita til í raunum eða bara til að
njóta skemmtilegra og uppbyggi-
legra samræðna, og allt þar á milli.
Megi minning um Margréti Ólafs-
dóttur lifa öðrum til eftirbreytni.
Valdimar.
Elsku amma, nú er komið að
kveðjustundinni. Það auðveldar hana
að nú ertu komin á betri stað.
Okkur systkinin langar að þakka
þér fyrir þær góðu stundir sem við
áttum saman.
Þinni veraldlegu vist er kannski
lokið en við erum þess fullviss að nú
eruð þið afi sameinuð á ný og fleiri
ævintýri í vændum.
Nú legg ég augun aftur,
ó, Guð, þinn náðarkraftur
mín veri vörn í nótt.
Æ, virst mig að þér taka,
mér yfir láttu vaka
þinn engil, svo ég sofi rótt.
(Sveinbjörn Egilsson.)
Með virðingu og þakklæti kveðjum
við elsku ömmu,
Guðrún, Rúnar, María,
Grétar Torfi og fjölskyldur.
Ég sendi þér kæra kveðju,
nú komin er lífsins nótt.
Þig umvefji blessun og bænir,
ég bið að þú sofir rótt.
Þó svíði sorg mitt hjarta
þá sælt er að vita af því
þú laus ert úr veikinda viðjum,
þín veröld er björt á ný.
(Þórunn Sigurðardóttir.)
Hún langamma var hvunndags-
hetja sem sóttist ekki eftir athygli
eða hrósi. Að gera öðrum gott var
henni nóg. Hafi hún þakkir fyrir allt
sem hún gerði fyrir okkur. Guð
geymi hana langömmu.
Alfreð Mounir, Guðmundur
Ottesen, Torfi Fannar,
Vala Bjarney og Eydís Helga.
MARGRÉT
ÓLAFSDÓTTIR