Pressan - 03.11.1988, Blaðsíða 17

Fimmtudagur 3..nóvember 1988
• .1 i
hin leiðin
TVOFALDUR
1. VEVMNGUR
á laugardag
handa þér, ef þú hlttír
á réttu tölumar.
Láttu þínar tölur ekki
vanta í þetta sinn!
Leikandi og létt! Upplýsingasími: 685111
Matur er mannsins megin
Segja má aðeitt af því sem skiptir
miklu máli fyrir góða líöan sé
maturinn sem við borðum.
Aðaluppistaðan í matnum ætti
að vera flókin kolvetnasambönd,
en þau finnur maður helst i græn-
meti, heilu korni og ávöxtum. í
flóknum kolvetnasamböndum
finnur maður einnig mikið af víta-
mínum, snefilefnum og trefjum.
Flókin kolvetnasambönd eru besta
orkulind líkamans. Hægt er að
brenna fitu og eggjahvítuefnum til
að fá orku en þau eru aðeins
brennsluefni, þvi þegar eggjahvítu-
efnum er brennt myndast köfnun-
arefnissambönd sem bindast öðr-
um eggjahvítuefnum og mynda
þvagsýru. Þvagsýra í of miklu
magni getur valdið gigt i ýmsu
formi. Við að brenna fitu kemur
upp vandamál i sambandi við auka-
niðurbrotsefni. Flókin kolvetna-
sambönd brenna aftur á móti alveg
gersamlega niður. Ef borðað er
mikið al' fitu eða eggjahvítuefnum
til orkugjalar veldur það álagi á
líkamann. Ef við tökum meðal-
Ameríkumann koma 45% af hans
kalorium úr l'itu, sem er nóg til að
drepa einstaklinginn! Við höfum
þjálfað okkur í að borða fitu, t.d.
kökur, ís, sælgæti, eftirrétti, mjólk-
urvörur, skyndibitafæði, mikið
unna matvöru og kjöt sem er fullt
af fitu. Hvað er slænn við l'itu?
Ekkert, ef þú borðar nógu lítið af
henni. Við þurfum svolítið af fitu
til að „lagera“ orku. Það er einnig
í henni vítamín. Ef þú borðar litið-
gerir hún þér gott, en of mikið
Itefur slæm áhrif á líðanina. Of
mikið af fitu veldut' þvi að maður
safnar á sig l'itu og að bera aukakiló
veldur aftur auknu álagi á líkam-
ann. Fitan helur líklega áhrif á
æðakölkun, sem lciðiraf sér minna
blóðflæði til margra líffæra og
veldur því að þau fá ekki nógu
DR. HALLGRIMUR
MAGNÚSSON
f
'•fV
_
mikla næringu. Marga slæma sjúk-
dóma, l.d. sykursýki og hjartasjúk-
dóma, hefur verið hægt að tengja
of mikilli fituneyslu. Þannig má
segja að bæði beint og óbeint sé
l’itan mjög slæm.
EGG JAHVÍTUEFNI
Okkur er kennt að við þurfum að
borða töluvert al'cggjahvítuefnum.
Eggjahvítuefni eru byggingarefni
líkamans, þau byggja upp hormóna
og mörg önnur næringarefni og
einnig getum við notað þau scm
brennsluefni. Við þurfum töluvcrt
al' þessum efnum en ekki nærri þvi
eins mikið og við höldum.
Eins og minnst var á hér að ol'an
getum við notað eggjahvítuefni sem
brennsluefni, en þá myndast
ákveðin endaniðurbrotsefni, sem
líkaminn verður að geta séð um.
Þannig hala verið gerðar margar
rannsóknir sem sýna að flókin
kolvetnasambönd eru miklu betra
brennsluelni lyrir likamann en
eggjahvíturíkur maiur. Þvi ætti
eðlilegur málsvcrður að fá u.þ.b.
70% af kaloríum I rá flóknum kol-
vetnasamböndum, 10% Irá eggja-
hvítuefnum og um 20% Irá fitu.
Ef við berum þetta saman við
venjulegan vesturlandamálsverð
koma u.þ.b. 44%-af kaloríum frá
kolvetnum, 75% beint I rá hreinsuð-
um kolvetnasamböndum, þ.e.a.s.
sykri. 13% koma úr eggjahvituefn-
STEFNUUÓS skal jafna gefa
í tæka tíð.
um og 43% úr fitu.
Heppilegasti málsverðurinn inni-
heldur mikið af flóknum kolvetna-
samböndum, meðan hinn venjulegi
vestræni tnálsverður inniheldur
mikið af unnum kolvetnum.
Þá er það önnur spurning í sam-
bandi við mataræði. Það er spurn-
ingin hvort maður á að þurfa að
bæta vítamínum og steinefnum inn
i fæðuna. Eins og málum er háttað
i dag telja margir að svo sé. Ef sá
matur sem við borðum „yxi“ í
hreinu lol’ti og mjög næringarríku
umhverfi og við borðuðum hann
strax eftir að hann væri tilbúinn; ef
við borðuðum margar mismunandi
legundir al' mat; ef við værum ekki
stressuð — þá þyrftum við líklega
ekki að borða vítamín eða næring-
arel'ni. En við lilum ckki í svona
útópíu, þess vegna er svarið að við
þurfum að borða vítamín og önnur
snefilefni. Vítamín eru litil mólikúl
scm aðstoða efnahvatakerfi líkam-
ans við að starla. Ef okkur vantaði
vítamín gætu mörg efnahvörf ekki
átt sér stað i likamanum og það
kæmi l'ram i mismunandi einkenn-
um. Snefilefni eru ólífræn efni sem
eru lil i veröldinni, við þurfum lítið
magn af þeim til að veta heilbrigð.
Astæða þess að við þurlum
vítamin og snefilefni er að nútíma-
meðhöndlun fæðu veldur því að
þessi efni lára úr henni. Þegar við
cldum og jalnvel frystum fæðuna
eyðileggjum við vítamín. Lol't- og
vatnsmengun eykur þörf okkar
lyrir vitamín og snefilefni. Mörg af
þeim lyfjum sem við notum í dag
hafa áhrif á hæfileika líkamans til
að nota vítamin og snefilefni. Við
notum mikið af vítaminum þegar
við þurl'um að melta rusl-fæði.
Stress í núlímaþjóðlélagi hefur'
mjög mikil áhrif á vítamínforða
okkar. Grundvallarhugmyndin er
þvi sú að vegna nútímalífshátta
þurl'um við meira og meira af
vítamínum og snefilefnum, en sú
l'æða scm við borðum gelur okkur
minna og minna af þcim. Þannig
þurfum við meira, en við láum
minna. Útkoman er næringarskort-
ur. Án þess að geta komið í veg lyrir
þcnnan skort verðum við stressuð
og strcss veldúr sársauka og sjúk-
dómum.
mm Mlv-1 m mm m I 111
Wrjf BaJK SB I I II
í-rfÁfAA-;';. v: ‘4 : , ■ ,.
'HTflBffTTwsS(TifTtrTyFffíí®! IIISnrXálIIIIrJií ÁPW.w5?

LÝSI

lp ' 1 mm
heilsunnar vegna