Morgunblaðið - 26.02.2004, Blaðsíða 18

ERLENT
18 FIMMTUDAGUR 26. FEBRÚAR 2004 MORGUNBLAÐIÐ

    
  
 !
"#$% &' ( )** +* &  ,
-      "#$% . 
 "#$% &' / /   &** ( /  
#%   '   "#$% &' 

  







 

 
 
 
0+ ",% 1,%2 ( *  *
** #3


 



 4 *$  


  
5* 
       
6    !

5 
"#
  $
"#
   %
&'' ()&*  &'' ()(*
7, #   #  
   
!
5*$+8**  +* &  , $  / "#$%
5*$+8**    / $ +* &  
!
" # $
%
 

 % " " &'
1,%,* ,#9   ",% 9,*:*
0+ 1, ,; 9* , %  * ,
#,%*


 




4 *$ + # ,
  $ 5* 
     # $-
6 )#...#/ 



,  


#
5 
"#
  $
"#
   %
&'' ()&*  &'' ()(*
0
      01213 
%4    3%
  

 
 
%  < 59+ 1+ *  !   55


   6!%$
#

 
 
 

   
 
YFIRVOFANDI liðsflutningar á
vegum Bandaríkjahers í Írak og í
Afganistan eru þeir umfangsmestu
frá lokum síðari heimsstyrjaldar.
Um 130 þúsund bandarískir her-
menn, sem undanfarna mánuði hafa
þjónað í Írak, halda heim á leið á
næstu dögum og vikum og í þeirra
stað koma um 110 þúsund nýir her-
menn. Verkefnið er öllu umfangs-
minna í Afganistan, þar þarf „að-
eins“ að leysa af hólmi um ellefu
þúsund bandaríska hermenn.
„Þetta er ótrúleg, söguleg að-
gerð,“ segir Stephen M. Speakes,
hershöfðingi í landher Bandaríkj-
anna, í samtali við Associated Press
um liðsflutningana til og frá Írak en
hann hefur yfirumsjón með þeim frá
skrifstofu sinni í Arifjan-herstöðinni
í Kúveit.
Verkefnið hljómar ekki flókið en
framkvæmdin er þó alveg gífurlega
umfangsmikil og kostar mikla skipu-
lagningu; tugir skipa og flugvéla
flytja hermenn og búnað þeirra til
Kúveit og um fjögur þúsund flutn-
ingabílar aka síðan mönnum og bún-
aði yfir eyðimörkina og inn í Írak.
Einhvers staðar á leiðinni mæta
hermennirnir síðan félögum sínum,
sem staðið hafa vaktina í Írak und-
anfarið. Er gert ráð fyrir að liðs-
flutningunum verði að öllu leyti lokið
snemma í maí.
Bolmagnið minna?
Um það bil einn af hverjum fimm
hermönnum í Írak tilheyrir vara-
liðssveitum Bandaríkjahers eða
þjóðvarðliðum hinna ýmsu ríkja
Bandaríkjanna, að því er fram kom
nýverið í The Economist. Þetta hlut-
fall mun hækka eftir liðsflutningana
nú, að sögn blaðsins. Hafa því farið
að heyrast þær raddir að hugsanlega
sé tekið að reyna mjög á þanþol
mannafla hersins.
„Það er hægt að telja fjölda bar-
dagasveita sem landherinn hefur á
sínu færi og þó að ég viti töluna ekki
nákvæmlega þá tel ég að um 60%
þeirra séu nú með einum eða öðrum
hætti við störf er tengjast stríðinu
gegn hryðjuverkum. Þessi tala kann
reyndar hugsanlega að vera enn
hærri. Þetta þýðir að menn hafa ekki
bolmagn til að gera mikið annað ann-
ars staðar,“ segir t.a.m. Michael T.
Corgan, dósent í alþjóðasamskiptum
við Boston-háskóla, í samtali við
Morgunblaðið.
Corgan segir að á Washington-
svæðinu geti hermenn, sem sestir
eru í helgan stein og eru 65 ára og
eldri, ekki lengur notað sér þjónustu
lækna Bandaríkjahers, þeir og mak-
ar þeirra þurfi nú að fara til borg-
aralegra lækna. „Skýringin er sú að
Bandaríkjaher hefur næg önnur
verkefni fyrir þessa lækna og mig
grunar að þar sé um að ræða að-
hlynningu særðra úr Íraksstríðinu.
Ég get líka nefnt þjóðvarðliðið í
Massachusetts; margir liðsmenn
þess sem þegar hafa þjónað í Írak
skrá sig til frekari þjónustu. En það
eru ekki nægilega margir nýir ein-
staklingar að skrá sig í þjóðvarðliðið.
Það verður því fróðlegt að sjá hvaða
áhrif yfirvofandi liðsflutningar hafa
á varalið hersins og þjóðvarðlið
hinna ýmsu ríkja, það er nefnilega
þannig að á stríðstímum hefur styrk-
ur Bandaríkjahers að miklu leyti olt-
ið á þessum sveitum.“
Segir Corgan að útilokað væri fyr-
ir Bandaríkjaher á þessum tíma-
punkti að heyja annað stríð í líkingu
við það sem háð var í Írak. „Ef eitt-
hvað gerðist nú á Kóreuskaganum
og við þyrftum að flytja þangað þús-
undir hermanna þá fæ ég ekki séð að
það yrði hægt nema með því að taka
upp herskyldu á ný,“ sagði Corgan í
samtali við Morgunblaðið.
AP
Bandarískir hermenn á heimleið eftir að hafa þjónað í Írak.
Bandaríkjaher skipt-
ir um mannafla í Írak
’ Ef eitthvað gerð-ist nú á Kóreuskag-
anum og við þyrftum
að flytja þangað þús-
undir hermanna þá
fæ ég ekki séð að
það yrði hægt nema
með því að taka upp
herskyldu á ný. ‘
Sumir telja að mjög reyni nú á þanþol mannafla hersins
ARAMEÍSKA, hið forna tungumál
sem Jesú Kristur talaði, heyrist lítið
nú til dags. Gamall maður úr sýr-
lensku rétttrúnaðarkirkjunni kvart-
ar yfir því að hann geti varla talað
við neinn á arameísku nema munka,
og nunna segir að bænirnar séu nán-
ast hið eina sem hún kann á arame-
ísku. Sumir telja að arameíska sem
talmál muni hverfa á næstu áratug-
um.
Málfræðingar vonast hins vegar
til þess að hin nýja mynd leikarans
Mel Gibsons, Píslarsaga Krists eða
The Passion of the Christ, muni
hleypa lífi í tungumálið að nýju en
þar er fjallað um síðustu klukku-
stundirnar í lífi Krists áður en hann
var krossfestur. Í myndinni, sem
frumsýnd var í Bandaríkjunum í
gær, er einungis töluð arameíska og
latína og lærðu leikararnir því rull-
ur sínar á þeim tungumálum. Prest-
ur við Loyola Marymont háskóla í
Los Angeles þýddi handritið úr
ensku yfir á fyrstu aldar arameísku
og latínu.
Arameíska var eitt sinn aðal-
tungumálið í Mið-Austurlöndum og
hluta af Asíu. Núna talar hana ein-
ungis um hálf milljón manna, að-
allega þeir sem tilheyra sýrlensku
rétttrúnaðarkirkjunni, en einnig
aðrir kristnir menn, á ákveðnum
svæðum í Írak, Tyrklandi, Líbanon,
Indlandi, Evrópu, Ástralíu og nokkr-
um borgum í Bandaríkjunum. „Það
leikur enginn vafi á því að hætta er á
að arameíska deyi út,“ segir Moshe
Bar-Asher, forseti hebresku tungu-
málaakademíunnar í Jerúsalem.
Mörg þúsund ára
gamalt tungumál
Arameíska er eitt fárra tungu-
mála sem hefur verið talað samfellt í
þúsundir ára. Hún er semískt tungu-
mál og er skyld hebresku og arab-
ísku.
Hún kemur fyrir í rituðum heim-
ildum frá því á tíundu öld fyrir Krist
en líklegt er að hún hafi verið töluð
enn fyrr. Textar á arameísku hafa
fundist allt frá Egyptalandi til Ind-
lands.
Talið er að uppruna tungumálsins
megi rekja til arameía, hirðingja
sem fluttu frá gróðurlausum svæð-
um á Arabíuskaga til búsældarlegri
staða í Mesópótamíu og settust síðan
að lokum að í kringum Damaskus,
höfuðborg Sýrlands, á þrettándu öld
fyrir Krist. Mestri útbreiðslu náði
arameíska í kringum 500 fyrir Krist
þegar Persneska heimsveldið tók
hana upp. Hins vegar vék hún að
miklu leyti fyrir arabísku á 7. öld
þegar arabar lögðu undir sig stór
landsvæði.
Talaði arameísku á krossinum
Fræðimenn telja að Jesú hafi ef til
vill kunnað hebresku, sem þá var
einungis töluð af yfirstéttinni og í
samkunduhúsum, dálítið í grísku en
móðurmál hans hafi verið arameíska
sem töluð var í Galíleu, héraðinu
sem hann var frá. Samkvæmt Nýja
testamentinu segir Jesú síðustu orð
sín á krossinum á arameísku: „Elóí,
Elóí, lama sabakhtaní?“ sem þýðir
„Guð minn, Guð minn, hví hefur þú
yfirgefið mig?“
Í Sýrlandi er arameíska enn töluð
í þremur fjallaþorpum norður af
Damaskus. Um 10.000 manns þar
tala hana en þeim fækkar óðum,
messur eru nú á arabísku, hinir
gömlu sem töluðu málið deyja og
hinir ungu flytjast burt, segir hinn
63 ára gamli kennari George
Rizkallah sem er svartsýnn á fram-
tíð þessarar fornu tungu.
Deyr arameískan út?
Bænir ritaðar á arameísku í sýrlensku rétttrúnaðarkirkjunni í Jerúsalem.
Vonast til að
kvikmyndin
Píslarsaga Krists
veki áhuga á
tungumálinu
að nýju
Jerúsalem. AP.
Reuters
Jim Caviezel leikur Jesú í mynd Mel
Gibsons Píslarsaga Krists.
’ Elóí, Elóí, lamasabakhtaní? ‘